장음표시 사용
171쪽
Terti; . Tenio non omne natum exputri putre est, ut communiter a classicis concluditur ; ergo ctiaua si putrescat sanguis, humores, qui resultant putres non sunt: quod si putres non lant, nullam fibrcin faciunt, ut iam probauimus. Mario Galenus credit, putredinem esse corruptionem, duait non remanere amplitis sanguinem sub propria forma: cum tamen corruptio non sit, sed via ad cori uptilam. Satisfit Auiccianae facile, k breuiter ex dictis,& ad primum
sine/nnato respondetur, quod cum sanguis putrescit putredine oldinaria resultant omnes humores: at cum corrumpitur ad ustione vel
Gispiritim. inflammatione, bilis fit flaua, vel atra. Adseuian. Ad sccundum dicitur, quod eodem tempore, quo intelligitur sanguinem putrescere,intclligitur quoq; resultare alios humores: sicuti eodem tempore concipitur dissolui mixtum, & inde pululare clementa. t irim tertium respo adetur, regulam sallere in humoribus genitis exputrefacto sanguine; nam cum hi non sint inter se bene permixti, & cum sint inhabiles ad nutriendum, ex eo quod re- . periuntur extra loca propria, derelinquuntur a natura, atq; ita putrescunt. Adde etiam,qu humores qui erant partesina Lsae sanguineae putredinem concipiti iuratione totius. Et tandem sicut prohibita transpiratios est putrescere totum sanguinem: ita putrescere facit humores..Ad quariis. Ad quartum, siue putredo sit corruptio serinaliter civi vult Phylosophus siue via, ut videtur velle Galenus, aut corruptioi terminatiue; constat, nullam esse putredinem, in qua non adsit corrupicta pat tialis, vel totalis. Gai ηυι mu Ad secundam controuersiam breuiter respondeatur, Galenum iron negare sanguinem putrescere; nec negat subrem a putredine sanguinis: sed negat dicendam csse febrem, sanguineam putredine ia rationibus ab ipso allatis.
Et quod talis sit Galeni incns ex eodem deducitur, qui post
suorum ain. multost .cit .concludit, sebrem sanguineam ex sanguinis pu- a deo si us tredine fieri, nodo tamen sanguis supra modum non torreaturi
qui si torretur, eius subtilior ac pinguior pars omnino in naua conuertitur bilem, quae autem crailior in atram ; quod multo V clarius,
172쪽
reniones de rebribur. et clarius,ac lucidius enarratione 17.lib. 2.aphorisn.exposuit dicens, Mod enim in vinis accidit acescentibus, tale quidem. O in sanguinis alteratione contingit. οἱ autem in vinis cedit risis ect,ubi ex toto aci facta sent, non redeunt rursus ad vini naturam: paruo autem in usi acto momento ta quὸdacia dum quidem habent saporem,nondum tamen acetum sent, muAra plui ex dii prsinam recuperant n/turam. hoc idemin famguine euenit, nam or ipse,via magna in eos acta corruptio, norarit amplius ad habitum naturalem :s vcro paulatim fiat , ubi id, quod persuum fuerit euacisatum, quod residuum ex sit ad suam naturam recti latitur. Haec Galenus, ex quibus luce clarius claret,quod ex sanguinis putredine febris gignatur sanguinea, haud tamen a quacumque sanguinis corruptione; sed ea praesertim sanguinem prorsus non inficiente,nee omniano sius formam corrumpente. I
Non sunt hoc loco repetendae cauis cum de illis adtim
satissit in capite praecedenti-Sed breuitet aduertatur,quod si causae,quae Synochum no putrem faciunt magis augeantur, putredinem excitabunt, &facient putrem Synochum. a
Alor praesentis febris non solum malor, & vaporosior est calore non putris Synochi: sed etiam aci ior, & morda. 2 EI Vcior, Symphomata vehemetiora sus it. Vnde inter vere acutas turire. numeratur. Tempora sere eadem sunt,di confinitia, cxcepto
tant sim, qudd solet sebris haec aliquando cit lis terminati. Pulsus praeter celeritatem & frequentiam, habcnt qu&q- ma. si et nisestam inaequalitate,ut scilicet systoles longe maior iit i ya- . ,hIstole,vehementia quoq; minorcs sunt, partiinpropicrinob dientiam instrumenti grauatia copiosis fulginibus, partim etiam ob imbecillitatem facultatis,natam ex vehetnξtia mor- 'bi. Vrinae a principio reserunt cruditatem ostendentem putredinem. o Pr
173쪽
Prognostica.FEbris haec acuti silma est,& maximi pericul nisi fuerit degenere Paracmasticarum, in quibus vel raro . vel nun-- γηU. e. quam succedit mors; ut est videre apud Aulaennam, qIucae tribus speciebus saluior ait est Paracmastica, deinde Ovi thoua, nequior vero Agmastica ..
