장음표시 사용
201쪽
generatura melancholia ncia naturali. Iam 1 cro quod dicies es rema Atius, certissimum est quid c ira de qualetana legitima , non au--. , a' de ii lcgitima, seu sis uria, de qua loquitur A vj ccianas; qWo- qtia amplitis niam non lotum semel. vertim etiam sapius, hon itum ases xi Le-uu Qi r se exemplis cognouimus. Possumus quoque dicere, taquisitam quartanam, aut multum durare,& periae ccurari rut non inultum durate. Ea, quae multum durauit, & pcr sciste Ianai suerit, amplius non rcuit: quae veto non fuerit peifficie cu: ata solet reuerti. cin simu dicetis, quae est ratis cur a quartana semct integre tib zizi, Qua rati numquam amplius ab ipsa excrucientur Triplex, ut copulo, ratio huius est. Prima quoniam ut docet Galenus in quartana nillil umquam relinquitur putridi in Paroxismis, scd propicr longitudinem mala tota maturia evacuantur, & consumitur; adeo ut impossibile lit, ubi semul haec materia fuit consumpta, ut amplius in ea copia cumuletur, quae ponit satis csse ad generandam nouam Lbrcm. Secuda ratio est, quoniam hic humor paucis sinus est in corpore nostro, atq etiam omn bus facultatibus adueisissimus; ut ubi semel fuit consumptus non patiantur iacultates ite ium linium congregari. Totia,& vltima ratio assignatur, quoniam longo quartana rum tedio fiunt hom nes in victu cautio: eS, J. pruclctioics: vnde postmodum non ita facilc committunt errorcs, qui P ssint nouam ubi cm generale.
Signa aD Ignoscitur quartana primo a calore praeter naturam, qui acci est,& mordax, scd nu. t ominiis sic bribus biliosis; cecst copi istis aut vaporosus, scd siccus veluti siccam tcstam tam
Secunco temporibus accessionisi incipit sebris hoc non cum sorti statim rigore, sed potius cum horrore, qui progressu temporis in pessimum rigorem mutatur. Differt igitur rigor quasetana a ligi rc tertia uae, quod in tertiana rigcir a magno procedit ad paruum: in quarta naucio contra. Et rursus rgor quar-
202쪽
rariae Galeno, qualis esse solit illis, qu elu persundu
tur ἰ In tertiana vero fit ligor cum maximo sensu punctionis, perdurat decem , de odio holas cit citer, de soluitur cum sudore Vr pluttinuim exiguo,omni': icto iis . Aperto; nam i ut dicebat Ras, in his febribus minimaui pati in vapoium pcrtingcre adiuusculos, & piopterea pauciores feri sudores toto tempor
Qiload sympthninata tenetur quartanarius totius corporis lassitudine quadain, veluti ossa periraeia haberet,insomni,S tur pthominibus batis,timorolis imaginibus plent s. siti v chei non ti,capitis dot rc grauatiuo, alui stiplicitate nappctentia una cum nausea. lnde Helculanus si spectemus ligna,quae sumuntur ab actionibus του lant som- cur n ut 3 nos turbatas wabent: appetitus ab initto diminutus eP, post mirium solei sieri mox mus; Quod cliam docuit Hypocrates cx ιur nprm cplo Polycari,& ouesyanacti. Causa huius rei, quoniam mirastven rGulus oppletus est pituιta, qua Vpetitum hebetat, g a mus in no consumpta ρrogressu febris auri tus excιeatur. Pulsus sunt tardi, parui, rati, inordinati, ac duri. Urinae vel tenues, vel decolores apparent, vel liuiditatis quamdam ima- quamginem praeseserunt, procedente vero tempore, vel ad mCdicam crastitiem, Scolorem mutantur, vessicrisis per urmam contingerit nigrae excernuntur. Omnia quae diximus, confirmantur Auctoritat. bus Avicennae; Signa quartana sunt , qvod incipit a .eamon 6s.c m par o frigore , sec. Et tini , quariana fbris cognosi Mς
Prognomca. QVartana salubris est, cum sit degenere intermittentium: Quartana licet propter diuturnitatem in Tabem, aut Hydi opem is
aliqoando permutetur, maxime ob obstructionem lienis, Vel Tabim perihepatis, ut docet Titus ex sententia Rufi, &non siluit merca- frus in sequentibus, ubi concludere videtur, quartanam ex ob - structione licia s diuturniorem esse, quam ex hepatis vitio. Ob- Iructum,ac repletum iecur magis septum transuersum stramit, ,
