장음표시 사용
11쪽
r litetarum maxima ex parte , linguarum pendet peraiectione, et argumentis probari poterit, rationem atque cognitionem gentis alicuius cum eiusdem linis sua arcte semper esse coniunctam. Porro eloquentiae et poeticae artis perfectio sine linguae persectione nulla esse potest. Quem natura ipsa oratorem sui poetam fieri voluit, ille tamen neque orator rieque poeta erit, nisi unam aut plures linguas securate ante
didicerit. Linguae itaque perfectio ad ea, qua praestantissima in gente aliqua sunt, merito resertur
i Graeci veteres atque Romani tantum linguae ipse rum patriae tribuebarit. ut maxima pars liberaliori, edueationis in ea discenda versaretur. Nostris rempo Ythus multi opinionibus ducuntur tam peruersis, ut puerili tantum uetate linguas discendas arbitrentur unde satis apparet, grauitatem eos huius rei dignita. temque pIane ignorare. Institutio, quae omnino hbe in genere ri quiritur, in scholis quam plurimis mala est adhuc comparata. Optandum itaque esset, ut vir aliquis inge nio et peritia praestans in libro aliquo sin. gulati maximam huius rei utilitatem ostenderet, simul . que doceret, quomodo lingustrum discendarum prameepta si uel in scholis tradenda. Qui linguam aliquam cliteit, omnibus suis numeris partibusque persectam ille eadem etiam re distincte, apte et recte distit en- gitare. Intelligi probe hoc debet, magis quidem, quam eulgo fieri id solet, si quis veratri rationem linguas in scholis docendi, sequi velit. - Non ipsa realiud est loqui, aliud cogitare, sed tantum certa qua--. dana habita ratione. g. 9. In Italia, Francogallia atque Germania varias societates viri docti inierunt, eo quidem consilio, ut linguae ipsorum patriae maiorem conciliarent perfectionem. Germania hucusque e multis societatibus suis non adeo magnam prouenire vidit utilitatem.
12쪽
Lingua in Germania cuiusque scriptoris arbitrio permittitur, et quod mirabuntur posteri sapientiores in seliolis hucusque plane sere ea est neglecta.
Ad linguae cuiusque perseetionem quatuor in
Primis requiruntur momenta. Primum quidem abundans copia vocabulorum et locutionum, quibus notio quaevis distitiete spieque declaretur. Sussiciens deinde numerus flexionum, quihus nomina ae verba in fine mutentur , quibusque omnes notiones multarum rerum habita ratione, ut numeri personarum, tempo rum, et quae sunt reliqua, accurate definiantur. Faei Iitas pomo quaedam, multa vocabula inter se concinna ratione connectendi, adeo, ut animi quaeque cogitata apte, recte, et si res ita postulat, cum grauitate quadam possint enuntiari. Ea denique ratio atque varietas syllabarum, ut aliae sint longae, aliaΘbreves; acutae aliae, aliae obtusae aliae clarae, aliae obseurae; unde varii in quavis lingua oriuntur pedesperiodorun , et varia versuum genera.
