장음표시 사용
11쪽
leesreo civita breuis est, & potentia infirma, & ratio,
siue oratio incerta. At quicquid de suprenia: illius naturae magnitudine dicitur , id magnum, eiq; con ens est. Proinde eum Dei ratio, siue oratio, verbumve dicimus, id non intelli rimus tale, ut, quemadmodum in nobis sit, adloquentis impetum conssistat, de ad nihilum tendat, sed
ut natura nostra, cum sit mortalis, mortale quoque verbum habet, sic immortalis si perq; consistens nanira verbuin habet immortale, ac sempiternum. Iam si ex his conscitur Dei verbum semper conlure, necesse est, illud invita conlisti re confitcri. Neque enim consentaneum est, ipsum lapidum instat inanimum arbitrari. Sed si est, cum intelligens sit, & ineorpor cum, vivit omnino. Nam si absita vita, licii liquam consistit. At dicero Dei verbum non consis cre, impium est, ut declarauimus,ex quo sequitur, ut laoc vcibum in vita spectetur. Eius autem n tura cum simplex sit, ii cc duplicitatem, aut compositionem ullam admittat, nemo illud sic in vita esse cogitabit, quasi naturae sit particcps. Nam eiusmodi cogitatio a conim sicione non abesto, quippo quae rem unam in alia con-ltitueret. Ita luc verbi simplicitate concessa, ncccsse est, illud non vit. v particeps, sed ipsam essc vitam confitcri. Quod si vivit verbum, atque adeo est ipsa vita, nimirum Z propositi, ac voluntatis habet facultatem. Nihil cnim
in corum, quae vivunt, est numero,quod hac careat se Liate. Exilli mandum est autem propositum ac voluntat
eius fieri posse. Siquis cnim id, quod i cri potcst, non con ccsscrit,id, quod scri nequit, nunquam inueniet. At cum de Deo cogitamus, quod si cri non potest, procul ab illor ovemus. Nihil enim distentan cum in naturam diuitinam cadit. Porro tantam necesse est verbi potestatem confitcri, quantum cius est ympositum voluntatis, nequa contrariorum permixtio in eo, quod simplex est, reperi
titr, idq; quod fieri nequit, & quod fieri potest in eodem
proposito appareant, siquidem aliud discere valet, aliud non valet. interium cum omnia verbi proposito poesci positiat, ad nihil tamen, quod malum sit, iniciendum minuctur. Nam diuinae natum motus 3 malo alienus est Qui
quid autem bonum est,id etiam vult, quod aut vuli, & Pla- potest. Quod vero potest, insectum non sit nil,sta quaecunque bona tibi proponit, ea perficit. Mundus autem,
mundiq; partes Omnes, quae septento Metiscitam; factucanuntur, sunt bonae . Itaque viventis quidem ac subsistentis verbi si int opera, quoniam Dei verbum est. Consilio autem proponentis atqued liberantis, quoniam riuit, valcntilq: ad exitum perducere, quicquid pro suerit,atq; decreuerit, sed nilui tamen decementis, nisi quod bonum, ac sapiens sit, aut squid aliud meliore aliqua significatione declaratur. Qiramobrem quia bonum esse
mundum ostendimus, verbiq; , quod bonum ante decernit, decretumq; potest ciscere, mundum esse opus indicauimus, perspicuum est, verbum hoc aliud ab eo esse, cuius in verbum. Est enim & hoc quodammodo unum ex iis, quae cum aliquo conseruntur. Siquidem audito vembo, verbi quoque parem intcrigatur, necesse est. Neque enim verbum esset, nisi alicuius esset verbum. Cum igitur auditores cogitatione distinguant verbum ab eo, ius est verbum, non amplius mysterium nobis in ptiiculo versatur, nedum Grecoriim opiniones res cillimus, videamur Iudaeorum se tentiam approbantibus assenti Na que admodum in nobis dicimus verbum a mente prolicisci, neque idem omnino esse, quod est mens, nec an illa pro
fias diuersum : ctenim quatenus ab illa prouenit, aliud quiddam quam ipta est: quatenus autem mentem per i
cuam facit, di explicat, non aliud iam ab ea Maersum e gitatur, sed natura unum, subiecto tantum differens sicctiam Dei verbum, quatenus per se subsistit, ab eo distinguitur, unde, ut substitit, habet: quatenus autem ea d clarat in seipse, quae cernuntur in Deo, idem est natum cum ipso,in quo cadem indicia,de notae reperiuntur.Nam siue bonitatem , siue potentiam, siue sapicntiam, siue
aeternitatem, siue malitiae,mortis,& corruptionis Vacuitat siue aliquod aliud clusinodi signum constituas, quo pa-tcripte comprehendatur, eodem signo de verbum, quod ex illo subsistit, inueneris . Ac quemadmodum hisce gradibus ascindentes ex noli a stupremam illam naturam cognouimus, ite umbris, ac simulaclitis quibusdam potest tis illius, qtae verbis cxplicari non potest, in natura nosti a conspectis ad spiritus cognitionem accedimus .Quaquam spiritus, qui in nobis est, ex aliena re ducitur, nempe ai re, qui ad corporis constitutioncm nccessario hauritur,& ei unditur,&, cum verbum pronunciatur, fit vox, que verbi potestatem in seipsa declarat. In diuina vero natura cisi pium cst, D i spiritum cogitare, qucmadm dum &Dci verbum esse concessum est, ne verbo nostroi ei verbum inserius sit, si nostrum cum spiritu, illud sine
spiritu cile credatur,uon tamen consentaneum est, Deoq;
lignum, arbitrari, alienum quiddam, ut in spiritu nostro contingit, in D cum cxtrins siliquere, in ipsisq; spiritum est ci . Sed siciat Dei verbum audi cnt , non cogitamus illud Husmodi, quod petr se non si absistat, aut quod docitrina ingeneretur, vocine proscratur, aut distatuatur posteaquam pronuntiatum est, aut cui denique aliquid
Corum eueniat, quae verbo nostio videmus accidere,
sed natura subsistens, S liberum, & inicax, de omnipotens: eodem modo cum Dei spiritum, qui verbo testimonium asseri, eiusque vim pc spicua1n reddit, iniciuligimus, non antisitus si,iritum cogitamus mimis Cnim
adiiceretur diuinae potestatis magnitudo, si sipiritus eius ii ino similis putaretur: Sed cum in se subsistentem quae in propria natura perspicitur, qua que nec a Deo, in qu est, nec a Dei verno, citi testimonium tribuit, separari potcst, aut in nihilum redigi, sed ad verbi Dei similitu. dinem, pcr sic subsistit,& libera est,& per se mouetur, de estieri est , de sena per bonum vult,& cius voluntati statim perficiendi potestis adcst. Qinmobrem qui dili-gcnter prosiundum mysterium contemplatur, in animi
arcano mediocrem quandam diuitae cognitionis doctii- nam comprehcndit, cam tamen Mnterii altitudinem oratione declarare non potest: quomodo ea dcm res numerabilis sit, nec tamen enum crationem admittat: cc
natur diuisa, fle simul intestigaturi Personis distincti sit,&natura non separetur. Ahanaque persona spiritus es , alia verbum, alia is, cuius de verbum est, & spiritus. scd cum horum distinctionem cogitaueris , natum unitas
nullam admittet diuisionem, ne vel principatus imperij robur coningatur in diuersas disseisim diuinit
tes , vel Iudaica opinio comprobetur, sed media interutranque opinionem veritas incedens scambas haereses tollat, ut ab utraque tamen sumat, quod utile est. Nam&Iudaeorum prodigat opinionem, dum & voebum suscipit, & spiritum credit: & Gradi orum errores delet, dum nature statuit Haitatem, qua plurium confictio p rimitur & aboletur. Rursiam autem ex Iudaica sentcntia natu unitatem admittit, ex Cnicorum vero opinione solam posbnarum distinctionem. Atque ita umnque impietatis morbum curat. Etenim sicut eorum qui ci Vnum peccant, medicina est numaus Trinitatis, sic vilitatis
12쪽
mittatu ratio medicamentiun illonim, lai distrahunt in tu quo genitum est. Menus aut illa in se plura. quaec rumuiri De unum natura cum illo eiu
Eisdem de retas Damascem ratio ala, φια Deirin esse demonstrat. Eius ratiocinatimas ritum
a Vicquid est, aut erranimest, aut non creatum.
