장음표시 사용
161쪽
in quibus intemperies sebrilis magis vigere videtur, restigerantia etiam dicia tinponantui. Ex his habetur m laus etiam curandi reliquas Ephemeras non exquisitas. Atqui Ephemeiae, ut Ephemerae eadem conuo nil curatio: prout vero var js ex causis oritur,var:ό indiget auxiliorum genere. Caula autem Ephemcrarum ut diuisio ut bimebris,) bifaria capi possunt uno modo ut pcrtinent ad corpus: alio vero ut spectant ad ea, quae deloi is accidunt. Quantum ad causas ad corpus pertinentes, cum percorpus intellige re oporteat corpus animatum , ob id cauta sunt in duplici dinferentia, ut magis pertinent, vel ad animam, vel ad corpus. Si ergo maol spei tinent ad animam, oriuntur Ephemerae, utpote ex ira,ves timore,ex tristitia vel gaudio, ex cogitatione vel tranquillitate, eκ Lirino vel vigilia z si autem magis pertineant ad corpus sunt vel actiones, vel opera: si actiones fit Ephemera cxla re, otio, euacuatione, lolore, fame,siti,& syncopi: si autem sint opera, erumpit Ephemera ex oppilatione naustativa, sati tale, Apostumate,& cutis densitate, sed quae fit ab interna causa. Hae ergo sunt Ephemerarum species uniuersae, de quarum etiam essentia, cognitione, & curatione doctissime doctrina, I .de ari cura qua pollent Galenus Paulus, filius,nec non Alexander ex pro g tractarunt. ad eos ergo recurrere ne pigeat locis timci-
Curationem Ephemerae pestilentis insta instituemus, cum de sobre pestilenti. ubi etiam differentiainexplicabimus , inta Epheineram, & hecticam pestilentem. De S nocho non putri. Continetur non putiis Synochus in genere Ephemerarum ut auctor cst Galenus, & melito, nam cum irre sit hectica, nec putrida, iccum sollim habcbit inter Ephcnacras. Et an
A lucriatur brcuiter, quoad nomen,quod Vt habetur ex e prim. dcm ibidem . nonien e balbarum est; non enim Synochus, sinoe ι , scd synccus dici deberet; dicitur enim Synochus ab echo,quodH - μα ηο significat renco,&symque est nota coniunctiva,unde Synoch.
162쪽
ti e est continens dicitunita appellatus, quod unicam accessi
Advertatur secundo, qudd hodierni practicantes ex sangui- Ad, mi urne sebres distinguunt; cuin cnim sanguis putrescit,febrcm inasculino nomine Synocliuin appellant:cum vero extia Put dinem, sua tantum copia febrem excitat,ea foemineam Synccha vocant: Vcrum extra Galeni,graecorumque medicorum omniumentem, qui has duas fibrcsidb uno synochi,aut synochae nomine complesti sunt quod harum accelo ab initio ad finem vLque duret, nec priusquam ex integro labris deficiat, cesset, ut
Definiri potest synccha, quod sit calor accensus in corde ex is humoribus omnibus praeter naturam calefactis natus, trium, aut quatuor dierum spatio extinctus. In qua definitione praeter genus, ponitur primo materia, & sunt omnes humores. S cundo motis, deest calefactio. Tertio spatium,&cst ternio, aut quaternio dierum. Quoad materiam docet Aulamnas, synoerum sanguinem Von δε arct actu excludentem alios humores non dari, his verbis. hom Langainem dicit nutrire mentiturin selus sanguis cor', alias me num ae μιν iret omma rem riem similita florea 3 Et --mi bd idem significet nomen humorum omnium per Avice nam, quod significat sanguis, & contra; & conse luciater, qdae de uno dicuntur, dicuntur chioque de reliquo, quod etiam i statur GaIenus multis in locis, & est communis opinio medicorum, paucis exceptis. QEoad modum in hac febre, humores non putrescunt, sta praetre naturam incalescunt, quoniam vel non erat in humori-bia; ad putrescendam apti tu ,ves causae non fuerunt tantaecfficaciae ut putredinem inducere valuerint, Ex quo Galenus. Re 6.M.fh- α amum eis Ephemera: nimirum furis ista sanguinea, quae dic 's ocursneputredincinomine autem non est Ephemera, μmam Meerit diem, Est autem re Ephemera, quia ex lamore s-. remisso sanguinis in toto, accinituntur Olitus in corde L --γustentes, quibus accensis fit Liris,cui caliditas communicaturamico ori, & ideo cum calidit totius pcndeatis sertiore spirμ
163쪽
spirituum, sequitur sebrem hanc esse re vera Ephemeram.
