장음표시 사용
41쪽
In Veterem sensus theoriam Sin gulare S argumentatione S.
Non tam auctoritatis in disputando, quam rationis momenta quaerenda sutit: quin etiam obest plerumque iis, qui discere volunt, auctΟ-Titas eorum, qui se docere profitentur: desinunt enim suum iudicium adhibere: id habent ratum, quod ab eo, quem probant, iudica inna vident. Cicer. de Nat. Deo T.
g. 17. Si doctrina de perceptionis claris et obscuris, ex psychologia deiicienda, utilitatem quandam af Ire Ciapiat ad sese servandam, sensus theoria teste uti potuisset, quae tanta Obruta est perceptionum obscuritate, ut ne diluculum quidem tanquam apparia Orit. Longum esset singulas dinumerare auctorum sententias adeo inter se dissidentes, et ne frugi quidem; consideremus igitur solummodo ea in quibus causa Vertitur, quibusque omnes Concinunt. Censent nervum impressionem recipere, hoc autem sentiendo non sufficere; impressionem ad cerebrum
42쪽
trans serri oportere ut sentiamus, aut immo sensus conscii sanaus, ut dicere solent. Quomodo in cerebro res demum sese habeat, risu ge quaereret tale vero dictum a literis est alienum. Liberum solum iudicium, omni opinione praeiudicata reiecta veritatem assequi potest; ab eo quod non satis explorate perceptum et Cognitum est, assensio quidem sano cohibenda ost, sed omne decretorium Una. Impiessiones in cerebrum transferendo unitatem quaesiveiunt, alias ut putaverint, inexplicabilem; quo autem earum differentiam simul ad irritum redegerunti Visus, auditus reliquorumque sensuum impressiones infodinam hanc immerserunt, Ut anima, si revera ita seret, et oculis et auribus, nihil quod solidum competexo possit. Si quis autem sententiam obtenturus obiiciat, impressiones extremo nervi Centrali manere posso ad sarum disserentiam servandam, Teponendum est, Non minus peti pherico extrem Ο g. 1Ο. eas 'posse Testare. Parcendum est operae eas transferendi. Ponamus autem tantisper impressionem transferri usque ad Extromum nervi centrale, ot respiciamus quae tum fgantur. Impressio corporea Sit necesse est,
nam incorporea si fuisset, locus cius in qnaestionem
J Ionro 1) substantiam cerebri nuncupat ,,nearly incompros sibi e eoquo innuit Oam digitis vix posso comprimi. QuantBm vim nervi in cerebrum exse-
rore deberent, si impressiones in eo estacerent Rei i) l. c. P.
43쪽
- 41 ipsius absurditato missa, nervi ne ad eam quidem valent. Si quis obiiciat, non tam materialem hanc impressionem esse accipiendam, tenuissimam esse atque occultissimam, quasi- impreSSionem, Teponendum est impressionem tenuissimam et quasi- impressionem non esse impressionem, Occultissimam autem animae ipsi
occultissimam esse neque ab ea posse deprehendi. Si quis ad haec obiiciat, impressionem talem esse, ut Sensus quidem nostros tam imperfectos effugiat, ab anima nutem nihilosocius animadverti possit, reponendum est animam isto pacto essΘ inermem. Imperfecti sensus nostri visus, auditus, nonne Sunt sensus animae 3 Anima si per se videre atque audire posset, oculi atque aures inutiles essent. Anima haec nata quidem est ex capite veterum philosophorum ac physiologicorum, sicut Athene ex capite Iovis, sed monstrum fuit foedissimum, caecum BC Surdiam.
