장음표시 사용
121쪽
Medico fieri debent. Fiunt autem duo, videlicet parantur in strumenta, & operationes diriguntur. Instrumenta sunt pri- mo medicamenta,& secundo alimenta: Opera vero sunt Fumctiones, quas Medicus vel per se, vel intermediis medicamentis perficit. Per se sunt, quae proprijs manibus celebrantur, ut Iigare, consuere, infigere, vellere, & similia; Intermedijs vero medicamξtis, ut emollire,coquere,discutere,dolores lenire,&c. Vci sim quia Indicatio non una est; dicendum
Indeatis USi autem Indicatio duplex; curatrix videlicet,& conserubge stari praeseruatri X quia medium locum tene i facilei ii. ad has rc uocatur. Curatrix est, qua aduertimur, quae remedia, V id sit m & quae opera ad morbos soluendos sint paranda: Conserua Qui debris r Vcio, qua,quibus alimentis primo,& secundo medicamenuatrix. tis uti debeamus ad sanitatem seruandam: Praeseruatrix tan- TU ' dem monet, quibus modis imminentes moibi praecaueantur. Et quoniam curatrix expletur per contraria, dicendum
Contraria put. R Espondent imprudenter aliqui, contraria esse ea, quae
posita in codem genera maxime distant. Vbi maximus crror est; nam si contraria hoc modo apud Medicos usurparidi. berent, proscin qui laborat Catarari nigra, curaretur g nita cataracta alba, aut quicumq; claudicat distorto crure e coid se jeb trorsum, sanarentur di stortis cruribus introrsu in i Melius ergore riwn .se dicatur, contraria commensurari statui naturali, a quo quanto M' status aliquis distat, tanto magis contrarius est; Verum quia conservatrix, & contraria petunt similia, dicendum
SImilia dicuntur,quorum qualitates eaedem sunt,nec solum secundit in qualitates: sed etiam secundum substantiam si- milia expetuntur ; nam docet Phylosoph. & cum eo Galanus, facillimὴ ad inuicem communicari, quarum consimilis est natura. in primis ergo calidis calida, di frigidis miniis calida exhi-
122쪽
exhibenda sunt. Secundo cligatur similitudo in substantia, quae partim percipitur a pioprictate indivisibiliter, parti inaconditione alimentorum commensurandorum cum viribus as.
sumentis,ut qui facultate coctrice imbccilli constant,ndtriantur alimentis laudabilibus ,& facile coctilibus, ut sunt stillatiti a ,& contusa Pullorum: Qui firmioribus vero viribus gaudet, scilidioribus alimentis vescantur. Idem etiam dicatur de m dicamentis. Et quoniam Indicatio,quandoque simplex,quandoque composita est: & composita seu complexa dicitur Coii dicatio, dicendum
Coindicare dicuntur, quae similia opera per similia instru- nisadia urmenta postulant. Petunt autem similia quaecumque simi- cornicare. libus conditionibus praedita sunt; ut quia adolescentia, ver, carnosus habitus, abundantia sanguinis consimilia sunt, si con tingat laborare aliquem affectu aliquo postulante phlebot natam, omnia hςc phlebotomiam similiter postulabui. Et si qconueniunt Indicationes,miunt coindicationes; ita remedia & opera; quae coindicata appellantur. Dicendum ergo. :
Oindicat est, quod cum principali indicato monet, nos simili opere utendum esse, ut verbi gratia a plenitudine indicatur Phlebotomia, coindicatur quoq victus ictuis, exercitatio, vigilia,& reliqua, quae conferre possent ad multitudinem tollendam. Et quia indicatio, & Coindicatio, Indicatum, & Coindicatum ab Indicante formantur; dicendum
Guid, in quotuplex Indicans sit.