203쪽
raria mutiitudinegrauatur,natiuus caumanguinismitur,atque adeo extinguitur, visanguificarionis priuatus . qua si αἰ lien iniumuerit diuturnius malum cLI, quamsi ab hepate ortumsit ad Hydropem non raro ducit. Es enim Arn suxinis depurandi ossicina , unde se foofupersedeat si 1. D. mo bis cis, Aqua in omentum assuet, O opem accersit, ut ex 'ρ tmulierum conctat ,praeter qua omnia digestius curatur, 'ob eius im-ίeeillem calorem, haec sunt contestata verba Mercati. Necs iis laet de Iin lux. quartana ex sua natura salutaris est ex Hypocrate quod mini md intestigendum est simpliciter; senes enim magna exm γε id eiscit & cum febres omnes in senibus periculo non .p phl p 3- vacent, lanestae vero,&periculosiores ijs sunt maxime quar- ,setius δει tanae, quia Ut vincantur multo egent calore, quo senes careree.f. certum est; Sed etiam referente eloquentissimo celso,quatum avare 'Hei se. neminem iugulat: imo ucid a multis ali)s morbis i be- rat, cui sententiae adhaeret Hypocr. ltes,dum ait, acuaνtana - me FGant, pii non admodum conuulsionibus capiuatur; s vero prius cap ea , sese et artana 'peruenerit tiberansur. Et Galcnus in com cur quarta- rnesim cum duplexsit horumsanatist,excreti cilicet, ct coctio. πη ο W-l it quartana,excretionem scilicet a rigore, se coctionem az. IT, a. ealore febrili habet. Et tandem Hypocrates ideminet.' aua sim inquit, quae salua ess, liberat ab aegritudinibus melancholicis,ut ab Eni si a nelanchalivio in ea e curitas aspasmo,se non durat ni er annum, modo error non accidat; sunt sequartana, qua per duodecim annos perdurant, quibus omnibus stis ιΠ Autunnus. Causa longitudinis est, quoniam ut
hasii I dicit Plato in Timeo; fi t haec Lbris a terra, hoc est ab humore
terrestri praeter quam quia homines in his subribus manifestos errores committunt , qui efficiunt, ut continuus sontes sebii suggeratur.' plica uἡ Sed obmiet hic aliquis, quomodo scribat Hyp crates in s-H sic inci, ne lib.de carnibus, Lbrem hanc duabus hcbdomadis iudicar Θ
x bh- Respondemus, ipsum in lib. de carnibus & in Aphor. loqui de
micuriqu ir aestiuis quartanis,de quibus mentionem fac setiam Galenus. π Gai Aesi x qVGrtanae magnae parte breues sunt , - nales long , emaximὶ qua hiemem attingunt; coiere enim non
204쪽
non parum ad febris breuitatem. prolixitatem, di s curitatenicalor, & frigiditas ambientis. Receptui igitur canentes dictimus, febrem quartanam esse tutam quoad se. & quandoque ut diximus a mille alijs morbis hominem liberare. Nec qui
quam contra hanc sententiam concludit Hypocrates,cum ait in ea pestilenti constitutione,complurci quartanarios interijs- Tertio intrest; quoniam id quidem verum fuit:verumtamen non illi interibant propter febres quartanas sed moriebantur, vel ob pestis violentiam, vel ob alios moibos. 'c aeterum,& si facilli md aegrotantes quartanam sebrem susserat, nemo non dixerit tamcia, cam dimcillime curarii Causa autem propter quam quartana usque adeo curatu dissicilis vi- μά-ὸ eis ..deatur multiplex est. Imprimis dii hcultatem facit ut diximus materiae ipsius conditio quadoquidem humor ex quo fit qua
tana crassus est, viscidus, tardus ita, ut vix moveat naturam ad
sui expultionem; ut propterea Plato in Timeo dixerit, omnes
morbos, qui fiunt a melancholico humore esse curatu dissicilli mos, de quanto magis irritantur mcdicamentis, eo fieri deteriores. Alia causae it corporum adstrictio, siquidcm corpora Sec Δ.quartana febre detenta, mirum in modum adsti ii ta sunt, unde cum nulla efficiatur transpiratio consequenter contingit, ut corpora in dies magis repleta febrem hanc ibueant. Tertia cau- Tertia. si est tempus, quia cum quartana plerumq; fiat Autunno, aut ineunte hieme his temporibus compertissimum est Oinnes mor . bos contumacissimos esse.
