장음표시 사용
151쪽
to corpore ex spisitibus praeter naturam calefactis natus, unius dici spatio extinctus. Partis-uri In qua definitioiiec pKter genus,& labiectu principale9 p visistis.' nitur primo materia, &est spiritus. Secundo modus,& est ac , censio: Tertio spatium de est unius diei. Circa materiam Nys Ma i. Notandum primo,iure a medicis constitutum csirimateriam Ephemerae esse spiritutis; nam cum febris hec adeo celeriter se,. uatur, tenui semento, quale est spiritus, constare debebat; nue enim cinquit Galenus est,quod facile alteratur, facilequς ad pristinam temperiem reddit . qua ratione docemur Hyp
cratem indagare aquae leuitatem, seu tenuitatem. 2 Famia 1. Notandum secundo, quod siue ponantur spiritus ijdem sp Re, siue diuersi constat cmnes ita indifferenter esse aptos adaccensionem,ut accenso uno neccssario coacendatur alter. Hinc Ide.eis. Hypocrates, & cum eo Galenus non de una disserentia spiri-Fem t- tuum: sed de pluribus loquuntur, sic etiam Avicennas in defi-' nitione febris, non de una operatione laesa, sed de pluribus cut ners kia diximus γ loquutus est. Probabiliter tamen teneri retest, in ἔπι - Ερω- Ephemera primo accendi spiritus vitales , conscquuti vero alios quod probatur partim quia in Ephemera nullum cst cui- sp uus vom dentius nocumentum, quam inpulsu; cuius sedem esse cor,iam demonstrauimus: partim etiam quia, siue fiat ex animi affecti bus, siue ex causis externis sacillimulii occursum habet ad cor: V . Tum tandem quia , sicut vitalis spiritus vim adlubet omnibus animalibus lanctionibus ; ita ex generali virium nocumento, asserendum erit affectum primario esse vitalem spiritum. Quoad modum requiritur accensio, siue praeter naturalis
calefactio, de qua supra ; in praesenti satis erit dicere, quod 4 ulam rea Ephemera ut infra demonstrabimus non requiris spiritus p m ,π- trefactos . Quoad spatium definitur spatio aq, horarum, quas Galer .ad glauco- nus appellit orizontales, seu Equinoctiales.quo pacto primo g 'de diebus decretorijs, naturalem diem definit una cum die coprehendens noetena:ad differentiam scilicet diei incisci,quem . f o no constare ait paulo plus viginti duabus horis , ut distinguerer Epi meram exquisitam a non eaquisita.ex quo Galenus mea . Ephy-
152쪽
Ephemeram exquisitam ideo differre a non exquisiti docet, quia exquisita a causa non dependet, ex quo conuenit cum lita cur Ephemectica contra non exquisita a sua causa seuetur, & haec est ratio Potissima cur Ephemera exquisita spatium vigintiquatuor ho-ra,si disrarum non pertranseat: spuria vero ad tertium usq; diem pro-,ogetur, & magis,si vitea causa perstiterit. Et haec quoad do
causis N Viuerantur inter causas res externa , internae, & habili
ἡ . 3ternae cauta sunt omnes, quae calefaciendo,& iccando cis .is aspiritus accendere valent, de Ephemeram procreare,ut aer na- πη febris rura,velanni temperio, coeli constitutione,vel vicinitate min rarum calidarum,calidus, ct siccus; tus vinorum generos rum, frequens, & copiosus. Cibi, ut inter carnes vulpinae, l .porinae, & similes per se, vel condiis cum copiosis aromatibus. inter plantas Feniculus, Petroselinum,mema,nepeta,&eiusmodi. V iliae diuturnae,& cum animi sollicitudinibus,mo' itu laboriosus per loca calida, &sicca, Excretiones immod tratae, vel retentiones calidorum excrementorum; Et inter ani- , mi affectus ira, tristitia, omnesqueanimi passiones immoderatae,de quibus Galenus. Suvi autem hae tantummodo a QMen S 1. Heis πιde causis Epheme Hiritus issiones absque humorum putre- cv is dirae, aut membri inflammatione , nisi insammaiis inguinibu
accidans, earum verigeneratisnes occasiones sunt vigilia irria Aria, timor, ira, curae, Auctio, motus laborioso , ebrietas, ct . qν comque similia ; Idem testatur Avicennas, necnon η -on. c.