autem creatu est,ab alio creatum esto runo.Quod vero non est creatum,id creauit ea quae creata sunt.Hoc autem quid aliud erit,nisi Deus Quis ergo rcs omnes,pririer Deum, quae vel ration vel sensu comprehenduntur,creatas esse non confitebitur Quod si creatae sunt,sum etiam mutabiles.Qu ae cnim mutatione, ut cisint, assecuta sunt,ea prosecto aut mutationi sunt obnoxia,&corrumpi queunt, ima sunt,quae mundo continenturi aut voluntate possunt ita commutari,ut ves honesta, et bona, vel quae his contraria sunt, compitactantur, quales sent Angeli,&animi.At Deus,qui creatus non est, prorsus est immutabilis. orum enim estentia diuersa est, eorum deessenti eratio contiuria. Iam non selum res ipinquas procreatas conspicimus,procreatorem&Opiscem praedicat situm, verum etiam earum Ordo,conccntu , & conseru tio. Umodo enim contrariae elementorum naturae ad unius orbis persectionem conuenissent,nisi quis eas co ciliasset. ' coniun et,& contineret Aut quomodo praeseriptum sibi ab initio ordinem,nis aliquis esset eorum rector ac moderato lucrentur de contamarenti
Eiosdem ratiocinatio,νa Deum unum eqse demonstraticius in omnibus perfectus est. Quisd si plares dix
rimus Deos esste,necesse erit, discrimen aliquod inissis peripies. Nam si nulla in eis est disserentia, non fiant plures, sed unus potius.Sin differentia inter illos intercedit, qui in omnibus persectus est,is Llus est Deus. Qui vero ves bonitatis,vel potentiae, vel sapientiae, ves aliqua
alia persectione caret,is Deus esse non potest. Preterea, i plures sunt, qui fieri terit,ut non circuns ibantur, cum ubi unus est,alter esse no queat,qui autem Deus es , is nee circuns ibatur,& omnia tum impleat, tum complectatur,&comprehendat Ad haec quonam pacto constitu tur mundus,&Ubernetur, cima east dicterentiae natura,
O P0 π, x vorbum habeat spiritum, cuius testim
nio declaretur,& actio ipsius ostendatur. Quadonec verbum nostrum spiritu vacat, qui in ipsa pronuntiatione x orbi nos fri vox stilicitur,qua vis illius declaratur.Verum in nobis ij trinis hic ab estentia nostra alienus est,cum sit influens,&emuens quidam aer. In Deo aut εquemadmodum verbum non ad verbi nostri similitudinem,sed per essentiam subsistit,& candem, quam paternaturam habet,sic & sipiritus sanctus per osscntiam sebsistit,& ex patre procesens, ct in ipse existens,& Verbo ac filio testimonium reddens,eum; significans,unam, & eandecum ipsis naturam habet.
gissem admirabilis per exempla ratiocinatio,
Da patre ostium, σθimum sanctum ese demonstrati
a V admodum Solis radius,&hix sic ad nos usq;
perueniunt,ut nec a tale diiccdant, nec a murua inter se coniunctione scparentur: Sic & filius, de Spiritus sanctius ad nos usque descendunt,& nostram filii tem curant, Vt nec a patre,nec , se vicissim disiungantur. Et quemadmodum in illis lux radium comitatur, & nobis per radii im tribuit , Sic & Spiritus sanctus filium comutans per filium dignis communicatur. Insiussiauit enim Vt lain. a
scriptum est,inxit:Accipite Spiritum Sanctum. Atq; ut in illis lux & lis & radii dicitur sic&in his tum patris , tum filii,seu Christi Spiritus dicitur.
Diui mutis ratio. Erusdem ratis alio, sia Verbis'
DEus,cum persechri sit,ratione, seu verbo n5 caret.
verbum autem eiiis non est inis modi,ut per seno consistat,aut rite inint,aut finem ynquamst habiturum. Nunquam enim fiati sine verbo, sed eum se per sit,semper etiam verbum suum habet, ex se genitum,& in se manens,&vivens,&persectum, non autem tale, quale nostrum est verbum. orum enim natura diuersara eorum& verbum est diuersum. Quemadmodum a tem verbum nostrum a mente gignitur,nec idem est om- sino,quod ipsa mens, nec plane diuersu n. Nacita memte prosciscatur,aliud est, j mens, di tam mentem ipsam indicat,non est prorsiis ab illa diuersu ed cum sit unum fatur aliud tamen iubie est.Sie& Dei verbum, qui fisus est,matenus propriasu stumsona, ab eo distingiti Dionysi Areopasitae ex capite deviata, distinctaq; Theologia. ATREM quidem esse sentem,ut
ita dixerim Diuinitatis, stium aute, S spiritum foecundae Diuinitatis, si ita dicendum cst, germina diuinitiis pullulantia, & flores quodammoclo, Nessentia pnaestantiora lumina in sacris libris accepimus, sed quonam pacto laec sint nec cloqui possumus,nec intelligere.
Exprimo cupite libri de diuinis nomia, uti a Vamobrem in omni sere Theologica disputatio
ne summam diuinitatem sancte cesebratam ce nisus,tum vim adem,& unitatem, Ppter sim sectarent,vivialemq; impartibilitatis ipsus paridam em
13쪽
superantis, ex qua tanquam unifica potestate unum ess mutidiuiduiso; nos hi diuinitatibus iupra muda nummothainc Fulam in monadem deis,mem,unioncmq; Deutmitantem colligimur:trum aut Trinitatem propter fiscunditatis essentiam supcramis in tribus petibnis expressi nem,cit qua in coelo & in terra patrenitas omnis existit &nominat Apsa, qtinae super Omnia Diuinitas , qtini; ut unitas & trinitas celcbratur,nec unitas, nec tiinitas in aut 3 nobis, aut ab ullo cognita. Sed, ut unitatem ipsus unitate superior ,loecunditatemq; dcificam vere laudemus, Diuinita tom,qiuae in supinomne nomen N in ipsis rebus sentia prestatior, diuina trinitatis, S unitatis appellatione
nominamus.Caeterum nulla monaS,aut trinitas, nullus ni
merus,aut unitas,aut sinoinditas,aiit aliud quicquam Gistretium,ullive cognitum aperit arcanum illud l iuinit iis diuinitate superioris . modo essentia praestantiore excedentis,quod omnem orationem, S intclligentiam sep crat.NU; vero ipsius ullum est nomen, nec scrino, ita in ipso cininci in accessb.
Ex capite tertio de tostica Theolagis.
IN eo libro, quem de theologicis institutionibus ins tipsimus, tuae sint a firmatis theologiae praecipua declarauimus: quomodo diuina bonaq; natura una dicatur, &trina, quae in ipsa Patris,quae Filii notio,quid signis ccet spiritus sancti theol a. a ratione ex incorporco, indiuiduoq; bono intima bonitatis lumina pullulent,& a conerna cu ipsi pullulatione in ipso,& in scripsis,& inter se ma sione sic exeant, et ab ea nunquam discedant.
Ex secundo capite de unita distincta, theologia.
IN unione diuina sue natura illa essentiam superante
coniuncta quidem sum & communia unicae principalis; trinitati existentia essentiam iuperans,diuinitas diuinitate supior, bonitas bonitate Pilatior, cade ratio totius inprictatis cia superantisola superans, unitas principio ex ccllentior, ines a te,qd minis vocibus cnuntiatur, ignoratio quae passim intelligitur,oium positio, Otum ablatio, excellentia omnem positioncm ablationem; superans, Per narii in ratione principii dominantium, si dicere ita Ecet,mutua inter se mansio, atq; sedes supra modum unita, nullaq; in parte conisi,qu admocium lumina lapa-dum,ut i ensiti expositis de propriis utamur exemplis,in domo una cum sint,& tota in totis mutuo sunt,& puram a