Postrema causa est viscerum debilitas: quia cum quotidie rostri Min his corporibus fiant cruditates,consequenter crudi succi cu-imulantur unde morbo semes,& longitudo subministratur: ln-- .comem . de Averroes ad rem nostram curam quartanae sebris esse pene: contrariam curr febris ardentis: quia quem ad in uincuratio- ne febris ardentis magis attendimus morbo, quam materiae:ita
in curanda quartana magis incumbendum est materiae sup randae, qu im ipsi febri. quod ponderauit etiam Aristoteles cui
dixit , quartanam in sei curationem opus habere, multo igne, ut . r. yem probi. debitis pstus calor a mutis calore euincatura Einpias luit
Pocrates,quipost mulia, cum concludaei omnem subrem inci
205쪽
re f. igcsa illam , ecp:t spaartanam, quasi in hac praecipuus pus minime sit frigefactio ocuratis. a propter ad curationem ritu& rei te perficiendam , vetollatur Febris intemptries, tollendus est humor Lb. - strueus, ut ordine quodam ausuratur obstructio Pr hibita trans ratio, & putredo-Quia ergo humor hic obstiuit ratione crallitiei ut diximus i identibus trus et,quae hum m cum sanguine rcdundantem ad phic tomiam pisparent & tum genere peccantem ad Phat acuuia Ante phlabotoiuii. Situr,quam praecedere dcbere omnia phai maca,iam determinavimuς deliberetur an conueniat,nec iac; nam eam conuen re partim ex documcnto illo uniuersali habetur, partina exi dundantia in nola genere, pallim tamdcin quod quartana Autunno maxime floret, quo tempore saluberrimam eam csse, testatur Hypocrates . Huc accedunt Auctoritates Aut cinna ,&Galent.. Aurcennas enim, quando quartana ecta meia' lia cirm sanguine unc extrahatur sangae secundum q uantita rem necesssitatis,ait. Et Galenusquarti a mediocriter se leniter ab initio tractandaeae,nulium forine medicamen,aut euacuaeritisnemexhibentes, ni anguis vehementer abundare videatur, num imo vena feretur interior ei media, quae ect infinistro chbitur quia si melanebo ursnguis fuerit udaiciusmmitatur si flavus or ιenuis Matim primatur. Quomodo autem cogn scem oporteat, an metam hollaussit aperiatur vena, & diligentur animaduertatur quis nam sanguis effluat i nam si sanguis etfluat ater,& crassus perseuerandum est in eo mirutulo usquet ad requisitam menseram:quod si ficuidus fuerit,iubet,ut quain. - glain.D. primum sanguis comprimatur. Haec habet Galenus: Cum Pis erumpit colorem eius oportet attendere: namscra snigerest itioses eUiideoque viisieresfunditur fiobet,ct se Deo integer est,eaque mississeturnis adeo nonprodest, et i etia' noceat, protια que pMmendax ect 2 sed id euenire non potess eo m/dico, qui sicit, ex qualι corpore snguis mitrendussit
206쪽
Iectiones de Febrissus. batum est. Quoad locinii tuendus est primo es interna vena
dextri brachij, ratione ex Galenocitata. Et quoniam, CL .ao . . inuenitur quartana sine affectione splinis, mittendus cst quinque sensuis a venis cum splene conspirantibus, quales sunt sal- V κ --ni- Matellatinistrae manus, vcna sedis . nec non modia sinistri brachi j:Qu'd si minime liceat mittere sanguinem c vena, fieri ιι si cinis. hoc potest per cucurbitulas, & quia contingit interdum , ut quartana subsequeatur per suppressionem, cimenstrumΠΠ, ioeshemorrhoidum,in his casibus multo accomodatius est,san- .guinent mittere,vel ab ipsis hemorrhoidibus, vel a venis pcdu, ut in mulieribus, vel cliam a cruribus scarificatis nam in libris
de cucurbitulis monet Galenus, Scari scisa crura mirum is innodum conferre, rum ad provocandas menstruassurgationes,aam etiam at prouocandas hemorrhoidas.