Quoad spatium, tanto diuturnior est Lbris haec, quarneX-quisitam Ephemeram appellant , quanto sanguis crassior est spiritu. Sed contra insutget aduersarius, & dicet, supradictam doctrinam et se fallam; quoniam asserit Avicennas, febrem hanc esse hunκ talem,ut ob id dixerint quidam,dari quartum genus febrium. Atque praeter Avicennae dictum,idem videtur suad re rei ratio ι nam cum massa sanguinea principaliter accendatur in hac febre qua accensa enerueseunt deinde spiritus sedis ideo febris haec non debet dici re Ephemera,sed potius hu-
d μοι Facillimum est huic dissicultati satisfacere:licet quidam in t tim risim' possibile id csse putent;nam quando pleura inflammatur, adcDut febrem pariat, quae pleuiitica dicitur, quid est illud, quod primum anicitui P Equidem si loquamur de inflammatione ratione ipsius pilinum,& principaliter assicitur pleura:at si loqua mur de fibre, primum quidem asscitur pleura,principaliter tamen afficiuntur humores , si enim non potest esse febris pleuritica,& putrida non principalis, nisi a loco inflammato emanet fuligines putridae,quae petunt cor,& cordis humores inficiant, quibus calefactis, subsequitur indh febris,quae fieri non ponset, nisi humores ita calefierent. ideo hoc multo magis dicen dum est de seb: ibus principalibus. Quapropter ad dubitationem propositam dicimus cum Galeno, synoch .im sine putredine esse febrem re quidem Ephcm ram; quia licet massa sanguinea prim lim afficiatur,non tamen principaliter assicitur, sed spiritus; ob id autem ab Avicenna' humoralis dicitur, quia respicit non id, quod principalii r x - . tione febris;sed illud quod primum afficitur.
Q a s m CYnocham faciunt,quaecumque sanguinem multiplicare,&
ehim excita. accendere valent, ex cuius abundantia talis febris immediate gignitur. testatur hoc Paulus, his verbis. Continen ium' 'c'λ7 ranguine nunc esseruescens nunc f*ν .
164쪽
fanus Olaruis, Ea AE tutas constatur haec ob calidi sanguinis ea-Multiplicant autem sanguinem interna,externa, dc aegr 'tantis habilitates. Q Quoad externa Aer temperatus ex sui natura,vel ex anni te pore, aut ad calidum,& humidii euidenter inclinans, Synocha absq; putrcdine causa esse poterit febriS; Potus vinorum crassiorum,& potissimum si fuerint rccentia; Cibi, ut frequens usus Iactis , oua sorbilia, & carnes laudabiles; Somnus tranquillus. Utium; Retentio excrementorii,& specialiter sanguinis qui undecumq: fluere solitus erat; Abstinentia a Venere diuturna; Et inter animi affectus gaudium, totiusque vitae tranquillitas. Quoad habilitates aegrotantiu ut Galcnus nos docci) ad sy- Q. adori.
cham aptissimi sunt, qui temperamentuin calidum, & humia paratrdum liabent. Habitus carnosus,aetas adolescentiae,Lxus mastu- leus,& regio temperata, vel calida,& humida cait enim harum s.M thosta febrium naturam in gracili,ofrigido corpore nequaqaram con- ere, sed tantum in corpuDntis, qui inguine abundant; Etl
quens de iuuene palestrae perito inquit quod suspicio erat, haecise synoeliam, quae ex sanguinis abundantia, & obstructione prae carnis copia, stipatione prouenit. Idem legitur in Avicena. Signa.