' Liber in quo linguae alicuius vocabula et Ioentiones continentur et variae vocabuli cuiusque definiuntur significationes, Vocabularium dicitur ,- sue Le-xNon. Tres sunt in primis, quae Vocabularium aliquod commendare possunt virtutes. Primum quidem es in eo debent omnia, quae in lingua aliquit usur. Pantur voeabula, et propria eorum significatio , ' vel definitione securata, vel si hoc fieri nequit, exem-.plis apertis et planis est declaranda. Signifieationis propriae prima est ratio habenda, et tune aliae et iam lignipeationes, et tropicae in primis sunt notandae. Hic simul ex optimis probatissimisque scriptori bus illi proferri debent loci, ubi dicta 4nest voeab
Devie voeabulorum . quae fere synonyma sunt, discrimen diligenter debet notari, atque exemplis
13쪽
inustrari. Indirentur simul ea voeabula , quae eandem quidem rem, sed alio modo exprimunt, et probe etiam hic erit animaduertendum, quaenam voeabula maiorem vim atque emcaciam liabeant, quae minorem. Gradatio talis est e. g. in noto illa Cieeronis Ioeo abiit , excessit, euasit, erupit. Devique etiam dignitatis vocabulorum ratio erit habenda. Alia enim limmilitatem qusndam prae se ferunt, alia vulgaria sunt, et alia quasi generosa. Aliis in argumento ludicro, aliis in serio locus tantum esse potest i
Vorabularium, omnibus suis numeris absolutum, satis pro dignitate aestimari non potest. Thesaurus est eiusmodi liber, qui genti alleui uniuersae carissiamus esse debet. Sed ad confieiendum talem librum opera requiritur multorum virorum, quibus praeter ingenii aeumen scientia sit multarum rerum, qui multa in lectione sint versati, et peritia omnium dileiplinarum artiuinque sint instructi. Vem iudicaret, si quis dieeret, vocabularii, omnibus partibus abso- Iuti, elaborationem ad dissicillimos sed praestantissimos simul ingenii humani conatus esse referendam.
Linguae leutonicae deest adhue Voeabularium, quod eiusmodi libri virtutibus ad aliquem tantum perfectionis gradum praeditum sit. Linguae urinae, italicae,
francogallicae atque anglicae iam exstant vocabularia, quae multas certe virtutes eiusmodi operis secum afferunt, optandumque omnino est, ut Germania , aliarum regionum exempla praeclara sine mora sequatur.
Desiderium auctoris nostiis temporibus expleuit Ade lungus V. S. qui unus in Lexico linguae patriae scri-hendo plus fere praestitie, quam societas eruditorum fian- cogallisa et italica. Prodiit illud opus sub tit: Ueesue heines Hammati sch kriti se hen Woerter buch s.lex de schen Spraehe iisque omnibiis virtutibus Diuitiam by Coo e
14쪽
' praeditum est, quas suleter II. Ia. in bono lexleo
Vocabularium, in quo ea tantum vocabula notanis tur et locutiones, quae non generatim linguae alicuius uniuersae sunt, sed in locis modo quibusdam aut regionibus usurpantur, Idioticon vocatur. Vocabularium, quod voces tantum pri initivas in se eontinet, quae ex lingua aliqua obsoleta et peregrina in linguam vuIgatem venerunt, et quod origines et derivatio- neS vocabulorum persequitur, Eomologicum ap. pellatur. Illud vero Vocabularium, quod vocabula quaedam obsoleta, quae in lingua aliqua vulgari non amplius intelliguntur, in Ie.continet, Glossarium vocatur. Tria haec Vocabularior in genera praeter multas alias hane etiam 1 ecum afferunt utilitatem, ut linguarum cognationes et populorum, qui iam exi. sunt in terrarum orbe, stirpes inde cognoscaninit. praeter linguarum cognationes nullum alium habemus fontem, ex quo historiam eorum temporum, quorum res gestae literis . non sunt consignatae, haurire possimus. . Idioti eon agraeeo priliariis. Multa huius generivvoeabularia nostris temporibus in Germania diuulgata sitiit, in quibus singularum prouinciarum et regionum voculae et locutiones explicantur. Illae locutiones vocantum idio t i sm i, loeutiones seu formae orationis surdidae ac plebeiae, et distinguendae .b idiomatibus h. e. proprie-ν tatibus linguae. ab ετυμον vera alimitia voeabuli origo.
Reliqua illa momenta, quae ad linguae persectionem omnino requiri supra g. I vidimus , pertractat Grammatica. Distinguit ea primum, pro notionum varietate, varia vocabulorum genera, Praecipitque, quibus flexionibus ad omnia mentis nostrae .
