장음표시 사용
61쪽
juss1t . Postea vero quam PharnabaZum re revocaVit, illi summa imperii tradita eSt. IV. Hic quum maximo Studio compararet eXercitum, Egyptumque proficisci pararet, Subit a rege litterae sun et miSSae, ut Spim aggrederetur, qui Cataoniam tenebat quae gens jacet supra Ciliciam, consui Cappadociae. Namque ΑSpiS, Saltuosam regionem CaStellisque munitam incolens, non Olum imperio regi non parebat, sed etiam finitima regione VeXabat, et, quae regi portarentur, abripiebat. DatameS, etSi longe aberat ab his regionibus, et a majore re abstrahebatur, tamen regis olivitati morem gerendum putavit. Itaque cum paucis, sed viris Ortibu naVem OnScendit, XiStimans, id quod accidit, acilius se imprudentem parva manu oppreSSUrum, quam paratum quamVi magno Xercitu. Hac delatus in Ciliciam, egressus inde die nocteSque iter aciens, Taurum tranSiit, eoque, quo Studuerat, Venit; quaerit, quibu locis it spisci cognoscit, haud longe abeSSe prosectumque eum venatum. Quem dum Speculnim , adventu riu cauSa ODOScitur. iS1da cum iiS, quo Secum habebat, ad reSistendum Spi comparat. Id Datames ubi audivit, arma sumit, uosque Sequi jubet; ipse equo concitat ad hostem vehitur. Quem procul Aspis conSpiciens ad Se ferentem pertimeScit, atque conatu resiStendi deterritus sese dedit. Hunc Datames vinctum ad regem ducendum tradit Mithridati. V. Haec e m geruntur, ArtaXerXeS, reminis ΟΠS, quant bello ad quam parvam rem principem ducum miSiSSet, Se pSe reprehendit, et nuntium ad exercitum Acen misit, quod nondum Datamem profectum putabat, qui diceret, ne ab Xercitu discederet. Hic, priUSquam perveniret, quo erat prosectuS, in itinere convenit, qui Aspim ducebant. Qua celeritate quum magnam benevolentiam regis Datame conSecutUS SSet non minorem invidiam aulicorum excepit, qui illum unum pluriS, quam se omnes fieri videbant. Quo facto cuncti ad eum opprimendum OnSenSerunt. Haec andateS guZB CUS-to regiae, amicus Datami, perscripta ei mittit, in quibus docet eum magno ore periculo, si quid illo imperante in AEgypto adversi accidiSSet. Namque eam SSO On-Suetudinem regiam, ut casus adversos hominibus tribuant, Secundo sortunae uae quo fieri, ut sacile impel-
62쪽
lantur ad eorum perniciem, quorum ductu re male gestae nuntientur. Illum hoc majore ore in discrimine, quod, quibus rex maXime Obediat, eos habeat inimicissi- mos. Talibus ille litteris cognitis, quum jam ad Xercitum Acen venisset, quod non ignorabat, ea ere Cripta, degetiscere a rege constituit Neque tamen quicquam socii, quod fide sua esset indignum. Nam androclem Magnetem eXercitui praefecit; pSe cum sui in Cappadociam discedit, cor tinctamque huic Paphlagoniam Oc
asu put CelaΠS, qua Voluntate SSet in regem clama. - cum Ariobarzane facit amicitiam, manum comparat, urbe munita Sui tuendas tradit.
