Aloysii Antonii Verneii ... De re metaphysica ad usum Lusitanorum adolescentium libri quatuor

271쪽

L t 3 g K Q.V ARTUS . a 3 ees idearum nostrarunt imagines considerans , eas primum in varia genera partitur , quae generalibuε nominibus distinguit: tum uniuscujusque vocis na turam , ac usum & necessarium , ct liberum accinrate persequitur: tum eas eo ordine disponit, ut

primum de singulis seorsum disputet et deinde de eo rum nexu seu syntaxi tractet; postremo de vario modo eas scribendi , & proserendi: id est de orthographia , & Prosodia . Nec id solum , sed etiam id

maxime honus Grammaticus curare debet , ut nonnis necessaria ponat, inutilia detrahat i quod si aliquid abstrusius S implicatius occurrat , ad finem remittat, pro Vectioribusque reservet. Et haec bona. quaeque Grammatica τ idque eo potissimum nomine , quod non provectiorum , sed tironum gratia inventa est , quibus praeceptorum multitudo Scnauseam creat, ct inutilis , immo vero impedimen to est e quod non animae Uertentes plerique tale SGrammaticas edunt , quae sine stomacho Iegi non

possunt. Quid autem hic non e media , ct selectiorion tologia petitum est 3 quid 2 diligens illa analysis

argumenti, illa investigatio naturae vocum ac pro

prietatum , illa distributio, ille nexus partium , ordo ille ad finem propositum , nonne satis clamoniologiae usum demonstrant Idem de Rhetories , seu arte per adendi. id est excitandi in iis , qui audiunt, adfectus animi , quos volumus: idem de Poesi, quae id ipsum versibus f eit, fabulis 'quibusdam admistis , dicendum esse videtur. frJ Utraque argumenti naturam diligenter

272쪽

DE RE METAPHYsICA ter persequitur. Utraque ut clarius id faciat , aris gumentum dividit in partes , easque disponit, quasi synthetico ordine, ita ut aliae aliis opitulentur. Utraque partium naturam ct proprietates explorat . Utraque vocabula sua accurate definit. Utra- . que disputationes omnes resert ad finem, quem sibi posuit. Utraque utilia persequitur, necessaria deis

clinat, quaque potest breviori via id facit. Quid autem est, si non haec ontologia est rQuare cum recta ratio in omni disciplina sit necessaria, in omni Sc logica Naturae est necessaria ecumque collectio praeceptorum naturae, seu logica Artificialis, brevius , facilius , Sc tutius ad verum consequendum in omnibus disciplinis conducat, Sipsa erit necessaria in omnibus disciplinis. Ex his , autem tertium illud , quod supra posuimus , sequitur: nempe, cum in singulis disciplinis usus quorumdam vocabulorum Communium , quorumdam

axiomatum generalium insignis sit ad argumentum suum recte explicandum; consequitur &ontologiam in omnibus disciplinis locum habere posse, idque alio & alio modo pro varia argumentorum S qualitate , & natura. Et de Ontologia hucus.

que . Eccerissime fassus est. is me vero, inquit, is sophorum disciplina , genus O Deriem cujusqueri re eeruere , neque eam desiniendo explieare, nee

is tribuere is partes s nos Rhetores & oratores I,, possumur et nec judicare, qua falsa sint, neque

is cernere consequentia, repugnantia videre amisis bigua dipinguere. is Cicero in Oratore ad Eru

273쪽

tores , per scopulosos , dissicilesque locos, in quos etiam , qui certum sibi ducem elegerunt , satis multi praecipites se dederunt, feliciter, & inoffenso pede ad ipsum disciplinarum omnium vestibulum perduximus , in quo plurimae portae se offerunt, quae ad singularum domicilia conducant. Licet vobis quacumque velitis intrare. Licet, Logica, &Netaphysica duce , ad ipsa interiora disciplinarum contendere. Quas duas si diligenter tenueritis, si recte ad singularum scientiarum principia exploran da adhibueritis , tantos in iis progressus , mihi credite , facietis, quantos vos ipsi non sperassetis, Rtam prospere vobis succedere , mirari non desinetis . Unum restabat , ut vobis in singulis gravioribus di sciplinis clariores auctores nominarem , quibus te

gendis magnum laboris compendium, magnumque operin poetium Hostia . Equidem experientia

edoctus iampridem intelligo, quam magno adiumen to non modo tironi, sed etiam viro proveAo sit, honos auctores nosse: quantumque damni faciant illi, qui ineptis scriptoribus legendis tempus consumunt: planeque mihi persuadeo , tirones , si lectissimos auctores diu, noctuque versarent, etsi prae

ceptore non adeo docto uterentur, multo minori

tempore, ac negotio disciplinas quasque intellecturos esse . sed nescio quo fato plerique , qui se doctores esse ad nauseam usque inculcant, ejusmodi

eruditionem', inae; n ex i laboris, acerrimi sane ingenii est, nec nisi sominibus, qui supra ceteros sapiunt, reservatur, ita contemnunt, ut nihil supra . Nisi forte doctrina , qua ipsi carent, uent utilis & vero etiam necessaria videtur, ceteros item

274쪽

a o D 1R1MITAI HYs Icaitem carere volunt. Sed eiusmodi vituperatores missos faciamus : neque enim tales sunt, qui reprehensione nostra digni videantur . Ego vero, Ado-jescentes , tametsi intelligo eruditionem hujusmodi vobis apprime utilem esse , eamque hoc loco per commode demonstrari posse, tamen continui me duabus de caussis r Altera, quod cum mihi potissimum proposuerim , Vos Philosophia, ac Theologia erudire, duabus his orationem, ac Iaborem meum in praesentia definire statui: de quibus S in πσ-ratu nostro luculentissime disputavi, ct in singulis Philosophiae partibus alia adjungam . Altera , quod de hoc argumento accurate quodam libro, quem si vita ae vires suppetent opportuno tempore un cum aliis edam, separatim disputari: quae cur in hunc locum transferam , caussa nulla est . Et de natura , ac utilitate Ontologia satis vestri gratia dictum videtur. F I I S.

Philosephus est is , qui studeat omisiam rerum divinarum , atque humanarum vim , natura m s

tionem onere, est' persequi. Cicero de ora- rore L. I. c. 4Q.