solutamq; inter se proprie subsistentem habent distinctionem,discretione quidem coniuncta, unione rursum inter se discreta. In ipsa quidem domo cum lampades accensae sunt milhae, videmus omnium hamina ad unum quoddaconiuncta lumen ivnumq; splendorem individuum praeferentia.Ncq; posset,ut arbitror,aliquis lampadis huius ha-men ab aliis ex aere cuncta lumina continentes emer & unum ab altero seiunctum intueri,cum tota in tofissine miltione sint inserta. Quod si quis lampadem unam Emedio tollat proprium eius lumen totiam abeuntem lamia padem comitabitur, nec aliorum luminum quicqua secutrahens,neq; ex suo cateris aliquid linquens. at enim,ut diximus iae persecta totonam cum totis coniunctio nec Vllo modo mota,neq; vssa ex parte confusa. Et haec quidε ita se habent,quauis tamen sit in corpore acre, mat ria nempe igne dependeat. Vnionem vero illam essentia iuperiorem transcendere dicimus non uniones tantum, quae fiunt in corpore,s editis etiam, quae in animis conmciuntur,immo eas quoque, quae essiciunnar In mentibus, quas quidem tota illa diuina & super taesellia lumina, per tota, ratione plus quam mundana syncere admodum pocsident,communione quadam unitatis illius omnibus antecellentis & viii iq; pro cuiusq; modo se ipsam impanientis. Est autem discretio in suprema theologia, non solum, quam modo diccbam,quia in ipsa unitate diuina singula cominantes personae puram & impermixtam sibi seruant proprietatem,sed etiam quonia quae in illa diuina di est e tiam supcrante en rationcsunt, vicisiim non convcrtuntur. Solus cnim fons essentiam superseis Diuinitatis est pater,neque pater est situs,nc'; nlius est pater. Itaque lacri hymni sua unicuique diuitiarum persbnarum pie sancteq;
Ex eodem culle. NUhis bonus, nisi unus Deus .ssud & alibi a nobis ex se . '
pensum,acdmonstratum ci ,omnes semper icto minationes Dis dignas non pa partcs,sed in tota, persecta,integra,&plena diuinitate in sanctis libris cci Drari,& omnes ipsas indiuidue, abs tute, prater omncm distri minis obseruantiam, integra ratione uniuersae int gritati perfectae X totius diuinitatis attribui. Iam vero, quemadmodum in theologicis inititutionibus admonuimus,nisi quis hoc de tota diuinitate dictu confitcut scindere audet temeritate nefanda unitatem ipsam super unutam.Dicendum igitur, de tota Diuinitate accipi opOncrcverbum hoc ipsum, natura bonu. Atq; aliquis ex prophetis diuinitus assatis canit: spiritus bonus.Huc tendit &il- Psili4 had:cgolum,quisiim. nis de tota dictum diuinitate, iconsciittant,sed uni tantum parti ci nentur ascribere, qLonani modo illud accipient: Haec ait,qui est,qui erat, & qui Αγη. venturus est, qui cit omnipotens'item ilhid : tu aute id ipse . Nec non &illud: Spiritus veritatis,qui est,quia pa- psal. rarirc procedit. Atqui nisi totam Diuinitatem esse vitam di- F. cant,atque vivificam,qu6nam modo verum est id, quod Verbum sacrum,ait: Quc madmodum,inquienS, pater si Ioan. . scitat mortuos, & vivificat,se & filius, quos Hili viviscat. Iam vero tota diuinitas habeat omnium dominatum,
perspici Upatet.Ac de foecunda quidem patris diuinitate, ves ae diuinitate filii, non facile nari alia est , ut arbitro qmultis theologiae locis de patro, di filio dicatur, Dominus. Verita & intus Dominus esti
Mulci scon ictam ese Diuinitatis rationem, quae dicimi diuinae scripturae de patre, eadem smiliter illas π de filio, o de iratis
sancto dicere, unitam in tribus Drura nitatem ostendentes. Magni Athanasii . O paxor ait apud Etam. ea Ioannes fisu dixisse
asserit.Paulus autem eadem ipsa spiritui sancto in Apostolorum actis ascribit.Sic enim apud Etam Es..c. scriptio legimus: Vidi Dominum sedentem in solio excelso& eseuato, Si plena domus gloria eius, de seraphim
stabant in circuitu eius. Sex alae uni,& sex alar aheri. Duabus quidem abant saciem suam,duabus vero imebant pedes,& duabus volabant& clamabant alter ad ahcrum,
14쪽
Si dicebant,sanctus,sanctus, sanetiri Dominus Sabaoth. plena est omnis terra gloria cius.& idem paulo poli. Et audivi voccin Domini dicentis quem mittam,& ouis ibit ad populum illum'Et di xi, ecce ego,iniue me.Et dixit, vade S dic populo huic,auditu audietis di non intelligetis,& videntes videbitis,& non perspicietis. Crassum enim est el- .scetum cor populi huius. Auribus grauiter audierunt, de
oculos suos claustrunt, ne quando oculis videat & auribus audiant,& corde intepigant, Sconuertant se, de s om. I a. ncm o s.loanno aut Luagelisti diciti Iccirco non poterant Iudii credere in Iesum, quonia de illis dixit Esaia :Eccecati limi oculi ip rum,S obduratum est cor eorum, ne rideant oculis,di corde intelligant,di sanem eos. Hac e. s. ait Esaias, quando 'idit gloriam cius. Paulus vero rcfert oraculum adspiritum sanctum, bene,inquiens,locutus es sipiritus sinctus ad patres nostros per Esaiam prophetam: Aure inquiens, audietis.& non intestigctis, vidcntes videbitis,& non peripi dictis,in cralsatum est cnim cor poputrit. i. h huius,& resiqua .P iaca cum lilius de patre Parum alloquinii ,beatus es,inquit, quia caro & sanguis non rcu
lauit tibi, sed pater meus,qui in codis est. Haec eadem de seipso idem filius loquitur,nullus, inquiens nouit patrum ni-lartha, si filius, cui Polucrit filius reiichre. Similita di de spiritu. r. a. Paulus ait: Nobis autem reusauit Deus per Ipiritum fuit. Rursiim cum dixisset Paulus: Multifariam meliisq; modis eb i. Olim locutus iacus patribus nostris in Propliciis, alibi di Cor. 13 est filium loqui, inpcrimentum, inquiens, luaritis cius,qui in me loquitur Cliristus Filius autem spiritum ait in Ap stolis loqui, quando inquicnri tradent vos nolite ioῖicitius esse,quomo,aut quia loquamini. Dabitur enim vobis in illa hora quod loquamini. Non enim vos estis, qui loquimini, sed spiritu; patris, qui loquitur in vobis. Ac de patredian. 14. quidem, Q dclcipsi, seruator dixit: Ego & pater vini mus, di mansionem apud eum faciemus, apud illum utique, qui templam ipsoru ait, R dignus, qui cos si scipiat. r.c. At Paulus de sineto spiritu, an ignoratis, inquit, vos getemplum spiritus siani ni, qui habitat in vobis. Praurea scruator ait in Evangelio: sicut pater suscitat mortuos & viviscat, sic & salitis,quos utili vivificat. Paulus autem ad C
coe ii rinthios, sipiritus,inquit,est qui vivificat. Docet idem Paulus,d uitioncs,inquiens, gratiarum si int,idem autem sipiritus.& diuisiones ministrationum sunt,idem autem Dominus.& diuisiones operationum sunt, idem aut e lacus. Ad hac D iuid i ominum es piortim luredit alcm dicit, DO,l. 1 r. minus, ii qui enS, Paril reditati, meae . Hicremias aut iter. i. . filium, quisbrmauit,inquietas,omnia, ipse csti Tessitas Iacob. Paulus vςro spiritat sancitum,qui est pignus, inqui clas he. r. hereditatis noli . Hieremias Dominum direx11so popu- . Ium ait, no dixi inquiens,ubi est Dominus, qui eduxit nos
rinthios scribens Christum ostendit sui illa veteris populi ducem, Sic enim inquit: Bibebant e spirituali petra, petra
- ori ., am mi Christias . Esaias vero tribuit hoc spiritui saniacto,dixit, inquiens, eos per abysium,ut equum pur descr- ,. s i. non sunt defatigati :vtoucsper caippum & descenin i. dat spiritus a Domino,& dixit eos.Paulus cum Dco, vocare ipsum, attribuisset, qui me inquies segregauit ex utero matris mes,di vocavit per gratiam stram, idem ad Romanos solbens Christo tu ascribit, in quibus estis, inquiens, ct. . i. VOS, Vocati usu Gariis. In libro aut ,quo res ab Apostolis gesbe continentur, hoc ipsum ad spiritum sanctiimrcscmar. Segregate,inquit,mihi Paulum,& Bamabam ad Opus,ad quod vocavi eos. Ex pusona patris aliquando lolia. 22. Munius prophag,ut in eo loco: Semel locutus sum in san
Eho meo,si Dauuli mentiar, semen tuum in aeternum m
nebit , qtin sc luunIur. Aliquando ex persona siti, ut cum dicit Laias: cognoscet populus in illa die, quia mosiim, pse,lii loquebar adsum. Aliquando expers nasan E . .eti spiritus, ut cum Paulus ad Timotheum scribit: spiriciis T immanifeste dicit, quosdam in ore is temporibus dissessiseros Mide.& cum Agabus Propheta dicit:.Haec dicit Aet ii.
inquit, di terram ego impleomicit Dominus. Sic autem de silio Paulus scribit: Qui descendit. idem cit, qui etiam he...
ascendit super omnes coelos,ut inapIcat omnia. Quod itedo spiritu sancto loquitur David, quo, inquiens, ibo aspi- Plili ι gritu tuo dicens aut quis ibo S spiritu tuo, lignificauit. omnia spintum stactum implore.
