장음표시 사용
41쪽
16sitate lae te sint. Interdum accidit, ut medicus experientissimus non satis conuictus, grauid talem in dubium vocare cogatur.
caueu quoque medicus, ne ex pica ct malacia cum cer titudine praedicat grauiditatem. Negari quidem non potest, quod pica & malacia praecipue in grauidis observentur; sed hane assectionem foeminis grauidis propriam putare, ae exinde certum semper grauiditatis signum sumere, vitium esset. Obseris uationes f) enim ostendunt, quod ex aliis quoque causis pica& malacia oriri possint, grauidita e omnino absente . Experientia docet, quod & dispositiones quaedam corpori insitae, generationi picae & malaciae faueant; eo iacilius autem affectiones istae produci possunt, dum causae praedisponentes potentiis quibusdam occasionalibus excitantur. Ad praecipuas picae &malaciae causas praedisponentes referuntur ζ laxitas corporis totius, praecipue stomachi & intestinorum, debilitas naturalis vel aequisita, sensibilitas & irritabilitas maior, moeror continuus, obiastructio viscerum, morbi spastici, melancholia & consuetudo; g medico autem naturae muliebris rationem habenti facile appare
bit , quod Deminae hisce praesertim causis praedisponentibus
42쪽
praeditae inueniantur; foeminis enim ortu illustri natis, molliter quoque edueatis, foeminis subtiliore structura fibrarum praeditis, foeminis sie dictis delicatulis non deest laxitas corporis uniuerside debilitas naturalis vel acquisita. Prioribus vitiis tune proxima sunt sensibi itas maior & morbi spastici ; mulieres enim, quarum corporis structi ira laxi est lic infirma, sensibilitate quoque maiore gaudent, hysteria, moibis neruosis aliisque assectionibus spasti eis
laboran . Eo facilius quoque ad appetitum peruersum vel ad nimiam ciborum appetentiam vel ad picam vel malaciam pronae sunt. Qua ratione moerore illo continuo , Obstructione viseerum, melancholia & consuetudine dispositio ad picam & malaciam produci possit, ex pathologicis quoque rationibus iacile cuique in edico appareb t.
In mulieribus ita dispositis pica causis occasionalibus eo facilius procreari potest. Quicunque stimuli illam excitare queunt,
V. gr. humor gastricus acer, corruptus, acrimonia in primis viis acida, bilis peracris & copiosa, vermes, metastasis praesertim exanthematica, scabiosa, rheumatica, podagrica , phantasia vivida, imaginatio deprauata &c.; quidquid enim digestionis organa irritare & pungere po' est, Valet praecipue ad appetitum deprauanis dum & peruertendum. Ex hisce causis denominatis acidum vel in primis vel secundis viis plurimum confert ad istum effectum producendum ; haec enim acrimonia neruos vehementissimo modo lacessere Λ pungere, D , humo
43쪽
st humorum crafin mutare, atque animam ita excitare potest, ut eiusmodi insuetus producatur appetitus. In illis, quarum mensium fluxus diu suppressus fuerat, & in ehlaroticis , in quibus hoc acidum prae dominari solet, hic morbus crebrius obseruatur. Ex hisee dictis apparet, non semper ex pica & malacia certum gra-silitatis signum esse desumendum, quum haec assectio aliis du
uersisque causis oriri possit. d. Signa ex affec3ionibus sest em citis vrinifer i f. XX. Signa grauiditatis, quae ex mutationibus systematis vrini,
seri desumun ur, partim ad ortuae fecretionem, partim ad eiusdem excretionem mutatam spectant. Raro quidem obseruatur,
quod urinae secreιio grauiditatis tempore stabiiciatur mutationi quae seri quoque possunt mutationes partim ex irritatione conis sensu li, partim ex compressione in regiones lumbates explicandas esse puto. Experientia doeet, urinae secretionem aliis saepius irrit mentis in corpus humanum agentibus iacile perverti; nonne quoque irritatione post sactam conceptionem similem fere potest subire mutationem, ex qua dein vatius Oritur urinae colarde consistentia Z Renes quoque in grauiditate dolore assici posisunt, cuius causa vel compressione uteri s vel partium adiacentium h) Dolores renum aliaeque mutationes secretionis urinae, quae in grauiditate a compressione uteri oriuntur, in Obliquitate uteri pluriuruum obseruari, facile intelligendum esse puto.