Tenuissima praeterea illa atque occultissima quasi- impressio, asylum modo est Materialismi ogeo verbo ad sese conquisitoribus subducendum: vialium adse- .verat quasi Pythiam consulturus Apollinis sacordos et ad extremum ingenue confitetur: nos talium esset
Sed no exprobrari possit, me sententias sUpponere physiologicis, quas non protulerint loca aliqua exhiabeam rSommorringius 1 oflente, inquit, homine, regio cerebri quae origines continet quinti .nervi, ridento
44쪽
regio originum nervi laciei agere videtur; saltem phaeis nomena flentis atque ridentis hominis ex stimulo, di-Ctos in nervos agente, vel ex renixu cerebri hos in nervos mechanice sere possunt explicari. Egregia Cam-Peri sententia, quam ex Ore eius accepi. Mechanica nervi sacialis in cerebrum actio, aut cerebri in eum renixus, ridendi quidem Praebet materiam, sed non explicationem. Sommerringius a) praeterea haec habet: Num cerebrum ad secundum Usque vitae annum ob minorem firmitatem ideas servare nequitῖ ,, An CerebrUm Puerorum maiorum ideas optimo serVare potest, quod cum eo quasi obdurenturῖ ,,An rhachitici ob minorem cerebri firmitatem maioreinque humorum copiam tantopere ingenio aliis antecellunt An infantibus ct seminis ob minorem cerebri fr-mitatem ideae tam facile subducuntur ΤCur non et rhachiticis p An Cretini ob maiorem cerebri duritiem tanta sunt stupiditate 3 Attamen paullo postr,, Νum virili laetate cerebro maiorem firmitatem nacto iudicium memoriae antecellit Firmitatem verbo quidem a duritio distinxit bed non re, quid enim concretione firmius est, durius est; Quisque ergo philosophus cerebrum Cretini habere cupiat, quod duritie sua iudicio insigniter antecellat
45쪽
Si quis Sommerringium excusaturus eum 'percunctationes modo posuisse obiiciat, reponendum est tales Percunctationes ponere nefas esse, quoniam imprimis nostro tempore facile aliquis ad eas serio tractandas
solvendasque induci possit. Sed ne percunctationibus quidem quiescit, contendit I) etiam, quod horribilo
dictu: Maiores colliculos nervorum opticorum Pluresideas, oculis captas excipero atque servare posse mino-xibus Unde consequitur Icaput visus ideis ultra modum impleri posse sicut ventriculum cibis. Num 2) exercitatione atque contentiono animi 'irium sensim sensimque corporea cerebri structura mutationes subit, quales quidem in musculis videmus, qui multo labore robustiores fiunt, ut in cuticula, quactlabore multum augetur 2 haud sine veri specie esse videtur, licet hucusque cultro anatomico demonstrari nequeat, Haec sevientia aliam praebet philologicis vocabuti,, Callidus Dexplicationem: Romani sine dubio haud ignorarunt cogitatione callum gigni in cerebro ipso. g. 19. Qualis ut redeamus ad rem) haec transitio sensus ad cerebrum sit, auctoribus ipsis perspicuum nora est.
46쪽
motus Per nervos cerebro adserantur, latet. Ab orga. no sensus enim indΘ aci origines Usquo nervus visus atque auditus pari fere modo sese habent, motus Vero nervi visus alia ratione cerebro adserri, quam motus Nervi auditus atque olfactus patet. Fac enim, eodem modo T) omnes motus cerebro offerri, discrimen Vero tantummodo B desse, quod vigorem motus Bitinet, omnes in Cerebro Perceptiones Unius eiusdemque essent generis, gradu tantum, vel IOCO non vero in ipsa essentia disserrent. Hoc probatur auctores ipsos ominatos esse hac transitione ad cerebrum conscientiam non unitatem
Consequi sed perturbari. Auditus v. C. theoria veteribus facillima videbatur explicatu. Manifesto enim sonus aquam labyrinthi tremefacit, inde autem collegeriant et nervum treme-fori; hic omnium brevissimus vix digitum cum dimidio aequans undiquaque ossibus et humore Cinctus
est. Nervus auditorius tremefactias tremorem transduxit usque ad extremum suum centrale, ubi Sommorringius, perturbationis catenae annulum Insuper adiunctu-Tus, ventriculorum cerebri aquam, quasi organum animae, iterum tremefecit: cum autem nervus faciatis acustico annexus sit a) anima ita mota theoriam arrideres ab Quod iam theoria ipsa factum est. a) SGmmemingius 1 c- Nervus auditorius tribus Tarnis
principibus sulcum format, quo Dervus lacialis excipitur. - Minor portio nervi faciatis ad maiorem accedit, in dissolubili nexu iungenda, Donniiii quam vero in canali demum osseo coeunt, ut minor portio
nervi auditus pars videri possit, sulcoque nervi au-
47쪽
debuisset, nam ex egregia Camperi sententia risus hoc
modo mechanice prodiacitur. g. 2O. Doctrinae sensus est: expliCare, qUomodo corporeum quid in incorporeum mutari Possit; auctores vero in materia versati ea defungi non potuerunt; fugit eos corpus esse organum animi ideoque per se incorporeum quid producere posse; multiam sudaverunt atque alserunt et vehementibus doloribus pepererunt
Tot viri igitur abhorruerunt a re, qui felici ingenio ornati has caligines iam diu discutere potuissent,vseriti quidem, ne Operam Perderent inVestigando quaestionem, quam hodieque inviam habent, inaccessam, inextricabilem; quaestionem quam exploraturum vel Κantius inclamat: is nihilo Plus ogas, quam si des operam, Ut cum ratione insanias.
Mirum est auctores, Si materiam quaesiverint ad interpretandum sensum, non ita ea acquievisse quam
ante oculos 'abuerint; satis est materiei I medulla nervina; altera rem non Planam sacit, sed obscurita-ditiis, lenissimo nexu va8orum atque telae cellulosae ope cum eo CGniuractae, excipiuntur. 1 Monro constare refert, nervo animantis dissecto, usculum non semel contrahi, ut primum Deruus comprimatur; eoque probari Her Vorum eneratam a materia produci, quae comprimi possit. - Nec mi-xum ; mirandum solum est auctores hanc materiem invenire non potuisse.