QVia praesens Febris acutissima est in acutis tardare
matam; oportet qu&yprimum remedia afferre,phlcb tona iam scilice aut Pharmacum: veritin quia probatum alibi est quod exi pari necessitate phlebotomiae,&Pharmaco a phlebotomia incipiedum esse; ab ea ergo initium faciemus: In qua obseruationes habendae sunt, ab Elio, Avicenna, &Galeno prolatae his verbis ia Insectionestrua vires,itemsciaborum cruditas ad fuerit , mel secessus supersultatum in intemnii, velatius sanguinis fluxu puerilis, i senius aeta cor-- lux graciae es frigidum enam no reabiscimo natura retin-
l Quod spectat ad modum, &relinuat, haec supposita sint
alibi traditis : praeter tamen rem non erit paucula guaedam iii medium afferre de tempore, & potissimum quia ab alijs tasse non ponderantur hae alcnidi 'a,quorum tamen rectae intellectio maxime conducet ad curationem harum se tum mavi Galenus itaq; 9. Methodi ubi recenset Historiam liberi correpti synocho sine putredino ipsius curationem aggredies, illi tertia die venam aperuit:licet pr ima die, vel saltem in principio secundae illius curationem cepissct. Rescreta Vr c rationem serui cuiuMam ait in principio secundae diei,prima scilicet vilitatione, statim illi venam secuisse. Quaentur ergo, quae suerit ratio huius diuersitati S. . PI. Tempn Selendum igitur quod tempus agendi desumitvr ρη p setitia indicantis, &ex absentia impedientis; unde cum in lynocho cum putredine adesset praesti Hia indicatuis, nullumq; adesset impediens, iure illico secta suit vena : Contra vero ita
174쪽
synocho sine putredine, cum nec adesset vis indicantis, atque praesto esset id, quod aliqua ex parte impedire poterat,optimo iure non statim aperta fuit vena, sed postea. Rationabile cr- soluit, venae sectione' in tertium usq; diem disset , atqui synochus, de qua ibi loquitur erat feMis valde remissa, adeo ut medici in ancipiti versarentur, u; ex corii lcriptis deducituronum esset saris ephemera re ,-: an vero synochus.
Praeterea aderat aliquid quod impedire poterat;cruditates via delicet, quae quidem habent rationem antecedetis; utprimum esset occurrendum cruditatibu laverure existentibus, deinde vero secanda vena: Iure igitur potuitdifferre sedi ionem v nae, usque ad tertiam diem in synocho non putri. At in syn cho putri aderatpraesentia indicantis, & vis quidem insignis. quia febris erat putrida, &iam actu aderat putredo, nec quicquam interdicebat , non enim proponit seruum cruditatibus
refertum,& ideo mirum videri non debet, si statim in synocho
Et hic aduertatur,quod quia,ut resert Galenus, putrediniphlcbotomia non satisfacit,tamquam adaequatum eius remedium2 nec obstructio, nec putredo causa est mittendi sanguia Neme sed succorum redundantia: cum nec obstructio, nec pu- et tredo per sanguinis missionem curari debeat, ut quς alia rem diadesiderent. Oportet igitur non statim uniuersum sanguitiem detrahere, ne ut ipse ait intempestiue nutrire cogamur. necesse est propterea a mittendo sanguine paulisper desistere,& supplendum cachochimiae laudabili Victu,superius institit. ito, de pharmaco, quod nulla praemissa praeparatione exhiben dum erit; sit autem lene,ne ex eo contingat aliquod damnum; de quo loquens eruditissi inus Tornam ira scriptum reliquit ιθ nochae, o biliosis fibribus medicamenta purgantia valenter, insalubria etiam eastigata nocent ; υt est scamonium , Colo-υνthides, Eleboras,osmitia,ae medici eis utentes in his febriab i , non esse curatoresusd interfectores. Tale autem educat limi e
175쪽