cta pariter atque unita Diuinitatis rastio, Magni Basilii exora
Ubi cucta percurreris,& mnia, quae procreata sua
ratione histraucris,mcntemq; super his sublimem constitueris,cogita naturam Ἐuinam constantem, immo item,incommutabilem, perturbationum operire,
simplicem incompositam, indivisibilem, lucem inaccccsam,potentiam inexplicabilem, oriam immensam,bonitatem optabilcm,pulchritudinem infinitam, quae verbis declarari non potest pro dignitate Illic pater, & filius, &Spiritus sanctus increata natura, princ as dignitas,daturalis bonitas.Pater rerum omninin principium: corum,quae sunt,author,ut sint:Viuentium radix:ex quo fons vitis proficit.Sapientia,potestas, imago Dei inuisibilis absistulissuma filius ex patre genitus,qui vivens est Verbu, qui Deus est apud patrem.Sic autem est,ut nunquam non fuerit, cum sit ante secuti,non autem post acquisitus . Filius, inquam,non possessio effector, non factus: creator non creatus qui habet omnia,qinem patre sunt.Filium, Ze patrem dico. Has mihi proprietates Obserua. In eo nanque
manens, ut filius sit, quicquid est pater, idcm Se ipse est,
quemadmodum ipse et Dominus vocesila declarat,omnia, inquien ,qimcunq; habet pate mea sunt. Vere enim omnia, quae in exemplaris forma stat,imago continet Vudimus,inquit Euangesisti, glariam eius, gloriam Vt unige Ioan. a. niti a patre hoc est,non res admirabiles ei munere & Π tia tribulas,sed quam ex secietate naturali silius obtinet paternae diuinitatis dignitatem. Accepisse enim cum rebus
creatis commune est, natura autem obtinere proprium
in geniti. ramobrem ut filius possidet qimcunque sunt
pauis ut Unigenitus autem uniuersa in seipso continet&comprehendit, initare cum alio divisa. Ex ipsa igitur ap- pcllatione cum naturar ciuintelligimus, non ivssu cre tum,sed ex essentia effulgentem,sine interiugo, silc tempore coniunctu patri,parem in bonitaleon potentia aequalem gloriae cium. cudenim est aliud, niti solium,& εimago totum in se patrem exprimens autem postea, in corpore constitutus ad te loquitur, dispones hominum salutem quam in carne nobis *pparens attulit, se missi amesse dicens,&nihil ex se posse facere, & se mandatum a cepisse,& his similia, caue, ne praebeant tibi Occasionem, de unigeniti diuinitatem imminuas. Potentis mim adimbecillitatem tuam summissio non debet esse diuinitatis eius imminutio. Naturam igitur cogita Deo congruentem ex verbis autem abi oribus positionem intesti i
15쪽
DNenam si de his vestemus accuratius in pnesentia dis N
ere, longam atque adeo in in ira n sermoni nostro di sputationem maprudenter insererernus. Quare ad propo, inum riniuriamur,animus,qui a mat crite a licctionilnis se
se potuerit expurgare,& ijs,ciue cre ita sint post habitis ex prosundo ad supcra piscis instar emcrgerc,in ca puritate, qua conditus est, situs videbit illic esse spiritum laticium, ubi filius, pateres , habentem & ipsum omnia coniunctim ,& ex natura, bonitatem, re titudinem, sanctitatem,
POL i a .itam, spiritus enim inquit tuus ille bonus.&spiritus r Pal. i. . AElf&sipiritu stilus illiam ancium. Et lex spiritus vitae,PauRom. 8. his ait. Quorum nillil ipsi comparatum eit, aut potu rius adiunctum, sed quemadmodum nec calfaciendi vis ab igne, nec splendor 3 luce separari porcst, sica ipiritu nee sanctitas ungi, nec bonitas. nec rectitudo. Illic ergo conis, spiritus,tljie in beata natura, nec cum multitu1nc numeratur, sed in Trinitate conspicitur soliis nuntiatur, non om pluribus comprestenditur,Sicut cnim pat crest Vnus, Milius unus sc&st,irinis unus est . At mimibantium spirituum multitudinem enumerare vix queas. Proinde in rebus aratis ne qucras eum,qu Iliptet illas est. Ne dedux sillum,qui sanctos ficit,ad cos qui sum lincti. Hic Angelari replci,sanctas est icit mucitates, Omnibus vitam pri bet. Hic serebit, procreatis scimpartitur, ut cumab aliis aliter perceptus tit, a nulla tamen eius panicipe minuatur. omnibus dat gratiam suam, nec tamen in accipientes insismittit ud cum illi, qui accipiunt, impleantur, ipse tamia integer manet. Q iemadmodum Sol a corporibus,quae ipse illustrat variis uanius cxcipitur, nee t inrco ab illis imminuitur , sic de spiritus gratiam uiam omnibus communicans integer indivisusq; permanct. Omnes illustriat ad cognitioncm Dei. Numine suo Prophetasasdat: Legislatores csficit sapientes: sacerdotes crudit: Reges corrob
rat Piustos dirigit: temperatos cismat: prastit munera curationum .mortuos in vitam reuocat: vinctos soluit: alienos adoptat in filios. Haec per coelestem agit generatione.
Si publicanum credenteni luscepctit, in declarat Euangelistam: li fuerit in piscatore,theologum reddit: si peri cutorem resipiscentcm inuenerit, gentium Apollolum facit,praeconem fidei, vas electionis. Pcr hune imbecilli sortes sunt,pauperes ditescunt, rudes insanies 4; sapientiabus euadum sapientiores. Hic de in coelo consistit, de te ram impleuit, de ubique est,& nusqua includitur. tus in singulis inhabitat, R est totus cum Deo, Non ministrantis more dona distribuit,scd aut horitate sua munera dilargitur.Diuidit enim singulis,inquit,peculiarit crini vuli. Mittitur ille quidem vet minista, sed sua agit potcstato. Hunc ansmis nostris ut praesto sit nctoq; nos tempore destrat
IN fancta trinitate qui patrem nouit, S: patrem ipsiimini igit,& eadem cogitatione filium compreliendit., Qui vero situm decipit, de spiritum simul assismit, de cons ti re quidem secundum ordincm, coniuncte a secundum naturam,trium in idem comittim in se ipse fidem expressit.& qui spiritum tantum dixit compres eniadit simul hac consessione illum citam, ius est spiritus: est enim Christi:& cum, quo: Nam cst exino, ut inquit Apostolus. Et quemadmodum in cathena qui extremitatem vnmn attingit, sim ri etiam ahcram trahit extremi-
atem, sicqui spiritum traxit, ut inquit propheta , per ipsum de filium, de patrem simili attraxit. Et qui situm a prehenderit, habebit ipsi im ab altera quidem parte patrem suum, ab altera autem parte spiritiun proprium adducentem . Neque enim a patre poterit scpanari, qui semper est in patre, nequc 1 spiritu sciungi, qui omnia per ip- fiam agit. Quam ,brem nulla sectio, atri diuisio ullo modo potest excogitari, qua vel patre sine filio, vel filius sine spiritu intesigatur. Sed ea in his est tum unio, tum disti
mo, quae nec oratione potest cxplicari, ncc animo compres endi , cum nec porsonarum distinctio Hiemi e distrahat coniunctionem, nec essentiae coniunctio peribnarum confundat proprietatem . Mirabili nanque ratione in his est nim coniuncta distinctio,itim distincta colunctio. Veri im ut aliquo modo rei obscuritas illiis retur,uci quaedam potius adllibeatur adumbratio veritatis, coelestis arcus, quem Irin appollant, exempliam considaemus. Omnium enim colorum ipsius splendores & distincti videntur se, quoniam lucidi sunt, di coniuncti, quoniam latcnt oculos nostros mixtionum tormi id, quibus dillinquuntur colorum diuersitates, ut discemere nequeamus,qu usque pertineat aut initium sumat vel rutilus ,ves smaragia dinus , vel glaucus liminis nitor . Quo quidem natum exemplo nos ratio docet, ne frustra laborem insumamus in dogmatis rationibus exquirendis, cum in difficilem aliquam disputationem incidimus, de virum iis, qua dicuntur,assentiendum sit, lulitamus. Qimaadmodum enim in iis,quae oculis cornuntur,rationibus praestant e perimenta ,sic in sublimibus dogmatibus,cogmtioni,quvrationibus comparatur,fides antecessit.