Inter habilitates aegrotantis enumerantur temperamctum, natura calida, habitus macilentus, sexus masculeus,aetas iuue- .nilis, Regio,vel Domus calida,&λω. Interna vero causa nulla est in Ephymera, quia ut dic imus est febris immaterialis.
153쪽
Signa. Vinuntur signa Febrium omnium a quinque capitibus; a calore praeternaturam videlicet, a temporibus auxilionii, a symptomatibus, pulsu, & urina. alis Epha. Quoad primum calor Ephelucrae, nec mordax, nec acer est, V q qualis esse solet in laborantibus febribus putridis, aut febre ii elica; nec siicus, ut obseruatur in quartanariis; non copiosus, sicut esse solet in febribus sanguiuis: sed suauis,& mitis, ut si carnem humidam, &aqua perfusam, ac modice ealefactam tam geremus.& Vt ait Avicennas qualis esse solet calor sanorum
corporum, quae laborem,aut iter, aut cursum secerint. Ephemina in Quoad secundum incipit Ephemera non cum rigore, aut S
gno aliquo frigefactionis, sicut incipiunt febres putridae inter- IH mittentes; nec tota simul,sicut synocus, fibris ardens: sed leui- rotamimulsi ter, praecedente lassitudinis sensu,& oscitationibus,& perdurat
vigintiquatuor horas circiter plus, aut minus, prout aeger m
sensu. gis,vel i nus errat, vel prout maior, vel minor febricitandi os solui ιν g. casio fuerit; Bluitur leni,vaporosoque sudore,non setido,neq: μνησώ valde in sua ui per totum corpus manante ι Quae sane conditior σμήρ dubitandi praestat ansam; Quanam ratione cum D stulta, certum sit, hanc sebrem ab humore non depender in earu d pro miμr si clinatione copiosus erumpat sudorὸ conditio profecto putridis
magis propria - - x r i e si ridepende qua Cui respondendum arbitror, haud secus in his ludores neri, Ni ρ v-pq corporibus, & inculpatis ab i inmoderato, & calorifico exocitio; na cum eo tepore corpus uniuersum incalestat, facise attenuatis,&ad cutem euocatis succis madorerumpit.
se prosecto a spiritibus calefactis in arterioso, & venoso genere corpus utique, & humores incalescunt di consimili ratione sudor erumpit ab inclemento ad declinationem usque febris. mpto , Quoad tertium Ephemera, vel nulla, vel pauca, & omninbparua habet symptot nata; ut modicam lassitudinem,modicam I ' tuappetentiam lenem dolorem capitis, Peruigi
lium non valde molestum: caeterum, nec vomitum habet, nec 'dolorem aliquem valde vehementem.