m.&cap.postquam fueritdepuratum: Ves in formaboli. Vt
Rheub.opt.pulaerach.iiij. m. & cu sata q.s. f.boli. Post purgationem reficiendae sunt 'ires pleniori victu, cladi.ri sectivis, nec non corrigenda littempellas totius iries, & praesertim cordis, & hepatis refrigerantibus internis, de externis; & tandem prouidendum cst sy inplomatibus. In trinsecus laudantur Elcet Dyatrium sandalorum, Dyarodonis a batis, Dyainargar. frigidi,Construae lolar.viol.de fiscibus bo-ragini, de floribus nimplicae, di similia . Vel Pulveris inatrium santalorum. Dyamargar. frigidi. 3. j. Construae acetosae. 3. iij. Saccari di luti in aqua rosac. q.f. m.& fiat elect. in Tabellis, Dosis ad s. ij. cum vnc.ijj. vini pauci seri. Extrinsecus vero in regione hepatis mane, & vesperi ante cibos tale epythema tepidum praeparari potcrit . . Aquae nenularis.
176쪽
- . Aquar rosarum. i Et melissae. an unc. ij. s.
Pulver Dyamarg.srig. Et trociscorum de Camphor. an. drach. j. in & s. Epythema cordi admouendum etiam corpore non purgato, eo quia cor obstructione assici non potest. Post Epythema pro inunctione cordis. Olci nenus unc. iij. Pulv.florum neniis s. ij.
ῖ Corallorum rubrorum praep. an. 9. j. Margar.elech. ossis ex corde cerui. an. 9. F. Camphorae. gr. q.
m.&fiat secundum artem linimcntum: Est namque tale liniamentum m inuentione Guaineri j,& multum valet; non solum in synochi sed etiam in biliosis scbribus,& malignis. Ad sitim extinguendam, totiusque corporis habitum restigerandum, unicum remedium ccnsetur potus aquae frigidae ad satietatem datus seruatis seruadis ex Galeno qui ad rem n stram contestata profert. aqua frigida tantum ad f
rietatem data pro medicamento utuntur , quod ubi factum octmulta veste operiendus est aeger,ct concandus ut dormiat, fere-quepsistrangamstimor inediam, post infractum caloremplenus fomous venit, per quem ingens odor erinditur aes praesentanissimum aux stium existis. Et tanto magis in synocho cum putredine,vel sine putredine talis potus propinari poterit,quo magis corpus synono affectum persere irigidam, quam quod faciat corpus febre ardente vexatum. Ratio huius est, quoniam corpus synocho laborans est carnosum, gracile vero est corpus illud; quod a febre ardente ictatur,corpora autem in nosa magis tolerant frigidam, quam gracilia.. Verum si aeger medicamentorum hunc potum renuerit lau
do potum aquaestorsonariae, boraginis, de cicoreae ad satietate
177쪽
Cum saccaro rosaceo, consciua florum rag.cum radice Nsonaliae conditata licto lactucae, c corcae, Si ii milibus; qui po tione arx cr te fici tui contempcratur, ac statim copiam vaporis cal ui per cutina pululare t ei sciuiet, qu ppe si, um res agm-da est iis,quae huinc ira tundant, ct in aco,ac varo. Uso calore
13, - Ἀ-.; v eum bacii pa te em nosse mihi visuiu non fuit, quod bis, o,hbL, iam dat ab su recesset ni, quaprcprit nolui frustra teli pus cmanuqu tus teic; loco tamen eorum, intermissionis torapore corpus iricare
z. portet ; ut facibus, quod vi nati ita: tcnuatum est, listatuatur,sersent. notulamen dum istbris adhuc viga; id enim vetucrat HypsF ct V te cratcs, statuens frictiones aducrsari sebrientibus, quod sanuintelligendum cst dum crudus adhuc est humor, aut viget si De Tertiana Exquisita. D sinit ire sit c or accensus in corde,sedi Ubi . . . LI per uniuersum corpus a fauabile putrescent extra vasa Naistis,ia δε tertio in tertium intermittenter. In qua definitione praeter finitionis exa genus habetur primo materia, & cst sauis