15쪽
eogitata securate designanda, voeabula sint in fine
mutas a. Etymologica pars Ostendit ea deinde
linguae cuique pecusiarem , plura vocabula inter se eonne. tendi rationem genium linguae , ut phrases inde ex; stant siue locutiones; quae Grammaticae pars Syntaxis vulgo vocatur . Agit ea tamdem de pronuntiandi mora, ἐt quaenam syllaba corripiatur, quae Producatur, quae acuatur, docet. Pro dia, Tradit Grammatica non nisi regulas, quae ex ipso loquendi usu repetuntur, reiicitque omnes eas , quas pro arbitrio aliquis constituere voluit.' Utile tamen esset, si praeter Grammaticas vulgo usitatas eκtaret etialain Grammatica aliqua pbilosophica seneralis , ') quae regulas traderet, quibus persectio cuiusque linguae posset diiudicari. Cum his regulis illae, quae iam valent ex usu loquendi, tune possent comparari, eaque restabiliri, emendari et augeri.
γ Complectitur I. N. Me iner in sua Gram m a tica phi- .losophi ea hebraicam, graecam, latinam, germani eam et francogallican easque inter se conperat.
Regulae cuiusuis linguae ipso loquendi usu confirmantur. Qui Grammaticam igitur conscribere vult, ille ante omnia linguam ex longo usu, et auctorum optimorum lectione diligenti debet callere , et eo praeterea ingenii acumine praeditus esse; ut naturamae indolem linguae plane intelligat, eiusque regulassaeili ratione atque perspicua tra dat. Non licet, illi
ex paucis quibusdam exemplis regulas conficere' generales, et Omnia reliqua ad exceptiones referre. Regulae enim ad maximum eXemplorum numerum semper spectent et paucas tantum exceptiones admittant. 6. I 8 ./ Graim mattea sat bona omnium digna est admiratione, eiusque maxima in eo posita est utilitas, ut non solum homines peregrini eo accuratius linguam alibquam discant, sed etiam natura et indoles eiusdem
16쪽
genuina postem soro venientibus clognostatur. Non
1olum scriptoris cuiusque causa sed ad incrementum etiam literarum optandum maxime ne lingua, qua viri in omni genere praestantissimi ad consignanda ingenii sui monumenta usi sunt, adeo a sequentibu mutetur, ut eius indoles in flectendis connectendis. que vocabulis a lingua recentiori differat nimis. Ο-ptandum hic potius esset, ut eius vlus plane abrogaretur . eaque tamquam lingua emortua putaretur. Damnum illud Grammatica solide conscripta optime potest caueri, quae vero nil nisi, quod optimorum scriptorum exemplis confirmari possit, in se contineat. Talis Grammatica deest plane adhuci linguae germani. 'cae. Fortasse nondum lassiciens numerus auctorum classicorum, uti vocantur , nobis est praesto, ex quorum scriptis possit satis auctoritatis regulis semel constitutis conciliari. 'Inopiam uti Lexici ita et Grammaticae linguae germanteae subleuauit Ade Iungus, vir omninm fere literarum in primis linguae patriae peritissimus in Sy lte mate i. g. . Umstaendliches Lehrge hae ude von I. C. Ade- lung Lips. I78a, II Voll. 8. quo In libro omnia summo acumine et ordine philosophico explicata sitnt, ac illustrata, quique omnibus, qui recte linguam vernaculam
cognoscere cupiun , quam maxime est commendandus.
