장음표시 사용
391쪽
L. Si esseni stireret, quae est hujusmodi Si alieti nummi simo, τρὶ ἰουομro Domino funia furi, manent ejus, cojus fuerunt et si mixti essent , ita ut discerni non possent, ejus fieri, quI accepit, in Iu/ris Go scriptum est: itast optio Domino cum eo , qui dedisset, Drti competeret - . Regula posita in Dubio 33. , quam hic Author appellat , est , quod possessor holue fidei duntaxat teneatur de extantibus, non autem de bona fide contuinptis , nisi tactus sit locupletior et & pro hoc facit Institui. de eis Iudicis q. a. versus finem - Si vero boηae fidei possessor fuerit, non b hetur ratio neque coaesumpsorum, neque non perceptoruw-. . & L. et x. C. de rei vindicatione - Certuis est , malae fidei possessores ιωηes fruant solere eum ii a re praestare: bonae fidei vero extantes in e & L. PIrum ae de Baeredit ris petitione- Ptrum autem omne pretium restituere debebit bonae sidei possinfor , an vero ita deisuis , si fusus fit locupletior, videndum. Fiate pretitiis accepitiis oel perdidisse , vei consumve, vel donasse, o Perbum quidem pem 4eenisse amlutitim est , IDDwne hoc contineret, quod prima ratione fuerit, an .ero θ id , quod durat Z Et puto sequentem cIaustilam Senatur confuni, et Fisaee fit ambigua, ut ita demum computet , si facitis fit locupletior . Proinde si non solum pretium, sed etiam perna tardius pretio Iotato pervenerit, poterit dIci quia IocvIerIor in toruis Destis est, debere venire, liceδ de pretios Iummodo Senatus fit secutus -: & ff. eod. tit. L. Sed ct si lege M. M . - Co D it Senatus bonae meι possessoristis, ne in istum damno o Diautur, sed in id duxtaxat teneantur, in quo Ioeti etiores facti sunt. Suemcumgumque stimrur fumpium fecerint ex laereditote , F quid dilapidaverunt, perdiderunt, re sua se abuti putave , non praest μι ς nec si donaPerinc , Ioc isti rei facti videbuntur, quammii od e miserandum sibi aliquem naturaliter ori gaverunx. Plane si antidora, trist remaηeratione1 acceperuat, dicendum est, eatenui locupletiores Ioctos, qualentis acceperuora velut genus quoddam hoc effer permutationis - .
VICESIMuusos uM DuaIu M. Utrum recipiens res rabias. aut furatas , dono , vel alio titulo lucrativo , teneatur Respondeo: aut qui dat est solvendo , & Dominus rex quam dat, & tunc recipiens non tenetur eam restituere . Aut non est solvendo , 'l non habet dominium super eare , ct tunc tenetur restituere quidquid recepit , nisi bona fide recepisset , credens rem illam esse tradentis , eamque consumpsit et bona fide durante . Pro declaratione hujus Dubii facit quod dictium fuit Dubio 34. tit. de usura .