44쪽
tium sympathia nititur. Peritonaeum enim, cuius productio lis ramenta format lata, per haec cum renibus est connexum. Sed crebrius grauiditatis tempore urinae excretio subit mutationem. Vesica urinaria eiusdemque collum duplici modo assici ponsunt. Gravidae enim vel retentione vel incontinentia urinae laborare queunt; in pilori casu conatu quidem gaudent ad mingendum, absque vero erictu, tota expanditur vesica, debilitatur, & facultatem sese contrahendi perdit. Vrina, diuturna mora acrior νeddita, vesicam irritat, eande inque acerbissimis doloribus assicit. quos inflammatio saepius subsequi solet. In posteriori casu continuo mingunt, quod quidem non doloris cum est, attamen magna parit incommoda. causa utriusque huius effectus in grauiditate est compressici vesicae urinariae ab utero turgescente orta, ita tamen, ut, si illa pars vesicae comprimatur, hic oriatur effectus; si vero alia, alius. Nimirum si collum vesicae ab utero extenso comprimatur, exitus urinae impeditur, permanente tamen s mulhuius adduxu per uret heres: inde accumulatio lotii in vesica producitur, & cum hac ea incommoda, quae recensui. Hoc aecidere solet tertio aut quarto mense, quo tempore uterus ad-bue in peluis cauo situs est; praesertim vero iis id symptoma proprium inuenitur, quae prolapsu uteri laborant. Attamen in vitiinis quoque grauiditatis mea sibus oriri potest; nam foetu sic
naturaliter locato, ut caput praeceps sit, comprimit collum v
Inuoluntaria autem urinae excretio, seu incontinentia uri-
45쪽
nae eompressionem quoque ab utero ex enso ortam causam hahet, & quidem ultimis grauiditatis mensibus, quid λ quod grauidae nonnullis plerumque ante partum diebus de hae queruntur asSectione. Ab xtero enim turgescente, praesertim a foetus capite, vesicae sundus collum versus comprimitur, hac compressione spatium vesicae imminuitur, urina collum versus cogitur descendere, irritat vesicae sp ncterem, quo si , ut exitus concedatur urinae. Quum vero id, quod primi urn est, pauculum urinae una vice in vesica accumuletur & secernatur, quumque, quod alterum est, singulis vicibus guttulae quaedam urinae relinquantur, hae collum irritant, indeque solito frequentius urinae stilliiscidium fere continuum suboritur. Hisce de renum & vesicae urinariae mutationibus, quae gentationis tempore obseruantur, adiiciendum est, quod ex iis quoiaque non certa semper deducenda st grauiditatis diagno sis, praesertim ex urinae secretione peruersa; certiora autem signa sunt ex Vrinae excretione mutata. caeterum ad errorem ducere possunt, quum diuersis causis urinae se- & excretio mutari & renes& ves ea urinaria assi ei possint. Ex urina medicorum ad instar, qui morbos ex urina diiudicant, & praesagiunt, grauiditatem quoque cum certitudine praedicere, non solum quam maxime in incertum, sed quoque ridiculosum & absurdum foret. e. Signa
46쪽
3Ie. Signa ex affectionibus aliorum corporis muliebris organorum. - g XXI. Sunt quidem & aliae multaeque affictiones, quae in variis adhuc corporis muliebris organis eiusdemque partibus grauiditatis tempore obseruantur, ad quas dolores dentium, capitis, inguinum, pectivum, lumbalium, pedum insam niationes topicae, resipelaruae , ophthalmiae m. De quibusdam eorum iamque mentionem seci, aliaeque sunt minoris momenti, & ratione grauiditatis diagno sis tantae incertitudinis, ut de illis fusius agere non operae pretium mihi
. XX l I. Variis diuersisque symptomatibus morbosis variisque organ rum morbis ipsis, ex quibus grauiditatis signa petuntur incerta de coniecturabilia, praemissis, mirum phaenomenon haud praetereundum esse puto, quod interdum graviditatis tempore morbi vel interni vel externi, si grauida iPis laborat, evanescant. Auditus dissicilis, vitia organi visus, ophthalmiae chronicae, mania, melancholia, exanthemata varia, chlorosis, asthma, tussis chronica, phthisis praesertim, febres intermittentes, herniae, tumores variaeque excrescentiae grauiditate tollebantur. Nimis longa seret pertractanda a me disquisitio, unde causa morborum in grauiditate secessus esset quaerenda r sed haud dissicile videri potest, istud phaenomenon ex physiologicis, pathologicis & psycholo
47쪽
32gicis explieare rationibus, dum animum meditantem in mutationes intendimus, quae grauiditatis tempore in corporis &animi suinctionibus producuntur. Caeterum istud quoque phae nomenon certis grauiditatis signis non est adiiciendum, quum, grauiditate omnino absente varios saepe morbos evanescere pcisse, quin a medicis curentur, experentia doceat. Quid ad morbos saepius remouendos, qui nullis remediis sunt sanandi, varii aetatis periodi, aeris climatisque mutatio aliaeque circumstantiae 2 c. conferre possint, satis satisque constat.
Alios sontes, ex quibus signa grauiditatis eertiora ab aliis
dicta desumuntur, perscrutari conor. Reserenda hic sunt signa ex functionibus uteri mutatis, & iisdem, quae in ventre, in mammis & genitalibus denique accidere solent.