Vbertiis adhuc quaedam in Maxa et in der d. Sp. et . Veber d en de ut sc h en S i ii ab eodem auctore tra
Opisndum omnino esset, ut vir quidam doctus et ii telligens eam in se susciperet operam, cuius iam celeberrimus ille Saco de Verula1rito auctor fuit suasorque, ac de variarum linguarum proprietatibus librum conscriberet, in quo simul ostenderetur, quid in quaque lingua persectum et quid imperfectum adishue et mancum sit. Hac ratione posset tune alia ex alia emendari Magna etiam inde existeret utilitas, si voeabula illa separatim notarentur, quae quibus
17쪽
dam tantum linguis poeulsaria sunt,' et quorum nouisoner in aliis linguis non possunt voeabulis efferri. Fortasse adhuc variae in omnibus eruditionis partibus notiones sunt, quae non niti ambagibus et imper secte possunt designari. Illae notiones diligenter essent notandae, et cogitandunt simul soret, quomodo designandis illis eopiosior reddi lingua aliqua pollet.
Qui linguam aliquam solide diseere vult, ille e
iam mores, instituta, vitae genus, artes ae leges gentis eius nouerit necesse est, apud quam lingua haee in usu fuit, quia vocabula multa et locutiones originem ad has res referunt. Haec omnia in Lexicis simul essent indicanda. Quod vero, quum non ubique breuibus fieri possit, ad linguas prisci temporiscliseendas hane naeta est Philologia accessionem, ut de moribus, institutis, Vitae genere, artibus et legii bus gestis eius, cuius lingua discitur, seperatim ad. hue agatur. Haec philologiae pars nomine Antiquiaiorum insignitur. Descriptae igitui sunt antiquitates Ebraeorum, Graecorum atque Romanorum et multa inde ad linguas eorum intelligendas sunt repetonda. 6. a I. In perserutandIs rebus his antiquis multi iam sumisma cum laude sunt Versati, et eximia eruditionis dederunt documenta. Sed variae tamen in hac re interdum adhuc sunt accessiones, quil us saepe cognitio linguarum priscarum ampliscatur, et loci quidam veterum scriptorum, antea obscuri, illustrantur. Et ab hae quidem parte maximum huic rei statuitur pretium. Sunt tamen adhue in quibusdam scriptis antiquis, et praecipue in veteris et novi Testamenti
libris saeris multi loci; qui ab aliis plane non, et ab aliis perverse intelliguntur, quique ab antiquitatum indagatione suam adhuc exspectant illustrationem.
18쪽
Linguae mortuae, uti vulgo voeantur, non nisi ex seriptis, quae in iis excellant, disci possunt. Haec
seripta vero per varias manus in inultis exemplis vel 'sexcenties denuo repetitis ad nos peruenerunt. Caueri hae ini re non potuit, ne multis in locis vocabula corrupta ac deprauata inueniantur. Orta inde
est noua Philologiae pars, quae Critica vocum potest nominari, ut nimirum distinguatur a Critica artium, de qua deinceps agetur. Docet illa , quomodo lectio genuina sci ipti cuiusdam veteris possit diiudicari, et, subsidia in medium simul profert, quibus loci eo rupti ac deprauati possint emendari. Hanc Clitieam vocabulorum Io inricus V. C. in egregio libro, qui ira eristea ' inscribitur, inulta cum eruditione Per.