48쪽
tem alia re obscura auget; explicandum enim est, quomodo altera alteri, et altera animae conspiret. De his autem omnino silent auctores. Si talis interpretatio revera rem interpretata esset, subtilis illa materia,
sive electrica sive alia quaelibet, anima ipsa esse debuisset, quae autem declarandi puduit eos: dixerunt: hoc nemo assequitur. Ita pro divina animi imagine iterum obtenderunt Isidis velum, iam a Graecis sublatum. Mens Vorstand) humana, res accuratissime explicatura fere semper decipitur. Si in procella turrim ruptam videt ruentem, ProCellam pro causa habet; causas rerum appetitura in iis quiescit; qualis haec causa sit, suum non est quaerere. In hac autem procella sexcentae aliae tiarres non ruunt, procella igitur non est causa ruendi; haeC Contra in turri ipsa est posita, sicut causa sentiendi in nervo, non Vero in .tali mate- Tia subtili. g. 2L. Semper putaverunt auctores, Ut proxime dixi, nervis aliquid inesse. Galenus auctor fuit spirituum animalium; conficiebantur in ventriculis cerebri, ambiguum tamen ipse habuit, utrum nervi istiusmodi habe xerit spiritus an non. Berengarius, blassa, Vesalius,
Fallopius, Columbus, Coiterius, Riolanus, Spigelius, neque Plura Cogno Verunt, neque meliora. Willisius autem accuratissime hanc exposuit sententiam; genuerunt in Cortice cerebri et cerebelli, accumulabantur in medulla, destillabantur in sornice, cohobationem subiebant in cerebello et continuo tu nervos pro- Iluebant, ad cerebrum redituri, Spiritus hos adhuc Booxhaavius, Winsiovius, Mor-
49쪽
gagni, Senacius, Halterus, Wexiliosus Sisietonius pro .
baverunt, altera enim theorict , illorum temporum aequalis, cui Bidloo imprimis fuit addictus, quae nerva quasi chordas vibrare docuit, iis spernenda videbatur
Cum nervis fluidum I) verum non insit, et auctores id probantes ipsi iam intellexerint u) eo sensum explicari non posSe, electricum, galvanicum, aut aliud fluidum permanans unspexxbares Fluidum in iis statuerunt. Sensim propius accesserunt ad veritatem, incorporeum qia id in animo habuerunt. sed non dixerunt. Electricitatem per se in rem non quadrare, Arnem annus 3 , Monro, q) SOmmerringius, 5 multiquo alii Scriptores exposuerunt. Unum quidque autem flui dum permanans Ulcus est; fluidum enim a Permanando impediri potest. Gasa Gasarten) fluida vocari concedendum est, sed possunt concludi. Lumen, calorem etc. igitur fluidum non VocaVerunt, sed iit geris Ib Utar praeceptoris mei Pros. Rudolphi auctoritate.
qui in praelectione sua retulit, se modo semel si uia dum in nervis invenisse. - SOm mei Tingius quoque Auidum probatum non esse contendit. A) Morixo I. c. p. s8. refert. , , Mari liat cin fluidum Inden Nervcn vorausgese tetit, und daratis ge sol geri, dassda es dochnicht Zu den Endet vechen dex
50쪽
manice dIcam, vocabulo usi sunt Stoss Warmosios , Lictitstofi, thermogenium etc.) quod inde vocabulum
adeo ambiguum factum est, Ut magno argumento esse debeat, totam rem et vacillare et claudicare. Alenti sicut mercatori nihil in pretio i) est quam quod manu concipere potest. Si electricitate ex corporeis incorpoream animadvertit progredientem scintillam, pungitur quidem, aufugit enim scintilla, et est
et non est; mox Rutem CRUto sese recipit, ne Confundatur; sententiam tuetur materia 2 opus esse. Materiam vero Postulatam ante aculos habet, immo duascum, quod nemo ignorat, ad electricitatem producendam duo requirantur corpora Materiam si putat modo materiam esse, sua est CUIPR; ViSus Butem et sensus convincunt diversis matereriis sociatis earum diversitatem, V. C. metallorum binoriam, erumpere. Verissimo sensit omnem sic dictam vim Krast) materiam postulare, sed qui licet inde colligere eius actionem quoque esse materialem P Campanae pulsatae sonus differt- ne toto coelo a materiali eius acione si cuidam in caput delicitur Zg. 22. Λ Galeni ad nostra Usque tempora, sedecim inte gra saecula, tales Vigueriant opiniones. . Veteres duasib Angli vel dicunt: Ite is WortIi a million.
a In recentissimo de electricitate libro: G. I. Singer Elemente d. Elei tricitat u. Elehtrochemie a. d. Engi. Uberseteti V. C. H. Militer. Brestau i 819. Singerus adhuc materiam electricam defendit, quod autem Mul- Ierus iii adnotationibus suis optime refutavit.