392쪽
hio I . , quod hic Author appellat. Relege Is; tur, quae eo loci dicha sunt. Unice addo, quod scribit Astusinus lib. r. iit. ga. art. 8. sub initio, qu ridque mirifice conteri ad declarationem tum praesentis , tum Dubii immediate praecedentis . - Sequitur videre de o flavo , scilicet de illis , qui nec juvant, nec consentiunt ad rapiendum, de rapi Is tamen accipiunt. Et quidem tenentur restituere , sed diversis modis. Distinguit enim Raymundus, quod, qui dono accipiunt praecise , supponit Author raptorem vel non esse sol pei do , vel rem donasse, cujus non est Dominus tenentur ad restitutioncm equod est verum secundum Hostiensem , sive accipiant scienter , sive ignoranter , si veritatem postea percIpiunt tr. Si certum petatur L. Si is me stniluru, nisi forsan haec consumpsissent antequam veritatem intelligerent C. de rei tindicatione L. Certiam est . Qui vero edunt, bibunt, vel in usus necessarios expendunt, ut uxor, & caeteri de familia, tenentur de omnibus, quae sic expendunt, nisi in casu , scilicet cum agunt causam spoliatorum, monendo, re in cendo pro posse raptorem ad restituendum. Tunc enimno I teneatur, etiamsi restitutio nou sequatur . Non tenentur Iaquam debis, quae expenderunt pro tempore, quo circa ejus emendationem labor verunt ; non cithri credit Rodonensis, quod uxor, & familia de rebus raptis vivere possint per totum annum propter unam admonitionem , vel propter duas. Unde satis videtur, quod Religiosi euntes ad raptores , ut induin Cant eos ad restituendum, excusentur, si comedant apud eos : praecipue si Commode invenIre non possunt apud alios . Probantur haec Extra de accinfasi nilus cap. Eu parte, & est expressu in Extra de sententia Excommunica-νionis cap. cum et luntate I. Praedicσtores et & hoc intelligas cum moder mine, scilicet si probabilitcr habeatur spes de correctione ejus. & si etiam propter expensas eorum non subtrabatur raptori restituendi facultas hi toto, vel magna parte. Ar . 2.q. 6.cap. Anterio Q q. IIIad - . Ilactenus Astesanus . Accipe q. Praedicatores ab Astesino laudatum , qui est Gregor i IX. - Praedica-το res ouoque, qui penes excommunicatos, veI allas alienaram rerum detentorea . so praedicationibus , confessionibus , quasi gerunt ea are , vel curam ec 'm, ad quoi rei ipsae spes are noscuntur , eIeemonas licite possunt ab il-7i recipere , praefertim si alias non poseant in silo loco sustentationem hah a1 - , Ne interim credas, Aste sanum unum solum admittere casum , in quolixor, & samilia agunt causam spoliatorum e quoniam stati in prosequitur,ccterosque adfert casus , qui ad Authore tit. de assura Dubio g, supra fuere producit, in quibus omnibus uxor, & tamilia vivere pomini de rebuati furarii , vel raptoris absque peccato, &. sine Onere restitutionis.
TRICEsIMuM DυBIuM . Utrum videns alium inserentem damnum proximo , & non clamans , nec obstans pro P OG se , teneatur in solidum Z
393쪽
CONs ID. I. ARTI C. III Respondeo , quod aut non habet ex ossicio, ut clam et .ec obstet , aut id habet ex ossicio. Si hoc non habet ex olficio, tunc 1ecundum Glossam in cap. Non in inferenda
23. q. 3. non tenetur: quia nullus ex necessitate tenetur
proximum defendere nisi qui id habet ex ossicio secundum ipsam. Aliter nullus posset pecuniam recipere pro de sensione alterius , & , si reciperet , eam teneretur restituere: quia , si ex necessitate deberet defendere , pecunia data pro de sensione repeti posset T de condictione ob turpem causam L. tali. , quae tamen non potest repeti ; ut is. quod metus
cauo L. Metum g . Sed licet, & is de donationibus L. Si
