장음표시 사용
261쪽
L la E R QS A R T V s. 22 sponte decidant , vocatur Statiea. Sin ad fluido . rum motum eam dirigimus, ct investigamus , quomodo S ratione gravitent, S decidant, quoque modo corpora dura in ipsa fluida inmergantur, vo
catur in rostatiea . Sin ad motum aeris resertur ,& exquirit, qua ratione aer machinarum adiumen to moveri possit, ita ut alios S alios sonos faciat vocatur Pneumatica . Sin ad varium usum ignis reserimus , Drotechnia nuncupatur et ex qua Ars MAHiaris, S Arehitectura Militaris hoc tempore natae sunt. Ex Mechanica etiam . oritur Arebitectura Civilis , quae sine Geometria , ct Mechanica omnino esse non potest. Jam si eadem Mathematicae principia ad dimetiendos sonos reserimus , ct exploramus quam rationem & proportionem soni habeant inter se, naistatur Musica . Sin Mathematicae clementa applicamus ad Enploraridum vim Ee motum radiorum luis
eis . exsistit Optiea , cuius tres sunt partes: Perspectiva , quae considerat motum lucis incurrentis in objecta opacar Catoptrica , quae motum lucis reis flexae ab speculo, vel corpore polito aliquor Dioptrica, quae motum lucis exponit progredientis per corpus diaphanum diversarum figurarum . Ex optica profluit Pi Aura, quae secundum illius leges imagines exprimere solet. Quod si Mathematicae elementa dirigimus ad
explicandum motum Astrorum, eorumque Phaeno mena , vocatur Myrovomia r ex qua disciplinae aliae proficiscuntur r Gnomonica , quae rationem c n. dendi solaria exponit a Chronologia , quae ex motu astrorum, eorumque eclipsibns temporum seriem
demonstrat: Geographia, quae ex iisdem principiis
262쪽
a 28 Da ax Ma YAνην s Icacertum situm locorum in superficie orbis terrae ostendit i Fidi ruraphsa , quae litorum, & insularum , ct scopulorum, ceterarumque rerum situm , marium amplitudinem, S figuram , & prosunditatem exponit: ex qua Ars navigandi exsistit. Li JIam vero si fabricam hominis, aliorumque viventium contemplamur , usumque singularum partium ex Mathematicae legibus demonstra mus , v catar Anatomia . Sin qua ratione animantia sana servari, aegrota sanitatem recuperare possint , investigamus, altera nastitur disciplina, quae si de modo & ratione sanitatem vel conservandi, vel recuperandi disputat, Medicina vocatur ; si de adi mentis, quibus id efficitur, Pharmaeia . Harum Prima pro varietate morborum internorum , &externorum , dividitur in Medicinam stricte acceptam , Sc Chirurgiam et i temque secunda : inimo rein alias partes pro vario munere utriusque dividi solet. Quod si de cultu Plantarum , 8c Arhorum disputatur, Eririeultura nominatur: si de Floribus , & Fructibus , de Cultu hortorum . Sin demum de arte , qua bestiae capi solent, tractat, Aueupium , Venutio, Piscatio appellatur: si de arte, qua cicurari solent, inscribitur de Regendis , cse modeνandithal
nomiae principia , addunt etiam hisoriam tum temporum , tum locorum. Tames Chrono Iogi, Geographi vulgares ejusmodi prineipia non demonstrent, sed veluti eerta ponant, ct historia oeeu-pentur tantum . Ars vero navigandi prater 'dro
263쪽
LIBER QUART Us. asysellairi s de arte eas medendi, de Medaesaga animalium , seu de Medietna Veterinaria: quarum no titia ingenuo homine , ac sedulo patrefamilias, da ce, milite indigna non est. Hactenus de notitia Reest. Symbolica vero, quae symbola seu rerum signa persequitur, vel signa articulata percepti num animi considerat, eorumque naturam , varie tatem , usum ex consuetudine uniuscujusque populi definit, S haee vocatur Grammatica . Vel tropos , S figuras orationis , quae ad persuadendum accommodatae sunt; id est, quae similes adfectus animi indicente accusant, similes in auditore excitant, SVocatur Rhetorieo . Uel fictionem.aliquam ingenio- . iam ligata oratione persequitur , cuius ope animos demulceamus, erigamus, hilaremus, & haec dici- . tur Poesis. Et de disciplinarum divisione , ac na
