장음표시 사용
601쪽
CAP. XVI. De poena temere litigantium. 499
contra lib. 2. Cod. praecedit titulus de edendo titulum de in jus vorando. Et hunc suis se ordinem edicti perpetui auctoritate Adriani Imperatoris I Iuliano compositi, ex lib. ad edictum Ulpiani& Pauli D. Cujac. docet, qu bd eodem sere tempore & reus vocaretur in jus, & ei ederetur actio , nec facilε, inquit , potest constitui editio vocatione in bus, an vocatio prior fuerit editione. Quidam existimant vetusto jure
editionem fuisse ante vocationem,& utuntur auctoritate Terentii in Adelphis act.2.F. I. AEschines enim in jus voeaturus lenonem, prius actionem edit ei his verbis: Nam ego liberali illum' pro causa manu, Nunc vide innum vis argentum accipere , an causam meditari tuam tDHibera hae dum ego redeo, leno.
Sed huic sententiae ego antiquiorem Comicum Plautum oppono, ex quo constat indicta causa vocationem locum habuisse: ait enim actor se coram Praetore causam dicturum, velut est in Aulularia, dicam scripturum, Iam quidem, inquiri ad Pratorem hercle te rapiam, or tibi scribam Heane Solebant igitur aliquando edere actionem ante vocationem; vel in ius vocare, ut statim apud Praetorem ederent: nec ulla, opinor, fuit necessitas prisis edendae actio nis. Et quamvis praecedat editio, rectε tamen dicitur principium instituendarum actionum proficisci a vocatione in jus t tunc enim propriε quis dicitur incipere actionem instituere,chm in jus vocat. ad eum qui jus dicturus est; & avocatione in jus coepisse ipsam leg. x II. tab. illa parte, si in jus vacar, notissimum est ex M'. Tull. lib. 1. de legib. Hocile datur libellus conventionis, quo ab executore quis in jus vocatur: simul ergo & editur actio, & in jus vocatur, juxta ritum explicatum in Novella ues. ad quam vide C ac. ACTIONvM 1NsTI TvENDA RVM p R I N e 3 p I v M J His verbis vid tur innuere Iustin. vocationem in jus editionem actionis praecessisse, unde in Pandectarum corpore titi de in jus vocanda. praecedit titulum de edendo, sed in codice contra: quocirca Cujacius in Paratis. Codicis de edendo ingenuὸ fatetur non facit hconstitui posse, utrum editio vocatione, an vocatio editione tempore prior fuerit': quas conjunctas potius, & amnes, atque contiguas fuisse docet, quamquam lib. ro. Obs cap. Io. afirmare non dubitaverit, editionem praecessisse vocationem in jus. Hodie autem dato conventionis libello ab executore vocatur quis in jus, smuluque editur actio. .' i Qv A p A R T a P RAETO R J Non. tantum coercentur qui temerὶ litigant, ut docuit Iupra Iustin. sed & qui temerὸ venia non impetrata in jus vocant perso Π s, quibus reverentiam debent, l. 4. or i. generaliter, st. de in jaa voe. Quod rec pium erat, non tantum quia olim vocatus, si non iret, & vocantem sequeretur, aut cautionem praestaret judieto sisti , poterat in ius rapi per vim ex lege x IIὸ rab. Si calvitur, pedemve strati, mananrando facitor sed & propter illam rationem, quae redditur ab Vlpiano in Lio. sed etsi, g. Pratis ais , f. de in jur voe. ne scilicet temerὸ Ἀ-mo sa actio adversus tales personas instituatur,&ne levi de causam jus vocentur. Iquae ratio cum etiam hodie vigeat, jus quoque quod cx ea ducitur debet valere obtinere.
602쪽
IN ST IT. D. IVS TIN. LIB. IV.