154쪽
Quoad quartum, ut leeitur apud Galenum, hyinera hoc
pioprium habet, ut pulsus nec inordinatos, ncc inaequales cui- ς 7
denter habeat; sed modice mutatos ad magnitudinem, celeri- αφρο
tatem, & frequentiam, hos enim pulsus dicemus ab usu aucto, ταμ ερει- a facultate robusta cum instrumenti obedientia procedere. . Nec valet argumentari cum Erculano: Ex in equalitate pul- DMultiti sius deducitur putredo ex Galeno, sed per eumdem Galenum po-- haec insqualitas reperitur in Ephςmera. ergo; Nam huic obi ctioni ideminet Galenus occurrit, qui asserit per inaequalita- Ω- semtein, intelligendam esse illam in Ephemeris, in qua maior est velocitas inpulsu secundum Dyastolem, quam secundum SP Holem: Contra in putridis,quae maior est secundum Systolem, quam secundiun Dyastolem cxceptuato interuallo tertianae flet Q a exquintae, ubi ex toto aboleri velocitatem in Systole proxime ph mera acu. loco) Galenus docet. Et ratio est,quia non adest putredo, nec succus putrescens. & ideo maior est necessitas refrigerandi caliditatem cordis, quam expellendi fuligines, sicuti etiam cst in Ephemera. Differt tamen Ephemera a putrida quamuis intermittenti; quia in Ephemera Galeno prsceptore nuperseuerat hodie indi ' p qualitas: perseuerat autem in putrida; & ratio in promptu est, P*U-i ina quia calor sicuti in spiritibus facile accenditur, sic etiam de sa- cille nescit: in humoribus verbii Pittur succus putrescens, nullaque adsit putredo, aliquid tamen seruoris ignei in ipsis ronanet, quod est in causa, ut in pulsur maneat inaequalitas labrilis, quae non obseruatur in Ephem ra, cum talis sit in ipsa pulsus, qualis in sanis erat; Inde Galenus P Irium eo Ephemerarum, quod inaequalitassbrilis undique μ' Quoad ultimum urinae nullam prauitatis notam significat; Diam in unon enim crudae, nec valde crassar, atque tenues sunt: sed natu- του qηας ratem conditionem seruant, colorem tantum reserentes, veluti
urinae corum, qui diutius a cibo abstinuerint,ssauitiem scilicet euidentiorem, quam soleat esse in sanis. Inde,secundum Avicennam & Galenum, differta putrida. qui quidem Authores mera a. Warissimis verbis docent, Ephymeram a putrida differre a lo
155쪽
o a lint ita tio, & a iiii ae nigredine: a latio quidem, nam sebris putrida
mar materialis; unde non incipit a materia cocta, ted a cruda iuuare in pi ima die non apparet coctionis signa,quae mani scito obseruantur in Ephemera. Ad haec supposita est lingua pul- monibus, in quibuscumhrat fibris putrida,facile vapoto sum lati in fauces recipiuntur a lingua, dc nigrescit, quod signum nemo obseruauerit in Ephemera; Est enim lingua corpus sp giosum, & propterea susceptibile peregi marum qualitatum, , - s ct hinc iure linguam in febribus spectari debere Aristoteles d ν 2 poli ret,& cum eo Hypocrates; Probatum ergo remanet, Ephymem a ram putridam non dari, posse tamen ex aere pestilenti inspirato affici adeo spiritus, ut ad mortem laborantes spatio 2 . ho- Insi r si ' ratum subsequente syncope2 perducat,ut obseruaturuit aliqua istim do Romae, in ultima pestitutia,quae grassata est in qua qu dcmsi Clariat se homines videbantur esse sine morbo, attamen spatio 2 q. hora-r Vy nuibriebantur copiosissimo cum sudore. quae pestilentia,
Goniani frequens est in Anglico, ideo etiam vocatur sudor An in huiusmodi Ephemera pestilenti putrescant spiritus,
nec ne vari i varia; Ipse in ea opinione sum,alterari potuisse exitu qualitate venefica, dccorruimpi'sem ηρο cuatione sudoris, non tamen putredine affici. Et ne hoc vid