praedia i .: & hanc opinionem sequitur Glolsa in cap. Dilecto lib. 6. de sententia excommunicationis. Hoc verum credo , quando non prohibet, quia non vult se immiscere rumoribus, aut ex negligentia i non vero quando dolose non prohibet , nam tunc credo , quod teneatur . Pro hoc facit opinio Innocentii, quam sequitur Panormitanus tu cap. aYσπ-tae Extra de sententia excommunicationis , de concordat Glossita id dicto cap, uuantae , quae non Prohibentes V l ex negligentia , vel quia nolunt se immiscere rumoribus , solum excusat a poena , non autem a culpa . Nec obstat opinio
Ricardi in 4. dist. 1 f. q. ult. , quod ille , qui solo verbo absque aliquo sui periculci potest prohibere, ne inseratur damnum , tenetur: quia intelligi debet , quando is agit G ὐ- se, quod 1emper praesumendum est semel ac potest provi-re , quin se immisceat rumoribus, vel se exponat periculis & arbitratur esse providendum , & tamen non providet: qualis est ille, de quo Ricardus loquitur. Si vero ex ossicio habet , ut alios defendat, sicuti sunt Domini , qui tenentur ex reditibus dominii subditos suos tueri : Uicarii, aliique ossiciales, qui suis Capitaneis , suisque Potestatibus tenentur contradicere in rebus injustis: Tutores, Curatores , qui pupillos & minores tenentur Osensare &c.: tunc
394쪽
secundum Ricardum ubi supra. quando injuria est manifesta , tenetur restituere , si non obstat pro posse . Arguitur 86. dist. cap. Facientis , Sc cap. Sicut dignum Extra de homicidio
Concordat Baldus in L. Euoniam Judices C. de appeliationibus . Scotus dicit , quod qui non facit restituere cum 'potest, ct ex ossicio debet , tenetur ipse in solidum . Addit
tamen , quod qui, tametsi ex ossicio teneatur obviare damno proximi, unice non obviat, quia vergeret hoc in evidens Reipublicae malum , vel Propriae Personae periculum , non tenetur tunC satisfacere, nec peccat , dummodo paratus sit obviare , si talia cessarent, quod valde notandum est .
1 so Eximiae huic Authoris doctrinae ne verbum quidem deberem ἰr
se adjicere ; rem enim hanc & opportunis distinctionibus, & invictis rati nibus adeo explanavit, firmavitque , nihil ut magis. Placet nihilominus in
tegram exscribere qua: stionem 31. Gennelti de 7. Decal. praecepto cap. 6., praesertim quum pene omnis innitatur doctrinae S. Beniardini. Eam ivitur accipe - Quando nam tacens, non impediens, vel non revelans , tenentur ad
restitutionem p R. Hactenus locuti sumus de iis , qui cooperantur positive damno proximi. Superest nune breviter ascudum de cooperantibus negative . Illi autem ad restitutionem obligari non debent , nisi quando qui tacuit , qui non impedivit, aut non revelavit, tenebantur aliter se gerere ex
ossicio, & ex obligatione justitiae. Unde etiam juxta Angelicum Doctorem a. a. q. 61. art. 7. ad 3. Non femper ille , qui non manifestar IOIνοκω, renetur ad restitutionem, aut qui non repreΘe dit, sed festiis quando iacumbit at eui ex Fcis, sicut Principutis terr/ς, quibus ει ὰoc non inuituis imminet 3 . ri '- . P ter hoc enim potesto e publica potiuntur , ut sint justitiae emsto s - Idem prorsus jam dixerat ibid. in corpore - Iulato tenetur uis, qui obstat, eum obstare teneatur.' Sicut Principes, qui ιenentur custodire justi-ι iam in terra, si per eorum de festim Iarrones increscunt, ad restitiationem e neniar ; quia redditur, quos hahent, sunt quo stipendia ad δοe Institura , at justiriam conservent in terra - Idem dicendum est de Magistratibus, & de
illis , qui ex aliquo contracta , vel quasi contractu , tenentur reprehendere, . corrigere , clamare , defendere, impedire, aut manifestare illum, qui dam- . num proximo intulit, aut inferre intendit. Hanc materiam in praxi freque tem variis illustrat exemplis S. Bernardinus Senensis , T . t. se . 34. cap. . quae hic reterre utile judicavi - Si quis, inquit, ex incio δεο tenetur a dam . l . no riterum defessare, vel praeservare , non rantum si ex malitia, verum se
395쪽