I Ndicans est, tuta opus aliquod, aut instrumentum petit. Et est duplex, prout duplicem diximus esse indicationem; in curatrice primo est morbus, secundo causa, tertib symptoma. Haec enim omnia quia praeternaturam sunt ablationem, auferentia petunt; In vitali siue conseruatiua Indicantes sunt ipsae vires, quae omni industria seruandae sunt. Primum quia dem
123쪽
dein vitalis, lac iicie naturales, ultimo animales. Et quoniam multoties est aliquid ,quod repugnat operi,& instrumento I dicatuis, quod contra Indicare est; Dicendum
quia sit Contradicatio ,-ύourraindicatum, iquid Contraiudicans. I ontraindicatio est motus nostri animi ad opposita instru-
menta, aut opera illis, quae indicata sunt; V t verbi Tila
coniungantur Hydrops quae est intemperies frigida, & humida &icbris, quae est intemperies calida,&sicca Illa quidem petet calcfacientia,& exiccantia: haec vero refrigerantia,& humectantia. Sic etiam c. oti aindicatio est in Apostemate et rogeneo,ut si lit partim calidum,&in fluxu, petet repellentia, ct refrigerantia: & si partim sit frigidum, & inesse fluxo,calci facientia, & d i scutientia. Et in his regula est, ut habeatur oculus ad id, quod magis urget, altero tamcn non neglecto . Sic etiam in Indicatione vitali est sua Contraindicatio ; ut si sito uispiam praeditus raro habitu, n sit Iuvenis, Iuventus petet alimenta solida, calida,&sicca: Raritas vero habitus, tenuia, frigidiora,& humidiora. Hinc habetur contraindicantia, euvmorbos, Vci res naturatcs, petentes opposita, quia oppositi ratibnem habent: Et contraindicata sunt opposita remedia, opposita opera. At quoniam agendum est de his, qualepus spect aiat ad Praxim; dicendum primo . i
uomodo contrari s ad curanda m utendumst. C Optraria curari contrari' indubitatum est apud omnes:
Sed quoniam in usu contrariorum possunt multa errata committi, regulae ad illa corrigenda ponendae sunt. . n. r. Primus error est, cum contraria nullam habent amicitiam cum parte. Et erratur quia, ut ait Vallesius qui contrarijs his ' 's' utuntur,non morbos curant: sed imaginarias quasdam indicationes suscipiunt; Et ut ait Avicennas medicamentalo calia non dcbciat esse spoliata virtute confortativa, Eorrigitur
124쪽
tur itaque hic error ese his non solum alterantibus , sed etiam
roborantibus, aut roborantibus admixtis. Secundus errorest, cum non sollina medicamentum non est suis is familiare; sed etiam inimicum, ut canthalides vesicae. & tunc regula est, ut vel ab illis abstineamus, vel liis correctis utamuri Tertius contingere potest, medicamentum aliquod secun- Tertius. dum manifestas qualitates csse contrarium,secundum occultas Iero esse simile; & tunc occurrendum cst , vclabstinendo ab il- is, vel admiscendo, quae sitnilitudinem tollant. Quartus,multoties contraria inferiora sunt morbis; & tunc Ἀ-- . ne fiat error, vel sunt augenda, vel repetitione multiplicanda; nam cum talia pharmaca patiendo reagant,repetitione tollent
Quintus, multoties sunt superiora ipsa contraria morbis; Quisivi. tunc errari posset,quoniam posset fieri lapsus in contrariu mombum. & corrigitur, vel pauco usu, vel excesso coriecto. Debent itaque contraiia esse aequalia, ut scilicet tantum tollatur, quantum tolli necesse est; nam licet aequalia remedia secundit in s
tollere non valeant morbum: ut instrumcta tamen naturae sunt, .
superiora fiunt adiunctis ipsius naturae viribus. Vertim quia 'crror esse posset in usu similium; dicendum,
modo ad conseruandum, ilibus utendum sit.
IN usu similium possunt quoque errata committi . simi-Primo intempestate, ut quia verbi gratia fibri Quatenus irru π tbris iemedium est potus aquae gelidae; Multi imprudenter gelidam exhibent non expectata coctione,& purgatione fideles tantum similitudini, vel temperamenti, vel causae morbosae, ut si esset pituita.
Secundus error est,cum similia qualitatibus sunt,non tamen μμης- substantia,aut gradu. Et utroque modo erratur quia conseruatio utramque similitudinem requirit.. Tertius est cum similia sunt inconsueta.&ereor esset inmutatione consuetudinis, quae ante omnia considcranda est; iuxta illud Cessi, non esse immutandam consuetudinem , etiamsi ali- turi et M
qVid prauitatis habeat ; Itaque ut d um similibus tempestiuE
125쪽
inali stemmaribus Intis.aphor.
in omnibus, & consuetis. At quia multa sunt, quae ordine quodam indicant, explicanda sunt; Et riimo . Qid in centras naturalis.
