Physiologia medicinalis

61쪽

SEc T. II. DE MANDUCAT. ET DEGLUTIT. 43

um , miramque conjun Nerit Cum masticatione voluptatem 3. 273.

G1 andulae salivales. SBli V a. Ostendunt magnam salivae dignitatem α-nimalium classes , si quidem DIU rimae , Piscibus ferme et aliis paucioribus ordinibus e X-ceptis , organis gaudeant , humorem istum 5ecernentibus , inque oris cavum effundentibus. Ea animalia, quae cibum non masticatum sine mora deglutiunt, et gustatus destituuntur Sensu, minorem salivae habent necessitatem, ne Ctam perfectis instruuntur salivalibus organis. Inde etiam est, quod bestiae cibo vo getabili utentes, glandulas salivales habeant magis perfectas quam illae , quae cibo Vescuntur anima-

Practeipuae salivales glandulae, quae in homine reperiuntur, paria constituunt tria. Rullia quis major est Parotis, figurae ovalis, in 1atere singulo cavatum tenens spatium, quod inter meatum auditorium, Proce S sum maStoideUm, condylum maxillae inferioris si huJus angulum existit. Incumbit musculo masset eri et arcui maxillae; producitur antror sum in cornua dUO, quorum Superius nonnunquam a reliqua g Iandula Separatum plane est parotis accessoria θ; Cornu Vero inferius cum sub maxillari glandula Saepe iungitur. Componitur haec glandula acinis CODiosis, in Iobulos majores g. 198.), rubicundos compactis , firmoque textu cellulo SO conjun-,etis. EX acinis iis surculi nascuntur VISO Tum sali Valium , qui Oxcretoriorum vasorum more

62쪽

s. 28. D. II. Uniuntur; iste Vero cursu flexuoso Super medium ferme masseterem ad buccinato

Tis partem pharyngeam tendit, cujus fibras Oblique percurrit, donec mucosam buccae mem-Branam ad secundum vel tertium molarem dentem , papilla omni destitutus, perforat. Pro Videtur haec glandula copiosis, brevibus et cras-SiS arteriarum ramis , a carotide faciali venien tibus. Nec pauci sunt nervi, qui parotidem subeunt , ad communicantem faciei et cervicales tendentes, unde et maximo inter salivales glandulas gaudet SenSu. Minores sunt sub maxilla res glandulas , in facis intorna maxillae inferioris , ad angu- Ium ejus sitae, musculis digastrico et mylo hy-o ideo tectae. Molliores hae sunt ac paroti S ; Similem tamen habent fabricam. Ductus eXCretorius unicus hic quoque est, Whartonianus dictus, Si noniano tenuior, qui inter mUSCulos, linguae subjectos, ad frenUlum progreditUr, an cujus finem , papillam formando , oris penetrat cavum. Arteriae submaXillaris glandulae a maxillari extorna et linguati oriuntur. Νervos hahet molliores, ad ganglion rami lingualis paris

quinti tendentes, unde et Sensu Obscuriore gaudet.

Tertium et minimum glandularum saliva-1ium par s u b I i n g u al e s constituunt , quas utrinque sub lingua, musculo mylo hyo ideo incumbentes, existunt. Μolliores hae sunt , figurae oblongae , ejusdem tamen fabricas ; ductu

Potissimum gaudent unico, Bartho liniano dicto , qui singulari ostio , Whartoniano finitimo , terminatur , vel cum isto in unum confluit; taepe adsunt plures excretorii ductuli, Riveri-

uni, ad Iinguae frenulum humorem fundentes.

63쪽

SEc T. II. DE ΜANDUeAT. ET DEGLUTIT. 45 Artorias accipiunt a linguati, nervos a ganglio maxillari et hypoglosso θ.

Dantur praeter istas aliae glandulae minores , simplicibus ferme αCini S Constantes, solidiores , per totum fere buccarum et Iabiorum ambitum dispersae, ductuli S e Xcretoriis, mem-hranam mucosam oris Penetrantibus , humorem fundentes. Bucca Ios has et Iahiales glandulas salivalibus omnino adnumerandQS e S Se, fabrica eadem , in animalibus nonnullis magis Conspicua, et humor secretus ostendunt a . In l1is autem glandulis sali V a paratur e Sanguine arterios O, quae dein a vasis salivalibus recepta, per ductus excretorios in cavum oris, sub masticatione Praecipue effunditur, et