yiter indebita, contiuit illo damnificari, cui sie reneIur, totum illa I damnum resticuere cbligatur. Verbi gratia fuat quidam , qui ex ossu ἰο ο sciorveri texentur Vtillas, is viduas . Huis odi etiam sunt Domini, qui ctim redditur dominii habeam , eκ scio teneniar subditor suos tueri . Stipeadi rii etiam, qui ex Qficio obligamur defendere eos, a quibus iis stolio Dyo flis
p d ais habent . Medici ιν corporum , is animaruis , o maxiwe Comsessores ignoi, er negIigentes e Notarii , qui nesciua condere Instruisemia, unde renui perdunt iura sua: Iudices , σ sessores , qui ex ignoran-ris , vel ineuria Diustas proferant fementias: Procuratores, ct Adiscati, qui eΜ eisdem causis uwittunt causas justas : atque consilia dantes his etiare ρ saut annuwerari. Issuper nautae, o Ai ebitectores , ct consimiles otaxes. Dies inquam, si ex eorum imperiria, vel x Iigentia quidam d. x euntur, satis fores e debent. Cuius rario triplex est. Prima, quia tegentur talia procavere . Semoda , quia unu iussique rexetur sa exter scire, is exequi d IA genter artem , quam profitetur , maxime qasIdo vergit tu peric&lum alteriurerror Aus . Tertia, qria eorum iveritia, b negligentia habent ρxaxdum efficacem cassalitatem dawxifationis illorum , juxta mod&ω quo privatio est causa privationis. Mucd etiam talis 'norantia, Ira negligentia non excuset;
L. D cap. 2. Si die, o tales Custodes aliquid istic lucr Iur , rexentur pam
396쪽
scium nes spectat, is malis, seu cliorum da is , tuis post, non Ohstud: icet mortaliter peccet, quia non diligit proxiwnis sicut se suis; non tames satis fucere τ/Istatur. Ixsuper quamvis ad hominis edicium pertineat chziare, F tomen hcs tergeret ad Reipulticae malum , seu evidens propriae personae
periculum Immineret: tunc non obvians nec solisfacere tenetur, nec resuper
ιx ἡoc peccaret, si choiure In corde paratus esset, quando praedicta non iw- redirent. Des per est notandum, quod si quis Dux multos stipendiarios habet, ad restitutionem texetur de emari des o , quid inferor injuste subditi fui,
A cbτiψre potest , θ xcn facit, ut tenet Oxtis in L. SUPONIAM MOLTA FACINORA C AD LEGEM IzLIAM DE VI PBNI A. Totio, non
mori stando . Et lse fecundiam Scottiis, cum quis requisitus in jud eio, nefex-rentialiter res furto infula , veI aliter in Ire detenta , posset re fisui DοwIns suo: di tamen veritatem dicendo non imisinet sibi periculum flatus, seu pedi fonae suae et talis inquam non manifestando, omne duwηum , quod inde sequitur ,
t monit in perhibere in aherius detrimentuw, ei ad risti Iutionem recepti dawni o ligatus est . vii a scilicet testis legitime interrogatus a Iudice competenti, fit quodammodo eo ipso persona publica, & quamdam olficii speciem exercet, quod ossiciu in illum obligat ad dicendum ea , quae scit proficua, aut nociva unicuique ex partibus, quae de aliquo tacto disputant
Brevibus igitur. Qui tenentur ex ossicio, vel ex contractu , veIquast contractu , impedire damnum alterius, si negligant impedire , peccant coimtra justitiam , & tenentur illud resarcire. Quia censentur causa moralis, &injusta damni illati : nam hoc ipso quod tenentur ex ossicio, vel contractu alterius damnum impedire, hic habet jus, ut damnum ejus impediant; ac proinde, si impedire negligant, ei faciunt injuriam, quam jura omnia clamant esse compensandam . Qui vero solum ex caritate tenetur damnum ab terus impedire, si non impediat, etiam quum id sine magno incommodo asst, peccat quidem contra caritatem, sed non tenetur ad restitutionem : quia non peccavli contra justitiam , nec censetur causa injusta damni, quum milier jus non habeat, ut damnum ejus impediat. SecuS autem, si quis pinsitive conferat ad damnum proximi; is enim teneretur de damno , quoniam quilibet habet jus, ne alter ad ipsius damnum positive concurrat, utpote qui jus habet, ne ei damnum inferatur sine justa causa, & debita auctoritate. Ita cum communi Antolae de justitia di jure Part. a. cap. q. q. T. q. 7.