i Hae quidem nune sunt variae Philologiae partes. Linguae vero praeeipuse et in primis discendae omnes illae sunt, in quibus exstant seripta , quae literaruinartiuinque cognitionem amplificant, atque promouent. Optandum esset, ut gentes hodiernae, quae literis artibusque colendis operam dederunt, ad mentis cogitata literis consignanda uterentur sermone laiatino, idque ob peruulgatum illius, usum. Non cuiusque est, omnes eas linguas discere, in quibus libri eonferipti sunt. Multa igitur gentis alleuius inuenta aliique egregii labores , multis exterorum plane non innotescunt. Non enim omnes libri in linguam patriam cuiusque gentis possunt transferri. g. 24. E linguis mortuis discenda primum sunt linguae antiquae orientis, hebraica, Briaca, chaldaica, et ut eo melius illae intelligantur, recens lingua arabica, quae a prima mundi aetate od haec nostra .tempora expcrs
19쪽
fere suit omnis mutationIs. Cognitio harum linguarum ad intelligendum codicem sacrum maximes est necesshria.' Linguae hebraicae discendae, qua plurimi V. T. libri consignati sunt, iam inde a trecentis an- nis operam dederunt VU. DD. et tamen cognitio eius- , dem impersecta adhuc et manca remansit. Multi in sacro codice loci plane nondum intelliguntur, et alii apud interpretes sensum quidem habent, qui tamen
a vero scriptorum sensu, mirum quantum, recedere
videtur. Et quod dolendum in hac re maxime est. fidei dogmata ex multis eiusmodi locis conflata et - res gestae inde sunt emetae, quae doctrinae Cristi. noruin opprobrio sunt. g. 2S. Optandum itaque esset, idque ad religionis ma-Xlinam utilitatem, ut exemplo earum s.cietatum: quae Academiae literarum vulgo vocantur, viri qui- clam docti et intelligentes in societatein coirent, eo quidem conIilio, ut cognitior harum linguarum maiora inde capiat incrementa, et interpretatio sacri eodicis ad maiorem persectionis gradum prouehatur. γ
γ Reis kius, Mi ehaelis, ut alios praeterihittam, in x hoe genere multiim hucusque sanae librorum sacrorum interpretationi operae praestiterunt, quorum vestigiis hodie ni Theologi insistentes noctem caliginosam, Biblio. rum exegesin prementem, discusseriam. i
Ex linguis antiquis discenda porro etiam est lingua
graeca atque larina. In utraque, inprimis graeca, Iibri ad nostra tempora peruenerunt, quae ad Opera eruditionis absolutissima merito reseruntur. Sive spectemus ad eloquentiam siue ad poeticam artem, literarum elegantior uin cognitionem, ad historiam et Philosbphis in carere certe linguis hisce non possumus. Magna in Germaniam redundaret inde utilitas,
si utrique huie linguae distendae magis daretur opera, idque iudicio politiori seueritateque maiore. Si in r
20쪽
I 3publiea eruditorum leges possent promulgari, haeeptimum locum in illis obtineret: ne quis librim cou- scribito, nisi antea Graicorum Romonorumque scripta antiqua ὰiligenter inultumque perlegerar. , . - 3' *7 . . In linguis reeentioribus primae partes tribuendae sunt italicae , hispanicae , traucogallicae, anglicae atque germanicae, quia in his linguis s cripta exstan . quibus res grauissinae utque viisssimae pertractantur. Translationes minime possunt harum linguarum cogniti. ouem reddere superuacuam. In linguis recentioribus quatuor. illae iam .hius dictae et tres in primis priores in eo praestant germanicad, quod i quum ad latinam originem referant, ex hac omnia vocabula et multa etiam ex graeca recipere, et quasi ius ciuitatis dare illis possint, quoties nempe ad notionem aliquam designandam deest adhuc vocabulum. Romani talia de linguae suae inopia conquerebantur, si cum graeca eandem, compararent. In linguis receim tioribus magis adhue loeu. est eiusmodi querelis. Sed sicut Romani inulta vocabula ex lingua graeca, quae Emanae erat cognata, receperuiat; ita et linguae qua da in recentiores possvpi ex antiquis locupletari. Linia sua serinanica non nisi ua vocabulis, ita dictis, ieeh-nieis illa potgst opportunitate uti. Quicunque eas eruditionis partes, quas tractandas sibi elegit, toto illarum ambitu cognoΙeere vult, illum praeter linguas Nntiquas recentiores etiam antea nominatas discere
ventio, linguae nimirum generalis, vel scripturae potius, quam gens quaecunque sua ipsius lingua legere posset, sicut omnes Europae 'gentes numeros legunt et computationes, easque intelligunt, et sicut Chi. menses et laponenses linguas suas diuersas inter se iis . dein signis exprimunt adeoque in scriptis inuleem se intelligunt. Celeberrimus ille Leibnitius Iocum '