장음표시 사용
31쪽
IN AEURIPIDE M. aliquid semper ad summum persectionis apicem deesse
ComperiemuS. Ita nempe natura Comparati SUMUS, ut eorum, qui praeclari alicujus inventi auctores extiterunt, honesto praejudicio virtutes in majus augeamus Vitia Vel praetervideamus, Vel Xcusemus, vel defendam US. Veris eorum meritis multa Condonamus; sed maXimum sere meritum est, iacem aliis ad artem suam tanto opere
illustrandam praeluxisse ob hoc solum dignus esset immortalitate Eschylus, quod Sophoclem et Euripidem ad persectissima Tragicae Camenae exemplaria efformanda XCitavPrit. Neque enim hi sine illo tanti
scenicae oeseos auctores unquam evaSiSSent. In Comparationibus hujusmodi instituendis Semper meminerimus, quis Cui tempori ordine praecesserit. Μ o Poeta esse potuit Eschylus; sed meliores sabulas docuere Sophocles et Euripides. Satis superque gloriae est isti, Tragoediae patrem ac principem vocari quam tamen gloriam insigni modestia cumulavit, cum in Sepulcro suo nonnisi arathoniae pugnae se adsuisse, ibique
sortiter se gessisse, Commemorare Voluit.
Cum sequitatis et humanitatis lex, ut ingenuo pudore per quo Profecerit, quisque profiteatur, Praecipiat, Sophocles Eschylum summa reverentia semper Colebat, gloriamque suam illi acceptam reserebat. Euripides vero ingrati in magistrum et ducem suum animi crimine absolvi nequit Saepius enim in tragoediis suis Eschyli imperitiam oblique et invidiose perstringit. Eschylus, cum eam fabulam, cui Septem contra Thebas titulum secit, scribebat, in septem Thebanorum ducum, quos Eteocles totidem Argivis ducibus pares designaret, descriptione maxime elaboravit. Hunc locum, cum imitariS POSSE non speraret Euripides, frigido oco in Phoenissis
irridet Sunt et alia loca, in quibus Eschyli famam
32쪽
maligno dente arrodit. Sed haec missa faciamus, et ad id quod potius nunc instat, convertamur. Adeo Verum est, quod olim cecinit Hesiodus non solum 'gulum fgulo, et fabrum labro, sed poetam poetae invidere. Cautius a gendum est, et dissicilius discrimen subeundum, si Sophoclem et Euripidem inter se Comparare velimus. Uterque enim propriis virtutibus elucet, et si qua vitia Euripides habet, quibus alter caret, magnis
ea bonis redimit. Sophocles nullam scenam, nullam Personam inducit, quae non ad dramatis oeconomiam pertineat Chorus ejus nihil intercinit, quod non Secundum Horatii praeceptum, proposito conducat, et apte cohaereat Heroas suos, ut pietatis et justitiae amantes, imitandos proponit, aut secus sentientes merito supplicio affecit. Interim fatendum est, Euripidem contra has regula non raro peccare Episodia ad fabulae argumentum vix ac ne vi quidem acientia Ssuit choro Cantica prorsus a re praesenti aliena frequenter tribuit; multas impias atque improbas personis suis sententias dictat denique, quod non parvam Voluptati partem, quam Spectator aut lector capere debebat, intercipit, ita clare omnia, quae deinceps eventura sint, in prologo
enarrat, ut Spes et metus, si non omnino tollantur, magna Saltem ex parte minuantur. Quaedam tamen in
his sunt, quae facilem Xcusationem admittant. Quod enim singula, quae in fabulae progressu aceidunt, praedicit, studio perspicuitatis tribuendum est. eque averisimilitudine abhorret, alios ejusdem seculi tragicos, propter hujusmodi desectum, parum ab auditoribus intellectos aliquando fuisse; et hoc incommodum metuentem Euripidem, in alteram partem Potius Pec Sse, et nimium claritati dedisse. Cogitate enim et de industria, consilio non casu, hoc eum factitasse manifestum
33쪽
est quippe qui nullam unquam fabulam sine hujusmodi prologo ediderit. Et licet a Comicis ob hoc ipsum derideretur, instituto suo ita pertinaciter adhaerebat, ut avelli nequiverit. Hoc vitium Aristophanes, qui Euripidi carpendo semper invigilat, nullamque ejus exagitandi occasionem praetermittit, his verbis tangit. Euripides cum Eschylo de Tragoediae principatu decertans, de inventisque suis tragoediaeque scribendae peritia glorians, ita de prologis loquitur Ran. 945.)