tur a me gratis esse assertum. Consideretis qusso primum spi- lius. Causa haec venefica potest calefacere spiritus, ς' ' ψ t nepari,quia aliter sensum ipsum negaremus, poteit ip Os
diartes sint. Quando occurrit causa haec putrefactiva vcneo ca non ne in i s agere debeti nemo certe sane mutis unquam 'i' hoc etiam negabit. Praeterea, cum Galenus velit, febrem p stilentein fieri ex pestilentis aetis inspiratione hic aer non ne potest agere in spiritus λ eos igitur calefaciet, eorumque proprietates plurimiti laedet , eo quod aer veneficus proprietate habet maxime spiritibus adiicrsariam. Ex histoitur manifesto deducitur, dari subrem pestilentem ae L Fohemeram . Verum licti detur febris pestilens Ephemera,
156쪽
putrida venefica, no fit tame ex ipsa, quatentis est putrefacio, ρων δε ι sed quatenus calefaciens atque laedens proprietates spirituuin. φ .mn sit di in hoc errarunt Altimarus, Vallesius, & alij sit pace eorum dis his si lietuna qui docuerunt,corrumpi,atq; putrefieri spiritus; Ideo putrefaciens, hoccognoscens Galenus,voluit febrem hetamin,de putridam fieri ex putredine, Ephemeram vero nequaquam; Vnde probat Error Alti. dogma illud antiquorum asserentium,omnes febres fieri ex pu-ixdine, exceptis Ephemῆris, quae nQn fiunt ex illa putredine. Excipit Galenus Ephemeras secundum Knsum iam dictum. c.s, nempe non quod Ephemera non possit fieri ex causa putridas sed quod non possit fieri ex causa putrida putrefaciente. Explicatur locus Galent r. de di s.febr.cap 3. qui cum asse- ruerit, Ephemeram non fieri ex putrcdine sumpta occasione a febre pestilenti .dicit,cum fit Ephemera ex Bubone, lubio pro Locus Galem cui fiet ex materia putrida; eo quod in loco inflammato putrestit materia, verum a loco putrido circuin bitur, ita ut ia hil tridi petat cor, sicut in putridis Db: ibus. unde Ephemera ex instammatione,ex materia putrestente fit quidem, tanquam ex causacalefaciente . Quod hoc sit verum patet, quoniam dicit Galenus,communicatur caliditas per partem post partem cordi, si enim communicareturputredo, tunc sebois illa esset putrida. Propterea constitutum sit, febrem pestilentem Elisi meram fieri ex causa calefacienre putrida: alioquin enim non
esset febris.atque lesente proprietates spirituum:alioquin non esset pestilens. Sed obijciet aliquis, si causa & putredo haec venefica potest
calefacere, putrefacere, , cdardere proprietates; cur est quod in Ephemera calefacit, laeditque proprietates solum, non autem fit . putrefacit, ut in beetica,&putrida . . pestilenties Adhanc dissicultatem reipondemus: quonia sagens agit secundum dispositionem passi. non possunt putrescere spiritus, proprietarer quia putrefacito fit a calore extraneo rarefaciente humidum,' ',
ci euocante calorem corporis putrescentis, cumq*o etiam hu- trados re ae
miduin euocatur; quare oportet ut sit caliditas insignior incalore putres actute,quam in substantia, quae putrescit; hinc ignis non putrescit, ut dicit Aristoteles. ideo cum calidissimi sint Atet M u
157쪽
spiritus ita ut nihil ijs sit calidius, hac ratione non possunt putrescere. Et puniit figinentum est illud Altimari, qui ait hiritus putrescere, eo quod reddantur impuribratione aeris pestile is . Hoc inquam est mere chimericum, quia naaligna bsc in ' teria, quando miscetur cum spiritibus, tunc agit quidem in ip sis, sed cum sint calidiores non possunt ab ea putrefieri coriu-t1. 3in hodi ptiue, sed DIum alteraii. Doc trina haec est Galeni,qui diliginter de noxa spirituum agens spiratus ait vel alterari,velco rae ι: &, declarans quoin Rio alterentur subdit,eae fueras visiψs, ex aere posuerat,ex venenis, Me exammatibus tae quo
modocumque exinanimatis risumantur.