3 SIGNA EX FUNCTIONIBUS UTERI MUTATIS.
Ad praecipuas extra grauiditatem uteri sunctiones resertur excretio menstrua, quae plerumque, quando foemina peruenerit ad pubertatem, sese prodit variis symptomatibus concomitata. Nece se autem est, ut laetus per iustum tempus in utero geratur, nutriatur & crescat ; necesse quoque est, ut adsit sons, e quo eius alimentum suum hauriat . cui bene a natura consultumefi: scilicet grauiditatis tempore cessat fluxus menstruus , ut laetus nutriatur. Ex cessatione igitur fluxus menstrui, omnibus
48쪽
- Dbus sere medicis N obstetrieibus de foeminis, si fluxus cesset ca- tamentorum, grauiditatis oritur suspicio. Iure quidem menstruationem suppressam ad grauiditatis signare serre licet; sed nunquam gestationis periodum semper cum certitudine indicat, ut ex sequentibus apparebit. Nulla enim datur regula
absque exceptione: sic quoque non semper cum mensium cessatione grauiditas coniuncta est, nec cum grauiditate emansio mensium. In
grauiditatis diagno si ex suppressione mensium provide est perspiciendum, utrum mensium cessatio ea sit, quae ab aliis oboritur causis, & morbosa appellari debet; vel an illa naturalis mensium sit absentia, quam plerumque in grauidis obseruamus; dia- gnosis in hoc casu dubia & difficilis. Variae & diuersae existere possunt causae, quibus grauiditate absente producitur mensum cessatio. Ad praecipuas reseruntur: Spissitudo ac densitas humorum & sanguinis praesertim mucosa, vel crasis eorum phlogistica ; inde fit, ut sanguinis menstrui exitus per vasa uterina subtiliora impediatur. Dispositio mucosa in mulieribus corpore Iaxo de debili praeditis vitaeque sedentariae inseruientibus, phlo gistica autem in foeminis corpore robusto plethorico instructis, in
rusticis victu densiore ac vita exercitata utentibus inuenitur.
Quum igitur medicus obstetricius in eiusmodi subiectis ex menstruorum desectu hauriat grauiditatis suspicionem, necesse est , nodecipiatur, ut huius causae habeat rationem. Error eo facilius eommitti potest, quum per aliquot forsan menses catameniae ab
49쪽
Numerosissima ac frequentissima mensum suppressorum causa est spasmus earum partium, quae sanguinem menstruum emittunt. Spatai & spasmodica vasorum excernentium constrictio in foeminis debilioribus & maiore sens bilitate ac irritabilitate praeditis facilius produci possunt : in rigidioribus autem haec ipsa primitiua corporis constitutio iam spasmus quodammodo est. Forsan quoque plures causae sic dictae mechanicae, v. gr. tumores ac polypi uteri saepius exiguam tantum huius organi partem obsidentes irritatione & stimulatione ita agere possunt, ut spasmodica vasorum excernentium oriatur Constrictio, qua menses supprimuntur. Aliae adhuc vires, quae in Corpus muliebre agunt, e . gr.
animi pathemata praesertim repentino ac impetuoso modo agentia, ut sunt ira, timor; frigus inprimis pedibus adplicatum, irritationes abdominales, vermes &c. spasmum & mensium obstructionem producere possunt. Quid rigiditas vasorum uteri, quid laxi tas & debilitas, quid humorum fortior adfluxus in partes genitales impeditus partim a causis mechanicis, partim ob congestiones sanguinis ad alia loca, quid omnes hae causae & aliae adia huc ad mensium suppressionem conferre possint, experientia satis satisque docet, Sed euenire quoque potest, ut ex mensium mutationibus grauidatis signum desumi neque t. Experientia enim docet, quod in foeminis grauidis fluxus menstruus ad medium usque gestationis terminum, imo per totum eius spatium modo cum, modo
sine laetus detrimento subduret. In plethoricis & in illis, quae alias
50쪽
alias nimium sanguinis affluxum ad partes genitales habent, aequae laxitate cum sensibilitate ac irritabilitate nimia praeditae sunt, per medium grauiditatis terminum interdum quoque ad ultima usque partus instantis tempora menses fluere possimi. In plethoricis integerrima valetudine gaudentibus sine ulla in embryonem redundante noxa, sed potius cum euphoria a sanguinis abundantia, ne suffocetur infans, aut ne in alia grauissima symptomata facile coniiciatur, natura sese Iiberare nititur. Falsa est igitur HippocRATis opinio, qui foetum, si in praegnante purgationes men-srvae cursum suum teneant, bene valere non posse, asserit. Sed a fluxu menstruo per grauiditatem apparente distinguendae sunt haemorrhagiae, quae forsan insertionem placen ae in uteri orificium seu abortum imminentem indicant. Fluxus menstruus plerumque tempore periodico, sine causa occasionali magni momenti, sine doloribus, sine coagulis sanguineis & absque magna orificii uterini dilatatione apparet. Caeterum disquisitio, an . fluxus menstruus per grauiditatem apparens ex corpore uteri, seu ex eius collo habeat originem, adgrauiditatis diagnosin haud multum aut nihil conserre mihi vi-
Praeterea experientia docet, quod scieminae menstruis nunquam praegressis tamen concipere possint; i) in illis ex mensium