Quoad quantitatem mittendus est pares, quoniam antecedens caulairigida est, & copiosa, & larga phlebotomia recru- guin desceret. Item splusculusanguinis mittatur. vires statim deij-ciuntur, neq; possent diutumitatis.bris susscere. Adde his raufertur frenum ipsius m lanchesiae, quo spoliata magis lGua invadit. Et aduertatur, quod si cum melancholia sanguinis indicumon appareant , in tali casu a sanguinis mi is c abstinendum cst. Hando quartana est a melancho sanguinea, ctestaxur fleom.6s
' Avicennas) tunc extris halu anguis:or quando non ect necessaria, tunc phlebotomia ea nociva , quatenus debititat, or ducis contrarium melanchatiae, quatenus mouet humores ad exteriora. Et Galenus, quicumque aliquidex fortib*s medicamen- o. iis lamiis ab innio inco derate exhibuerunt, quartanam qua erat
simplex, pius aeuplicem fuerunt. oad apparatum, nisi Aluus sponte excreuerit; immittcmdus est lenis clyster, & si non sit satis, paulo acrior, Ut cjare M
207쪽
dicc.mbr. m. pro clyst. oad Pharmaculis exhimum ad tollendas reliquias melancholiae , quae 'per phlebotomiam tolli non potuit, quon amdictum iam cst supra duplex esse, uniuersale,&particulare: &uniuersale esse praemittendum ante illud, Instituendus erit victus, humorque concoquendus. i. s A. probi. Quoad victum, teste Aristotele,talis institui debet, is ad ca humidum declinet; artana laboratium docet Ari-HEL, kaii. stotelcS victum coo Iare debere ex rore, es igne tque scitis instuu r in concomonis, nec fatuosus. Asuillis itaq; carnibus arcendi sunt si NAE'- P atque ab omnibus eduliis, quae viscida, & tenacia sunt, ac tardum habent exitum, atquc ab omnibus, quae refrigerant,& iccant corpus; Vtcdum itaque est volatilibus,capis, gallinis,& domesticis alitibus,tion montis auiculis montanis,qua Opi . . mi sint succi, de in aquis, de paludibus non degulat. Pisces quoque dura carne praediti,& tenacitate carentes, ut lingulatus ditius, mullus, aurata, scorphanus, & similes; qui cum multo pia pere, mostarda, salsamentis quorum solo usu, se multos curaste Lib.ir.capA. testatur Alexander sapis, siue condimentis,ut carneS,& cael ra edulia tuto in escam concedi possunt. Potus a principio sit se resumme- Vinum tenue, Oligophoron, progressu vcro tempolis, generosiola hincit u ra propinentur, ab aqua vero,tamquam ab igne fugiat, ea enim splen tumescit quartanae sons, & origo. Exstruetibus lauda medic. fasul. tur uuae passae corin hiacae, pistacia,amigdalae,& ijs similia ad
Quando, ct ad quim sine concedi post
pit utenvi in quartana tu contrariu ati
obstructionem tollendam accomodata . Acetum mclancholicis, & quartana affectis infestuni es edocuit Galenus, utpQEquia fermentationem facit,& melancholiam attolit,at q. mutitiplicat,quae omnia ante Galenum docuerat Hypocratcs: Licet Paulus, & Aetius in melancholiar morbo, aceti quam acerrimi Bibitiunculam post omnes cibos, ubi iam dormire velit aeger, praebeant, quod quidem non attenuationis humorum gratia solum dixisse existimandum est, sed potissime ad cohibendos melancholici humoris vapores, quominus ad caput d cfcrantur,& ob id citius accidentia,& vigiliae,ac deliramenta ccssent. Sed sic ventilanda venit Galeni contradictio, qui prinad ad Glauconem i n cura L bris quartanae salsis vicdum esse sci ipsi. Et contra a.de locis aikct. 6. z.Aphoi. comm. i8. & lib. de alia
208쪽
mentorum sacultatibus cap. de lentibus salitas earner inquit
re, quae omnia ad uuartanam febrem generandam maximὸ id
nea sunt. Ad Galeni contradictionem remouendam statutum AE contradi sit Domini, duorum generum cum sint salita ipsa, vel etenim grandiorum,duriorumque animalium, vel iuniorum:salsis ita- isti, que dum in quartana utendum esse suadet Galenus, de pisciabus salitis mollibus, ac iunioribus intelligere ipsum par est, quippe qui succorum lentorem desiccare, atque eorum crassutiem tenuem rcddere valeant; quemadmodum scriptum est in lib. te dis lutione continentis cap i. a. non autem de quadri pedibus sali iis magnis sermonem ipsum habere apertum est; Eorum namque carnes melancholics sunt,succosque crassos de viscidos pariunt. vel dicamus salsis in febre quartana, tum ad attenuandam, incidendamque pituitam in ventriculo existentem in diuturna ea febre genitam, tum etiam pro appetentia excitanda, commode uti possimus: licet alioqui inelauch
licum, atrumque succum pariant.