sitis. Sccundo ino --- dus,&est Putredo. Tertib locus, &est extra vasa. Quarto Periodus, & est de iertio in tertium. V inad inuasionis in dus, & cst intermittenter. Quas omnes conditiones ponderauimus supra; co siderauimus namq: ib intermissone febrilem potissimu pendere a loco: similitcr ronem Pcriodorii assigua dam esse humorum propi ietati occulte; ubi etia diximus quoad' modum, nullum humorem ilibrem facere nisi putrescat. Reliquum ergo est,ut verba faciamusde sola materia,quam 1 δdff b. esse bilein docet Galenus, qui, cum dixisset, fibrem ardentem,c di tertianam habere communcin matcriama item videlicet, ii
fert disterretantum loco. a. de crisibili Quod probatur primo ex anni tempore,ardentissima videlia ς .haei. ., qua hae sebres vagari solent,constat autem eote
is '. ι , victu incidunt enim in tertianam illi, qui viou,- . i. calido,& sicco usi sunt. &ad bilem generandam id meo. Tertio
178쪽
io, ex excretionibus. quas dicemus omnes esse biliosas. Quarto,ex Periodo, qtiam propriam esse humoris taliosi st. ne ulla coiitrouersia circissimum est. Quinto, ex symptomatibus.. Vnde patet, quom lo liaec sebris ab aliis di stinguatur, quo ita Eq. 'Ast Vt ipsa generetur a causis calciacium: bus ,&exiecantibus , ct δ αι tivi colligitur ex Galeno. au tem causa possunt esse vel internar vel externae. Inter causas internas est putissimum iecur calidum, & siccum ; Dico autem, hanc calidi talem vigere potissimum in hepate, eo quod is interdum producitur etiam ab insigni caliditatevetriculi, quo in casu magis est occurrendum ventriculo, quam h pati. At ii fiat sermo de externis, Hae vel sunt no necessarid currentes, ut medicamenta calidiora, & sicciora: Vel sunt necessis 'vio occurrentes, ut aer calidus, & siccus, constitutio calida, d
sicca, regio calida, desicca,violentum cXercitium, tum corp-ris,tum animi, cibaria aromatis codita; necnon vini porusca. Edioris. In Aesius Febres ter,anae purae fiunt aflauabilest Serm.Iom. rrefacta; ac mora,ct extra vastita ra tim in con stentium
a te biliosissima , temporeae Huo , in regione callia, o sicca, est in .se praecipue, qui latoribus,vigi*s, orseolis ardore, cuιxcalia aer, orsiccis,aut immodico pharmacorum calidorum Ure,curi es similibus usi fuerunt. Et Galanus haed a fauabile ali per Fnsebios eorporis partes delata oritur. Et cap. I. lib. su p.cit. Tertἱanae sunt ab amarabile, se FerAE in corporuus
quorum naturatis habitus ad bilem accedit, in consissetium at
re biliosissima, tempore aestiuo, ese. Idem testari videtur Orib
Animaduertendum autem,differentiam esse inter has causas, secundiam magis,& militis tantum; nam si fuerint remissi res, producent bilem remisse calidam, bilem vidincet, Vul pat risita, a se lidam, ves naua in t si vero sint vehementiores,prculucetur bilis bris ab ia jealidior, nempe vitellina, porracea,eruginosa,& glastina; licet bilis flatu degenerare in atram possit,eam tamen non propono, re faciEe 3 quoniam ab ipsa nunquam fit tertiana, sed quartana rebi is . uir Carterim notandum est hic , sermonem esst de Lbre inter-
179쪽
Isic D cit, ex qua fiunt & biliosae continuae exquisitae; quado doceat Ga- lenus, tertianam febrem ab ea,quae ardens nominatur,humore
,.γ faciente non differre, cum utraque a flauabile fiat. Vnde ex
Π eodem auctore febres hae genere convcntulit,ratione malaia, ι , quae utraque est sincera: differunt tamen ratione loci. Atqaiiab ιν te ra- tcrtiana in ambitu corporis accenditur: Ardens vero in venistἰosscioci. cordi proximis.