Sudit xx set vide ossicio iudicis dispiciamus. Et quidem imprimis illud observare debet iudex, ne aliter judicet quam quod legibus, aut
Consta tutionibus, aut moribus proditum est.' Hic titulus pertinet ad officium judicis dati, qui non jurisdictionem , sed
solam judicandi facultatem habet, ut loquitur l. vlt. Cod. ubi 2 apud quem cognit. in inter restit. agit. sit. Quod ossicium servile dc mercenarium vulgd vocant interiss retes, ex sententia l. 4. Od. depositi; quia judex quodammodo servire & ancilati videtur actioni cui est addictus : ideoque illud metiit debemus ex natura, & formula actionis cui iudex addictus est, quae vel plus, vel minus concedere solet. I. I . idem Labeo .F. de relig. or seu t. sun. quemadmodum eleganter Iurisconsultus ait, arbitri officium pendere omnino ex ipso compromisso, & forma compromissi a id est itispiciendum esse compromissunt ex quo officium arbitri pendet, i. 32. S. deo is, 1. de recepi. qui arbitr. receperis. I. Ideoque si noxali juaicio addictus est, observare dcbet, ut si comdemnandus videtur dominus, ita debeat condemnare , Publium Maevium Lucio Titio in decem aurcos condemno, aut noxam dedere. g. II. Et si in rem actum sit, sive contra petitorem Judicaverit, absolvere debet possessorem: sive contra possessbrem jubere eum debet, ut rem ipsam restituat cum fructibus. Sed si possessor neget in praesenti se restituere posse, Ae sine frustratione videbitur tempus restituendi causa petere, indulgendum cst ei: ut tamen de litis aestimatione caveat cum fide iustare, si intra tempus quod ci datum est, non restituisset. Et si hereditas petita sit : cadem circa fructus interveniunt, quae diximus intervenire in singularum rerum petitione. Illorum autem fructuum quos culpa sua possessor non perceperit, in utraque actione eadem ratio pene habetur , si praedo fuerit. si vero bona fide possessor fuerit, non habetur ratio con-aumptorum, neque non pcrceptorum. Post anchoatam autem petiti mem, etiam illorum fructuum ratio habetur, qui culpa posse ris percepti non sunt, Vel percuti consumpti sunt.
SIVE CONTRA PossEsso REM J Certum est , licet in eontraria sen-rentia fuerit Accursus, agi in Me 3. generaliter tam de bonae fidei, quam de malae fidei possessbre: uterque enim tenetur restituere fructus ante litem contestatam perceptos qui extant, si nominatim petiti fiat: tam enim fructus quam rem ipsam potest actor vindicare, l. 3. mala sitii, Cod. de condict. ex lege, & offici ci judicis veni-ie non possunt nisi sint petiti, I. 1s adsies item mendum, is de aedilit. edicto. ET SI HEREDIT As PETITA sa T J Locus est omnium sermone protritus, cum de fructibus tam a bonae fidei, quam a malae fidei posses lare restituendis quaeritur; sed meo judicio infeliciter explicatus.
603쪽
C A p. XVII. De ossicio judicis. sol
Et vi uesum sensa in hujus s. assequamur: primbobservat uin est lianc sententiam , Si hereditas petita sit, eadem circafructus intervenire, quae intervenerunt in re--φΡlarum petisione, generalator esse accipiendam non talum de malae fidei possessore, sed etiam de possessore bonae fidei; ut uterque teneatur fructus cum με pia, Schereditate restituere. Quae tamen definitio locum tantum habet in fructibus extantibus ante litem comestatam perceptis, quod omnicio su adera i verba quae sequuntur, νει-- autem Damis , quos pineor cu'a μή non preceperit. Ea quibus Tecte cum glosia, & Cusacio colligimus citctum fuisse de perceptis extantibus: quia consequenter tractat de non extantibus, id est de consumptis; Se de iis qui numquam extiterunt, id in qai percipi potuerunt, sed non sani percepti culpa possessoris, dc pro perceptis & cons aptis habentur.