At nequis existimet fabulosum omninδ esse,quod vulgo sertur nimirum cibaria diuersa,& prauae substantiae plerumque aquartana non paucos liberasse negat lilcum Ludovici mercati
de recto praesidiorum usu, in consilio de victus ratione; & inte--ν. μου rim expendat, praedicta alimenta non raro pro fuisse, quia cum p expetita, & concupita magis amplectatur natura, & ob id perfectius concoquar, &ea ratione maius robur sibi comparet, & na confriat. miniis excrementi, fit facile ut aliquando eis exhibitis sanitati restituatur homo. Vel dicamus,id non aliunde prouenire,nia
si quod natura torpens, & fere morbo connaturalis facta a sua ignauia, & pigritia usu alliorum, piscium salitorum, molenginorum, nucui' & similium excitatur, quae excitata materiam longo temporis tractu coctam,acobedientem per sudorem,aut Vomitum,aut secessum,aut sanguinis fluorem,aut insensibilem halitum transmittit: si verbcontingat, nondum materiam esse Acoctam, & expulsioni paratam, mors inde subsequi poterit, ut contigiiselegimus alteri iuuenum ex duobus, qui quartana se- Historia . bre molestabantur, quorum historiam amatus Lusitanus ro
209쪽
eio sequent bus verbis. lo os Iuvenes nouimus annua et riana labor inter se mutuo quererentur alter alteram ad edulium finens quartanam inuitauitrina erus e subeos a quartana tiberari prorab alys acceperat profirmo inuitans habebat , Erat autem eae Dum ex melongenis alys coinctum , ex q'o satura cum η
mio vιni potu υt referebant discesserunt,sed q fuccessu audi,
nam ambo in ardenti fimam fibrem istico inciderunt , ex quas mul,et quartana, Inustatus copiosissimosedore respersus,euasit. at inuitans mortim cum vita eommurauit. Satius L si ergo in eo
iudicio,morbum aliquatulum citra periculum protrahi, quam cum temeritate, & forsam cum grauiori damno, ipsum velle breuiorem reddere. Motus n5 conuenit quousq; morbus no est coctus. Somnus similiter quousque coctio fit, comendandus cst : in posterum vero moderatae vigiliae laudantur: Excictiones ordinariae pi uocentur,& animi affectus concilientur . . Vel sim circa victum altera dubitatio utilissima in Praxi Iste itur, nempe an in principio huius labris sit utendum victu tenui, an potius victu pleno, & liberali. Omnes Graeci, imo vero omnes Arabes in ea fuerunt sentcntia; Initio nutanquam utendum esse victu tenui in quartana febre;auctoritate Hypscratis muniti, qui perpetuum hanc legcm tulit, ne initio morborum longorum viditis tenuis administretur, nam prius h mo vita discede t,quam morbus in vigore consti erit: Ex parte Avicennas ei scacissima ratione probat, nequaquam nocesse verum,quod praedicti Auctoi es auctumarunt, sed victu i nui initio huius sebris esse utendum. Ratio Avicennae talis signatur, quia initio quartana in corpora maXnne sunt graua- ta cruditatibus, ne ergo distraheretur natura ad alteram noua coctionem, cum tunc uni humorum noxiorum coctioni 1 ter vacet, victu tenui Villi QNx In hoc medicorum dissidio hoc modo esse respondendum puto; cuiuslibet morbi si ilicet, & praesertim quartanae, ut prin
uimus, duplex esse principium: aliud breue, quod primis xismis terminatur, a vocatur priacipis piratapli: Aliud est,
210쪽
quod concluditur terminis cruditatis,& coctionis,quodque cd stωI M-ν Iongissimum sit, vocari solet principium principatuna HVc po. sito. si primo modo accipiatur principiti, verissimuui est, quod scribit Avicennas, utendum esse tenui , ob rationem ab θοώnu ipso allatam: Si vero scindo modo sumatur, verissimi est,. quod dixerunt Galenus, de Graecii stilicet in hoc principio munimξ expedire victum tenuemma priuialomo morietur, quam morbus in vigore consti e e .
Syrupi ad humorem concoquendum aptissimi censentur . Vt
Et delupulis. an. f. Aqu. melissae. I. iij. misc. Ad ministrentur autem syrupi pluries, quousque scillaei eissis Iuta coctione,apparete laudabili Hypostasi, symptomata mitias ita inspicientur, accessionibus abbreuiatis, de postponentibus consuetam moram, Purgabitur deindetali medicamento, M. O-Vt F. Florum cordial. p. I.
Mellis ros solui. Et syr. Domini AugustinLan. vne. i. . Rheudioptimi insus in paraedictae decocti Colat.&expressi. p. iij. m.ε potus. Et quoniam ditasse est tam crassum, terrestrem que humorem uni purgationi cedere,praeparabitiis denuo, Hyr. Syri de epitimo.