vinearum , & hujusmodi, teneamur in solidum , quando ubdent fieri damnum, & non clamant, nec accusant facientes Respon-
397쪽
CONs ID. I. ARTI C. III. Respondeo , quod sic , ct in solidum , si accusando , Vel cI amando damnum datum non fuisset , aut datum restitueretur. Et si aliquid acceperunt, ut tacerent, tenentur restituere illi, cui datum est damnum , & recompensationem, & postea supplere de proprio . Si autem illi, qui accusandi forent, nulIum damnum dant , licet vadant de nocte , ct hujusmodi, qui ipsos non accusant non tenentur aliquid restituere e quia , tametsi tales , si fuissent accusari ,
poenam solvi sient , non tenentur tamen eam solvere ante condemnationem . Sed si aliquid acceperunt, ne accusa rent, tenentur illud dare pauperibus secundum eam distinctionem , quam dabo tit. II. Dubio I.
111 Non desunt opinantes , hujusmodi custodes tenerI ad satIs- factionem muletae, quam Domini ex delatione accepissent, si ipsi delinquentus accusassent, quamvis nullum aliud damnum fuerit inde secutum . Hanc opinionem probabiliorem existimat Antolae e quia scuti scribIt loco nune citat , videntur constitui tum ut impediant damna , tum etiam ut deferant dainnificatores: praesertim cum id expediat ad avertenda multa damna , quae alias fierent sublato metu invictarum . Unde non deterendo peccant contra Oiscium, & contractum, vel quas contractum a sicquae tenentur restituero
mulctas pecuniarias, quas perciperent Domini ex delatione jure sibi debita - . Haec ille. Secus docet Concina, & probabiliorem judicat sententiam negantem, quae est opinio Authoris-Sed probabilior videtur sententia negans : scribit ipse lib. 1. de justitia & jure Dissert. a. cap. s. q. I. num. a. quia praelati Custodes non videntur ex justitia devhicii ad reos accusandos, ut mu Ictis Princeps ditetur. Spectandae tamen sunt circumstantis, paeu in Ita inter Custodes, & Dominum vectigalium . Nam si hae accusationes ian Pactum deductae essent, dubio procul tenerentur ad restitutionem. Spectanda quantitas damni illati, & alia plura, antequam Vel liberentur, vel judicen, tur restitutioni obnoxii - . Haec Concina . Super hisce non accusantibus at tendi tortass debet doctrina, quam tradit Colletus Institui . Theolog. de justitia cap. q. art. s. seα 4. punct. I. ante quaeres I. - Ab utroque tamen Peccato immunes esse videntur, si damnum tam leve si, aut illatum a persona tam paupere, ut praesumi rationabiliter possit eum, a quo constituti sunt Custodes, non esse invitum . Sic alibi excusavimus eos, qui caduca, & inutilia ligna, quae in saltibus jacent, ad vitae sustentationem colligunt; unde & tunc excusari debent Custodes - . Haec ille.