VI. Sed haec propter hiemale tempus minu proSpere procedebant. Audit, iSida quaSdam copia adverSuSSe parare. Filium eo ArSideum cum exercitu mittit. Cadit in proelio adolescens. ProficiScitur e pater non
quod prius ad hostem pervenire cupiebat. Quam de re male geSta fama ad Suo perveniret, ne cognita filii morte animi debilitarentur militum. Quo contenderat, pervenit, hisque locis caStra ponit, ut neque circumiri multitudine adverSariorum OSSet, neque imDediri, quo minus ad dimicandum manum haberet Xpeditam. Erat cum eo ithrobarZane S Socer HUS, praesectUR equitum. Is deSperati generi rebus, ad hostes transfugit. Id
Datames ut audivit, SenSit, Si in turbam exiSSet, ab homine tam nece SSari Se relictum suturum ut ceteri consilium Sequerentur. In vulgus edit suo iussu MithrobarZanem profectum pro perfuga, quo saciliu xeceptuSinterficeret hostes. Quare relinqui eum non Pax CSSO, et Omes confestim equi. Quod Si animo Strenuo secissent, suturum, ut adverSarii non OSSent reSiStere quum et intra vallum et oris caederentur. Hac re probula, exercitum educit, MithrobarZanem perSequitur ' qui
tantum quod ad hoste pervenerat, Datames Signa inferri jubet. Pisidae, nova re commoti, in opinionem adducuntur, perfuga mala fide compoSitoque secisse uirecepti essent majori calamitati. Primum eos adoriuntur. Ilii quum, quid ageretur, aut quare fieret, ignorarent, Oucti Sunt, Cum ei pugnare, ad quo tranSierunt,
ab hisque Stare, quo reliquerant. Quibus quum neutri parcerent, celeriter Sunt concisi. Reliquos Pisidas resis
63쪽
tentes Datames invadit primo impetu pellit, fugientes persequitur, multo interficit, CaStra OStium capit. Tuli consilio uno tempore et proditore perculit, et hostes profligavit, et, quod ad perniciem fuerat cogitatum, id ad salutem convertit. Quo neque acutius ullius imperatori cogitatum, neque celeriu sactum Squam legimUS. VII. Ab hoc tamen vir Scismas, maximo natu filiuS, de Sciit ad regemque transiit, et de desectione patris detulit. Quo nuntio ArtaxerXe commotus, quod intelligebat sibi cum viro sorti ac Strenuo negotium SSe, Ut, quum cogitasset, sacere auderet, et priUS Cogitare, quam Conari,con SueSSet Autophradatem in Cappadociam mittit. Hic ne intrare OSSet, Saltum, in quo Ciliciae portae Sunt Sitae, Datame praeoccupare Studuit. Sed tam subito copias contrahere non potuit. A qua re depulSUS, Cum ea manu, quam ContraXerat, locum delegit talem, ut neque circumiretur ab hOStibuS, neque praeteriret adver- SariUS, quin ancipitibu loci premeretur, et Si dimicare cum e vellet, non multum besSe multitudo hostium Suae paucitati pOSSet.
VIII. Haec etsi Autophradate videbat, tamen Statuit congredi, quam cum tanti copii refugere, aut tarn diu uno loco Sedere. Habebat barbarorum equitum Viginti, peditum centum milia, quos illi Cardacas appellant, ejuS-demque generis tria funditorum praeterea Cappadocum octo, Armeniorum decem, Paphlagonum quinque Phrygum decem, Lydorum quinque, A Spendiorum et Pisidarum circiter tria, . il1cum duo, Captianorum totidem, ex Graecia conductorum tria milia : levis armaturae
consistebat Datami in se locique natura: namque hujus partem non habebat viceSimam militum. Quibus fretus coniflixit, adversariorumque multa milia concidit, quum de ipsius exercitu non amplius hominum mille cecidisset. Quam ob causam OStero die tropaeum poSuit, quo loco pridie pugnatum erat. Hinc quum CaStra moviSSet, Semperque inferior copii S, Superior Omnibus proeliis discederet, quod numquam manum OnSereret, niSi quum
adverSarios locorum anguStii clausisset quod perito regionum callideque cogitanti Saepe accidebath: Autophradates, quum bellum duci majore regis calamitate,
64쪽
quam adversariorum, Videret, ad pacem amicit1amquo hortatus est, ut cum rege in gratiam rediret. Quam illo otsi fidam non ore putabat, tamen conditionem accepit Seque ad ArtaXerXem legato missurum dixit. Sic bellum, quod rex adverSu Datame SUSCeperat, sedatum. Autophradates in Phrygiam se recepit. IX. At rex, quod implacabile odium in Datamem Susceperat, OStquam bello eum Opprimi non poSSe animadvortit, insidiis interficere studuit quas ille plerasque vitavit. Sicut, quum nuntiatum SSet, quOSdam Sibi insidiari, qui in amicorum erant numero de quibuS,
quod inimici detulerant, neque credendum, neque negligendum putavit), Xperiri Voluit, Verum salSumne SSet relatum. Itaque e profectus est, quo itinere futuras insidias dixerant. Sed elegit corpore et statura simillimum Ui, eique e Stitum Suum dedit, atque eo loco ire, quo ipSe conSUeVerat, USSit. pSe autem Ornatu VeStituque militari inter corpori custode iter facere coepit. At insidiatores, postquam in eum locum agmen PerVenit, decepti ordine atque veStitu in eum aciunt impetum, qui SuppOSitus erat. Praedixerat autem his Datames, cum quibus iter faciebat, ut parati SSent sacere, quod ipSum VidiSSent. Ipse, ut concurrentes insidiatores animadvertit, tela in eos conjecit. Hoc idem quum univerSi fecissent, priusquam pervenirent ad eum, quem aggredi volebant, confixi ceciderunt. X. Hic tamen tam callidus vir eXtrem tempore captuSost Mithridatis, riobarganis filii, dolo. Namque is
pollicitus Si regi, se eum interfecturum, Si ei re permitteret, Ut, quodcumque Vellet, liceret impune lacere, fidemque de ea re, more Persarum, deXtra dediSset.