SVi'untur pariter signa synochus a quinque illis di istis, slenbuat
primo a calore praeter naturam; qui non acer, & mordax est, non siccus, nec omnino mitis, sicut in exquisita Ephemeia; sed copiosus,& vaporosus, veluti in aqua vehementer tepida. - Sympthomata in sonocho sunt: dolor capitis grauatiuus cura θ' inclinatione ad sena uum, in quo varia insomnia apparent: siti si I 'non omnino modica esse solet, totius corporis grauitas,& m - rolesta lassitudo, oculi rubciat, & lacrymantur, cum quibus uniuersa fere cutis rubescit. turtei uc
Quoad tempora, incipit synochus sine ullo refrigerationis. ' eugno, nec Iento,sicut in exquilua Ephemcra, sed tota simul, e- νε ΡΘΦὐinis luti in stuppa accendi solet repentina flamma, perdurat ut di- ὸν rh ἔ-Ximus tres,aut quatuor dies,& soluitur, vel cum copioso sed , ore, vcl nuore sanguinis e naribus . . I sibus ad tyra
165쪽
υου Pulsus ut docet Galenus in hac febre sunt inaHmi,celer mi, sequentissimi,&aequales; urinae rubrae,crassae,&cum Lis ha E. piosa Hypostasi,quae procedente morbo ad solutionem tenuio ιη't. res fiunt , melioris caloris, & laudabilioris Hypostasis, Papisi
inquit Galenus, habent,maximos,celeres,se frequeo tes,caloris qualitatem, qua tactum minime mordet, o urinas consisteniιa, ac colore no multum a naturati h bitu alienas, c. Iib. a. oz7. Idem testantur Paulus & Avicennas . Signa febris sanguineaec 'r ' - docet Avicennas: Rubedo faciei,or oculorum c. - Prognostica .FEbris haec ut pIurimum tuta est, ct intra primos quatuor
dies soluitur, nisi contingat error, & degeneret in putrida. Galenus Srnochi raro eueniunt, o ubi natus si error is quam Morbi a uti tofiniuntur naturaproprys circuitisusserueniente,oc.Quan- ἀμ- νς' ς' raro in quarto accidit dirivi Archigeni bis,Gale vero semel tantiim videre contigerit, quod vos intelligatis v r, friti tunde morbis biliosis acutis, secus aut dc sanguineis, na moibi terminatur die:saguinei multoties intra quartum iudicium habent, ut docer Galenus, cum de synocho loquitur de crisibus tertio, & Hypocrates icitiob ersagioruiΠ . curatio .