Eiusdem ex triginis capitum ad Amilochium
decimo octavo. VNus Deus de pater, de unus unigenitus fillus,& unus spiritus sanetiis. Vnamquanq; personam sigillatim
enunt ramus. Cumq; Oporteat connUmcrare, non
id agimus,ut inerudita numeratione ad multiplicis Diuiunitatis intcssi gentiam adducamur. Neq; enim componendo enumeriamus,incrcmcnnim ab uno ad multitudinem facientes, dicentciq; unum,& duo,de tria: aut primum, aut sc udum,aut tertium. Ego cnim,inquit lacus primus: de ego deinceps. Deum secundum ad hunc usique diem nunquam audiuimus. Sic enim I cum ex Deo adoramus, ut personarum proprietatem confitentos,unicum principa tum assiciamus, nec Idiuinitatis rationem in multitudinem
si ibdiuisam discindimus.Quomam una in Deo,de patre, Scfilio uni enito quasi forma spectat ar incommutabili coniuncta vinculo Diuinatis. Filius enim in patre in , S pater in filio. Siquidem de hic est talis qualis imago,de ille, qualis est hic,ri ex proprietate personarum sint unus, & Unus,
ex naturae aut communione utrique unum. Qimm uso
igitur sa unus, de unus, non duo Dii Quia cum dicatur Rex inam imago eius, non tamcn duo sunt roges.Neque enim potestas scinditur,aut diuiditur regnum. Nam si tunius est in nos imperium, dc principatus,siccitam qui a nobis habetur honor, est unus, non multi. Honor enim, ut praestatur imagini peruenit ad exemplar. auare hic t artis imitatione,illic natura filius obtinet. Et quema modum in iis, quae sunt ab ariis cibus ex forma ducitur similitudo, licinissa diuina incompositaq; natura in communione Diuinitatis est ipsia unitas Unus autem es di spi iritus sanctias,qui Ze ipse linguli est et , de per unu filiu coniunctius patri, de per se complit omnibus laudibus cel brandam ac beatissimam Trinitat . ius cum patre
16쪽
soq; eoniunctio ex eo satis perspices patet, quod non
in rerum creatariam mutitudine, sed sangulariter pronuntianir . Non enim est unus e muris, unus est sinsulari quaclam ratione. Nam sicut unus est pater, &vnus filius, se unus est etiam Spiritus sanctus. Tantum intrabest a natura creata, quantum abesse par est singularem a congregatis di ha tibus multitudinem. Patri vero & filio iis remis est, ut unitas cum unitate comiungitur. Nee solam ex hoc natum .cietas declaratur, verum etiam ex eo, quod ex Deo esse dicitur, non quemadmodum omnia simi ει Deo, sed quod ex Deo procedit, non vis Eus generatione, sta ut spiritus oris eius. Hic autem mihi os non ut membrum intelligas, nec spiritum in satum, qui disseruitur, ac dissipatur, os Deo dipium,de spiritum essentiam vivam, sanctificationis domanam , cuius quidem societas ex his declaratur, essentiae
A Nobis autem unius Dei costur princidatus, non
q Iem una circunscribat persena di eum fieri positi, vet&vnuin 3 seipso dissideat, atque ita multa sit rsed quem aequalis naturae dignitas, idem consensius, cadem motio, & omnium, quae inde suunt, in unum comcursus constiti lat. Quod in natura procreata fieri nequit, ut &numero distriat, & diuisiam non habeatiotestatem. Iccirco unitas ab initio ad binariu rogressa numerum intra temarium c sis it. Id nobis est pater, filius,& Spia ritus lanistras. Pater quidem genitor, & emissor hic mihi nec perturbationem, nee tempus, nec corpus intelligas filius vero genitus, di spiritus emissus. Haec quomodo polunt enuntiari, ut quae sensibus sunt obnoxia, non Dccurrant , equidem neleio. Et Pauli, post. Quapropter ut intra nostros terminos consistamus, patrem ingenitumi
Ioz a r. Suam genitum, si ritum,quemadmidum ipsemet Deus,& Dei verbum alicubi dicit, a patre procedcntem inducimus . QNndo igitur, inquies, hil Antequam vita esset temporis ratio : Et, si licet iuueniliter loqui, Quando pἀter. sin pergas luarere, ecquando pateri eum nunquam non fuisse respondebo, ut idem de fisio etiam in te ligas, di Spiritu sancto. od si rurium interroges, quando filius genitus fuerit, audies me, tum, cum non m genitus pater. Qi Indo processerit spiritus , cum ipse faus non processit. Sed sine tempore genitus est rati ne in efflicabili. Quaquam dum temporis significationem emigimus, licet verbis vim afferamus, non possumus tamen aliquid, quod supra tempus sit, constituere.
Si quidem ille vocest quando, ante, post, & ab initio, temporis non sunt expertes. Spatium imur illud, quod ratione sua responget sempiternis, quodque nec VIus motus, nec sela cutius diuidit, aut dimetitur id quod a cidit tempori secillum alpellemus. modo igitur, I mes, filius, de si ritus, cum sint, quemadmodum paterisonpiterni, non sunt etiam,sicut ille,sine principio ' Qxyniam ce illo sunt, Ecet post illum non
principio earet, aeternum est : Quod autem aetemum, non continuo est expers principij. Ad principium enim, quod est pater reseruntur, quocirca principii non fiunt
expertes. Iam illud conitat, non Omnem causam,iis,quorum causa sit,antiquiorem esse. neque enim luce sol est antiquior. At si tempus rejicias, filius, & Spiritus sanet perindriatque pater principio vacant, auis tu simpliciores perterrefacias. Nam temporis aut res ipsi tempori non fiunt subiere.
Eius ex oratione de dogmate π 'tu Episcoporum.
A Doramus igitur patrem,& situm,& Spiritum sanetam, S pr rietates ita diuidimus, ut Diuinit tem unam esse dicamus. Neque tria in unum con trahimus,ne Sabellii morbo laboremus: nec unum in tria diuersia, alienaci; scindimus, ne in Arij furorem incidamus. Quid enim attinci, tanquam plantam in alteram partem inclinatam & prouus incurvam vi in panem contra- iriam distorquere, de peruersitate corrigere peruersitare, ac non potius ad medium sic adducere, in diuinae pi tatis terminis constamus Cum medium dic veritatem intelligo, quam quidem selam spectandam recte senti mus, ut N improbam contractionem, S: diuisonem hae ipsa absurdiorem mitemus, ne si ad unam personam se mo contrahatur, omissa multiPlici Diuinitate, nuda n
bis nomina relinquamus, eunuemque patrem, de sanctum spiritum arbitremur, nec magis Unum omnes,
quam unumqueque nihil esse dis niamus: Desinant enim Me, quod filut, si intre se confundantur, S: periurbenturincire tres diue las, dissimilesq; atque inter sedissectas naturas distrahamus, ut Arij vult furor,&insania: Aut sine principatu, aut sine dine, & quasi aduersarios,ut ita dicam, Deos conlbtuentes, vel ad Iudaicam demissionem declinemus, ut ingenito tantum Diuinitat cm ascribamus, vel in contrariam, scdaque malam opinionem adduc
mur, ut tria statuamusprincipia, tres Deos, quod-nium,qus dietas siestatardis in Cainendum enim est, ne, dum patris nimium studiosi esse vorinnus, quinauseramus. Cuius enim erit pater, si naturae diuersessus
Vtpote cum rebus creatis numeratus assignetur. Rut dum
Christi nimium amantes vidcri cupimus, ci ne illud quidem seruemus, ut filius st. Na cuius erit vis, nisi ad cas vorat pasam, qui paterest, reseratur inciae Patri minuamus principii dignitatem, quae ad illum ut patrem genitor '; portina . Minutarum enim rerum, εc quae se haud satas Graci eiuibrent Asnae principium essit, nisi causa es et Diuinitatis, iam si, me quae in filio&Spiritu sancto conspicitur.&cisitur Oponet
Deum unum asserere, ut tres Hypostases, seu ucspcis nascum sua quaque proprictate fateamur.
RU onem nostram ita definito, ut unum esse madoceas, ingenitum, ipsum patrem: Vnum genitum D minum, nempe sElim,qui&ipse quidem vocatur Deus, cum per se dicinae, Dominus autem, cumma cupatre nominatur. Deus quidem natura: Dominus
autem principatu . Vnum Spiritum sanctiim, qui ex Patre prouinit, siue procedit. Et Deus quidem cognoscitur. Euthy. Mon. BEiusdem ex oratione ad Heronem
17쪽
ab iis, qui eorum, quaeproposita sunt, nonsam habent. Ab unpiis autem impugnatur. Et ab aliis quidem tantum snt Iigitur. Ab aliis vero, qui magis spiritales sunt, etiampi aedicatur. Ac patrem quid sub pri incipio non esse statvcndum,ne primo aliquid,unde de ipsum existit, adiim-gamus. Filium vero, de spiritum sanctum non esse sine principio, ne, quod proprium est patris, adimamus. cum nepi incipio non ibat, aliquo tamen modo, quod mirabile est, sunt sine principio. Non sine principio sunt, id est, non sine causa: fiunt enim ex Deo, quamuis post ipsum non sint, ut hax ex sole. Sine principio autem, quod ad tempus pertinet, ne res fluxa stantibus antiquior sit, ct cscntiis id, quod essentia caret. Nec tria principia, ne a Gnuis conficta Deorum multitudo consequatur. Nec unum eo duntaxat modo, quo Iustii putant, angustum quoddam, Sinuidum, inualidumque principitam, vives in seipsa I iuinitas conlii manar, id, quod placuit iis, qui silium ita deducunt a patre, ut eum rursus cum Patre consendantius, quod probatur ab illis, qui se nunc capientcs putant, ut fisj spiritusq; naturae demittantur,&deiiciantur a Diuinitate verente, ne sibi aduersentur, aut certe nullam habente maiorem vim, quam ipse habeant res procreare. Nec filium, ingenitum: unius enim est pater. Nee filium spiritum. Nam unus est Unigellitus, ut illud Diuinitatis habeant, quod sunt singulares. Filius quidem, quini generatur, spiritus autem, quod procedit,
non autem generatur. Patrem Vere parem, atque adeo
mulio magiis, quam illos, qui sint apud nos patres quoniam unice pater est . propria enim, ac si nautari quadam
ratione, que in corpora non cadit. Et solum: nam sine coniugio. Et solius patrem, nempe Unigeniti. Et tantum patrem, ut qui filius ante non fuerit & totum atque t tius patrem : Nostra enim incerta sunt. Et ab initio. n
que enim postea coepit esse . nsum, vere situm. Nam &eximio modo: & solius: & s lus: & sellam filius: neque enim 3e pater: & totum filius: citotius: & ab initio, quippe qui unquam esse coeperit. Neque vero diuinitas ita
communicatur, ut communicantem unquam poeniteat:
aut eiusmodi, quae praecidatur, atque deficiat, ut modo adsit patri, modo adsit filio. Spiritum sanctium, vere lanctum. Non cnim alius talis, aut modo tali. Neque sanctitatem habet ex adiunctione, sed ipsam et sanctitas est
Neque nunc magis, nunc minus est: Nec ullo tempore
ves coepit esse, vel desinet. IAid enim patri, de stio, de spiritui sancto commune est, qu γd sata non sunt. Diuinitas hem in cois. Filio autem, spiritui sancto id est commune, quod cx patre simi. Patris porro proprium est, quod sit ingenitus, si iij autem, quod genitus, sipiritus vero
sancti, quou procedat. Harc autem qua ratione fiant, nihil est, quamobrem qu tras, Nam, ut ipsi testantur, soli
se mutuo cognoscunt, Z cognoscuntur. Intelligent inam. nobis illi, qui postea splendore ipsorum illustrabuntur.