cum cibo subacto miscetur g. 272. J. ACceleratur eius humoris secretio a causis mechanicis , chemicis ot dynamicis. Mechanico Promovent humoris secretionem et adnu Xum in os, maxillao motus et muSculorum, mas Seteris Praecipue , contractiones , quibus glandu Iae salivales si ductus excretorii alternatim premuntur et succu- liuntur. Chemico stimulo concitantur salivalia

organa per cibum et Potum, et augent saliva o adfluxum alia quoque Iocalia incitamenta, re- modia ita dicta stalagoga, fumus tabacinus etc. Dynamice operantur glectricitas, Gat Vanismus, ideae nauseosae et adpetitus cibus , ut ad seo ,

maximo in jejuno homine et famelico , saliva velut fonticulis duobus, e ductulis Whartonianis

projiciatur b). Augetur eadem secretio , ubi cutis exhalatio, urinae secretio etc. Sus primuntur. Videmus igitur frequenter salivae secretionem Vicario modo augeri, ipsasque etiam acu tas febres non raro salivatio no critica solvi: neg

rarum est, ut Parotidos, in malignis Praecipue

64쪽

46 LIB. I. CAP. I. DE ALΙΜΕNT. ADsUΜΤΙΟNE. sobribus, inflammentur , Potenter tumeant, SVPPyrent vel aegrum suffocent. Μinuitur vero humoris Secretio sanguinis et aliorum humorum defectu, aliis excretionibus auctis, set accidit idem, ubi artoriae et nervi glandularUna salivalium morboso irritantur; in is etiam est, quoa, in febribus variae indolis quaevis oris Partes molesta adficiantur siccitate. Ab iisdem causis saliva depravari etiam potest, quod a causis Psychicis nonnunquam accidere , ut superius g. 68. diximus, praecipue Solet.

Cum igitur Variae sint causae, secretionem hanc RU gentes aut minuentes , salivae Copia, quae intrα tempus Certum in homine sano Se-

cernatur, determinari non potest. Ant. ΝUcK hU- moris quantitatem, quae 24 horarum spatio enfunditur, ad 12 aestimat uncias; alii vero Ionge majorem e vulneratis ductibus salivalibus fluero viderunt copiam. A mercuriali Um usu plyalis-muS SaePe Sequitur, quo plures etiam librae dos aliva intra unicum perdiantur diem cJ. Etsi ista ad abnormem pertineant statum , in sano etiam homine insignem esse credas humoris copiam , quae per Sali Vales Paratur glandulas. Chomica salivae analysis , olim iam a P Iu- . ribus lentata dJ, aque ce II. recentioris aevi viris repetita e , non tamen Satis adhuc perfecta, soquentia docet: est iste humor in sano homino nullius saporis, Parum mniori S ac aqua specifici ponderis, aquosus et simul non nihil viscosus,

sine colore et odore, ab aere admisto SP umosus.

Cum oleis pinguibus non facile unitur ; triturata vero Cum aqua saliva ita resolvitur, ut filiatrum quoque trajiciat. Attrahit oxygenium sex aere, quo album en eius in solidam densatur

massam D ; et dimittit illud facile in corpora

65쪽

SΕc T. L DE ΜANDUcAT. ET DEGLUΤIT. 47 alia , quod Oxydatio mercurii et aliorum motalia Iorum, cum saliva trituratorum, ostendit g). Acidam tamen indolem humana Saliva non prodit , nisi per morbum corrupta l19 ; imo alcati Iibori in quibusdam hominibus ostendit sigma

i). Continet autem SaliVα Pura , Omni muco st alio peregrino humore Iibera, ut HAPEL do Ια Chono Se in equina saltem o Stendit, aquam, athumen, natrum muriati Cum et Plio Sphoriciar I , nullum vero mucum , et nihil de ammonio. Cel. TREVIRANUS praeter has partes acidum Iacticum cs. e Xtractum carnium Thou venolii otacidum sanguinis g. 1ο9. in hoc reperit humors h). Animalium carni Vororum Saliva acrio Post, et videntur constitutivae eiuS humoris partes in variis animalium Speciebus Proportion odisserre. Quod utilitatem salivae adtinet, haec omnino magna est; Confert enim triplici modo alr prodiactivum Proces Sum. Mechanice ferme agit cum cibum solidum diluit, et Partes quasvis, muco rem ista, lubricas reddit. Actio ejus humoris chemica, Satis quidem necdum cognita,