T On potest tolli febris, nisi prius auferatur causa, sanguis
scilicet copia peccans.ad cuius detractionem confert pria movictus qui quoad qualitates primas ad frigidum,& si uin inclinet,quoad quantitatem sit parcus,quantus scilicet sustic re videatur ad vires substinendas ultitudinemq. minuenda. 13. Imitidi ut describit Galenus, cu dicit, Si ita continens ultra
mum pro resera non videbitur, prorsus a cibo continendus e PS. .s ager,utiq si virtute no desectura con clas,cte. Et Atius.Cura di scopus est copiam euacuare, o caloremprater naturalem ex-riηgαere si quis adest erassitiessi Garrio debilitatis partibus
V an cap. antiquam temperiem bonam restituere. Nec non tamdem Ause'si' cemas,sanguine existente tenui cibisint ex tuinbis, lentibus euacuo, stranatis, O sumae. Caeterum hic unum proponit Ause
166쪽
cennas d num prosecto ut notetuo circa tu iubas;nemre nequaquam illis uti debere,si crassior sit sanguis, propterea qu inciassant. Vnde maxime errant practicante. illi, qui in quali- λει, A. bet pleuritide, in quacumque destillatione in pectus ,
materia tenui,siue ex materia crassa,quomodocumque utuntur
tu iubis, eo quia sint auxilia pectoralia; Isti inquam grauissime errant sit tamen reuerenter uictum2 quia ubi materia est crabsi, nequaquam illis uti licet, eo quod ut diximus incrassant. Quoad substantiam victus laudabilis sit,&eleetus aer, quat: spraescriptus fuit, potus sit vinum oligophoron, a Binno omni Litudio excitctur, excretiones prouocentur, prcuidendum licin
Secundo conserunt ad minuendu sangumem Phlcb tomia, δε eis. cucurbitulae, & ligaturae partium cxtremarum. Cucuibotularante phlebotomiam inutilcs sunt, ct mulioties per i cui sae, u- militer etiarn, & l giturae: Vettim p ,st phlebotomiam spatulis ipsis applicatis conterunt, partim ad suggcnda in sanguinem ab internis ad externa, partim ctiam ad dei ivandum a capit: ad spatulas. ligaturae extremis partibus, ut manibus, & Ped:bus colligentur, ut occasione doloris a visceribus ad partes extremas sanguis educatur, in quem usum conterunt quoque u
Circa Phlebotomiam vero, antequa in cclcbretur deliberadum est an conueniat necne; Quando adininistranda sit, quo apparatu, ex qua vena,& quantus sanguis mittendus. Ad c . rationem enim multum refert de his edoctum esse, atqui apem cta vena dicebat Trallianus, Urinem mitterefacile est,cuι τ ro quomodo, es quando, i dissicile,quam esse medicum.
Quoad primum mittendum esse sanguinem sine ulla controuersia, nisi aliquid impediat, patet: tum quia, cum pcndeat febris cx multitudine,nullo remedio facilius tollitur,qua Phl botomia: tum etiam ex abundantia caloris, qucrn refrigerari,&ventilari Phlebotomia alibi dictum est . Accedit,quod in hac febre, nihil adesse potest, quod reluctetur ; nam cum sebris ista corripiat corpus iuuenile, calidum, PicthOricum,&cainosum, nulli dubium est, virtutem esse potius rnbustam,quam debile.
167쪽
Mistenta .s Quoad secundum,mittendum esta sanguinem a Principio P vires deficiant; quibus deficietibus Omnis actio inuitum, e uia lili4 esset: secundo, ne humores putrescant,quoniam ut prouer. . bio sertur)periculom ect in mora; Inde Mesues . corporum cu- rator auxiliari ne disseras, quia semel pereunti num fusagra
prosunt; Et Hypocrates cum morbι inchoamsi quidstbs mouendum videtur, moue: cum vero conmunt, melius est quietem ha