398쪽
CONs ID. I. ARTIM IlI. dicio ad dicendam veritatem , in quo veritate cognita res ablata restitueretur illi, cujus est , eam negans teneatur restituere 3
Respondet Panormitanus in cap. atii cum fine Extrade furtis , & cum eo concordat Bariolus in L. Opile es C. de furtii, quod quilibet tenetur indicare surtum, si noverit , non autem furem . Nec obstat, quod ad instantiam Partis quis tenetur perhibere testimonium contra larem L. Nullum C. de testibus: quia aliud est indicare , aliud testi monium dicere. Nam testimonium dicere non est revelare furem e quia per accusationem jam est detectus ; sed indicare est revelare . Ex quo patet, quod si quis requiritur de re furtiva , & non dicit verum , quod scit , quodque Potest dicere sine manifestatione furis , tunc tenetur in solidum. Si autem ad instantiam partis requiritur , ut indicet furem , & non indicat , non tenetur. Tenetur vero, si requiritur, ut testimonium dicat contra furem , & non facit: quod intelligo verum secundum Antonium de Butrio, quando su-ri , vel raptori non imminet mors , vel truncatio membri r quia in hoc casu credo , quod non teneatur testimonium perhibere . Arguitur cap. Dilesorum Extra de testibus eo-gendis vel non . Item non tenetur, quando non servatur so
ma juris in interrogando : & dictuin Panormitani intelligentam est , quando servato juris ordine praeter periculum mDrtis , Sc truncationis potest dicere testimonium . Si autem larmo non sit de re furtiva , vel rapta , sed de aliis rebus modo indebito habitis , tunc requisitus indistinete tenetur . si non revelet & eum , qui habet, ct res , quas habet dum scit . & dicitur testis falsus secundum Baldum in L. Proba
tur C. de Episcopis, O Curicis : de sic intelIigenda est opi
nio Ricardi iii 4. dist. Is . Tenetur etiam, quando taliter requisitus tacet verum , quod scit, & propter hanc non manifestationem veritatis proximus injuste condemnatur. Hae
399쪽
3 so CossID. I. ARTI c. III. tamen eredo vera , quando sine aliquo periculo sui potest indicare de veritate.
Is r) S.Thomas a.a. q. 7 o. art. x. Inquirit - 2Irnis bowο teveatur ad IssemοηIum ferre μ λ & ita respondet- Dicendum , quod la test orio ferendo di- 'n'uendum est : quia aliquodo requiritur testimonium cIA υἷ, alijuando non requirituri. D. requiri ur re'monitiis alicujus Ibbditi othoritate Superioris, chi ia/is , ad justicam per neu, Medire tenetar, non est disj- , quia tenea-τur restimonium ferre in his, in quibus sectinduis ordinem iuris testimonIων ab eo exigitur, puIa in manifestis, st in his, de quIbus MDwia praee est . Si cutem exigatur ah eo testisonitim in aliis , pura in occultis, ct de ρυMus in famia non praecepit, non texetur ad testificandum. Si vero requiratur ejus te simonium ncn authoritare Superioris , cui obedire teπetur , tunc distinguen-ιtuis est: quia si restimonium requiratur ad Iuerandum hominem vel ob triu-sa Morte, seu parna quactimque, veIa fulsa snfamia, τcI etiaω σb iniquo da αο , runc renetur homo ad testificandum. Et si ejus te*woriam non requiratur,rmetur facere quod in se est, ut verisarem denuutiet alicui qui ad hoc possit prodesse . Dicittir enim in PIN. 8t . - ERIPITE PAPPEREM, ET EGE-δε M DE MAAM PECCATORIS LIBERATE. Et Proper. 1 . - BEEUS, SPI Dp N R AD MORTEM. D Rcm. r. dicitur - DIGNI
RE , M POSSIS REDARGPERE . Stiper fis pero, quae peritne rad tondewnationem alicujus , non tenetur aliquis ferre testimoninis , nisi ctim a superiore compellitur fecundis ordinem inris. Fbia , si circa hoc teritas occultetur , nulli ex hoc steriale damnum nascit&r. Pel f twwiveat perIcutum ac e furori , non est curandum , qtiis life in hoc periculum θοα te se ivest.