Secuncto notandum est, hoc loco non hoc quaeri, vel tracta ri, an jure 3c potestare astrariis , sive formulae; vel quo alio modo , puta, ossicio iudicis; vel proposita alia speciali actione haec fruchum restitutio fieri debeat. Vt , in g. si quis a non δε- mino , sora, de αν. rivistone, cum Iustinianus ait, dominum sipervenientem agere posse contra bonae fidei possies lorem de fructibus extantibus, de malae fidei posses s rem cogi posse restituere non solum extantes, sed etiam consumptos r hoc simplici-εer Iustinianus ait, bonae fidei possessorem restituere fructus extantes, malae fidei
possessorem restituere omnes fructus tam extantes, quam consumptos; quamvis restitutio diverso jure fiat, consumpti enim restituuntur condictione, extantes vindicatione speciali, vulgata l. mala fide, C. de condict. ex leg. Et in petitione hereditatis certissimum est fructus ante litem contestatam peree-litos, jure δc potestate actionis esse restitit endos: sunt enim augmenta, quae appelatione hereditatis continentur. In petitione verb speciali rei singularis, constat debere actorem fructus separatim petere, ut de armamentis navis dicitur in l. 3. 6 armamenta, f. de rei vindicatisne r vitam re quam fructibus nominatim vindieatis, edem judex addicatur, qui rem cum fructibus restitui jubeat. Et ita exaudiendum est quod ait L domum, C. de rei vindicat. Praeses domum cum perceptis Pensionum H
stitui iubebit; per judicem scilicet, quem daturus est tam de fundo, quam de fructibus , ut in I. cerrum , C. eod. tit. Vel sit forsitan nominatim fructus cum re non vindicaverit, potest rursus agere vindicatione:& ita intelligenda videtur d. l. mala side, C. de condict. ex lege ; fructus enim ante litem contestatam percepti non possunt hac speciali petitione contineri, dc nominatim sunt condicendi, vel vindicandi. Et haec est certissima differentia inter generalem petitionem, dc specialem; sive agitur de fructibus ante litem motam perceptis,& extantibus; sive agitur defiuctibus qui culpa non sunt percepti, aut percepti consumpti sunt: ad quos pertinere non potest ossicium judicia, vulgata I. aediles 1 s.f. item 'νendum est,f. de adisitio ediis No. Vt contra si agatur de fructibus post litem contestatam perceptis, generaliter dicimus omnes fructus in utraque actione praestari ossicio ludicis, ι. heres 1I. S. vlt.f. de ρetit. heredit. l. neque, j. de Uuris. Ex quibus apparet malε glossam, malE Cujacium hanc taxativam particulam pene, referre ad vatietatem de diversitatem sormulae, & actionis; quasi fluctus non percepti, qui percipi potuerunt, vel percepti consumpti sunt ante litem contestatam, in petitione hereditatis petantur ejusdem actionis vi ac potestate : in rei vii dicatione non eadem actione . sed alia speciali, ut glossa uus; vel judicis ossicio, ut Cujacius voluit. Quia eadem varietas & diversitas in fructibus reperitur perceptis, , extantibus; in quibus tamen sine ulla taxatione absolute dixit eadem in-
604쪽
tervenire si hereditas petita sit, quae in vindicatione rerum singulatium interve
Quaerenda est igitur alia interpretatio hujus particulae pene, quae in his libris nunquam otiosa est. Nil enim quoque praestat diligentia Theophili, qui nos remittit ad nescio quem tractarum de judiciis: & rem tuisse dissicilem varietas exemplarium ostendit. Quidam enim libri hanc vexatam clausulam ita concipiunt, Ili m- autem fructuum quos possessor culpa sua non perceperit, aut iliorum quos Perceperit, id est consumpserit, ut ind. I. neque, f. de usuris , quae lectio non est contemnenda εquia subjicit, si bona fidei possessor sit, mn habetur ratio neque non perceptorem, neque consumptorum; ut jam dixisse videatur per contrarium s praedo sit, non perceptorum,& consumptorum in utraque actione eandem pene rationem haberi. Et ait pene, quia aliquatenus diversa ratio est : praestat enim in petitione hereditatis praedo nota solum fructus non perceptos, aut consumptos; aut potius aestimationem & pretium non perceptorum , dc consumptorum, qui scilicet in utraque actione a judice aestimantur, & in sortem rediguntur, l. si navis 61. 3. vlt.f. de rei vindis. non soldm, inmquam , fructuum pretium praestat, sed etiam usuras: & hoe est quod ait I. illud, j. Rari , f. de petit. heredit. praedonem fructus consumptos suos non facere, quia a gent hereditatem : Ideoque, inquit, eorum quoque fructus p stabit, id est usuras aestimationis, ut in I. heres, ε. vlt. eod. tiu
Idemque est dicendum de fructibus quos culpa sua non percepit; hi enim quoque aestimantur tamquam hereditatas augmenta. Et quia pretium debet qui utitur fluctibus, vel uti potuit; hujus quantitatis usuras hoc judicio praestare tenetur; quamvis benigna interpretatione aliud respondeat Papinianus in odium fisci, de eo qui instaudem logis tacitam fidem commodavit de restituenda hereditate incapaci , t. eum qui, st. de his qui ut indign. At in hac petitione hereditatis certissimum est usuras eorum fiuctuum, quos in sortem redigit, judicis aestimatione esse praestandas: quia, ut Papinianus ait, hi fruinctus praestant ut tamquam augmenta hereditatis. In petitione veth rerum sinsula in rium, quamvis malae fidei pollestar sit, dc fructus consumptos,& quos percipere potuit praestare teneatur, id est aestimationem fiuctuum qui non extant: fructus enim extantes non aestimantur, sed praestantur sine usuris indistincte, id est in utroque judicio, tamquam corpora. Hujus tamen quantitatis usuras non praestat tamquam augmenta, ut in petitione hereditatis, sed tamquam accessiones rei, d. l. neaque, ubi glossa recte notat, accessionis accessionem esse non posse.