Hanc ut accepit a rege miSSam, copia parat, et ubSenSamicitiam cum Datame facit, regi prOVincia VeXat, caStella Xpugnat, magna praeda capit, quarum partem
suis dispertit, partem ad Datamem mittit pari modo complura castella ei tradit. Haec diu faciendo persuasit
homini, Se infinitum adverSUS regem UScepi SSe bellum, quum nihil magiS, ne quam SuSpicionem illi praeberet insidiarum, neque colloquium Hu petivit, neque in conspectum venire Studuit. Sic abSen amicitiam gerebat, ut non beneficiis mutuis, Sed di communi, quod erga
regem HSceperant, contineri Viderentur.
65쪽
XI. Id quum satis se confirmasse arbitratus St, Er 1tiorem facit Datamem, tempus SSe, majore eXereitus parari, et bellum Cum ipso rege SUSCipi deque ea re, si si videretur, quo loco vellet, in ColloqUium Veniret. Probata re, colloquendi tempus Sumitur, OCUSque, quo Conveniretur. Muo Mithridates eum no cui maXimam habebat fidom, anto aliquot die Venit, CompluribuSque loei Separatim gladios obruit, maque doca diligentor notat. Ipso autem colloquondi die utrique locum quieXplorarent, atque ipsos erutarentur, mittunt Dpindo ipsi sunt Congressi. Hic quum aliquamdiu in colloquio fuissent, et diversi dis essissent, jamque proeul Datames abessot Mithridates, priusquam ad SUOS perVeniret, nequam SuSpicionem pareret, in eumdem loCUm reVertitur, atque ibi, ubi telum orat impositum, re Sedit, ut Si uJlassitudine Cuperet nequieSCere, Datamemque reVOCRVit, Simulans, se quiddam in colloquio esse oblitum. Into 4rim telum, quod latebat protulit nudatumque Vagina veste texit, a Datami venienti ait, digredientem se animadvertisse, locum quemdam, qui erat in Con Spectu, ad CRStra ponenda esse idoneum. Quem quum digito se bmonStraret, et ille Conspiceret, aversum erro transfiXit. priuSque, quam quiSquam poSSet Sue Currere, interseeit. Ita ille vir, qui multos consilio, neminem perfidia Ceperint, Simulatu Captus est amicitia.
I. Epaminondas, Polymnibilius, Thebanus. 0 hoopriumuam Scribamus, hae praecipienda videntur lectoribus, ne alienos more ad Suo reserant; neVe ea, quae ipsis leviora sunt, pari modo apud cetero fuisse arbitrentur. Selmus enim, musicen nostris moribus abesse a principi persona saltare vero etiam in vitiis poni: quae omnia apud Graecos et grata, o laude digna ducuntur. Quum autem X primere imaginem OnSUetU-dinis utque vitae stimus Epaminondae, nihil videmur
66쪽
de .ere praetermittere, quod pertineat ad eam deolaran. dam. Quar dicemus primum de genere ejus deinde, quibus disciplinis set a quibus sit eruditu tum de moribus ingoniique facultatibus, et si qua alia digna memoria erunt; postremo de rebus geStis, quae a plurimiSomnium anteponuntur VirtutibuS.