Alia cutem ratio est de reo, cui periculum i inet eo nolente - . Fusius, &clarius Antorie de olligationum cap. s. q. s. q. 1. - An & quando quis te netur testificari λ R. i. Ex communi sentcntia est obligatio sub m ttali i. Cum hoc necessirium est ad avertendum grave malum impendens spiruale, vcl temporale , publicum, vel Prisatum innocent Is, quamvis id non requiratur a Judice . Nam tunc tenemur denuntiare , ut dixi, & charitas se viter obligat ad proximum ab Ia3usto damno liberandum , & ad damnum injustum proximi impediendum. Ita S. Thomas a. a. q. 7. art. I. addens Si eius Is cnium neu requiraIur, rene ur fucere qιod in se est Vide supra . Si tamen ciccusator ex obligatione accularit, v. g. quia crimen Reipublicae, vel Religioni directe peraici uiri erat, quale est haeresis, conspDratici contra Principem: tunc debet ejus damnum vera testificatione averti. II. Ι'osito praecepto Superioris , vcl Judicis, exceptis casibus mox dicendis. Nam omne praeceptum justum obliqat in conscientia, & honum colim nune id exigit ; alioquin enim crimina saepius inarunita manerent . & justitias
400쪽
stit Ia non posset administrari cum gravi Reipublicae detrimento . Porro secum dum multos testis legitime interrogatur , ideoque tenetur testificari , quoties praecessit vel accusatio, vel denuntiatio, vel querela ab alio porrecta τnec ad hoe requiritur licet a fortiori sufficiat infamia delinquentis , aut semiprcibatio, aut indicia, sicut requiritur, ut reus ipse legitime laterrogetnr. Quia bonum commune postulat, ut Iud ex habeat tunc jus anterrogandi: nam alioquin numquam posset punire crimen certum, cujus author est occultus ς & sic publica crimina forent impunita , quod est contra bonum Publicum. Plus autem requiritur, ut quis teneatur testari contra se ipsum . quam contra alium extraneum; pote lique facile haberi semiprobatio absque Consessione rei , quae vix aut ne vix quidem habetur absque testimonio testis . R. a. Et iam posito praecepto , re monitorio uora tenentur ex communi sententia testari, nec deferre r. Qui rem norunt ex Confessione sacramentali. 1. Qui rem accepit sub se cruto naturali, consilii, vel auxilii petendi causa , ut Advocatus, Theologus , Medicus , Obsmetrix , Chirurgus &c. Nam tunc est obligatio naturalis servandi secreti e alioqui peccatores a consilio petendo averterentur; unde desperatio, & multa mala seqiii possent. Nec tunc est intentio Iudicis, ut reveles, cum bonum Publicum, dc coin servatio societatis civilis exigat secretum servari . Excipe nisi testificatio necessaria sit ad avertendum imminens grave damnum Communitat Is, vel privati innocentis: tunc enim teneris aperire secretum etiam juratum , quod tunc non obligat, cum sit de re illicita. Nam qui Me tenetur, saltent ec, caritate, impedire grave dainnum publicum, vel privatum innocentis, qui reo praeterendus est. Ita communis cum S. Thoma . Alii autem , qui delicium viderunt, vel ab aliis audierunt, & postea jurant i a revelaturos . tenentur obedire praecepto, etiamsi non agatur de dairmo aliorum avertendor nam qui secluso juramento, vel promissione tenentur revelare, adhuc tenentur non Obstante juramento , quod tunc non obligat, cum sit de re illic, ta, & contra jus superioris . I. Qui re in accepit a viris non fide dignis, quia l. aec testificatio nullam in judicio faceret fidem. 4. Si scias alterum non peῬtasse mortaliter: nam mens Iudicis est inquirere de delicto graviter culpabili. s. Si ex tua iustificatione tibi, vel tuis immineat grave dam- in, nisi honum publicum eam exigat; vel nisi pri patum bonum alienum impediendum tuo longe praevaleat, ita ut secundum regulas prudentiae, &caritatis tenearis illud subire . Nam leges huinanae ordinarie non obligant cum gravi nocumento, seu damno. 6. Pater, filius, maritus , uxor, fratres, sorores, consanguine iis vel affines delinquentis usque ad secundum gramdum juxta aliquos, α juxta plures usque ad quartum, ex cap. Si testes 4. q. s. referente legem Iuliam 4. m de testatis ἰ tum quia bonum commune' requirit, ut conservetur pax, & vit tur odia, ac dissetisoties in familiis et tum quia ordinarie id fieri nequit sine gravi damno revelantis ob co.iju Oionem. Excipe semper crimina laesae majestatis, haeresia , veneficii, ali