Da igitur operam, ut prius eorum aliquis, aut similis fias. Nunc autem hoc doce tantummodo: Vnitatem in Trinutate, & Trinitatem in unitatectamdam & adorandam, admirabilem in se tum distinctionem, tum unionem continentem . Affectiones ne mctuas, si gelicrationem miraris. Deus enim, etsi generat, assectionibus tamen vacat. In hoc tibisdem meam obstringo. Id enim diuina, non humana. ratione fit. Nam alio etiam modo in ipsemus, quam humano. Illud potius resormida, ne tem - in ipse cogites, croatumue putes. Deus enim non est, si iactus in .cave, nedum inani studio Deo conaris optu
tulari, Deum tollas, de illum, qui Deo aequati est, consedium facias, qui te liberum reddet, si principatum eius
vere di exanimo confitearis. Ne timeas spiritus missi nem admittere, nulla enim Deus, qui diues in omnibuς est, aut emittendi, aut non emittendi asticitur necessit te. Abalienationem potius, & minas extimesce, illis, qui de Spiritu sancto non tam theolnicae quam contum hola disputant, impendentes. Nec principatum ignomiania assice, diuinitatem vel in una concludens tantum per sona, vel ita dissecans, ut plures constituas Deos. Nee time, ne tibi vertatur crimini, quod Diuinitatem assuras in tribus esse posbnis, cum alius cam ne duabus quidem velit attribucre. Haec autem contingant, si quis Diuinitatis unitatem in trinitate personarum aut dissoluens,aut dubitans argumentis concti curetere. Tu vero illam tu Ere,
quavis mentis acies ad eam comprchendendam sit imbecillior.Satius enim in te sub auspicio ductim; spiritus argumentis rationibusq; destitui, si impictati prompte desidia
Eiusdem ex oratione Ita depaceι
Isaa Veia Trinitas est, fratres, non quae constat ex re rum ina ualium numero, alioquin quid prohibeat
decem, aut centum, aut decem millia, aut his cetiam plura, quando multa fiunt, qvir mimoeantur, nominare, ex qui bus ipsa componaturi Sed qtae res a quales de pari honore pnestantes ita comprehendit, ut quae natura unita sunt,
uniat, nec sinat ea, quae ditalias non possunt, s , lubili numero disii pari. Ita sentimus, de hanc tu mur sententiam. Quomodo autem haec tum habitu tum o ne sese habeant,sbiam ipsam Trinitatem nosse constemur, & mc tes illas muncias ac puras, quibus arcanum hoc Trinitas ipsa vel nunc aperit, ves in posterum patincia. Nos autem scimus, unam, de eandem esse Diuinitatis naturam, eo, qui sine principioin, Sco, qui generatur,& m, qui procedit ita constantem, ut, si ex humanis diuina , & maxima ex paruis licet coniicere, animus nostre ex mcnte, ratione,&sipiritu constat. aquam nullum exemplum adduci potest, quod veritatem illius adumbra, atque e primat. Hare: sibi ipsa conuenit, semper est eadem, semper perfecta, qualitate, quantitat S tempore caret, eata non est, comprehendi non potest, nunquam a se deseritur, se nunquam dei fit. Ir, hac vitas, & vitam: lumiana, de lumen: bona, de bonum: glorias, de gloriam: verum de veritatem, de syiritiun veritatis sancta, de sanctit tem ipsam agnoscimus. Vnamquaque in ea pasonam .s per se spectetur, Deum esse dicimus animo, & cogit tione distinguentes, quae separari non possunt. Tres itemersonas cadem motione naturaq; inter se comunctas comus ut unum Deum. Harum nullam haec sepra sedeteriorem habuit, aut praestantiorem, neque enim id fieri potuit: nec post se deteriorem, aut praestantiorem est habitura, neque enim id scri poterit. Nec aliud quicquam eodem honoris gradu secum est acceptura. Nihil n. ru, quae creata, Ne se a sunt, de tantum habent,quantum illis immpertimini,quaxiue filis circunscripta sunt terminis,ad increatam, de principem, de immensam, atque infinitam naturam potest aspirare, sed partim omnino si intrem tissima, hamin propius absimi, aut aberunt. Idque non natura, sed munere. Ecquando haec, cum ira de Trinitate sentimus, ut es bbenter serviamus t M tamen recta
domitiam is diuinitatis cognitio . qua mentis imbecillitat
18쪽
tate non commiseras ea, citis inter se distant, seruitvsainpellanda est, ae non potius libertas,& regnum. Quorum autem tam praclara seminis est, qualis erit eorum principatus' Si tanti restri cognouine, quanti erit cc nito perfrii Hoc vobis vis magnum ipsum mysterium. Hoc ita patrem. filium, & spiritum sanctum communi ni mine fides, & regeneratio, abnegatio impietatis, S Dis uinitatis consessio. Nam id per illa verba, communi nomine, int igitur.
Eiusdem ex orationem diem Natalim Christi.
V M Dcum dicimus, Patrem, & filium, sini filii
canestum intelligimus, nc si supra lcmarivm nunc numerum Diuinitas diffundatur, Deoium multitudinem introducamus: aut, si infra circulcribatur,illam inopia da- nemus .in aheroq; Iuleos imitemur, uni tomm ascribet imperium, in altero autem Graecos sequamur, Dcorum turbam confingentes. In utraque enim opinione,licit inter se contrariae sint,similis error deprehcnditur.
CV M auditis Deum, uno simul,& tribus luminibus
illustramini. Tribus quantum pertina ad propric-tates, leu massis Huoitisti, aut persenas . Neq;.n. in vocibus expendendis digladiabimur, dum ad eandem nos sententiam ducant. Vno autem quantum ad essentiarrationem Dunnitalcmile spectat. Indiuisi, mim,ri ita dicam, d:uiditur modo,diuisi,q; coniungitur.Nam Diuinitas in tribus est. tu haec tria, in quibus cst Duinitas, velut verius dicam,quae ipsa sunt Diuinitas,unum sunt.Ncc plura hic admittimus nec pauciora. Haec vero ita statuimus, Vt ncq; in unitate consimo sit, neq; in diuisione dis,idium. Aeque enim S cotractionem Sabellii, de Mj dissectione
detestamur, quorum sentctiae licet ex diamrim pugnent, in eandem tamen impio at incurrunt. incirium iminina,Dcum vclpraue coniungere, vel inaequalcs in partes di secar Nobis autem unus cst Deus Pator, quo omnia: S: unus Dominus Iesus christus, per quem omnia: de unus spiritus sanctus, in quo Omnia. Quae quide vcrba,ex quo, δἰ per quem, de in quo naturas non secant, ne si propositionum quidem, de nominum ordo commutetur scd distinctas unius minime consus, naturi propriciates notant. Idcx eo Persii cuc patri, P ad unum rursus omnia r .seruntur, ut Licile animaduertes,si attente leguris, quae ab
eodcm Apostolo alibi scripta sunt, clim dicit: Ex ipso, &per ipsuiu, d in ipsis sunt omnia. Addit enim ipsi storia in secula. Amen. Ex eadem oratione. Plior est pater,& sine principio:Filius est filius & non sine principio, a patre enim est. Quod si temporis principium intelligas pse quoq; crit linc principio,
quippe qui temporum sit inestor, non autem siubditiis tempori. Spiritus est vere spiritus sanctus a patre prou niens, non ea ratione, qua filius, neque enim generatur,
mi procedit. Dd si noui aliquid in verbis, quo res dilucidior fiat, usurpandum est, nee pater deperdit aliquid T, quod ingenitus est, generat enim Nec filius ob id, quod generatur: nam ex ingenito. Nec spiritias, quia vesad patrem, ves ad filiu reseratur. Procedit enim, di Deus
est,scet impijs aliter videatur. Nam si proprietas est, erit immobilis. Sin moueatur, & concidat, quomodo erit proprictas 'Qui aut ingenito, genitoq; Deos ita statuunt, ut communi tantum nomine conuzniant, natura
autem diuos existant, ij sortasse de Adam, &-h natura diuersos esse contendent, ille quod sine camis opera, ae eoniunctione factus sit, luc autem ab Adam aq; progenitus. Vnus igitur Deus in tribus, & tria unum, ut diae tum est.
