장음표시 사용
161쪽
- tium paroXysmus non multum abesse ab earum indole hunc mor-- bum indicat: hoc magis etiam probabile videtur, quod uterque si morbus eadem plerumque tempestate grassatur, ab eadem prope si causa pendet et iisdem fere curatur remediis. HURELANDUs quoque hanc RUXHAMI sententiam tueri videtur quae, uti vero haud dissimilis. est, ita ad analogiam morborum inveniendam, quid a doctrina epidemica exspectari possit egregie docet cat . Ut hanc de doctrinae usu ad morborum. cognitionem et curam quaestionem absolvam, pauca quaedam de puerperarum febre
hisco adjecisse liceat, . dZ cujus causis et . curatione tanta, ,hunsΕnio, teste, inter, Auctores inVenitur dissensio, . tanta opianionum varietas, ut cui tirones stam habeant ,- quem sequantur, quem ut . ducem sibi proponant decerni minime possit Nismirum puerpera . interdum febre . quadam corripi solent et magnum inde periculum subire , quam , . suis symptomatibus notatam, alii novam esse perhibent, Veteribus incognitam, alii vera ipsis cog nitam quidem, non tamen. probe distinctam . . Novam non esse , nec veteribus praeterviam facile eruitur ex antiquissimorum scri
torum monumentis, ut rectissime animadvertunt SNfETENI Us, wΗITEus, aliique etiam inter eos. ipilas, qui novum ipsi nonaea dede runt et peculiariter de ea edisserunt. Sed nulli bi luculentius ad rere scripsit B UMERI Us , hanc ipsissimam febrem no tetan antiquitus suis se atque accuratissime descriptam, quam in primo et tertio Epidemiorum Ilippo CRATIs , ubi octo historiae puerperarum ea laborantium reseruntur, ita similes illis, quas posteri scriptores ediderunt, ut ovum OVO similius non sit. . Neque et distinctam sibique
162쪽
' semper similem febris speciem haberi posse, probavit idem Auc
tor, comparatis invicem scriptorum opinionibus et observationibus ad sua usque tempora editis. Inde crevit observationum sylva; nec tamen hodie inter omnes de hac febre convenit. Plerique vero recentiores statuum, eam plerumque a peritonaei insammatione spuria, quam asthenicam Vocant, cSse repetendam, cui saepe et silia imi ventris viscerum phlogosis, et metritis se jungere solent, quamque symptomatibus gastricis et nervosis plerumque comitari notavit spRENGELIUs Σ3 . Verior tamen mihi videtur Cel. BUR-sERII sententia, febrem puerperarum non proprium esse morbi genus , sed pro varia rerum conditione vel inflammatoriae, vel gastricae , vel nervosae, vel putridae indolis. Nam sΡRENOELius ipse satetur, hanc, quam neoterici puerperarum febrem Vocant , haud ita puerperio esse propriam , quin interdum seminas caelibes corripiat, a suppressa menstrua evacuatione inditista, imo viros abdominis p gracentesin passos exerceat. Ac jure dubitari potest, Dum haec peritonaei aut cujuscunque visceris inflammationis indicia morbi Vim, an causam testentur, eoque majore, quoniam spuriae illae inflammationes nec a veris biliosis febribus, aut nervosis, aut putridis denique abesse prorsus observantur ca J. Praeterea et
25 3 Pathol. II. 5 i. pag. 4 37. Cl. PaeoI EP hanc febrem ut plurimum ty-
vlloideam esse scripsit, uteri itissaminutioni in gangraenam Proclivi junctam, ejus ta--en naturam nondum rite intellectam csse, Haudb uch der Gebura limo T. I. s. Si 1. pag. 256. FIEGEL a Piciliora lactea livo claylosa morbum origi iaci traliore opin tur , quae nisi laetis secretione tolli non potest: perfrigorio aliisve consis vicari Branos sexustas inflammari , ac lympi iam effundere , vel pleui itide , VcI Peritonitide, ut meis libido pro varia inflanimalionis sede suborta ; hanc autem his charactei illicis fgnis distingui: 1. Febre socia , quae facile nervosum indolem induit, I. l1mphatici humoris secretione, J. mojori ad lympliaticas quam sanguineos evacuatioues Proclivitate. I id. ii onN's 18ib. Ia/uuiar bis December 469.