De ratione Quoad tertium, mittendit ex vena interna,sive basilica de, tribua cliij suadet Galenus, nam ea vena secta celerrime &eui. dentissime a toto corpore sanguis educitur; Mitti etiam posset a particulari aliqua vcna, si alicuius membri particularis affectio adesset. Quoad quartum,apparatus,qui requiritur ad Phlebotomia, prs ter virium robur, matcriam, tempus anni,& aetatem florcia . tem desideratur, aluum csta liberam, & ab impurisque secibus' mundam:quod sit id natura non perpatrauerit,industria aliqua absoluendum erit clysteribus scilicet,aut balanis.s Mettile. Quoad ultimum,de copia, & quantitate sanguinis mittendit eis, Rulii maest controuersia; nam Galenus Historia de seruo,& lia ruit . ' bero, Avicenuas, Paulus,&.ssitius docent, sanguinem mittcndum usque ad animi deliquium his verbis J .ntentio in hars ἶreect euacuatio piarimi sanguinis, UY ad animi deliquiar. oc. sperantes hac ratione primo, ut tollatur, & iugulctur scbris. Secundo, ut tollatur febris uniuersa causa. Tertio ut post Phl
.colist ri botomiam subscquatur criticus sudor, aut alui profluuium: Veia Negat Auer ritin Averroes in omnibus reprobat, cur denti ratione, Galeni, ιδελ- ῆ aliorumque opinionem; dicens; non debere nos tantam moliri
ra ac intone euacuationem, quoniam natura,quando recte operatur num-
ὰ ις' . uacuat usque ad syncopim, Medici autem natura, imi- contra Gal. tatores essedcbent: scd saluanda est praedictorum virorum au. . . ctoritas,&dicendum, maximam esse differentiam inter defectu ire aisi a. antini, & syncopina, non enim decet euacuare usque ad syncos iu cto, a pim,sed licet quidem usq; ad animi desectum, neque expectatis. ς π q - ρ dum est,pulsu ni maxime cadere,homincsque obtuniescere, Καquod mediocriter refrigerentv x corpora, ct aliqua appareat in - pulsu
168쪽
pulsu mutatio. In desectu animi loquuntur homines,aut certe loqui possutit,at in syncopi nequ 1 quanis& euacuationem hac in synocho existimant praecitati Auctores maxime salutarem
esse,co quod tollitur abundantia, & tepescit etiam scruori euacuamus enim & refrigeramus, quae duo sunt necessaria in hac febre. natura etiam tempore crisis, ubi rine operatur, interdum molitur euacuationem usque ad animi deliquium, numquam vero us' ad syncopina. Et eo magis id faciendum,cum Iuu nis sit Phic tomandus,carnosus,& robustis viribus priditus; siquidem in similibus talis euacuatio perniciosa esse non solet, ac in eis pol est ars aliquid iacere, quod in alijs natura non face. ret. Inde Avicennas cognoscens esse perquam salutare ut copiosus sanguis educartia icit, accidaifluxus anguinis naria, hunc non esse cohibendum, nisi maxima adpe necinitas, nisi sci-ticet homo deducatur, non modo ad I pothimiam, sed etiam adsuevim. Tamen si mihi quod sentio ingenue eloqui licclinon I, 5ηοὶ consulo, ut in synocho putrido siue non putrido fiat sanguinis ηρ missio usque ad typothimiam, res enim nimis periculosa est ut
Galenus nos docet, atqui non possumus esse ita prudentes, ut inhibeamus; si id praestemus, ne succedat etiam syncopis,aqua arcendi omnino sunt aegri . Namque de sanguine agitur, Vitae v. Mettidie. thesauro; ideoque naturae cartili mo,ut alibi demon strauimus i quapropter in cius euacuatione reseruatissimi classici omnes semper videntur. Quare secta vena tangendus est pulsus, & di hunt agri. cum primum obseruaueritis mutationem in eo euidentein ad parilitatem,& inaequalitatcm: illico supprimendus est sanguis; ,rior; qui euacuari poterit sequenti die, vel altera, seruatis seruandis, r/car g quousque vidcbitur plenitudini satisfactum; Melius est enim diccbat Celsus partiri euacuatione,quam omui vi e fa agrorum praecipitare; hi Calenus. Ob hoc vetare putabis immodicas. In commetaeuacuationes,quoniam,'refctiones consequentes haud quanquam secura existum rumst natura iam facta imbecillis, nec bene possiit concoquere, nee alimentum HErιbuere, ne anguilia 'care. His ergo de causis,&alijs,non ex toto redarguendusem Averroes. Sublata igitur causa, tollenda est intemperies tan--
dem refrigerantibus, di humectantibus iam dictis.