Hoc est ergo quod hoc loco ait, pene idem observari in utraque actione, si praerido sit. Quod si bonae fidei possessor sit, est magna differentia inter petitionem heinditatis,& rei vindicationem; in hac enim neque consumptorum, neque non perinceptorum ratio habetur; in illa praestat bonae fidei ponsior tamquam hereditatis augmenta fiuctus omnes, per quos locupletior factus est d. l. illud, 6. praedo, in 1.
Et haec omnia loeum habent, si quaeratur de fructibus perceptis, aut percipiendis ante litem contestatam. Nam, ut subjicit, post litem contestatam eadem est omnino omnium possessiorum in utraque actione conditio: praestantur enim generaliter fiuctus non percepti, dc consumpti: neque debentur usurae horum fructuum, qui officio judicis in utroque judi o praestantur: qui & in petitione heredi tatis non tamquam aeugmenta, sed camqu in Mcςssiones Post litem contestatam Praestantur,
605쪽
C A p. X VII. De Uscio judicis. so;
Summa igitur haec sit, in utraque actione fructus percepti ante litem contestatam extantes praestantur a bonae, vel malae fidei possessore : fructus non extantes, id est percepti & consumpti, vel qui percipi potuerunt, in utraque actione praestantura malae fidei possessore. Sed in petitione hereditatis praestantur fructuum usurae, quae non praestantur in rei vindicatione. Si ver b bonae fidei possessor fuerit, in rei vindicatione nulla ratio habetur consumptorum, & non perceptorum: in petitione hereditatis praestat bonae fidei possessior fructus, per quos locupletior factus est. Post
litem contestatam, eadem omnino est in utroque judicio omnium possessorum conditio. ET si HEREDIT As PETIT A SIT J In petitione hocessitatis eadem observari circa fructuum restitutionem, quae in rei vindicatione, docet : ut scilicet jubeat judex omnes fructus extantes una cum re restitui. Sed quamvis in hoc conveniant, in alio differunt. Nam in rei vindicatione, ut jam dixi, nominatim petendi sunt fructus; percepti enim non sunt partes rei, sunt tamen partes hereditatis, α augmenta ; ideoque hereditatis nomine veniunt, cum augeant hereditatem, I. m. 3. 3. versic fructus , . de petis. hererit. Quocirca qui petit hereditatem ,.fructus
etiam petit: qui rem simpliciter petit, non petit fructus separatos, sed pendentes tantum, qui pars fundi videntur, ι. 44.frucias, st. de rei vindis. Illius tamen diffe-xentiae non fit mentio in hoc titulo ; quia illa respicit actoris petitionem, de cujus ossicio hie non agitur, sed de ossicio tantum ipsius judicis.' 3 EADEM RATIO PENE HA BETUR J Aliquam esse differentiam inter petitionem hereditatis & rei vindicationem, cum agitur adversus praedonem, id est
malae fidei possessorem, de fructibus perceptis & consumptis; si ve de iis qui percepti non sunt culpa posse ris, percipi tamen honeste potuerunt, indicat particula pene, quae numquam cst otiosa in libris nostris. Praestat enim in petitione hereditatis praedo non sollim fructus consumptos, aut non perceptos, vel potius aestimati nem & pretium illorum: sed etiam pretii aut aestimationis usuras, ut docet evidenter Paulus int. o. illud, f. mari,ff. de petit. heredit. dum ait praedonem fructus suos non facere consumptione, quia augent hereditatem: ide6que eorum quoque fetu -ctus praestare, id est aestimationis vluras, ut tradit Papinianus in I. 