장음표시 사용
181쪽
Di noscitur secundo, ex teporibus accessionis.incipit enim cum rix ore maximo, perdu rat tape adhoras septem decem, di quod ptus est duodecim; nam quae supra duodecim horas extenditur, significat, non solum bilem, a. t multitudinem, sed n Kriesia Iazesq que humores cum ea computreicζrta ' ',isacit tertianam exices uir, ut quando prod horas: minor autem copia facit tertian2 simpliciter adhuc .
tertianam simpIiciter, & tertianam extensam non esse icbrevexuuisitas. sunt etenim,eo quod producutura bile sincera sum rame exquisita non exacte, quaru parOxismus excedit sipat zizdecim borarum o Num prorogαur inbris CXmim ex miseela, ex propriis lignis dunosce . Solussur icta, na ex uisita cuminam sto indore P. r uniuersam corpus te,dc specialiter circa frontem, ad quam naturei- tu biliosi vapores vergere solent. Tertio cX
incompescibilis cum manifesta linguae ariditatz, alui st Tici
oressu temporis fiunt crassiusculae, mellini οῦδibili Hν stasi. Id totum legitur in Avicenna , in Patra
182쪽
Lectianes de Febrabus. II sduodecim horas non se extendit, septem horas, inter
Eum citius , o tardius, incipit cum rigore , sec.
Quoad differentias, quae sumuntur a loco primum cognoscere oportet , in qua parte gignatur materia, & a qua parte Protrudatur iii alias partes; aliquando enim est ventriculus, aliquando est iecur si erit iecur prster id quod aderunt inditia o sis, iecoris calidior: s) conspicietur eciam lotium valde, ac magis δε- coloratum ,respectu dispositionisii brilis Quod si bilis in ventriculo gignaturi praeter id, quod aderit vomitus bilis , qui r meem.ς prsssentabit qu.ilotatem bilis excedentis, .iccedet etia in lotium non mutari; idest non reddi coloratum, pro ratione dispositi nis febrilis. febris erit intensa, acccssones erunt vehementiss-mar, Sc syncopis aderit, quia in ventriculo non g gnitur bilis is pallida, nec naua, sed prassint,eniginosa,&c ut ea, quae quia dein pessimae existunt. viij,qui I hessalonice vivunt testari po- Cur qui raseterunt. corripiuntur frequentissunha tertiana spuria huiusmodi cum syncopi, eo quia continuo nutriantur bubula, brassica, ru- st quin oliuis viridibus, capparibus, porris,melongenis, iciatibus,Orieta,&similibus:&in potum aquam ex gctu bibunt, si Amato Lusitano fides danda est. Haud ergo mirari licet. si in eorum stomachis succi crudi,&praui aggregentur, dc congestistant, qui cum praestates sint in ore ventriculi, non ab re est si qualibet cum sebre etiam intermittenti vim & molestiam ventriculo ipsi inserant unde syncopis stliomatica oritur, moibus sane carnif:x,& periculosus,prout Galerius testatur,cui Avicennas m n f h. adhaeret,& Alexander Trallianus: qui tamen suggillat Gai num,eo quia non cxacte nouerit, hanc affectionem curare do- is hahiscet namque Galenus, tertianam hanc ex bile praeternaturam Gale. genitam in ore ventriculi cum syncope, neque per singuini F ErrueFissionem curari, neque per pharmacum, ut quae alia remedia Cesideret, frictiones videlicet, inediam, mediocrem somnum, concs uentia, abstergentia, & potum vini generosi. haec Gai
nus,cit.a nobis loco:a quo Paulus nec transuersam quidem Vn- r m c rQe. guem discedit: Verum Alexander,&ca teri eum sequentes,qui redundantis materiae euacuationem exercendam iubet, ut ego
credo ingens virium robur praeiupponunt. quo praesente sor-R a lasse
183쪽