ΙΙ. atus igitur patre, quo diXimUS, OneSi genere, pauper jam a majoribus relictus eruditus autem Sic, ut nemo Thebanus magis. Nam et Citharizare, et Cantare ad chordarum sonum doctus est a Dionysio, qui non minore fuit in musicis gloria, quam Damon aut LamprUS, quorum pervulgata sunt nomina; carminaJcantare tibiis ab Olympiodoro, saltare a Calliphrone. At philosophiae praecuptorem habuit Lysim TarentinUm, Pythagoreum cui quidona sic fuit deditus, ut adoles-Cen triStem et Severum senem omnibus aequalibus Suis
in amiliaritat anteposuerit, neque prius eum a Se dimiSerit, quam in doctrinis tanto antecesserit Condi SCipulos, ut sactis intelligi posset, pari modo Superaturum omneS in ceteris artibus. Atquo haec ad nostram ConSuetudinem lant leVia, et potius Contemnenda; at in Graecia utique olim magnae laudi orant. Postquam ephebus saetus est, et palaeStrae dare operam Coepit, non tam magnitudini virium servivit, quam velocitati. Illam enim ad athletarum usum, hanc ad belli existimabat utilitatem pertinere. Itaque Xeroebatur plurimum currendo et luctando ad eum finem, quoad Stan Complecti posset atque contendere. In armis plurimum studii consumebat.1 ΙΙΙ. Ad hanc corporis firmitatum plurima etiam animi
temporibus Sapienter utens, peritus belli, sorti manu, animo maXimo P adeo veritatis diligens, Ut ne joco qui dem mentiretur. Idem ContinenS, ClemenS, patienSqUΘadmirandum in modum, non Solum populi, Sed etiam amicorum serens injurias inprimiSque CommiSS Celans quod interdum non minus prodest, quam diserte
dicere studiosus audiendi ex hoc senim facillimo disci arbitrabatur. Itaque quum in Circulum venisset, in quo aut de republica disputaretur, ut o philosophia sermo haberetur, numquam inde prius discessit, quam ad finem sermo esset adductus Pauportatem adeo a.
67쪽
cile perpeSsus est, ut de republica nihil praeter gloriam ceperit Amicorum in Se tuendo caruit acultatibus fides ad alios sublevandos Saepe io USUS St, Ut poSSit U- dicari, omnia ei Cum amicis fuisse Communia. Nam quum aut Civium Suorum aliquis ab hostibus Sset Captus, aut Virgo amici nubilis propter paupertatem Collocari non poSSet, amicorum Concilium habebat, et, Uantum quisque daret, pro facultatibus imperabat. Eamque Summam quum secerat, priUSquam acciperet peCuniam, adducebat eum, qui quaerebat, ad OS, Ut Conserebant, eique ut ipsi numerarent, saetebat ut ille, ad quem ea re perVeniebat, Seiret, quantum cuique doberet. IV. Tentata autem ejus est abstinentia a Diomedonte, Cyziceno. Namque is rogatu ArtaxerXis Epaminondam peCUnia Corrumpendum SuSCeperat. Hi magno cum pondere auri Thobas venit, et Micythum adolescentulum quinque talentis ad suam perduxit Oluntatem, quem
tum Epaminondas plurimum diligebat Micythus Epaminondam Convenit, et Causam adventus Diomedontis ostendit. At illo Diomodonte coram, shil, inquit, opus pecunia est. Nam si ea re vult, qua Thebanis sint utilia, gratis facere sum paratus Sin autem contraria, non habet auri atque argenti Satis. Namque Orbis terrarum divitias accipere nolo pro patrice caritate. Tu quod me incognitum tentasti, tuique similem eristimaSli, non miror, tibique ignosco; sed egredere propere, ne EOS corrumpaS, quum me non potueriS. Tu, Micythe, argentum huic reddes nisi id confestim facis, ego te tradam magistratui. Hunc Diomedon quum rogaret, Ut tuto eXire, Uaque, quae attulisSet, liceret efferre Istud qui dem, inquit, faciam; neque tua cauSa, Sed mea, ne, Si tibi ait pecunia adempta, aliquis dicat, id ad me ereptum pervenisSe, quod delatum accipere noluiSSem. A quo quum quaeSisset, quo se deduci vellet, et ille Athenas, dixisset; praesidium dedit, ut so tuto perveniret. eque Vero id satis habuit, sed otiam, ut inviolatu in naVem SCenderet, per Chabriam Atheniensem de UO Upra mentionem scimus, effecit. Abstinentis erit ho satis testimonium. Plurima quidem proferre poSSOmUS; Sed modus adhibendus est, quoniam uno hoc volumine Vitam excellentium virorum complurium concludsere Constituiss
68쪽
mus, quorum Separatim multis millibus versuum comis plures Seriptore ante no eXplicarunt.