manifesta est: etenim maSti Catu S, Cumque sali-

va mistus cibus mOX fermentat; insecta praeterea, quae liquidi S Solum aluntur, insigni gau- doni apparatu salivati; denique animalia rumi nantia , ut RFΑΜUR et S PALLANZANI experti sunt , Cibum non m a Sticatum, tubulis, cribri instar perforatis inclusum, integrum reddunt, digerunt vero saliva remixtum Ιθ. Serpens Boa, ut col. HUMBOLDT etiam testatur mJ, trucidatas grandiores bostias salivali irrigat humore , quo carnes ita o molliuntur , ut membra integra deglutire et digerero valoat. Solvit idem humor salinas particulas , undo gustatui simul inservit f. , et constituit cum ceteris oris humori-

66쪽

48 I. CAP. I. DE ALIΜENT. ADSUΜTIONE. Bus medium, qUo Oleosas aquosis uniuntur cibi Partibus. Attrahit is latex o XygentUm eX atmosphaerico aere , quod inter masticandum Cum cibo miscetur et deglutitur, suoque modo ad digestionem confert. Dynamica salivae actio, ut TREVIR ANUS docet n) , in eo consistere videtur , quod tanquam humor inquilinus , adeoque viribus organicis praeditus, cibum sic mutet, ut in organicam verti possit materiem o). Ρro-hant autem dynamicam eius humoris potentiam animalia rabida, quorum morsu morbus similis rabiesJ suscitatur; adverterunt dein Peregrinatores , quod Crotali morsus febrim inducat periodicam , cum peculiari cutis mutatione, adeo,

ut totum corpus maculas eXhibeat coloratas, Venenatae illi hestiae similes PyΗis reccedit, quod saliva, quae parcius quidem extra tempus Sumendi cibi secernitur, noctu praeprimis, atque interdiu etiam in sanoot bono morato homine , deglutiatur , atque vasorum lymphaticorum Ope resorbeatur, et Suomodo in nutritiam Vertatur substantiam. Do coni autem Variae Observationes, absorptionemorem in ore accidere: etenim liquores spirituosi, oro adsumti, non tamen deglutili , viros refocillant, aut plane inebriant , et Vidimus saepe

Acipenserem Hugonem in tertium usquo di omservatum, Solo sane, Spiritu Vini impraognato, ori imposito. Venena etiam narcotica, ori instillata, effectum suum Per univerSum mota eXerunt corsus q)- ω Intolligitur hinc Varius salivae USus, et cur

nimia sputatio, fumi faba cini usu r) aut aliis

suspi fata CRUsis, famem prosternat, digestionsem laedat, maciem et marasmum inducat.

67쪽

D Ea ratione inspissatum album en, muco et calci ptiosphoricae nuptum , lapidea Saepe sormat in vasis salivatiotius concrementa, Vel in ipsis dentibus, arthritido Iaho.. xantium Praecipue, Sub tartari Domino, deponitur.

1 52. . - SPALLANLANI S VsrSuche n. d. Verdauungs. geSch. P. 134. Sq. in Ansichten dor Natur. I. P. I i. n l. c. IV. P. 328. Ο Nota est sali vae Virtus in sanandis ulceribus et aliis localibus adfectionibus ; canes enim solo Iinctu vuInera sanant Halle e l. c. p. 6 i. 3. Arcet enim inquilinusis humor aeris influxum , et confert adsimi Iante potestato ad mundandas Partes.

68쪽

organon mobilissimum, carneum, Pluribus muscularitius portionibus , molli celluloso textui immersis , comI OSitum , tunica muCOS a Vestitum,

masticationi , deglutitioni, gustatui et loquelae inserviens , I i n g u a dicitur. Noctitur

facio inferiore cum cavi oris fundo frenuli ope, utpote mucosae tunicae productionis; ad radicem per muSculos cum ossibus hyoidis, et per membranas cum Iarynge jungitur; facies supe-xior et Pars anterior libera est. Anterior linguao Pars hori Zontalem habet positum , posterior deorsum et Parum antrorsum nectitur. Constituunt musculi linguae tria potissimum ParaIIEIα astrata: stylo glossi α Processu stylo ideo utrinque oriuntur, efformant latera et marginea 1inguae, usque αPicem e XCurrentes ; lingua-1es partem interiorem et inferiorem, indo abaepice uSque radicem Occusant, cum osso hyodia et Iarynge praedicto modo cohaerentes ; h y o- gloss i fasciculis utrinque tribus ab ossibus hyoideis subnascuntur, eo mPlent Pro Parte radicem Iing e , decussant fibras musculorum lingualium , et producuntur alia Parte ad apicem usque ; geni Og IOS Si denique musculi, a protuborantia interna inferioris maxillae orti, spatia reliquα e XPIent, Partemque uoleriorem et superiorem Posteriorem Iinguae efformare