tasse nec Galenus eam abnegaret, modo syncopis aduentus non timeatur. Et ut verum dicamus ita Galenus ait, qui mutii tudine crudi succi grauatur, hunc s modo iustam semel euacu rioneferre posset, nec metus aliquis nomis impcdiret semel ambitror euacuatum a morbo explicaremus; cxiis igitur Alcxandrum unanimem cum Galeno, & concordem ludicate. Ego vel o nonnullos ex hac immani febre correptos notaui, ut Ill ustrissi inuin Comitem Lucretium a Gambara, Illustrissimu nAnibalem Gymnasium non satis laudatum Praesulem, & A chiepiscopum Sypontinum, admodum Illustrem Ludovi cum Ton totum eiusdem ciuitatis Primatem & amicum , nec non hic Ferrariar no multis ab hine diebus Comitem illustris ' simum Federicum Cesium. quorum Primo, & vltimo sanguis
extractus fuit, & vitam cum morte commutarunt: caeterum invita remanentibus, quibus leni pharmaco minorata fuit materia . Receptui igitur canentes concludimns, quoi ij,qui prauorum humorum multitudine prem situr, vacuari desiderant i, vertim quia sanguinis missionem talia corpora non ferunt, ad medicamentum lenitivum recurrendum suadet rei ratio, leu . ta namque quae corpus nostrum regit natura, exonerataq; eo, quo tanquam sarcina prsmebatur, id quod reliquum est euincet. nec vos inducat in euacuationem per sanguinis missionemar. Messed documentum uniuersale Galent: nam documentum illud limi- tatum est ab his verbis nisi scilicet aliquid obstiterit, cum mille sint obstacula,quae prohibent sanguinis euacuationem; Nec tandem vos a pharmaco retardare dcbet praeccptum Hyp
. crates I. aphor. Concocta mericari,cruda non moueri;cum illud locum habeat in cura regulari solummodo, non autem coacta, , de qua loquens Mesues; Melius ea cruda euacuando, semel agrum a morte vindicare, quam expcctare colonem cum x. Dirim s. r. ησια interitu, ct artis irrisone.
EXqui sta tertiana ex Hypocratest tutissima, & breuissima
est; breuissutia quid c m, quia ut legitur apud eumdem sontem circuitibus terminatur, vel ut habet Galenus nouem
184쪽
longissima est. Quoad securitatem, Ideminet Hypocrates h c ae i. b hhabet; Febris quocumque modo intermisirit periculum ab e Ter tav lx Et Galenus in commento ; Sotae enim tD, q atra m eis pericu quietem febre vacantes desinunt,periculo vacant,es si vehemen ἰν. σύμimam, or valMongam habuerant acce*ionem: s enim adeo
breuis fuerit, ut duodenιs horis tempore circumscripta, non mo-
da sine periculo talis en febris, sed etiam quam xi, o Ierminature Verum tuti cres sunt, in qu bus nubccula in urinis ante quartu apparuelit; indicat enim solutionem die septima:ex eodem Ga--co It leno,quibita ulcuscula circa labia apparuerint sunt autem ulcuscula salutaria primo, si appareat die decretorio, & morbo iam concocto, secundo si sint magna, tertio si perseuerent . Op- sita vero, vel sunt inutilia , vel dannosa. Terminatur ut plurimum tertiana sudore per totum corpus fluente, vcl vomitu; iuxta illud Galeni, Tertiana vomuibus, de excrementis biliosis, 3. de crim uo furiribus lato corpore suentibus Dira debet , quia humor te- nutissimus, si modo Uenit vomitum irritat descendιt aluummauet, si ad meatus cκtis sudorem copiosum, ob sui tenuitatem elicit. Et Avicennas. Et quandoque consumitur in uno Paro- ΑίMNO c et Asmo,ob suae materiae tenuitatem; Et ita prosecto euenit, si rite,& recte tractatur, alioquin in morbos mortales degenerat, Tralliano praeceptore,dicente, Tertianam exquistam esse tutam, se Ubax. με. breuem,c acilis curationis, maxime si quis eam recte tracter, alioquin mirκm non eE, si difficilis,&grauis fiat, vel in graui res morbos commigret, ut Galeni exemplo probari potest de r. ad alarici macie, seu Tabe ex tertiana improbe curata oborta. Sed hic difficultas occurrit,deprompta cx Galeni,eX Hypo- Difficultas cratis locis citatis, qui aiunt, se bres periculo vacare quocumque modo intermiserint. unde colligitur, non modo tertianam