Tial di bibi Calcrum pallida bilis est materia qusdam composita cx bis q 'si' ις' te faua, & ex serositate . at quia serositas maximam habet assi, nitatem cuini auabile; ideo licet etiam in sermone de tertiana exquisita pallidam bilem recensere. Haec autem est illius bilis species,quae passini ab omnibus vitellina nuncupatur; quod 'tverum cise intuli gitis sciendum est; nilem vitestinam esse in duplici di iterentia, unam quidem, quae fit ex misceta nauae bilis,& pituita quae quoniam crassior redditur,quam flaua bilis
ab Avicenna nominatur vitellina maioris notau eX qua materia putresccnte fit f bris rei tiana intermittens, attamen semper nota, & de hac non loquimur: Alteram vero, quae est classior flaua bile, & acquirit consistentiam ouorum vitellis similem, non ob mixtionem alterius materiae: sed ob insigniorem calidiatatem,quae calefaciendo resoluit partes tenuiores; atque ex hac putrescente fit tertiana intermittcns exquisita de qua supra loquebamur. .
Sed obi jciet aliquis, hoc esse salsum, quia Galenus a L p
roximos tertianae exquisite non exccdcre duodecimam horam.& illam fieri a satiabile ; At cum illius ici tianae a bile vitellina factae paroxisni ultra duodecimam horam protrahantur,&nosiant a flava bile, ergo non erit exquisita, sed notha. obiectioni respondemus, hanc esse febrem cxquisitam; Volim notandum , febrem cxquisitum esse duplicem, exacte, exquisitam, & non exacte. I cbris exqui sta exacte est illa quae LMasit F. - proponitur a Galeno, ut diximus; Febicin exquisitam biliosam videlicet fieri a flavabile, in corpore calido, & sicco ian aetate iuuciat i, & consistcnte,temporcaestiuo, in risione, di constit tione calida, &a victus raticne calefaciente, & exiccate;& si
180쪽
num ex his deficiat fibris non erit amplius exquisita exadie, sed non exacte. ut si verbi gratia fiat sebris ex bile flava in aetate florente, in corpore calido,siccoque, sed in tempore veris;hoc non erit exquisita exacte: sed non exaete,& hoc secundo mcdo intestigimus, febrem factam a bile vitellina , non exquisitain. Ex dissicultate difficultas oritur. Galeni sententia fuit, in te--,6. pore frigidiori febres biliosas intermittentes esse grauiores, & cmμresb. magis exquisitas, qua febres ardetes. Quomodo igitur scbris, quaesita flauabile, existente aere frigidiori, potest esse exquisi- ri linisti tior stare ardente Θ Galenus febrem intermittentem biliosam fieri voluit,quando carncs afficiuntur, &replentur bile:febrem vero ardentem, quando flava bilis in visceribus,& in venis pro- ἱμαλximis cordi residet. aitque quod si fuerit aer frigidus, & carnes extimae assiciantur bile insignior erit affectios eo quod tuc materia biliosa, qua occupat carnes, non tam facile potest dispari, ac resetur: sed ibi detinetur, ob aeris frigiditate. l n febre vero ardenti cum materia detituantur in venis , si caliditas ambientis viguόrit, accendet ut1ccra, & propterca magri ebulliet materia: temperata autem erit omnium caliditas, si ambiens seerit frigidum Quare apparet,grauiorem esse febrem illam intermittentem exquisitam ob causam propositam, non simplici- ter quidem, sed conserendo intermittentem cum continuata.
Quare ex his nulla cidissicultas. An autem possit tertiana exquisita fieri ab aliqua bile prster Npi, Minia
naturam, dubio vertitur inter Auctores: Tutior tamenegativa pars mihi videtur; quoniam bilis species praeter naturam non generantur, nisi ex ardentissimo viscerum calore, aut inflam- pramatione . quae contingere non possunt sine maximo aegrotantis periculo, t dicemuo de mente Hypocratis,& Galeni, qui quidem primo ad glauconem, &mille alijs in locis tertianam quisitam omnium breuissimam, & tutissimam esse docet. '
Signa. D Ignoscitur tertiana primo a calore praeter hatura. qui no Quibus υν-icium maximus, & ardentissimus est: sed etiam mordacitumus, non miam quam ine seseat in Lese ardenti. '