AdjuVunt. Providentur hi musculi nervis cerebralibus, glossopharyngeo, linguali medio et hypoglosso, quorum PoSterior Solis tantum linguae carnibus vrospicit. Est itaque linguae motus arbitrio sub

69쪽

SEcr. II. DE ΜANDUcAT. ET DEGLUTI P. 5 stor 1 ora versus ducitur hy0gIOSSis et styIoglos sis ; retrahitur lingua etiam eleVatione mandi Bulae inferioris , ossium hyoideorum et ipsius Iaryngis, iniquidem mylOhyo dei musculi os hyo-

idos cum lingua eleVant, et tian C Palato adprimunt; movetur idem Organon ad alterutrum 1atus actione unius lingualis et styloglossi ; in crassatur, ubi musculi Peripherici constringuntur ; cavatur agentibuS mediis carnium portionibus ; acuitur , ubi media et extrema lingualium pars contrahitur; eXPlanatur denique cum peripherici musculi Parum contrahuntur, et medii intumescunt.

Nerv1 glossopharyngei et ramus lingua11 trigemini papillas Praecipue formant gustatorias , de quibus alio loco plura dicemus. Arterita Lingualis carotidis faciatis est ramus; abit haec, o hi ad linguam adcedit, in ramos tres : dorsα- Iem , qui in posteriore linguae Parte rete essor mat; sub Iingualem, qu1 in parte inferiori 1inguae procedit, ipsisque musculis sanguinem adducit ; raninum , qui ad apicem usque excurrit, plurimas cum socio init anastomos es , et soli carneae linguae substantiae inservit. Adco dunt in radice aliqui etiam surculi ab arteria palatina. Venae ejuSdem nominis, Plures numero,

sanguinem in jugularem internam, Saepe etiam externam, revehunt. Conspicitur in dorso linguae Verbus radicem seculiare Venosum reto,

quod pro parte in Venam lingualem, Pro Paris vero in palatinas abit. Lymphatica Vasa copiosae sunt huic organo, ad glandulas lymphaticas, venis iugularibus vicinas, Plurimum tendentia Lingua mammatium sola tantum figura oti

mobilitat. a humatia differt et MyrmecoPbaca

70쪽

L1B. I. CAP. 1. DE ALIΜENT. ADsΠΜTIONE. inguam maxime elongare sciunt, dum Cetacea facie inferiora ex toto ferme adcretam habent. Aves Peculiare gerunt linguale os, quod linguas imitatur figuram, et cum o 3 Sibus hyoideis articulatim jungitur; pauci etiαm adsunt musculi, unde mobilitas linguae multo minor e St. In reptilibus plurimae occurrunt differentiae ; mobilis nempe et carnosa in nonnullis cernitur lingua; in aliis, ut in Crocodilo, marginibus et apice adcreta est , adeo , ut iis plurimi scriptores eam pleno denegaVerint; diversae etiam est in speciobus diversis figurae , saepe cartilagineo apico instructa. Pisce S chondropterygii omni destituuntur Ιingua, et Occurrunt Plurimae in aliis variolatos. Mollusca a Cephala et Vermes nullam ha-Bont linguam; insectorum Vero ordines organis

gaudent peculiaribus , Iinguae munus gerentibus Sol ungunt paIati mollis arcus g. 271.J poste-aetorem cavi oris partem f a v c e s) ab anteriora ;referunt fauces C RV eam muscUIOSum , qu Re PO-ctica et inferiore parte cum Pharynge , antica et inferiore cum larynge, SVPeriuS cum naribus,

Atque anteriora cum OriS CαVo Communi Cat. --

Saccuct membranae eo - musculosus , infundibuli- formis , ante colli Vertebras Pendu IUS, Suo modo inobilis , superne latus et Cum fauCibus communicans, deorsum angustus, inque OeSOPhagum continuatus P h α r y n g e m constituit. Tunica muscularis posteriorem efficit Pharyngis pariotem;

constat haec tribUS Carnet S Stratis, quae con- . trictores Pharyngi S dicuntur: constrictore superiore, medio et interiore. Ad latorα