Sed Tragicus a more suo et consuetudine Comicorum risu abduci noluit. Dixi paullo ante, nullam Euripidis tragoediam sine Prologo editam fuisse. Quod cum dicebam, non eram neSeius objectionem esse Paratam; Sed quae Paratam quoque et expeditam habeat responsionem objicinempe Potest, duo Saltem e novendecim superstitibus Euripidis dramatibus prologo carere; et plura adeo ex pluribus deperditis carere potuisse. Sed huic argumento reSPondemus Primo Rhesum, quae altera est exceptionum duarum, Euripidi jam ab omnibus fere criticis esse abjudieatum; et hanc sententiam ad summum probabilitatis gradum perduxisse cum alios viro doctos, tum nuper ardionium et alchenaerium. Alterum drama quod prologo caret, est phigenia in Aulide; cujus sane initium, ut hodie editum eSt, auditorem, more Sophocleo in medias res abripit. Sed neque hic deest quod regeramus. Cum enim AElianus tres versus ex hac fabula citaverit, qui in dramate OStro, prout nune habetur, muSquam comparent; cumque hi tres versus
34쪽
Dianae totam tragoediae constitutionem Xponenti aptissime congruant quis dubitet, prologum hujus quoque olim fuisse dramatis, sed injuria temporis jamdudum periisse Ex deperditis fabulis multarum initia con- Servata habemus; unde patet, morem hune ubique et constanter tenuisse Euripidem multarum initia solus conservavit Aristophanes ubi Eschylum inducit Euripideos prologos Xaminantem. ine, opinor, Plane ConStat, non temere, sed certo judicio hoc quicquid est peccati sive erroris in se admisisse poetam. Semel in iis fabulis quae supersunt, Sophocles a consuetudine SURad rivalis morem deflexisse videtur; non enim absimile est initium Trachiniarum prologo Euripideo, si quem ex minime vitiosis eligamuS. At vero alia sunt, in quibus Euripides palmam a Sophocle auferre merito judicetur. Sermo ejus nativa simplicitate plurimum commendatur; quanquam non inficias verim eum, dum verbis e medio sumtis perpetuo utitur, ad humile et abjectum dicendi genus propius
nonnunquam accedere Sophocles autem, dum vulgarem loquendi usum et formulas plebeias vitare studet, paullo proclivior est ad duras metaphoras, Contorta Verborum inversiones, et si qua sunt similia; quae faciunt, ut obscurior, quam par erat, subinde evadat oratio.
Cum Euripidem legimus, delectamur, et animi affectibus indulgemus cum Sophoclem tractamus, SeVeram Profecto operam literis navare videmur. Chori denique Sophoclei licet Eschyleis longe intellectu saciliores, Plurimum tamen obscuritatis habent. Vitium aliud Euripidis, sed dulce vitium est, quod sapientiam Suam intempestive ostentat, et nutrice atque servos ex intimis philosophiae adytis oracula fundentes
inducit Hoc fugere mon poterat ostri perpetuum
35쪽
censorem Aristophanem, qui propterea eum in anis si exagitat vi opus est ut vos moneam, Viri doc
Cui respondens Eschylus subjicit,
Regerit Euripides, quod forsan ad res, quae hodie geruntur, detorquere quis OSSet,
Fatendum est, hoc, si modo quid sabulae constitutio et personarum proprietate flagitent, PCCtemus, magnum esse vitium vitium tamen, quod cum aliquo saltem commodo lectoris et voluptate conjunctum sit. Et quicquid in hac re peccavit Euripides, sciens et prudens peccavit. Quod autem minus ampullarum et Sesquipedalium verborum Euripides adhibet quam Sophocles, in eo, ut mihi videtur, facile excusari, imo defendi potest. Certe propius hoc modo ad naturae normam et verae vitae consuetudinem acceditur. Si cogitatione fingere possemus dicendi quoddam genus ex utroque Poeta aequabiliter fusum et conflatum; quod nihil ex Euripide humile, nihil ex Sophocle durum retineret; haberemus sorte, quod maxime ad persectum Tragoediae stilum appropinquaret. Interea non dissiteor, majorem me quidem voluptatem ex Euripidis nativa venustate