163쪽
morbi historia incerti quid habet atque indefiniti, unde vel augurari licet, non naturalem esse febris speciem. Non alia enim palliognomica symptomata recensentur, quam continuus acutus ab .
dominis dolor ejusque tensio as) , quae, etiamsi perpetua essent, an quidem ejusmodi; sint, ut morbus specisci nomine dignus habeatur, dijudicent alii. Quid quod Cl. pnonig p post recensita
quam plurima, quae Vulgo enumerantur symptomata, constans maxime et characteristi cum horum omnium inconstantiam esse adfirmat Ergo hanc minime esse aequabilem, verum variam singularum et communium rerum assectionem sequi duxerim. Testis est sTOLLIus, qui sub biliosa diathesi puerperarum febres communi methodo quam felicissime curavit. Neque parum referre quis dicat, an peculiaris habeatur haec febris, an secus, peculiaris enim si fuerit, peculiarem medelam jure suo postulabit, quae, si hanc febrem nerVOsam asthenicam credamus, ex remediis acri ac volatili stimulo praeditis comparanda est, in nervorum debilitate egregiis et utilissimis, in inflammatorio vero aut gastrico vitio summe noxiis, gangraenam, aut exanthema miliare artificiale aliave sinistra symptomata invecturis. Atque exinde forsan malignitatis illud
toties in hunc morbum delatum crimen. In ea igitur Versor opinione, ut alio tempore aliaque corporis conditione aliam medici nam idoneam es e credam, et venam secandam esse putem, ubi
acri urente gelu et stante Borea sanguis imperat, si gastricae labis indicia fuerint, emesin movendam esse, si putrida anti septicis auxiliis utendum, nervina denique et anti syastica danda, ubi nervosa praevaluerit diathesis, aut mobilem et irritabilem seminam haec se-bris
164쪽
15 a bris tenuerit. Haud negamus tamen, et peritonaeum, et merum, et abdominis viscera , peracto puerperii tempore, imbecilliora prae aliis partibus cuicumque vi noXiae patere, crebriusque aegrotare, aut utari posse puerperio morborum faciem naturamve, id solum egi. .mus, ut nec horum, quas puerperarum dicunt, febrium rationem certam nobis videri, aut ab iis vim pati legem epidemicam prob hili argumentatione ostenderem Us. Equidem specificam, ut ita dicam, nonnullorum medicinam, qui distinguendi et dividendi amori indulgentes nimium, aut empiricorum ratione ducti, ubivis peculiaria morborum genera, ne cio quibus specificis auxiliis expellenda , sese reperisse existimant, neque ullam esse morborum cognationem vel suspicantur, in liberalem illam ac philosophicam medendi scientiam parum convcnire autumo. Quae ., nisi analogismo Veraque inductione nitatur, quos quaeso fructus ex priorum aetatum laboribus percipereamus. Magnam fortasse ex incompositis his et sparsis rerum n 1itiis, si cui memoria tenax contigerit, comparare posset doctrinae copiam, ast hercle parum utilis et elegantis minime. Videamus nunc, utrum et ad prognosticam artem utilis si epi-demicae rei notitia et 7 b.
Inter chronicos morbos Phthiseos terribile nomen. Quae cum, si nondum adulta fuerit, haud raro seliciter sanetur, quam primum vero radices egerit, immedicabilis haberi debeat, adparet, summi momenti rem esse malum in principio jam cognovisse. Verum haec vox varios imo contrarios affectus designat, vel pulmonum vitam auctam nimis, vel torpidam junctam habentes. Duas tantum phthi
165쪽
suos species memorabimus, haemoptoicam illam, phlogisticae di-athesi iunctam et pituitosam, quae peripneumoniae nothae suboles esse solet. In utraque patiuntur spirandi instrumenta, ast quam varie. Haec enim in phlegmaticum temperamentum et senilem aetatem cadit, illa sanguineae temperiei atque aetati juvenili propria, quaeque alteram augebit Epidemica Constitutio, sanabit alteram. Igitur et hic quid boni sperandum quidve mali metuendum sit disces a Constitutione. Etenim aeris gravis, elastici, puri, quem jure phlogisticum adpellaveris, Virtus tonica, roborans summum est, quod natura habeat, phthisicis pituitosis remedium, quo adstringitur laxus pulmonum habitus, et morbosa humoris pituito si aut lymphatici secretio , vires exhauriens, ad naturae modum reducitur. Humidi vero coeli vis laxans ac debilia tans incitatam illam, quae instaminatoriam phthisin comitatur, pulmonum actionem moderatur, unde hae rerum conditione laeta nec vana semper spes affulget. Quodsi autem et Constitutio et morabus junctis viribus conspiraverint, infaustum augurium dabunt quaevis et instabit fatum. Luculenti exemplo id docet sequens s ToLL1i observatio. - Pictorem secui a tribus annis pectore oppresis sum, tussiculosum et ingentem quotidie, noctu potissimum, pu- ris materiem extussitantem. Hyeme pejus, aestate melius ha- huit, etsi nunquam a morbo liber. Mense Novembri anniis 1779 ad nos venit, missius ab ipsius ordinario medico tanqua in is brevi moriturus ex phthisi consummata. Brachia extenuata; spuis ta puriformia et purulenta copiosa; pulsus sortis, plenus et is durus; sebricula vespertina. Venae sectiones aliquot, sed par-- cae lactae: sanguis semper pleuriticus. Emollientia tepida data ,, sunt. Die 13. Januarii 178o, cum ab initio ejus mensis Di-