exquisitam ex flaua bile, & extensam, sed etiam ex bile prass-na,eruginosa, & similibus malignis humoribus tutam esse con . tra id, quod paulo ante diximus. Cui obiectioni occurrentes respondemus, tertianam intem Addo amittentem ex bilis speciebus praeter fiaturam possie comparari tim respia. ad febrem ontinuam ex eisdem materijs genitam,& ad terti nam exquisitam. si cum continua comparatio fiat, proculdu
185쪽
bio minus periculosa existit: si vero cum tertiana exquisita, es
se periculos .im nemo non dicet; ct id proucnire ex malignitate matretae, & ex loco x bi stagnat, ventriculo scilicet, qui maximum consensu in hac icti in corde, unde syncopis oritur icth le sympilio in a. Pre Om, Pratcrea Galenus, prauiorem esse affectionem, quando st si. ia, huia Ore sinccro ic statur;ac pioinde a bile sincera, a qua pro- nova proponi ducitur tertiana intcrmittens exquisita. Vnde Avicennas cap. de tcrtiata a notha astetit. Acci&ntia esse mitiosa in tertiana notha, quam in cxquisita. quomodo ergo vertim erit, icruanam intermittcntem exquisitam cile febrcin sine periculo era i li di ci una est, Domini,quod ab Avicenna, de a Galeno propmnitur. dubio enim procul , si bilis misceatur cum pituita, syn plomata esse mitiora, quam si bilis sit sincera; eo quod pituita sui frigiditate obtundit acrimoniam, feruoremq; bilis, Vnde ac- cur cidentia quidem mitioia ficiat, subris tamen est longior, & difficilius etiam curatur quam tertiana exquisita; nam licet pituitaniana μή tast in causa, ut symptomata fiant mitiora, eadem tamen est θ' si in causa, ut febris sit diuturnior,co quod non tam cito dissipari. potest materia biliosa mixta cum pituita,sicuti biliosa syncera. Accedit etiam, quial bilis quia dicitur de bile in telligitur etiam de alijs humotibus sinccra consideratur ad differcntiam bilis non sincerae, prout scilicet miscetur cum alio humore, vescum serostate. Si bilis misceatur cum serositate, illa non erit sincera . similiter si pituita misceatur cum serostat ea non erit sincera; unde prauior crita flectio si originem ducat ab hum i re sincer quam si oriatur ab humore mixto, cum serositate; serostas namque causa est, ut facilius matella illa resoluatur. Quare Galenus locis citat. per humor. in sincerum intelligit humorem si cretum a scrositate, & hcc posito nulla cst ditacultas . Curatio.. Olletur tertiana sublata putredine,a qua pendet;humorea scilicet bilioso obstruente, ut ordine quodam auferri pos sint reliqua. Et quoniam bilis non crassitie, neq; visciditate obstruit,
186쪽
struit, sed multitudine, minuenda ea evacuantibus est, quod fiet dupliciter, sanguinis missione , una cum sanguine tollente bilem; & pharmaco, illam attrahente. Quoad Phlebotomiam
deliberetur primo an conueniat. In quo summa est controuersa. Galenus enim in exquisita tertiana curanda,eamommi tit,&creditum est apud multos misit se tanquam inutilem: imo respondent hi, quoniam sperabat, ut promittit Hyρο- dtit se, Taera tes) intra septimuiri aut nonum circuitum, esse iccininan--ti dam: QiF sententia vana est 1 debebat enim eadem rationeommittere reliqua med. camenta ; Alij dicunt, oinmisisse il- Miomia. Iam, propter uniuersale documentum : sed haec quoque vana est , non enim hoc sacit in curatione tertianae nothae,& quar- lance, quae etiam putridae sunt. Breuiter dicendum videtur, Phlebotomiam dereliquisse in curatione hac; quoniam supponebat Galenus, exquisitam temtianam fieri in tempore anni calidissimo,& siccis linio, in h.ibiatu macilentilli: no, in corpore dcbili, in regione pariter caliduissima, & siccissima, in quibus illam non conuenire idem mei do- dum ait; Vbi ae, Ias calida, cca fuerit Vanguinis misi σ- s Mutiae. ne aebstinendum eP, etiam si morbus magnus fuerit, se aetas florems. Et paulo infra: Et qui omnino de temporum hiatu nihil est,tantes sanguinem ab I ulerunt medici , hos omnes interfecerunt . Adde his quod in tertiana exquisita non sanguis superabundant,sed bilis: Tertiana febris dae bat Galenus ab ea, qua