s natur Ics sui conseruationem petunt, qua per simi Ira fiet ut dictu inest γ inter quas tum p ramcntum caliduni gaudet calidis, frigi uim minus calidis, sic ctiam de reliquis. . . Vbia lucisa tur, quod1V. Ultoties similia temperamcnta re. guntur contra iijs; quotlcbscilica, periculum est, ne fiat lapsus m intempericlia fiuntein, ut calidos victu frigido conservamus, lutata iis, ne incidant in calidos asscelus. Habitus apo tyi perflabilis refrigerantia,& hum celatia petit, tum ad trinperandum feruidum calorem, ilina etiam ad incrassandum, net magna fat transpiratio: Habitus vcro adstrictus calcfacientia,& cxiccantia, quibus suisiciat ad distribuendum calorem,& robur in omnibus partibus. Inter aetatcs adolesccntia calidis&humidis: Iuuentus calidis, & siccis: sciacetiis frigidis.& siccisi gaudet. in sexu quia stamineus est ad patiendum facilis re-i clidus est delicatiori, & tranquilliori vita : Marcs vero cumiliat duriori, & firmiori carne pri aediti, aspeliori vita curaten ramitur. Ex anni tempoxibus, Vere laborandum minus,sed come-, dcndum magis, quam in ali js temporibus: Astate miniis cc in dendum, minusque cxcreendum est: Autumno,&victus, delabor paulo amplior sit: Hieme laborandum ,&comedendunt abundantissime est rubrationes, quas Hypocrates adducit duxit inquit Ventos hierave, cst vere natura cativisimi sunt, somni longilsiniit qaare per ea tempere alimenta cosiosiora sint μειώ
id indicςn Res non naturaleni REs non naturais non indi asti: scd indicantur: quia in
strumenta sunt cura; i*nis,dc cohsauationis: Iudicant ta- imcn al: quando, cum vicem ger udi rerum natur lium ; Vi ai . indieat, ut qui sub eo salubri ita decumbulit,& dccumbant cum curentur agit: & qui sub co insalubriter vixit:., ncn cuictur
126쪽
i non naturales fiunt naturales , Sindicantes ratione consuetu
eui in rcent Res praeter naturam. IC Ausae indicant ablationcm; ne morbum pariant, aut foueant: morbi ne noceant; symptoma tan Nuam descetus his , Oom. praeter naturales. Loquanuir primo de indicationibus sym- Pt .maxum, t.imqu.im de brcumribiis. M.
Symploma ut diximus tripicx cstin cNcrctis, in qualitate Sumpiama mutata, & in actione issa. Excrcta, si immoderate sitiant, indicant stiplica: si tarde& parce, proi cantia. Qualitates mutata contraria, quae reducant illas ad naturalem statum. Aetio Ambirim t. laesa dicitur trip icitcr, aut quia imininuitur.de ita augentia de- ω - sidcrat; eclest deprauata, 'corrigentia,vel abolita,ed 1efluen- tia pecit. Agemus nunc de inta cat onibus causarii m. Causae habent primo Indicationem a substantia, ut sputum 4,i- crudum, deci assum coqucndum, S attenuandum, & tenue incrassandum: lac, & sanguis grumosus,dissoluentia; vermes, neca via; lapilli atterentia; fcces induratae, cinolltcntia; Hum stantia. rcs, sua Phatinaca pctunt. lSecundo a loco; sntra venas tollitur vcnae sectione; in habitu neundo ais. corporis, cucurbitulis, & sudoroficis; in renibus diureticis; in ventriculo, vomitorijs; in Tho: ace lambiti uis; in In restiuis clysteribus: in xtero pessari s , hoc est balanis, ad modum virgae
Tertio a motu,qui quadruplex est; na in causa, vel tota con- Traho a m suxit, vel fluit; vcl partim stuit,&partim fluxit. Actualis fluxio petit primo reuellentia, quae sper venas, fieri vcbet venae sta4tione, si extra vcnas, Pharmaco. Est autem Reuulso D tιν Rens reuocatio in istantem partem habet quatuor conditiones, Dictantiam videoc ι RiouHnean, Oppositionem, scomsensum. Distantiam q uidem, nam quanto humor suens ud distantiorem partem reuocatur, tanto salubrior erit reuulso; Ecctitudinem vero, non mathematicam: sed physicam, nam quanto rectior est'en I, tanto etiam facilius rςcurrit per eam humor; Oppositionei quot con tin istacili disicien tia posi- R a tionis,