Eiusdem exoratione ,-ad Baptismum su/
scipiendum cohortatur .HAnc tibi totius viis sociam, praesecta mo: tribuo
Diuinitat unam, & potestitem, quae S in tribus tingulariter inuenitur, S tria particulatim comprehendit. Neque eis ia, aut natura est inaequalis, neque superlatione, demissionEue augetur, aut mininuitur, scd undique aequalis, undique cadum: quemadmodum una est pulchritudo coeli,& magnitudo :Jrium in sinitorum infinita coniunctio, quorum unusquisque, si per se constaderctur, est Deus. Sicut pater, sic etiam filius, de sicut fi .lius, sic etiam spiritus sanctus, proprietate uniuscuiusque conseruata. Sin tres timcit consides enitur,fiunt unus lacus. Id proprer eandem naturae essentiam, hoc propica imperium singulare. Vnum cogitare non possum, quin a tribus luminibus illulber. Haec intum distincta nequeo, quin ad unum perducar splendorem. Cum aliquod coria virum contemplor, in cototam luc animaduerto, oculosque. meos ita repletos scntio, ut ii, quod maius est, illos cis giat non valeam mar nitudinem eius comprehendete,&eescienti iri quod sit exupcrat, attribuere. Cum tria c gitatione iniungo, lampadcm unam sic intueor, et lucem cius copulatam, atque unitam diuidere, aut dim tiri non possim. Tu gencrationem rcformidas, ne Deo affecti'num expcrii, assectioncm assignes. Ego creati
ncm timeo, ne Deum tollam, si vessilium a patre ves spiritus naturam a filio contumeliosi, & in aequali sectione seiungam. Id enim abserdum est, quod ab istis, qui perlicisse Diuinitatem examin rat, non uim Deo aselibitur, mi Od creatus sit, ver etiam quos creatos asscrunt, rursiam dissecant. Nam ut a patre seiunctum filium in rebus humilibus & insea positis, nempe creatis locant: Sic rumsum procul a filio dignitatem spiritus separatain ponunt, ut ista noua Tlaeologia&Deus simul,& res creatar assiciantur ignominia. Ex eadem oratione. Volo patrem maiorem dicere: Ex cmo enim aequa les habent, ut sint usta, ex eodem habent id quod ab Omnibus concescetur ut sint : sed vereor, ne iulum, qui principium cst, minorum principium costatuam, di cui honorem tribuere maiorem conor,ignominiam an sciam. Et naque decori cise non potest humilitas eorum, qui abi pis fiant. Ad haec te fore si spicor insistabilem, ut,
cum maiorem acceperis, ita naturam seces, ut in om-biis maiorem dicas. Nam natura maior non est, quamuis detur, ut caiisa sit. Eorum enim, quae eiusdum stant essentiae, nullum essentia maius est. Volo in honore spiritui filium anteferre, sed Baptismum non patitur, quo sium initiatus Peripium spiritum. Euthy. Mon. B ii
19쪽
Eiusdem ex oratisne ad Episcopos, Finas aduene/rant ex Aegypto.
DVas in rebus maximas cognosco disserentias, dominationem de seruitutem, non quas apud nos vel tyrannis secuit,vel palmertas diiiiiit, sim quas ipsa natura praescripsit, si tamen fas est , ita loqui, cum prior sit
etiam ipsa natura superior. Harum una est essemis, de princeps,& immobilis: altera facta,& subicim,& commutabilis. Atque, ut breuius dicam, una supra tempus est, aLtera sub tempore. Prior vocatur Deus, licet in tribus consistit,causa,opifice,&perstricte,hoc est, patre,filio,& spuritu lacto. Qui nec ita distium sunt, ut dirimatur natura: nec ita compressi, ut una con cludantui persona. Id enim Arianam sapit insaniam thoe Sabessianam impietatem:sed&plane distractis coni immor est, de penitus solitariis c pi M. Posterior nobiscum est,& quae creata sunt,uniueria complectitur, quorum, ut unuquodque magis, aut minus accedit ad Deum,sic inter caetera magis, aut minus excessit.Haec eum ita se habeant,quibus Dominus cordi est, ij accedant ad nos, ut unam in tribus Diuinitatem ador
mus,nihil abiectum, aut humile sublimi illi inaccesχs: gloriae ascribetin Ad execisam unius Dei maiestatem in tribus persenis perpetuis laudibus, & vno Oreces brantes .Qimis modo enim ei naturae, cuius amplitudinem, quoniam immensa, inlinita', est, explicare non possumus, quicquam abiectum, aut numile tribuemus t Quisquis autem aliter
sentit de Deo &iccirco prassantissimam eius essentiam in naturas scindit inaequales, is si diuino gladio dissecabitur, L . ra. & pars ipsius ponitur cum in fidesibus, et&nune &in posterum acerbos praue opinionis fiuctus percipiat, minime erit admiradum. Ae de patre quidem nihil attinet dicere, cuius ab omnibus, qui naturali cognitione & communi sensu praediti sunt,amplitudo conemitur, quansi ignominiae primas ipse tulit cum veteribus illis nouarum reru studiosis in bonii,& malum opificem diuisiis est. De filio aut,& spiritu sancto, videte, cisimphei & breui ratione differamus. s quis poterit aliquid in his deprehedere, quod inuerti, commutarive queat,quod temporis, aut loci, aut pol statis,aut actionis aliquo fine, aut mensura comprehcnda
tur, nisi ipsum natura bonum, nisi sponte sua mobiles, nisi esusdem essentix, nisi adorandi, nisi collaudandi, nisi venerandi, nisi eodem numero habendi plane videbum.
tur, id comprobetur, atque ostendatur, nec verbum si iam, quin sententiae vestrae acquiescentes eos conseruo. rum honore colendos esse sateamur, licet eo nomine in
his facienda sit diuinitaris iactura. sin omnia,quaepater hahet,filii sunt,excepto,quod illius non est ingenitus Et quecunque sunt filii, sunt etiam spiritus, praeter unum id, quod spiritus non es genitus. Quiequid autem de filio dicitur, quod ad corpus spectet, id ad assumptum p net hominem & tautem nostra,cum iriuod nostrum erat,assum pserit,ut noua coniun tione nobis, quod suum erat, elar Rrctur,desinite tandem aliquando aestrare,inanium ve
Dorum&nos ab ipso depcllentium inuentores. Vt quid deperitis, o domus Israelis, ut scripturae verbis vicem V De. a. stram deplorem Veneror equides*appellationes, tam multas,tamq; sublimes,dcinagna quas Daemones quoq; pertimesciint. Veneror item aequalem spiritus fanta Miatatem,sta minas aduerius dos, qui spiriti sum execramtur,relormido. Execratio enim es , non aheologia, quae spiritum a Diuinitate remotum stantit . ud autem hic est obstruandum. cum Domnus sitis, cui male dicititur spiritus tam Dominus inor stit. Ferreno possum,
ut verser in tenebris,posteaquam sum illustratus, At ex tiabus, in quorum nomine baptianus sum, aliquem minore dicam, vivere in aqua sepultus sim, non ad regeneratione initiatus,sed admonem. Audacter dicam,o I finitas se cta,tu arroganti ignoscas meae. Nam de animae periculo agitur. Ego quoque imago sum Dei, coelestisq; gloriae, ita cci in terris degam. Quamobrem adduci non possum, ut credam,me per illum qui eiusdem sit conditionis, qua ego stim tautem assequi Si spiritus sanctius non est Deus, eu dat prius,meq:, qui cociem cum illo sum ordine, tune diuinum esticiat. Nunc autem quae fraus,qui dolus in gratiae, immo vero eorum,qui gratiam tribuunt ' Eg5ne credam in Deum,ut impius rc id iri Miud confitebor, ut aliud diastam Quaensm sunt istae fallaciae verborum, Δ fraudoe,q suis me interrogationibus adhπ confitcnda perducut, ut ad illa deueniami Miseriam, atque obscuriam splendori meum, sordidam; munditiem, si baptismo sic abluor, ut nigrior fiam: si nitidiores, atq; mundiores aspicio,qui non sunt abluti: si mala baptiχantis opinione desudor: si spiritu meliorem quaero, & non inuenio. Da mihi baptismum aut rum,& de priore male sentito. d mihi persectam inuides regenerationem' Cur me ex teplo spiritus, qui Dcus est,creati spiritus habitaculum reddis cur ecim, quae mea fiunt,aliud nonoras, aliud assicis isnominia i Inrituales in diuinitate partes constituis, ut mihi gratiam seses,& imminuas, vel potius ut gratiae me subducas& subtrahas Aut totum honora,vanc meologe,aut totum desipice, ut quauis impie sentias,tibi in ipse constes,nec naturam sque hon raram,inique iudices Ea vero nostrae sit Monis sium ma Dci laudes cum Seraphinis decanta,qui unum in principatum tres conserunt sanctitates,&essentiae illius primae tantum ostendunt, quantum ipseriam a studiosis patefaciut.