Spirimi fari Tandem ex natura Rci pitet. spiritus non posse putrefieri; putredinem obstructio requiritur, quam nunquam facient spiritus, tenuissimi cum siuat,& facile dilitentur.quod coi H G2neno iiderans Galenus, febrem Dyariam exemplo l ipidum, & ali alterari possitiat,& non putrefieri demonstrauit. Pr Di peruot terea ad putredinem requiritur quies, quam spiritus non habent. Adde,materia putredinis cutiam demonstrauimus esse Via, humiditatem excrementitiam,quae in spiritibus non reperitur;
t re' cum ad igneam accedat maturain; Nec quicquam contra nostra
α 'rist. sententiam Rationes Vallasij concludunt Ex Aristotele . Pri-Aq- ρης pro mum enitu argumentum vallesij ostendit ipsum non bene ad. uertisse ea, quae docet Aristoteles , eoenim in loco non sentit, omnia alia eorpora ab igne putrefieri; nam nescit Alictot ' M M les, ferrum,lay:dem,el mentum terreum, quod summe sic una' est, non putrefier', sicut nec alia similia corpora, quae mulium sicca sunt; Non erit ergo bonalisc consequentia o Aristo 'omnia putrefieri possunt praeter ignem, ergo spiritus putresce. mpy etur Aristotelem ex scrie contextus nisi cndum est; in
Irizzzz eo enimcani agit de generatisne, quam dicit fieriae amo, σ sit - .ude frigido;quia calidimi stigido temperatum quod cst calidum': ph -- generationem eruit, permiscendo humidum cum c scio, di ita igncum climentum in agens, quod permiseerva alia eleuienta sunt mxteria ignis, ta cum permistentur,ab co' pat iuntur, & ideo possimi putrefieri, cum ignis victus Π est gubernate nura um aurem virustrion sereredo; Vnde
158쪽
unde ignis non potest pultefieri, quia est agens. bene alia, quae sunt materia ignis. videat eigo vallesius. quam longe amen te Aristotelis proponat propositione, quae limpliciter prolata
falsa est; nisi contextus antecedentia, & consequeutia adue
Secundum argumentum valle' tale est. Aer potest po-trefieri, ego & spiritus .iProbat anteoedens experientia: consequentia in veto ex Galeno, qui in lib. an sanguis in arteris i. hcontineatur . spiritum ςssc aerem cratiliorem scribit, ac perinde oculis videri. quod autem crassior sit ostendit, quia fit concoctioue ex ipso aeret at coctio incrassat. Ad argu mentum respondemus negando consequentiam; Nec lpi is in cuius confirmationem duo antimat Vallesius. Primum est 'ex Galeno, spiritum essecrassiorem aere; secundum, spiritum ii, videri. Quae duo salsa sunt. Primum quia spiritus crassior estsnon aere, ut vult Valles ius sedaritiere, ut eo loco docet Gai nus, hoc est aere purissimo ex quo fit; nam ex tenuissima aeris parte, de vaporis sanguinei etia iii tenui parte spititus generationem obtinere in corde, omnes uno ore exauetoribus classiaci concludunt; Concoctionei quae etiam si incrasset no proinde dicendum est,s pirituin esse crassiorem acre,sed tenuissimu,
quia ex tenuissima aeris parte generatur. Vnde haec conse- cina ἡνιμ quentia non valet, aer putrefit,ergo de spiritus:Atqui aer qui: pMr siem --
tus potest esse in uno loco, hautq; continuitatem, & humidia 'tatem, & sic potest putrefieri, quae omnia deficiunt spiritibus. '' ut diximus. Secundum quod Vallesius Bibit, nempe ex G leno, spiritum videri, ibi ostendit pertransennam legisse illum libellum, in quo Galenus contra Erasistratum disputans probat, spiritum solum non contincri in arterijs, hac prima rati ne si spiritus lus in arteri 'contineretur, ideremuScum exu ire; id colligeremus in concidentia arteriarum, quod similit dine possumus ostendere in utre, in cuius complossic ne solemus dicere, nosvidere acrem ex eo Gredi. . Videant crgo, qui spiritu ni videri ex Galeno assi ant, quantum a veritate aberret;
Aliud enim estdicere, videri spiritum, &aliud videre spiritum exire ; hoc enim vitii m sis praestino pGniimus intcsigerς; o a Iana
159쪽
si tam ac iith videan si ut eis non lateat spiritus, dicant no bis quaeso Vallusiani eius colorem, aut ipsum ostendant nobis; hoc enim sensu, non ratione dcbet probari. Prognoctica.