36쪽
ct inaffectata simplicitate percipere, quam ex magis elaborata et artificiosa Sophoclis sedulitate. Hic se lasse meliores tragoedias scripsit sed ille dulcior po mata. Hune magis probare Solemus illum magis amare hune laudamus: illum legimus. Alia sunt criminationes, quae non proprie ad Euripidem spectant, sed ei Commune Sunt cum Sophocle. Ad has igitur, quam potero, brevisSime reSpondebo. Praecipue sere criminationes hae sunt quod nimis longis narrationibus saepe taedium facit et quod saepe duobus personis ita aequaliter versus dividit, ut per magnam dialogi partem altera alteram singulis versibus exeipiant. Si haec sunt vitia, vitia utique sunt, quorum neque Sophocles immunis est ne curo, ut verbis Ulyssis de Achille utar si jam nequeam defendere criminium
tanto Commune viro.' Si tamen non satis hae culpae societate defensus existimabitur cliens noster, videamus an quicquam ratione profici possit. Vitiorum, quae modo memoravi, alterum mihi videtur ex ramatis antiqui natura et constitutione, alterum ex Graeci Sermonis indole et ingenio oriri. Cum Graeci Tragici
tempore certo et loco Circumscriberentur necessario
pene id quoque Consecutum est, ut intra certas materias subsiSterent. Unitas, quae voeatur, temporis et loci, unitatem etiam actionis plerumque postulavit. Ontamen Semper evenire potuit, ut actio simplex satis materiae ad justum drama explendum suppeditaret. Avide igitur arripiebant poetae oblatam CCaSionem, et in narrationibus ornandis atque amplificandis libentissime Xcurrere et laetius exultare solebant. o autem, qui plures actiones in eodem dramate una ConteximuS, neque hujusmodi ornamenta tam studiose conquirimUS:
et si forte luxuriantis ingenii poeta tales lacinias operi
37쪽
suo attexit, cum fabula postea reposcitur, Omnes plerumque recidimus. Νimirum antiqui nimia brevitate laborabant nos nimia longitudine peccamus. Νulla, quantum meminerim, adhue superest tragoedia, quae ad duo millia versuum assurgat, multae vix ultra mille eXCurrunt: cum brevis nobis videatur sabula, quae non tria saltem millia numeret. Ad alteram accusationem jam deventum est, quae nullo negotio diluetur. Ea est Graecae linguae perspi-Cuitas, ea multum in parvo dicendi facultas, ea parti-
Cularum vis et claritas, ut, una earum apte inSerta,
simul ad id quod prior interlocutor dixerat, reSPOndeatur, simul sententia utraque ita constringatur et Copuletur, Ut ex duabus una essiciatur. Sed cum hujus effectus perceptio ex usu diuturno Graeci sermonis, ex diligenti lectione, ex attenta meditatione pendeat, quid mirum, si homines indocti, cum primum Tragicos Grae-Cos obiter et otiose inspiciunt, ad suam quisque linguam, ut fit, id quod Graecae est proprium, reVocent, et quod
in Suo Sermone vere vitium esset, alieno sine CauSaaiungant Deinde Tragici mira brevitate sententiam
uno VerSu Saepe Concludunt, quae nonnisi per longas inquavis alia lingua ambages declarari posset. Ceterum illud, credo, omnes Graece scientes libenter mihi con-CeSSerint, si Tragoediae, quae superessent, longe iis quas in manibus habemus, inseriores essent: Cum tamen veluti tabulae e lugubri literarum naufragio natarint,
omni veneratione esse amplectendas, omni Cura ConServandas, omni diligentia pervolutandas. Nulla nobis ex antiqui monumentis restant, quorum assidua lectio junioribus majore studio sit commendanda utpote quae maXime ingenuam, maxime liberali homine dignam voluptatem praebeant.