Illustrare simul cum Davide lumen ipsium sic alloquenter in lumine tuo videbimus lumen ,filium nimirum in sipirini, quo quid fieri potest illustrius cum Ioanne nitrus filio Mar. tonitrum emitte,nihil de Deo humile, nihil terrenum, sed excessum,atque siublime aliquid sonans,utpote qui cognoscas, in principio esse verbum ,&verbum esse apud Deu,
dc Deum esse verbum,S: Deum verum ex Vero patre, noautem construum bonu,sola filij appellatione decoratum N asum consolatorem, alium nimirum ab eo, qui loquit, Ict. x quod in Dei verbum. Et cum liuis:ego&pater Unum iu- Io: ro. m urnaturi coniunctionem contemplare. illud audis: ad eum veniem & mansionem apud eum faciemus,per
senarum distinctionem intellige. At cum patris,&filii & spiritus sancti nomen,tres utiq; proprietates, una cit Luca
in rebus ab Apostolis gessis venans inuenis, cur cum Ana vnia,&Saphira nouis ribus in is secietatem lucr . n. no- Αct. s. uum furandi genus est,cum quis ea, quae propria sunt surripit, prasertim si non amentum, aut aliud quippiam, qΨ
paruum, sit, ut linguam auream, aut tenuem,aut didrachma, miles ille quondam insatiabiss, sed diuinitatem Iosν. ipsam iuretur, mentiarum; quemadmodum audiuisti, no mini,MDeo. Venerantim spiritu cole potestatem, iquibus vis,&qn vult,& quantum 6 aspirantis Descensit enim super melium,&domessicos eius ante baptis Act. ... mum, si1per alios autem per Apostolos post baptisnum, ut & ex iis,quae,non riseritus,scillam das gerit,& ex illis, quae meo,qui initiandus est,requirit, ditanitatem testetur
suam. G1 Paulo, .m tertium sublatus est ellam, tracta a. . t a Theologiam, qui nunc tres persenas, ordine commut toto connumerat, ut nunc primo, nunc secundo, nunc tertio loco eandem perionam nominans naturae declaret
aequatatem:Nunc duas, inmunearum aliquam ratum ponit,
20쪽
ponit,tanil reliquae consequantur omnino. Niti spiritui. assignat akonem Dei,quasi nihil reserat, hunc, an illum dieat. Alias autem pro spiritu Christum asten.6 aliquando quidem perlbnas distinguit unus, inquiens, Deus, exar. g. quo omnia,S nos in ipsum:Et unus Dominus Iesiis Chri uus,per quem Omnia,& nos per ipsum. Aliquando autem unam exprimit Diuinitatem,quoniam,inquiens, ex ipse,o.ii. & per ipsum,& in ipsum omnia,nimirum per ipsum spiritum,quemadmodum in multis scriptum locis declaratur.
Eisdem ex oratione in Ariam, in Fade seipso losinur.
Nos autem adoramus patrem,& filium,&spiritum
cinctium,patr Dcum,stium Deum,& spiritum sanetiim,nisi moleste sors,Deum. Naturam unam in tribus proprietatibus, quae mente percipiuntur, pers rem; sunt,& per se constant.Quae numero quidem distinguunnir,diuinitate vero diuidi nequeunt.Has mihi voces concede tu,qui hodie minitaris,reliqua qui volui, curent.
Non patitur in filio pater iacturam ficti, nec filius an spiritu stacto.Fieret autem laetiara,si essent creati Quod enim creatum est,Deus non Q.Non sero, inquis, persectione. imminui.neq; ego.Vna fides, Vnus Dominus, unum baia' ptisma.Si ab hoc excidero,ubi nanciscar altinimi ecquid dicitis vos,qui bapti Eatis,aut rebaptizatis Licet ne esse si
rhalem sine spiritu Aut particeps jpiritus est, qui spiritum
non colit Aut spiritum colit is,qui in nomine creati, comseruiq; spiritus baptizatur/Minime vero. Nunquam dictatam multa,ut a vera sententia discedam.Non fallam te, pater expers principit.Non fallam te, Verbum unigenitum.' Non mam te,iancte spiritus. Quid consessus sim, quem
deseruerim,quem sequutus sim,memini. Non committa,
ut qui magistri fidelis voces edoctus sum,discipulus sim in
fidesis qui veritatem consessus sum,amplectar mcndaciu: qui ut persectis euaderem, veni, reuertar longe, q Ven ram,imperfectioraqcivi vitam assequerer, sum baptietatus,in aqua mortem inueniam,instar eoru, qui in ipse partu moriuntur,& obitum cum ortu coniungnnt. Quid me eodem tempore beatum facis,& miserum lucidum, & obscurum'pium,& impium'an ut spem regenerationis amittam' Verum,ut paucis rem concludam. Esto consessionis memor.In quem baptiratus es'in patrom:Bene, sed itidaicum idest adhuc.Ιn filium.Rect neq; enim hoc amplius
iudaicum,attamen nondum persectum. & in se nun sanehim.Optime,perseetiam istud iam est. terum agὸ, nuin hos simpliciter,an aliquod est etiam horum commune nomen.Quidni 'ecquod illud est 'Deus. In hoc nomen Commune crede,in cede,& regna,& astendes hine ad coelastem illam felicitatem,quar,ut mihi quidem videtur, nihil alaid est,nisi expressa horum comprehensio.
Exoratione,3 habuit inco6yectu centum mgmta Episcoporum.
ρ Eriis vitae singula breuiter percurramus, is, qui' sine principio est,flcis,qui principium est,reis, quieta principio est uni unus Deus. Nec illius, qui est sine principio,natura in eo sita est,in sine principi aut ingenitus stiNulla nanq; natura constituitur ex eo,*hoc,
aut illud non sit,isu, hoc sit.Est enim positioissius, quod
j est,non autem ablatio illius,quod non est.Neq; principius ex e quod principium est, ab eo, qui sine principio est, diui u Neq; enim natura principium est, quemadmo
dum nec eius natura,qui principium non habet, est illud ipsum,quod vacat principio. Haec enim,nempe,sine principio esse, E esse principium,ad naturam spectaDt,no a tem naturae sunt.1llud etiam,nimirum esse cu illo, qui principio vacat,& cum eo qui princilium,itidem habet. N men vero dius, qui non habet principium est pater. Eius
autem qui est principium,filius. At illius, qui cum principio est,spiritus sanctus.Horum trium una natura . Unitas pater,ex quo sunt,& ad quem reseruntur reliqui,non ut in una confiindantur persena,sed risic inter se vicissim h bc ant,cum id noctempus,nec voluntas, nec potestas impediat,quae solet aec cause,cur nos in multa distrahamur,
nec tum ab aliis,verum etiam a nobis ipsi distemus. At quorum natura simplex cst,ij & idem esse,& unu esse proprie dictinniri Contentiosas vcro in alterutram sermonis parte declinationes,compensationesi; valere iubeamus. Ne vel in uno contra tres Sabcssium secuti improba contractione distinistionem euertamus: vel in tribus contra
unum Ario fauentes diuisione praua unitatem ditatua
mus.Non enim malum malo commutare quaerimus,sed
bono non aberrare. Illud enim ludicrum improbi citius. piam sit,male res nostras ex pendentis. Itaq; nos per m diam,ac regiam incedentes viam, in qua Virturilm etiam
graditur chorus,ut asscrunt illi,qci in elusinodi studio preitant,credimus in patrem, S stium,&spirinim sanctum, corum; unam & eandem naturam esse dicimus & digit talem.In his & baptisma persectionem habet,& in nomiani biis,& in rebus. Abnegas enim, ut nosti tu, qui initiaris, impiciatem illoru,qui filium,aut spiritum volui esse Dcu, quid; patrem,& filium,& spiritum commistent atq; confundunt,& distinctam,atq; unam diuinitatem consteris. Qu iginar natura mu agnoicimus & adoramus, in tres
Hypostases,siue persenas, si cui ea vox magis placet, ita distinguimus. Neque enim . de elusinodi vocibus digladiantur,se,cum idem sentiant, vicistim debent insectari, pcrinde quasi pietas in verbis,ac non in rebus ipsis consi-uat. Quid enim dicitis vos, qui tres affertis Hypostased
Num tres esse naturas existimatis'rMondete.Scio vos cc
se reclamaturos,siquis ita de vobis subiecturi id autem vos,qui persenas adduciti munime quippiam compotatum,& tribus preditum persenis,& minis omnino mciem praeferens confingitis. Apage,vos item valde recla
maturos scio.Naam enim eiusmodi esse persenam Dei. Quid ergo vestiae vobis volunt Hypostasis aut rursum vestrae vob is persenae Vos enim iterum interrogbabo. Nonne ita tres csse,nnon natura diuisi, sed proprietatibus distincti sintlOptime. omodo possint aliqui magis inter se conuenire,& idem dicere,qqui ita sentiunt,ilicet verbis& vocabulis discrepent comitis,qualm me vobis cones satorem praebeams 9 pacto a verbomm significati ne ad ipsem rem,mndmq; sensum tum Veterem, tum nouam opinionem deducam'sed redeundum ad propositu. Alius ergo & dicatur,& sentiatur ingenitus: alius genitus, alius procedens,squis fingendis vocabulis delecteriuVNoenim vereor,nequi sunt expertes corporis ratione corporea cogitentur, ut putantis, qui diuinitatem caluniantur. Quae autem creata sunt,dicantur illa quidem esseDei. Naillud etiam magnum a nobis existimaturi sed nihil, quod creatu sit,omnino dicatur Deus. Aut tune assentiar, quod creatumst,esse Deum.cum ego quoque proprie & vere Deus extitero.Sic enim res habetiSi D s est,non est creatus,hoc enim in nos,qui Des non sumus,cadit: sin creatus est,non est Deus.Nam tempore asciuo co it tae. Quod esse talis,aquaiullanon fuit.Quod amem verὸ non est,