Jam porro si in omnes bus disciplinis , quas memoravimus , Ontologiae locum esse dixero, nimissortasse eam extollere vel Recentioribus gravissimis videbor, sed nihil non vere diem . Quod si modo ea , quae superiori libro disputavi , in mentem revocare voluerint, me iis probaturum esse confido. Quod ipsiam etiamsi doma quibusdam inutile vi- .deatur, qui ceteros modulo suo metiuntur; tamen non omnino reprobatum iri puto, si considerent. non hic tantum cum Adolescentibus rem esse , quibus rem saepius inculcare experientia edoctus necessarium esse arbitror : sed etiam cum viris doctis quibusdam , qui, quod Ontologiam non recte perpenderint , vel eam nimis laudibus extollunt, vel nimis deprimunt,
264쪽
aro Da Ra ΜsT A PHYs IC AEgo vero ita censeo , ubi locus est Logicae aristi , ibi &ontologiae loeum esse . Cumque ostenderimus, LiJ Logicam in omnibus omnino disciplinis magni usus esse, consequitur & Ontologiam iisdem disciplinis usui esse posse . Est enim , uti diximus, saIoniologia applicatio legum Logicae ad quaedam argumenta comarunia disciplinarum Omnium . Exemplis clarior res fiet. i. Posiologia seu historia naturae primum res omnes sensiles in certas classes redigit, Meteororum , Aquarum , Mineralium , Plantarum , Animantium , quarum singulas suis nominibus distinguit. Deinde in singulis e lassibus argumentum suum dividit in partes , resque ita disponit, ut primum res communes omni speciei, tum peculiares quo rumdam persequatur . Nomina etiam generalia adhibet, quae omnibus individuia, quae ad eamdem speciem pertinent , tribui possunt. Nec vaga significatione , sed certa & definita eadem nomina usurpat, quo facilius id, quod auctor significandum proposuit, in aliorum animis excitet, nec eκ am.' biguo loquatur. Utitur etiam frequenter vocabulis , πatura , essentia , proprietas , eaussa , effectus, perfectus , inper offur , ordo , pulcrum, cetera . En germana Ontologiae praecepta ad usum redacta . Igitur S in historia Naturali Iocum ea sibi facit. Dicet aliquis et haee omnia ex Logicae regulis proficiscuntur, non eκ ontologia . Merae nugae. Nam
cum oneologia sit applicatio Logicae ad argumenta
si J D Apparatu nostro Parte I. Lib.II. cap. 3. saJ Supra Lib.II. cap. s.
265쪽
eommunia disdiplinarum omnium , recte dicitur , ex Logica remote proficisci; itemque recte dicitur Physiologia ex onto Iogia proxime proficisci . a. Similiter de Phasea, de Chemia , de Anatome , de Rie dieina , de Agrieultura , de Cultu hortorum , de Ethlea , de Iurisprudentia Civilli , si Ide Triologia S Naturali , S Revelata , de Furs Pontimio , ceterisque disputabimus et in quibus ea , quae diximus de Ontologia , potiori iure locum
L i J -m maneo-impedita , immo ct elinguis fit Iuri rudentia fine arte Logica , eognitum Veteribus fuit , idque declarat Cieero , dum Servium Sulpietum indueit eeteros Iuris eo ultos non eiusdem modo atatis , sed earum etiam , quae pracessissent , uretia a doctrina , O .methodo , e, gloria superantem . ,, Quod numquam , inquit Cicero , esse-
,, eisset ipsius Iuris scientia , nisi eam praeterea di-
,, dieisset Artem , qua doceret rem universam tri- ,, buere in partes, latentem explicare definiendo , obscuram explanare interpretando , ambiguam
,, primum videre , deinde disinguere , postremo ha- ,, bere regulum , qua vero ct falsa iudiearentur , ,, er quae quibus propositis essent, qua non essent
,, consequentia. Hic enim adtulit hane Artem ,, omnium artium maximam quas lucem ad ea , ,, qu eonfuse ab aliis aut respondebantur , aut ,, agebantur. Dialacticam mihi videris dieere , ,, inquit. Recte , inquam , intelligis ,, . Cicero in Bruto cap. I. Rua si nos recte expenderimus , elare
intelligemus , iis verbis i Logicam , O Ostologiam
266쪽
s. Quid λ in ipsa etiam mathematres, ceteririsque disciplinis , quae ex ea proficiscuntur , ontoin logiam locum sibi facere , perspicuum est. Rident haec aliqui vini docti , Mathematicis disciplinis vehementer dediti, qui sibi persuadent, Mathematicam suam nihil cum Logica , nihil cum Ontologia