V. Fuit otiam disertus, ut nemo ei Thebanu par eS-Set eloquentia neque minus Concinnus in brevitate re- Spondendi, quam in perpetua oratione ornatus. Habuit obtrectatorem Menoetidam quemdam, indidem Thebis, et adversarium in administranda republica, Satis eXercitatum in dicendo, ut Thebanum scilicet. amque illi genti plus inest virium, quam ingenii. Is quod in re militari florere Epaminondam videbat, hortari solebat
Thebanos, ut pacem bello anteferrent, ne illius imperatoris opora desideraretur. Huie ille, Fallis, inquit, verbo cives tuos, quod hos a belio avocas otii enim nomine servitutem concilias. Nam paritur a bello. Itaque qui ea diutina volunt frui, bello eaeercitati esse debent. Quare si pri)rcipes Groecio esse vultis, castris est vobis utendum, non aloestra. Idem ille Meneclidas quum huic objiceret, quod liberos non haberet, neque Xorem duxisset maXimequ insolentiam, quod Sibi Agamemnonis olli gloriam videretur ConSecutuM at ille, desine, inquit, Meneclida, de uxore milia e robrare e nam nullius in ista re minus uti consilio volo. Habebat enim Men06 clidas suspicionem adulterii. Quod autem me Agamemnonem remulari putas, falleris. Namque ille cum
universa Grincia viae decem anni unam cepit urbem ς ego montra eae una urbe nostra dieque uno totam Graeciam,
Lacedoemoniis fugatis, liberavi. VI. Idem quum in conventum VeniSSet rendum, petens, Ut societatem cum Thebanis et Argivis saceronta contraque Callistratus, theniensium legatus, qui eloquentia omnes eo praestabat tempore, poStularet, Ut potius amicitiam sequerentur Atticorum, et in oratione
sua multa invectus esset in Thebanos et Argivos, in eisque hoc posuissset animadvertere debere Arcadas, quales utraque Civitas eiVes proereaSSet, e quibus doceteris possent judicare orgivos enim fuisse Orestum et Alcmaeonem, matricidas Thebis indipum natum, qui, quum patrem Suum interfecisset, ex matre liberos procreasset hic in respondendo Epaminondas, quum de ceteri perorasset, postquam ad illa duo opprobria pervenit, admirari se dixit stultitiam rhetoris Attici, qui non animadverterit, innocentes illos natos domi scelera
69쪽
admisso, quum patria SSent expulsi, recepto esse ab
Atheniensibus. Sed maximo Hus eloquentia eluxit Spartae, legati ante pugnam Leuctricam. Quo quum
omnium ociorum convenissent legati, Coram frequentissimo legationum conventu te Lacedaemoniorum tyrannidem coarguit, ut non minus illa oratione ope eorum ConcuSSerit, quam Leuetrio pugna. Tum enim perfecit, quod post apparuit, ut auxilio sociorum Lacedaemonii privarentUr. VII. Fuisse patientem suorumque injurias serentem 1 civium, quod e patriae irasci nefas esse dueeret, haeo Sunt teStimonia Quum eum propter invidiam CiVeS praeficere exercitui noluissent, duxque esset delectus belli imperitus, cujus serror eo esset deducta res militumJ, Ut omne de salute pertimeSCerent, quod loeorum