166쪽
gus siccum et pleuritide crebra insanae haberemus, nobis non- ,, dum id opinantibus, moritur. Pulmo uterque perquam ponde- ,, rosus et durus suit, atque summopere inflammatus. Adhaere- bant pleurae, praecipue in latere sinistro; in dextro, ubiis c tiam major et durior inflammatio fuit, aliquod erat interstitium se cavum, uncias quinque aquae flavescentis continens. Pulmo,, Uterque antiquo crassoque coriaceo sacco vasculoso obduinisse erat. Ejus coriaceae materiae hinc inde portiones reperiebanturri in ipsa pulmonum substantia, sero nempe phlogistico non trans- ,, sudante in cavum thoracis, sed forte intra cellulosam pulmo- ,, num, vel cellulas bronchiales. Pulmo dexter hinc inde exi- ,, guos abscessulos continuit, puris, cum viveret, scaturigines. In suprema utriusque pulmonis parte vidimus hinc inde calcari reum quid et lapidosum. En phthisin diuturnam cum chronica ,, pulmonum inflammation et Hanc enim dudum adsuisse aegri se symptomata diuturna testabantur. Periit, cum apud nos bene,, habere et sibi et nobis videretur et febricula exigua V 28 . In hydrope etiam futurorum scientia plerumque ab Epidemia regnante petenda est. Hydropicis enim magnum a phlogistica diathesi levamen. Falleretur tamen, qui crederet, hunc semper ab atonia et corporis laxitate proficisci ac semper acri scillitico aut quovis alio stimulo fugari debere. Est et calidus hydrops, aptethora aut in ammatione oriundus, vasis urgenti sanguini cedentibus seroque per diape desin effuso, qui, uti antiphlogisticis armis oppugnatur fortuna prospera, ita validis illis stimulantibus irritatus aegrum in discrimen summum adducit Quan-
167쪽
Quantum ad hanc suturorum praesensionem conserat crisium diligens observatio, norunt omnes, apud quos HIΡΡOCRATIs et Veterum quid valeat auctoritas. Hasce autem ab anni temporibus pen.
dere, ipse monuit hujus doctrinae Auctor, in constantibus tei poribus, si tempestive tempestiva reddantur, constantes et judicatu faciles fore morbos, in inconstantibus vero inconstantes et dissiciles judicatu, assii mans c3o . Hinc sit, ut in nostris regionibus, subitis magnisque adris vicissitudinibus obnoxiis, non ea semper sit crisium sides et constantia, quam sub initi Graeciae coelo Observaverat HIPPOCRATEs. Neque tamen has negligere, aut temere perturbare nobis licet. Etenim anni temporum aestimationem ad
prognosin ab intelle ecta evacuationum significatione petendam multum conferre, probant, quae RICHTEu Us docuit, quibusdam locis et temporibus febrium crises per alvum, aliis per cutem fieri, has autem per alvum seri, ubi febris venosa gastrica endemica aut epidemica fuerit ca . Et hic maxime elucet doctrinae utilitas. Vere enim, quo tempore ad cutem ferri h imores supra vidimus, quod nec HIPPOCRATEM 'atuit, hac via salutares crises jure eX spectabimus. Autumnalis vero si praevaleat , humoribus ad intestina versis, suborta in hisce suo tempore critica molimina felix augurium dabunt. Haec itaque non imprudenti consilio turbabimus, verum, ministerio si do, naturae, si oportateat, in opere succurremus. EX iis, quae hucusque exposuimus, haud dubiam esse adparet studii epidemici utilitatem ad morbos rite cognoscendos atque rationalem ipsis medicinam faciendam. Ac de ejus usu therapeuticori
168쪽
in acutis quidem inter omnes comenit, in chronicis vero res a multis in dubium vocatur, cum quos lenta valetudo exercet homines, plerumque ab epidemica labe immunes reperiantur. Sed nec ubique vera est haec enunciatio, neque ad omnes Epidemias aeque patet, utpote quam magis ad illas Epidemias, quae contagium habent, quam ad annuas aut stationarias non contagiosas cet ne de . illis quidem omni exceptione major est pertinere censeo. Nam licet subitum contagii impetum cludat saepius sensus tardior, continuam tamen aeris ac caeterarum communium rerum vim , quin