Es hemera non est dubium,quod secundum se sit salutat
& brcu s:negandum tamen non est, quin in peiores spcciss Di, M., trans inutati possis. id autem fit Auictore Galeno, & Etiti, aut e. i 3. ob errorem medidi, aut aegri, qui dum parce nutriuntur, de noΑ ubor m , calici & sicci lant, in hecticam incensiuam incidunt: dum s m. s. o. Victu pleniori,quam par sit,in scbrcm putridam. Opinioni Galeni,& AEt ij adhaeret Avicennas, qui contestata profert' mixime nocent febres Ephemeraesunt calidi, Osi ei, qui ad hemcam cMo perueniunt, aut calidi, o humidi, qui
in febrem putridam incidunt. 3curatio.
AD Ephemeram regulariter curandam oportet ante alia
inspicere causam; illamque tollere; nam ea permancnte febris tolli non poterit. Si igitur si ex aliquo animi a flectu , affectus ipse cocilietura si ex labore aliquo,aut itinere,ante om- . . nia a la te ipso se abstineat: sic etiam si febricitet occasione - habitationis calidae, & scear, vel habitatio permutetur, vel re- frigerantibus,&humectantibus corrigatur: si acutis constipatione,leniterea erit aperienes,quod fieri iubet Galenus 8.m rhodi cap. a. baliacis, quorum usus quia iam praetermissus fere est, loco illorum, olio aliquo aperiente utendum, ut a migdalarum dulcium, chams mel.rosat.&eiusmodi: Si ex fame, consideranduin est, quod monet Hypocrates; an scilicet longa se rit, an breuis , docet enim Hypocrates. quod si corpora fuerint longo tempore extenuata, lente reficienda sint: quae vero breui, breuiter. Sic ctiam, si a plenitudinc prouenerit, ea inha-nitio tcntanda crit, quae plenitudine sati .facere possit. Si tandem ex dolo te aliquo, prius dolor lcniendus erit, lenientibus scilicci d/,l irem, aut Anarcoticis. prout opus fuerit. Adhibita
igitur diligentia, quoad causas, intcmperies febris corrigenda
160쪽
da ei se alimentis, dc medicamentis internis,& externis. Et qui Victus ratis niam nomine alimentorum intelligitur tota victus ratio comprehendens scΣ res non naturales. 'Aci natura scilicet frigidus, vel artificio aliquo humidus eligatur. Potus sit vinum oligo 1 horon. Cibi sint parci, tenues, ni succi,&ad frigidum,& inhvulidum inclinantes, virile vel abstineat aeger a carnibus, vel eas in modica quatitate edat laudabiles, etiam in prinoipio ac- In D incipio cellionis, duin modo febris ortum duxerit ex labore, vel angu- - c glam Istia,iuxta illud Aui nnae; Nec ect in principi ebris eIbare, qui patiunt Ephemeram ex iabore, se angular& Galenus um terunt oea huc inuaserasi ebrii, vel cum incipit. Inter plantas cico. rea, borago, buglossa, laetum, endi uia, & cucurbita cum ami lo. gdalarum lacte condite exhiberi poterunt. Cauendum autem ab oleo est, tum quia de facili accenditur, tum etiam quiades icili adhaeretiporis eo', constipat; Inter cerealia far, hordeum,& Rixum elixa modo dicto concedantur; inter fructus a Xar & pruna laudabilia, & pira. Somnus concilietur internis, &externis somniferis lain dictis. Quiesco mendanda crit praeserrim, quousque sudoris indicia appareanti Excrctiones ordin riae sitis instrumentis prouocentur, & ut lenium clysterium,qui
. P. Dictae decoct lib. j. olei rosati. Et sapae. an. I. ij.
Concilientur quoque animi assectus. Quoad medicamenta triniectis exhibeatitur stigerantia,& humectantia, quibuSusi minus ad tollendam sitim. Extrinsecta vero iacertis partibu , in