ardens nominatur humore suciente non disseri, utraque enim a
fauis biles; & bilis non sanguinis missione, sed medicamento puiganti cu acuatur, quando doceat idem mei Auetori bau- ru ,καῖ γ/s perabundat hunc oportet euacuare, fusa autem bile, vel mpe atra infectante, ab Zinendum est a sanguine, se morem Bantem euacuandum. Praeterea sanguis est fienum bilis excommuni omnium consensu, si ergo in tempore anni calidissimo, corpore iuuenili, habitu bilioso, bili frenum adimas, non sine euidentiissimo periculo Phrenitidis&peruigilij id facies;
inde A vicennas ad rem nostram. Cave, ne ad unam duaru rerum agrum perducas, humorum cholericoru e uitionem, se
frigidurum eraditatem. Quod si hoc initatin quasi necessi-
187쪽
tate tertiam,qus exquisita cst,&simplex, duplicabitiarn continua fiet ; quando bilis a calore ambientis soris cui cata, per sanguinis missionem ad replendum vacuum intro reuocetur. N stabile hanc doctrinam perturbat unlucisale illud d
.ri. Mith in cumentum saluberrimum esse in febribus omnibus et ea nam incidere, non continentibus mori, veriιwetiam Ase omnia' hus, quas putresens fumor concitas nam propos tio ista est Erimitata, ut sepe dicimus ab his verbis nisi aliquod adsit imp ' dimentum G Inter impedimeta enumerari possunt in casun stro, macilentia, summus calor temperamenti, vel regionis, vi- rium languor, lcmpus anni aestiuale, essentia ipsas Aris, disimilia. QEoad secundum,miticndus est ex interna vena brachi j dextri . Quoad tertium,in principio propter rationes assigna tas. Quoad quartum, praeparatio ante phic tomiam adhibenda est,ut vacuetur Aluus, nisi sponte excreucrit,clysteri l ni iam dicto , vel acri, prout medico assistenti visum fuerit. Quoad quintum, copia mittendi sanguincm praescribenda est non sollim a multitudine in venoso genere,sed etiam a viribus, , h, Hr7.3. iu ta illud Galeni, Sed, o quantitas euacuationis non flumsumore verabundantem respicere debet,seder naturam hoc
ect vires hominis qui euacuari debet.
rha -atti Quoad Pharmacum, quia duplex est uniuersale,& panicu- ptix uni' lare,&ab univcrsalibiis inclioandum est,de hoc exhibendo de- . - liberandum erit. Verum quoniam consilio Hypocratis neces-a.aph. rex. s. se est, antequam expurgentur corpora prius nitida faccre, hoc est ad euacuationem habilia reddere, oportet vietum instituere,necnon strupos ad hunc usum idoneos. Iam, uitur itaquc Victus, quoad substantiam ex laudabilibus aliamictus in te mentis, quoad quantitatem parcus, quoad qualitates veror qm si igerans,&humectans, qualcm cap de Ephemera praescripsi-ο id aliae.' mus,& Galenus sequentibus laudat. Semper oportet contrarias qualitates itas, quae praeter naturam inualuerint opponere, cum hoc multo plus iuuet, quam quomodolibeteuacuare. Cibi igitur humectantes, & refrigerantes omnes exquisitis tertianis sunt utiles. Quantitas tanta sit, ut concoqui possit. Ex oleribus sint
attriplex, blitum, bphatum,nialua, lactuca, & cucurbita, & ex
188쪽
. alijs ptisanae succus,& alicae sorbitiones. ex piscibus saxatilo.