percipiat, dubitari nequit. Testatur sTOLLI Us et scorbuticos et ictericos et hydropicos inflammatoriae diathesis potestatem expertos esse, atque in his summam suisse refrigerantis, quod dicitur, regiminis utilitatem. Etiam syphil litico morbo communem febrem phlogisticam sese jungentem Vidit, cur sola mitissima eX hydrargyro remedia prosuere et regimen antiphlogisticum, nocuere vero acriora quaevis mercurialia, quin nec insum calomelas tuto, dari
potuit. Quapropter, si quando in graviorem Epidem iam sporadl- cum hoc vitium inciderit, medico artifici popularem temperiem Rdulo notandam esse jubet cfr . Nec colica illa, quam plumbi
malum venenum inseri, popularis vitii expers est, ast cum aestiva subinde aut vernali aliave febre complicatur, pro complicati vitii natura, alia et alia rationo pellenda. Quodsi inflammatorii quid subesset a Constitutione, optum hujus colicae fidissimum antidotum minus tutam medicinam suisse accipimus et intelligimus facile 33 . Cum hisce saeo LLI1 observationibus Huxhamianae consentiunt, quibus et nautas scorbuticos regnantibus instam-
169쪽
matoriis morbis correptos fuisse ipsisque peripneumonicis ob pr vani humorum crasin petechias fuisse subortas docemur; illos vero variolis decubuisse a scorbutica lue putridis iactis et summe exitialibus caή . Unde adparet, chronicis malis affectos non semper ab opidemica labe tutos esse eamque persequi debere, quicunque ipsis mederi cupiat.' si si et morbi sibi habeantur dissimiles et incerta ac mutabilis eorum medicina, nonne magna inde notionum confusio in meden lidisciplina nascitur Τ Ita videri utique posset. Sed an quidem naturalem dicere licet hanc symptomaticam morborum divisionem , an rei veritati respondentem 35 . Num singula quaeque symptomata, neglecto, quo cum morbo ejusque causa cohaereant vinculo , tot genera morborum diceres, num crederes ad haec symptomata curam accommodandam esse, an potius causam tollendam esse existimares. Equidem censeo, non certiorem aliam
esse in praxi medica dueem, quam universalem illam thera uticen disciplinam, quae, quam aristo cum epidemico hoc studio ne latur vinculo, supra ostendimus. Atque huic epide micae naturae legi mira subest simplicitas, ita ut, quae confusa videbantur omnia, hac intellecta, divino quodam ordine juncta adpareant. Communem phlogosin vides, stinguineis imprimis infestam, in eam quam quisque imbecilliorem mobilioremve habuerit partem, impetu facto , nunc caput petentem Vel pectus, vel abdomen, nunci
in cutem erumpentem, aut VeXantem artus, phrenitidis, catarrhi, peripneumoniae, colicae, enteritidis, dysenteriae, erysipelatis aut rheumatismi specie indutam , eodem genere natam, communi auXi lio,
170쪽
et, lio propulsiam; aestiva febre ina perante, omnes quoscunque morbos sub potestatem biliosi popularis redactos, nonnis vi ipsius fracta,
vincendos; nervosum denique vulgare vitium vides, mulierculas hystericas et hypochondriacos viros eXercens saepe inflammationem mentitum et aegro et medico insidias struens, aut verae phlogos junctum artifici dissicultatis plurimum allaturum. Nec tamen huic imponet , sin epide micam diathesin negleXerit. Jure igitur summo Doct. GRANTi Us , vanam eSse specifica aut panacea, quaecumque inveniendi spem, quae cum morborum nomini, non naturae respon- deant , alio tempore milia forsan, alio erunt nocentissima, nec innocuum esse illorum errorem, qui systemati cuidam , aut vulgari se addicunt methodo, morbisque nomine similibus, nulla temporum ratione habita, eandem seinper medicinam faciunt a 6 P. Cum autem medici non tantum sit, morbos sanare, Verum etiam praevertere, hique vario tempore Vario rerum communium regimine praeverti debeant, et ab hac parte hanc temporum et constitutionum notitiam commendatam Voluit IIUXHAMUS. , , Non s)lum , ,, sic habet in protegomenis ad Observ. pag. 23, in morbis cu- randis plurimum valet atmosphaerae consideratio, sed ad sanita- ,, tem etiam tuendam maXimi est momenti. Contraria contrariis ,, curantur, ut in adagio est: sic, si ver frigidum et siccum est, se pleuritide, peripneumonia, angina periclitamur: qui vero di- ,, aeta humectante utuntur et potione tepida laxante, vitio tem- ,, pestatis Occurrunt, morboSque evadunt ut plurimum. Si Dio gori autem accedat humidi multum , cardiaca quaedam admisse cenda sunt corpusque vestibus muniendum est probe, ne perspi-