38쪽
Quod ad Euripidem attinet, eum sane Quintilianus non dubitavit discipulis suis, in foro dicere incipientibus,
ut utilissimum scriptorem tradere. Verba facundissimi rhetoris haec sunt Sed longe clarius 2Eschylo illustraverunt hoc opus Sophocles atque Euripides; quorum in dispari dicendi via uter sit poeta melior, inter plurimos quaeritur. Idque ego Sane, quoniam ad rem praesentem nihil pertinet injudicatum relinquo. Illud quidem nemo non sateatur necesse est, iis, qui se ad agendum comparant, utiliorem longe Euripidem fore. Namque is et in sermone, quod ipsum reprehendunt, quibus gravitas et cothurnus et sonus Sophoclis videtur esse sublimior, magis accedit oratorio generi et Sententiis densus, et iis quae a sapientibus tradita sunt, Pene ipsis par et in dicendo et respondendo cuilibet eorum, qui fuerunt in foro diserti, comparandus. In affectibus
Vero, Cum omnibus mirus, tum iis, qui miseratione Constant, facile praecipuus. Hunc et admiratu maxime St, ut Saepe testatur, et secutus, quanquam in opere diverso, Menander qui vel unus, meo quidem judicio, diligenterleCtuS, ad Cuncta, quae praecipimus, essicienda sussiciat; ita omnem vitae imaginem expressit; ita est omnibus rebus, perSonis, affectibus accommodatus.' Hanc quidem admirabilem Euripidis in dicendo virtutem, dum viveritatis coactus fatetur, callide tamen et maligne elevare conatur Aristophanes, eum vocando poetam oratiuncularum forenSium. ποιητὴν ρηματίων διμανικων. PaC. 534.3Sed calumnias noti et professi inimici tuto spernimus. Fuit Aristophanes vir doctus, homo acetus, Poeta inprimis bonus et propter purissimum Attici sermonis saporem ipsi etiam Platoni commendatissimusa sed idem fuit liberrimi oris scurra, et viris se longe majoribus
indignis modis insultavit. Philosophos et poetas omni
39쪽
genere conViciorum et contumeliarum vexavit, dummodo risum speetatoribus XCuteret, memini parcebat: nihil privatum meque publicum. Sanetum neque Pro-
sanum curabat Hujus iniquitatem erga Euripidem
Socratis amicitia, Platonis admiratione abunde Compensabimus Denique omnis poSteritas, omne genteS, ad quas quidem literae humaniores pervenerint, Tragicum nostrum haXimi semper secere et summo in pretio habuerunt Testes sunt captivi Athenienses, quos dum servitutis miserias cantandis Euripidis versibus allevabant,
audientes domini liberatos dimiserunt Testes sunt philosophi, qui Euripidi vix minus auctoritatis ad opiniones Sua Confirmandas, quam Homero ipsi tribuerunt.' Et si criticorum suffragia desideratis, Quo summi critici, iidemque philosophi. Aristotelem atque Longinum intelligo critici, quorum ex alterius utrius suffragio satis magnum vivi sententiae pondus accederet, Uterque in Euripide summis laudibus serendo amicissime conjurant.
Sel ex omnibus philosophorum disciplinis, multa erat quae clibentius poetarum nestimonia USurparet, quam Stoicorum Hujus sectae princeps Chrysippus tam frequenter in quodam libro suo versus ex Euripidis edea pro testimoniis posuerit, ut is liber a festivis hominibus Chrysippi edea vocaretur Et vix quisquam est doctrina clarus rhetor, aut ullius generis Scriptor, qui non ad ostri testimonium aliquando provocet, aut versus ejus ornamenti saltem et varietatis gratia orationi suae inteXat.
Haec de generali Euripidis indole hactereus dixisse
sufficiat. unc ad paullo minutiora descendamus, Sumamusque particulam aliquam ex operibus ejus, equa si non ingenium nostrum, Saltem industriam a Cu-amus Dixi equidem, si bene memini, in initio hujus
40쪽
PRAELECTIO disputationis meae, me Hecubam ho Consilio Sumturum. In Hecuba igitur, Polydori umbra primo apparet, et secundum perpetuam Euripidis consuetudinem ea narrat, quae melius, opinor, e artificiosa rerum et dialogorum in dramatis decursu dispositione discerentur. Poteratonim facillime sabulam aperire ipsa Hecuba. Poterat narrare Portentosum et terribile, quod modo viderat, somnium, et consilium e Trojanis mulieribus, capti vitatis suae sociis, exquirere. Quid pronius erat quam hae occasione omnia ista quae de se et Polymestore Polydorus narrat, omnia scilicet quae ad Spectatorum
intelligentiam pertinerent, explicare Νon equidem dissiteor, prima Polydori verba plena esse majestatis et gravitatis tragicae:
Hos versus respexit Tragicus Romanus neSeio quis, forsan Ennius, quem Cicero in Tusculanis Disputati onibus citavit Adsum atque advenio ex Acherunte in Mia alta atque ardua, Per velunca Saaeis fructas asperis, pendentibus Maaeimis, ubi rigida constat crassa caligo inferum. Ridicule, ut solet, in ludicrum sensum detorsit Aristophanes, cujus locum servavit Athenaeus
Adsum, relicta Thearionis pistoria tuberna. Ubi sunt furnorum sedes Theario pistor erat, Socratis et Aristophani tempore celeberrimus Totum versum etiam alio loco, quem eidem Athenaeo debemus, adhibuit Comicus; ait enim,