habere commune . Sed si argumentum sine ulla anticipatione recte expenderent, ipsi se, suamque arrogantiam deriderent, qui rem tam certam , tamque perspicuam in dubium vocare ausi sint. Nam non modo Mathematica illa , quam mixtam vocant, ut optica , ut mechanice , ut e ronomia , ut cetera , quae existis oriuntur; sed ipsam et Geometria Elementaris , seu Matbematica Simplex Oratologiae regulis utitur non sine operae pretio . Et quidem cum Mathematica Mixta nihil aliud sit, quam Physica disciplina, quae phaenomeno
rum, quae occurrunt, rationem ex Geometriae le
gibus ostendit; consequitur eidem etiam, ut Physicae , Ontologiam opitulari possis, uti supra demonstravimus . - . t Sedgiam veluti neeessariam praedicari . Sed quod Cie ro, aliique Veteres, qui in tradenda methodo diasciplinarum parum et iderunt, non bene explicain rant, id Recentiores in Do lumine posuerunt: ostenderuntque , siue utroque illa disciplina non Iur prudentiam modo , sed nec ullas dise0 ἐnar recte kntelligi , edi explanari posse'. Vel unum laudare satis sit nostra memoria virum elarissimum Ioannem
Baptistam meum , Neapolitanum hominem, quin, tophusisa adjumento ex Histiria , ae Philologia deduxit ct adornavit elegantissimum librum , De Universi Iuris uno principio , ct fine uno.
267쪽
L Ia I R QU A R T V s . ΣῖῖSed eadem ratione essicitur, Geometriae Uementari itidem inservire posse . Id satis conficiunt viri doctissimi , qui Geometriam , relicta veteri me
thodo , qua Elementa sua Euclides adornavit, clariori ordine exposuerunt: veluti Portus Regii viri docti, qui superiori saeculo haec tentarunt: quam postea alii perfecerunt, ut Bernardus Lamyus , in Gementis Geometria, Eduardus Corsinius e Clericis Regularibus Scholarum Piarum, &, ut alios praetermittam, Vir sane Cl. , qui mea sententia palmam ceteris praeripuit, Clatrautius Academiae Regiae Parisiens s sodalis , qui EIementa Geometrica ita disposuit , ut non solum de lineis , de figuris planis S solidis , earumque mensera, ct comparatione inter se breviter , & clare disputet, detractis inutilibus pluribus , quibus abundant Euclidis Elementa , verum etiam , quod magis mirabile est, nullum
theorema proponat, stet vini a problematis expediat , quorum solutionem cum adhibet, nascitur theorema et quod ipsum S multo facilius intelligitur, & tironem in excogitandis S solvendis problematis magno cum operae pretio exercet. sIJ Quod idem habita ratione argumenti etiata in Algebra fecit. saJ Quis hic non videt inlustriora on-tologiae praecepta tum in disponendis problematis, tum in dandis se tutionibus, tum in nominibus generalibus adhibendis
si I Elemens de Geometri e par M. Claira ut de .l'Academi e Royale des Sciences cte. A Paris i 4 I. 8.
ad Elemens d' Algebre par M. Claira ut Sc. AParis I 46. 8.
268쪽
Ae enim , sunt qui dicant, Geometriam suis legibus esse contentam , nihil auxilii a Logica arte accipere. Fateor, sed hi ejusmodi sunt, qui, quae vis nomini Logica subjiciatur, non intelligant. Nam si nomine Logiea designant congeriem illam
disputationum inutilium , quae ab Scholasticis tradebatur , ut mihi quidem videntur , fateor non modo ad Geometriam , sed ad ullam disciplinam , quae aliquid utilitatis habeat, non esse accommodatam . Sin vocabu Io Logiea intelligunt rectam rationem , eamque meditatione expolitam , ct aptam ad inveniendum verum , tam inepti sunt, quam qui maxime . si J Quis enim sine ratione recte subacta vel facillimum quodque theorema Geometricum excogitare potest, &demonstrare
At enim non utuntur Geometrae arte Syllogistica ad verum inveniendum . Quid refert r non illi quidem utuntur apparatu illo inepto modorum , &figurarum: reapse tamen syllogismis , ct enthymematis utuntur . Merito ut eos rideat Wolfius , ad vir si quis alius studiis Mathematicis contritus , ostendens in qualibet demonstratione Geometrica plures syllogismos occurrere et in quibus propositiones quaedam verbis expressae sunt, quaedam figuris ipsis supplentur.