127쪽
, lienis; nam quanto magis est vena opposita parti assectae, tanto ctiam distantior est. Consensum tamdem, nam frustra aprir tur vena, quae cum parte affecta non consentiret. Et hinc natum lia est commune medicorum documentum, in pleuritide sinistrastra dAeat mitti sanguinem ex sinistro brachio, & in dextra a dextro namhes, ἡ, sis istrum latus cum sinistro, Dextrum vero cum dextro com
x .. materia tota fluxa est,quod contingit in statu in fiam mationum, si vacuari potest tota, vacuetur. Quid autem euacuatio sit, alibi diustum est , Si vero cuacuari non possit, ad vici-ouid sit se nam partem transferendus est; & hoc dicitur dei ivari. Est au-
Quos Et qua, derivatio humoris in vicinam purum demandatio. Con-eonaetiones tinet aulcm derivatio quatuor cond itiones vicinitatem, consensum,ocomoditatem. Vicinitatem ad differentiam revulsionis; nam humorem fluxum facilitis est ad vicinam patatem demandare,quam ad distantem. Consensus requiritur in omni actione medica- Sensus postulat, ut ad partem acuto sen- . . supraeditam, derivationumquam, sed ad partem obtusi sensus celebretur. Comoditas exigit, ut si pars sit mollis, &co nuptibilis, ad eam derivatio non fiat: sed ad partcm durioris substat tiae, ac robustioris sic ergo a cerebro ad suas glandulas comoda est derivatio, ad oculos vero nequaquam. Si materia tota sit fluxura, indicat praecautionem ι quae multipliciter adhibetur. Primo Phlebotomia, aut Pharmaco, multitudinem minuentia bus; Secundo attenuate victu. Tertio Frictiones in oppositum,& cumibitulae adhibendae sunt. Quarto pars intermedia ligetur, sin minus adhibeantur repellentia: spartim fluxit, & partiminuit,mixtas habet indicationes;hoc est, ut quod fluit reue, latur,quod fluxit euacuatur, aut derivetur. trib. Da A qualit te Indicario sumitur. Est autem qualitas eo ditis oraue . humoris ad nocenaeum occulte , etet manifeDe dispositi; quae duplex est,occulta,& manifesta. Occulta vincitur Alexi pharma- aues M, b, xhς lac mitridatum, lapis beet aar, bolus arnaseul a 4.ἱ , nus,terra sigillata, & similia. Manifestae sunt calor, frigiditas,
C. Morbi sunt in triplici differentia. qui ergo intemperie sunt
128쪽
contraria,alterationesuperantur; In alteratione autem molienda, tria spectanda sunt. Quid alterandum , quibus asteraudum , -ω quousque alteravdum . Voad Primum quia alterandum est, vel totum corpus, vel aliqua eius pars, Indicationes a realteranda sumendar se dic*Hης
Et primo a substantiai pars enim, quae solida est, & robusta Primὰ as substantia praedita, alteratur sine ulla difficultate: at mollior,& 'flaccidior, quia omnemalterationem dissicilem patitur9 delicatius tractanda est. Secutido adignitate; nam quanto dignior pars aliqua est, ne Gad tanto diligentius curanda:& quanto ignobiliositanto etiam n gligentius. Tertio a temperamento, quod similibus custodiendum esse, iam diximus. Pora mento. arto a sensu; quoeniam exquisitior pinis sensus erit, eo Quinto a diligentius curanda est. D. Quinto a maguitudine; maior enim particula maiorem me- Quintὀa madic menti copiam requirit: parua vero paruam. Amt Dbexto a figura, ut ventriculo scuti formes sacculi imponun-.Sιxto a su-tur: in hepate sungisormes; in liene linguiformes , in vulva sit pessarium peniserine. Septimo a situ isceribus enim dextrae partis, dextro Hypo- S simῖamcundrio: sinistris vero in sinistris apponuntur remedia, Et quo- η niam pars aliqua profunde sita est, tanto remedia augeri po- 'stulat, quanto credi potest, illa in medio itinere remittenda