. ex volatilibus,quae mollibus constant carnibus. Inter quadru- , i pedes agnina,&haedina caro laudantur. De quibus audire alia' qua ne pigeat ; horum enam naturam nosse noli parum consert 'ad saluteinpraestiuandam.&moibos curandos, ut ex classicis deduximus. Agninacnim utpote temperatura, Scartate humida,nonnisi calente iam aere comedi debet, quς plerumque herbarum non dum a sole lustratam, quibus agni ipsi vescuntur9 naturam sapit; unde viridis quidam succus, lentus, mucilaginosus, corru- ptioni obnoxius ex eadem in ventriculo, devenis gigni solet;ex 'quo putredines, ct corruptiones oriuntur, dc per consequens febres malignitatem pri seserentes pululant; uti in Apulia quo in loco eius frequens est usus & alibi euenisse non raro notauimus. Caucant igitur,qui sanitati sue consulere cupiunt,ne ante
Aprilis idus similibus vescanturcarnibus, id quod non ignorantes Turcs Constatuinopolitani populi saluti co sulcntes pro nis Nisa
decreto obseruant, ne ante dimidiatu in Aprilem similes agno- δ isses. rum carnes publice in macellis venalcs habeant. onmia etiam ad haedinas carnes referri possent, non ignoi antibus no- agnobis, quod haedina caro passivis in qualitatibus temperiem quadam sortiatur;natura enim hςdus siccitat in picscfrt, qua siccitas humiditate artativa retunditur, & hcbetatur; unde tem mi perio quaedam in eo resultat , qua mediante haedina caro mollicula, friabilis,& facilis concoctioniscvadit: leprauatur tamen d pravatur isela herbarum, quibus haedi veluti, & agni alunturi vii te facit ' η' μhinec'rrumpuntur, pes unum ad generat succum,& eo magis si H eaἡo in vetriculo haedina caro aliquid vitiosi succi offunderit;cui corruptioni magis resistit,si tosta comedatur, quam aqua cocta,&eo magis si A uiccianae fidem praestantes, frigidiuscula quam cuia cutir, q iam Iida accipiatur. Haedinam enim frigidam, Agninam vero calidam comedendam esse ex A uicen nae praecepto habemus Chic calida. enim ne quis me mcndacii arguat tradit lib. cit. in quo de regi- imine eiu , quod comeditur,& bibitur agit a uidui ρρὰ ZM ea '' η' δ' fuerit frigιdus eris metior, propteres quod eius quiescit προ se cum ect calidus eu melior, propterea quod iesus malus
189쪽
odor ressuitura e Auic.qui sortasse ab Hypoc.ea desumptis eis γεω d. Advertant igitur Medici,qui haedinam carnem pro siclicto, νῖαι imu i&opthno victu aegrotantibus nulla facta differetia temporisγ tribuere selant:& eo magis si fidem praestiterimus magno illi γο had his Erasino, qui ait, hςdinas carnes Epylepsiam mouere quodHae me e Mσ istum puto ob rationem supra assignatam; Inde Aetius qui in tecomnes medicos haedinae carni primatum tribuit'in casu de quo loquimur, ut ex sequentibus colligi licet, ob damna supra recensita,probat,& appretiat haedum insciuin herbae. Humidac baL, ast etenim caro hedina cum sit dicebat acrimoniam sementis c pretietur m- loris retulidet;& quia gustui sitassis,palatum oblectabir,& coim sequenter appetentiam conci liabitrittantea sit hesulus insciu&herbae: de quo Iuvenalis satira I x.
te Tiburtino veniet agro , Haeduisnototo grege mollior inscius heri .