169쪽
De S nocha Putri i--. s Syn ba definiri potest, quod si calor accensus sa
r corde & diffusus per uniuersum corpus ab omnibus limmoribus aequaliter putrescentibus in magnis venis continctetara,fὰιud, definitione praeter genus Primo est materia,& sunt sinitionis νι- omneS humores,quo iiomine Galenus interpretatur sanguine. Secundo mcdus,&est equalis omnium putredo. Tertio locus,o.e m. i. di sunt magnae venae. Quarto tuasionis modus, & est conti
Quoad materiani, indiris huiusnodi ex omnibus humoribu aequaliter putrcsccntibus sit. s. M.fluae e. Probatur primo auctoritate Galeni, quod duplex est genus 3. Syncchi, unum quod ex natura eadem cum Dyarijs constat ;ῖ ι.-' . Alterum ubi in omnibus vasis, ac potissi ilium maximis aequa-nem si mi ex liter succi putrescunt. ι νώ -' Secundo probatur ratione, si fieret ex aliquo humore determinato habetet quoque determinatam periodum i cum tamen
1 Ii. . Tei tio, fit febris hic tempore veris, in corporibus plectoricis,
in quibus non unus humor , sed omnes indifferenter abundant. Siscultat Nee ob ijciatur, sequi vix hoc, Synochas esse sic brcs consulas contra Galenum, qui ipsas omnium simplicissimas docci; nan cap s. respcndcri poterit vere has esse contusas quoad materia,quoad inuasioncm tamen dici simplicissimas; vn ca namque constant accessione, cum unum neque confundere neque componcri possit. Quoad modum,putrescunt humores aequaliten tum ad di Li serentiam Synochi non putris, tum aliarum putridarum , i quibui unus, v ct alter humor in praedominio putrescit. fibri θ- Quoad locum,putrescut humorestin vcnis magnis,quae sunt rea humρrti inter alas, & inguina Galeno Auctoreb ut venae Thoracis, eo dis,pulmonis, i yaphragmatis,hepatis, ventriculi, mesentetij.
hae venae propinquissimae cordi , quas proserunt febres continentes
170쪽
hmtes appellantur, quoniam nec ratione obliquitatis, nec ratione longitudinis inaequales sunt. oad modum inuasionis, inuadunt febres hae continγter, de habent tres illas species, Agmasticam, Paraginasticam, , Omothonam quarum causae pendent ex sitnili, vel dissimili ac censione, vel re lutione. Si enim plus accendatur, quam resoluatur semper crescunt. Dccrescunt si maior sit resolutio qua accensio. Vnsormes vero sunt, si aequalis sit resolutio,&acce sio. Et haec quoad naturam praesentis subris. Circa quam duplex est controuersia. Prima,stpud Galenum, qui negat febrem sanguineam putrem; unde ab Avicenna in segnatur. - Secunda, ipsemet Galenus negat huiusmodi sibrem,&tameeam curasse in seruo, expresse testatur. Quoad primum rationes Galeni negantis febrem sanguinea putrem hae sunt. Prima, putrescente sanguine resultant alij humores, sanguis vero non permanet; ergolabris, quae nascitur non exsanguine: sed ab alijs hvmcribus nata dici debet. Secunda, in Fcbribus ex sanguine putrefacto accensis, ut in Pleuritica periodica, tertianae obseruantur, quod proprium diximus esse bilis. Tertia non potest accendi sanguis,& putrescere,quin para tenuior inflauam bilem pcrmulctur,terrestrior vero in atram;ergo fibris, quae fit biliosa,vel atrabiliosa dicenda erit. Quarta, Febris, quae fit ex sanguine putrefacto acutior est, quam biliosa; quod verum non esset, nisi sanguis putrefactione mutaretur in atram bilem,vel aliquam aliam speciem bilis ρος-
Avicennas his rationibus Galenum impugnat. Primo Galenus nullam mentionem de pituita, aut de pituitosa febre sa-cit; cum tamen facere dcbuisset. Secundo Galenus loquitur de putredine sanguinis in facto esse: nam tunc intelliguntur reliqui humores resultare, quando sanguinis putredo iam facta est:quq autem febris subsequatur, ex p utredine sanguinis in fieri,non docet. Tettio