Quoad secundum, alteratio duplici instrumento perficitur; e gura omedicamentis scilicet, & alimentis. diximus autem, quod alimenta quanto magis alterandi vim habent, tanto etiam medi- camenti nomine digna sunt. haec autem vel extrinseclis imponuntur, velintrinsectis deuorantur Quoad tertium, tcrminus alterationis praescribitur a recessu
129쪽
a naturali statu, ut scilicet tantus sit regressus,quantui fueriti
Misi is sis. Moibi in soluta unitate duplices sunt , scilicet a causa externa, & dicuntur vulnera ;& ab interna suppuratione, & vocat tur ulcera, Vulneraves fiunc resecante, vescontundente, VclDir, Et qκ - pungente. vulnera ergo in quacumque parte sini union . V ς' -' ' postulant. unde si sit pera mplum, ita ut eius labiaco lesceren
queant.ves manibus iungeta sunt,uci adhibitis suturis fastii Ain collation bus,& insolationibus: At si peramplum no sit, satis erit prin .d agglutinantia supcrponere, deinde cicatria antia; si sit in osse ubi dicitur Tiactura primo ossis fracti capita luata ponenda sitiat, deinde simul addit laseruanda, quod fiet quiente,& in fasciationibus; tertio piocuretur generatio nodi saices, d is, quod fici externis agglutinantibus, v t oxicrocco, alijsque emplastris de guminis; & internis, ut viscidis alimentis. Vlcera, quae diximus ortum ducere ab interna suppuratione, petunt paliter unionem. quod si perampla, sint fasci s. & vinculis sunt curanda: At si talia non videantur, primo prohib: ta
fluxione, quae posset ipsa senere,quod fiet revulsionibus,& eu citationibus iam dictis) abstergentur. Secundo si humida,
. serosa sint exiccabuntur. Tertiosi caua sarcoticis, hoc est carne gignentibus, replebuturi de si caro super excreuerit,illis, quo carnem tollunt,&cxaedentia dicuntur,utemur. Ultimo cicatr.Ninducenda. est, quae cicatriZantibus perficitur. Quibui cisa Morbi incompositione, petunt, quae compositionem ad pritur m' bi in stinum statum 1 educant; Vt si sit in magnitudine aucta,ca, quae magnitudinem auctam tollunt, sunt administrada: sicuti siluerit imminuta, ea, quo augenti si numerus auctus sit,recidentia, si inimi nutus, augen Mars istortus, quod clicitur luxari, ad suam
situm pars reuocanda est. quod si fieri non possit genita eadem' substantia placidetur, coniectis ali litibus instrumentis ligneis, ct serreis. Et de Indicationibus satis. Praeivii simus hucusque ea, quae uniuersaliter ad sequentes tractatiis spectabant. Reliquum nunc est aggredi particularia,
& ne cogamur eadem inutiliter repetere. Propo mus remedia
sympt0matum omnium ictatim, uatenus scilicetsympi malas und
130쪽
sunt;nam, idere de curatione ilibrum exacteMaon est praesentis Ioci. Suiu autem symptomata frequentisiti ne in febre oppetentia, Aluisti Hicitas, Alui fluor, Praecordioni maestua- omata se-tio, dolor luin rum, volaritus, dator capitis, peruigilium, dc-liri utar, & sopor. Curatio sitis. Itis,&linguae scabrities mitescendae quidem sunt, viqirae I sua sponte affectu in ipsum intendere sint natae. &ob id i quam pcculiare fcbris r medium compescendas esse consulit
Fit potissimum sitis insebribus biliosis, & praesertim in illis,
quorum primae venae nauabile redundant; unde & os ventris uti, gula,uniuersumque os quod docet Galenus habere coin. μνηρο ipunem tunicam cum ventriculo exiccatur,&sitit. I cnientiaevi' sitim primo erunt humectantia, secundo refrigerentia, propter causan alibi as ignatam . Tina autem sunt, quae Ore Qiissem ex manduntur, quae intus deu9rantur,&ibiis applicantur. Quae,' manduntur, exprimunt humiditatem a vicinis glandulis, & ita '' os madefaciunt, & seipsis humiditatem inferunt. Sint istitur in ore detinenda, &naMadenda, in Palca, ramulaesus virentis plantae s a prunorum psingula,& simili Vel R. Semin. portulacF1 b .: . l . iEndiiijaro Et Lictucae . an. drach.i,
Semin. maluae. Et citoniorum. an. S. s.