Sed quem gulossoninium maxime quaerebant erat haedus Iupi . filicibus ereptus, dilaniatusque: de quo Horatius in F podis, MMartialis, vitae parsimoniam, simulque suavitatem significat .
tes, istaloquuntur. Paruus Onix una onetarcinula mensa medus in mani raptus ab ore lupi
V se ετ si Cur autem huiusmodi haedorum caro caeteris iucunditate pran--- - ': cellere crederetur, assignant Aristoteles, Aphrodiscus, S PI 'is luscat, rarcus ratione tam scriblit,belluam illam nimirum suomc' iii-μ in η sit carnem te ram, de proinde desicatiorem ciscere; nam lupi repra tu si dus ac pene igneus si Vt eam Obς u a. plasio lam durissimaossa in eius stomacho enaolliantur,atq; confici se tur; hin caelupis commorsa celerius alijs putredine contra hut Laudantur etiam fruetiis laudabiles, ut Ararolae, uua pen- filis, pruna mirabulana dicta ,& smilia. Ouorum sorbilium vitelli item, quia hi facilius quam pars alba concoquuntur, in praetio sunt. V num tandem oligophoron esse exhibendum, etiamsi nulla in humoribus appareat concoctio, suadet rei ratio ; conuenit autem,tum quia mirum in modum refigerat, &humectat tum quia vires progressu morbi collapsas reficit, adde his, quia confert ad Prouocanda nsu dorem, & urinam, ae
190쪽
propterea eligi debet album,austerum, &aquosum. Vetum hocinio notare Volui de mente Lusitani, quae in dies tertianarin pter holis eueniunt in principio Paroxismi.
Et sut vomitus, syncopis,ventriculi lancinationes,&dodor, qomnia ex ratione, de ala oritate Galeni, nec non Hypocra- iis sentiuntur: sedantur tamen, si tempore quo aegrotantes asymptomatibus praedictis grauantur, cibum proportionatum sustaverint non igitur semper aegrotanteSquietior Pir ismi, ne νῖm G. ac morbi tempore sunt cibandi. Haec scripta leguntur in Lusitano. iuuenis senos natus vigintι qurnque, natura Homus ad vionem vergens, calore nigello, corForas habitugrarati, hora qu/eti hirto, es ad tactum calido, Hr qui numquam an rea aegrotaueras in tertianamsimplice non ungὸ ab ex usta Dpsius est,rs cum da . primum in paroxismum venishat , mutium a Sebatur, anguia Gm η ora. stabaturq;, bilem meram vomebat, oris amarorem sentiebat,sefvncopi atiebarur a unde vr ranra e gerer mala paraxmmi initia semper panem istum, O atiquati agresta res emum in via Gu concedebamus. hoc enim ordine incedentes praedictas si mala fugiebat. randem fruis re gerantibus votu, o Diapharmaco propinatio sanitatem ob inuit.
In principio brupi tales sint.
Aquae cicor.&borag. J.4ihm Cauendum semper in his sebribus ab ijs, quae plurimum duu Du ais 'cia sunt, inquit enim Hypocrates a dulci bilis, quare aquarum proportio ad strupum tripla sit oportet. Vide si lubet ama- 6. mputare. tum Lusitanum,qui ad rem nostiam,doctrina,qua polici 2d tum eicet, non semper nos debereeadem syrupi uti mensura in omni 'serd morbo. veluti si omnes uno catapodio calciari dcbuissent. centa curas. In febribus enim biliosis,ubi plerumque sitis viget paru in sy- rupi, multum Vero aquae miscemus, adeo ut illis sex. ci.iruta pondus resultat,quia nostra in ijs febribus intelio erat,vi syru . pus in longinquas corporis partes permeet: at cum volumus bomachi, & praecordiorum, veluti intestinorum, teria in m.