angustiis clausi ab hostibus obsidebantur desiderari coepta est Epaminondae diligentia. Erat enim ibi privatus numero militis. A quo quum peterent opem, nullam adhibuit memoriam Contumeliae, et XerCitum, obsidion liberatum, domum reduxit incolumem. Neque Vero hoc Semel secit, sed saepius. MaXime autem fuit illuStre, quum in Peloponnesum exercitum duXisset adversus Lacedaemonios, haberetque Collega duoS, quorum alter erat Pelopidas, vir sortis ac Strenuus. Hi quum criminibus adversariorum omnes in invidiam Venissent, ob eamque rem imperium his esset abrogatum, atque in eorum locum alii praetores successissent: Epaminondas
populiscito non paruit, idemque ut sacerent, persuasit collegis, et bellum, quod SUSCeperat, gessit. Namque animadvertebat, nisi id secisset, totum eXercitum propter praetorum imprudentiam inscientiamque belli periturum. Lecerat Thebis, quae morte multabat, si quis imperium diutius retinuisset, quam lege praefinitum foret. Hano Epaminondas quum reipublicae conservandae causa latam videret, ad perniciem civitatis conserre noluit; et quatuor mensibus diutius, quam populus jusserat, gessit imperium. VIII. Postquam domum reditum est, collegae ejus hoc crimine accusabantur Quibus ille permisit, ut
omnem Causam in Se transferrent, suaque opera factum
contenderent, ut legi non obedirent. Qua osensione illis periculo liburatis, nemo Epaminondam reSponSurum
70쪽
putabat, quod quid dicerot non haborol. At illo in judicium venit: nihil eorum negavit, quae adversarii crimini dabant, omniaque, quae Collegae diXerant, ConseSSus CSt, neqUe reCUSaVit, quo in V legis poenam Subiret; sed unum ab iis petivit, ut in periculo suo inseriberent: Epaminondas a Thebanis morte multatu est, quod OS coegit apud Leuctra superare LacedremonioS, quo ante Selmperatorem uenio Boeotiorum ausus fuit adspicere in acie ς quodque uno proelio non solum Thebas ab interitu retraaeit, ed etiam universam Grinciam in libertatem vindicavit, eoque re utrorumque perduaeit, ut Phebani Spartum oppugnarent, Lacedoemonii satis haberent, si salvi 5 SSe OSSentu neque prius bellare destitit, quam Messena
constituta urbem eorum obsidione clauSit. Hae quum dixisset, risus omn'm Cum hilaritate Coortu eSt: neque
quiSquam judex ausus est de eo serre suffragium. Sio judicio capitis maxima discessit gloria. IX. Hic extremo tempore imperator apUd Mantineam
quum ei instructa audactu instaret hoSteS, Cognitu a Lacedaemoniis, quod in unius pernicie ejus patriae sitam putabant Salutem, universi in unum impetum secerunt, neque priu abSCeSSerunt, quam magna caede saeta
multisque occisis sortissi,ne ipsum Epaminondam pugnantem, Sparo eminu pereUSSUm, Concidere Viderunt.
Hujus casu aliquantum retardati sunt Boeotii neque
tamen priu pugna XCeSSerunt, quam repUgnante pro fligarunt. At Epaminondas quum animadVerteret, mortiferum e vulnus accepiSSe, Simulque, Si serrum, quod ex hastili in corpore remunSerat, XtraXiSSet, animam Statim emiSSurum : Usque eo retinuit, quoad renuntiatum
est, vicisse Boeotios . Id postquam audivit Satis, inquit,
prehenderetur, quod liberos non relinqueret, a Pelopida, qui filium habubat infamem, maleque eum in eo patriae
consulere dicoret: vide, inquit, ne tu pejuS 0nSuDS, qu8 talem eae te natum relicturus Sis. Neque vero Stirps inrpotest deesse. Namque eae me natam relinquo pugnam Leuctricam, quin non modo mihi SuperStes, sed etiam im- mortalis sit necesse est. Quo tempore, duce Pelopida, exsules Thebas occuparunt, et praesidium Lacedaemoni.