Quid Z Socrates, quid λ Plato, qui plurimas
33 Repeta deflnitionem Logicae , quam dedimus t Disciplina , quae mentem perpolit ut in omni loco , ct tempore verum consequatur. Logica L. I. cap. 2. 23 In Logica vulgata Cap.Iul. l. 21. seqq. pag. m. 89.
269쪽
LIBER QUART Us. 23sLogi eae regulas scite adhibuerunt; quidὶ Aristoteles , qui di Zeno, quidὶ alii, qui regulas Logicae collegerunt, ct ordine posuerunt, nonne logicae Naturalis , seu rectae rationis ope id secerunt Quo enim modo principia certa invenirent, ex iisque recte concluderent, & constituerent has letes ho-nas esse , illas non esse, nisi a Logica arte essent parati Erat igitur logica aliqua Naturae ante Iogicam Artificialem. Et recte quidem et nam logica Artis elatis nihil aliud est , quam animadversio earum rerum , quas mens non inepta natura sua adhibet ad verum inveniendum: quae cum viri oculati animadverterent, collegerunt ea, quae utilia esse videbantur; inutilia , ct errores , in quos homines non exercitati incurrunt in iudicando, praetermiserunt. Ex quibus animadversionibus ars Logica componitur et cui tot alia omnino necessaria ad verum explorandum a Cartesii meato addita fuere , ut qui hanc cum veteri Logica comparet, aliam Ionisge diversam esse putet . si J Neque vero Recentiores hi leges novas condiderunt, antea ne cognitas quidem ; sed quae usus uni vel alteri homini osten derat ad verum quaerendum esse idonea, collegerunt , ct veteribus inventis addiderunt; ex quibus nova haec Logica componitur . Nonne , inquiunt, Aristoteles Philosophos , qui post fuerunt, docuit syllogismos facere, & re Se concludere nullus quidem e nam id ipsum ante Aristotelem nodi modo Pythagoras , Empedocles, Democritus, ceterique Philosophi secerunt , sed G g et omnes
iJ De his iis Logica nostra Lib. I. praesertim cap. 6. O 7. disputavimus, quae consuli potest.
270쪽
a 36 DgREMITA PHYsICA Omnes homines, viri, seminae; rustici, urbani; si modo mentis erant compotes, nemine docente , non meditati, sed natura duce iam inde ab exordio mundi facere consueverunt. Omnes enim recta ratione erant praediti, quae & verum in iis , quae cognoscere debemus, ostendit, & ex iis alia recte inferre docet. Adeo ut si indocti v. g. agricolae sermone in aliquem de eultu praediorum litteris mandaveris , & analysim accuratam institueris , plures syllogismos, plura enthymemata continere non fine admiratione aliqua animadvertes. Natura igitur Logicus est: natura duce syllogismos facit. Quid ergo, quaerunt, novi adfert, quid eff- eit Logi ea arsὶ quaeris praecepta illa naturae, quae sine doctore feliciter adhibemus ad invenien iam verum, legit, explanat, ordine ponit, ut id
ipsim , quod non meditati facimus interdum , me in Stati in prudentes intelligamus et tum errore S , qui saepe evenire solent, indieat , ut eos caveamus :nihil amplius. Quare cum dicunt philosophi Recentiores , hominem sine arte syllogistica verum odorari posse et hoc dicere volunt : sine studio artis illius Syllogistrae , quae in scholim traditur , ct modos , figuras, ceteraque minutissime persequitur: non tamen sine arte illa syllogistica naturae , id est sine recta ratione, quam in omni vitae parte tam docti, quam indocti adhibent: & quae singulis rationibus , quae persuadent, ct recte Concludunt, natura tam inest, ut ab iis separari nullo modo possit. 4. Venio ad Grammaticam , Rhetoricam, Poe-tἰeam , in quibus, ut in Physica, ceterisque disciplinis , ontologiam usui esse, evidens est, idque ob eamdem rationem. Nam Grammatica V. g. VO