3I. heres, ε. vlt.f. eod. Quamvis benigna interpretatione idem Papinianus aliud responderit in odium fisci, cujus semper mala caula est sub bono Principe, in eo qui in fraudem legum tacitam fidem accommodavit de restituenda hereditate incapaci, l. 13. eum qui,sf. de his, qua ut indign. aufer. Attamen in rei vindicatione praedo fructuum consumpto is εTum, Vel non perceptorum, qui tamen pro perceptis & consumptis habentur, aestimationem praestat; sed non aestimationis usuras. Cujus differentiae ratio haec est, quod in petitione hereditatis fructus veniant quasi partes & augmenta hereditatis,
at in actione in rem, tamquam accessiones rei: accessionis autem accessio esse non
potest, alioquin accessionum nullus esset finis. In persona quoque bonae fidei possessoris, inter utramque actionem est differentia ; quia in rei vindicatione nulla habetur ratio consumptorum, neque non perceptorum: in alia omnes praestat tamquam augmenta hereditatis, ex quibus Iocupletior factus est, d. t. o. f. predo. Post litem autem contestatam eadem est omnino in utroque judicio omnium possessorum conditio, ossicio enim judicis fructus praestantur.
g. III. Si ad exhibendum ' actum fuerit, non sussicit si exhibeat remis cum quo actum est: sed opus est ut etiMa rei Guian debeat exhibere,
606쪽
so INSTIT. D. IvST IN. LIB. IV.
id est, ut eam causam habeat actor, quam habiturus esset, si quum primum ad exhibendum egisset, exhibita res fuisset. Ideoque si inter moras usucapta sit res a postes re, nihilominus condemnabitur. Praetcrea fru
ctum medii temporis, id est , ejus, quod post acceptum ad exhibendum
judicium , ante rem judicatam intercessit: rationem habere de t judex. Quod si neget is cum quo ad exhibendum actum est, in praesenti exhibere polle ,& tempus cxhibendi causa petat , idque sine frustratione postulare videatur: dari ci debet, ut tamen caveat se restituturum. quoci si neque statim iussu judicis rem exhibeat, neque postea exhibiturum se caveat, condemnandus sit in id, quod actoris intererat ab initio rem ex hibitam esse.
' Si AD Ex Hi BEMDvM J Plus est restituere, quam exhibere; quoniam exhibere est facere in publico potestatem, ut ei qui a it experiundi sit copia, I. a. f. ad exhib. at restituere est poste rem facere, fructusque reddere, & efiicere ut id habeat actor, quod habiturus esset, si statim judicii aecepti tempore res ei reddita fuisset, i. 3 s. refluet everb. AD. Sed in actione ad exhibendum exhibete habet plenam significationem, & omnem causam continet,l. 9. Iuliamis, ε. quantum,
g. FU. Si familiae erciscundae judicio actum sit, singulas res singulis
heredibus adiudicare debet. de si in alterius persona praegravare videatur ad judicatio, debet hunc invicem coheredi certa pecunia sicut jam dictum est in condemnare. Eo quoque nomine coheredi quisque suo condemnandus est, quod soliis fructus hereditarii fundi perceperit, aut rem hereditariam corruperit, aut consumpserit. Quae quidem similiter inter plures quoque, quam duos coheredes subsequuntur.
SINGVLAs REs SINGVLis HEREDI avs J Potest tamen aliquando eamdem rem pluribus adsudicare, ut in I. item Labeo, s. i. s.fam. ercsc. Sed magna quaestio est de re communi pro indiviso inter heredes 3c extraneos, vulgo tractatis
in l. 23. F. si testator, f. fam. enisic. cuius β. cum Alberico, Falgosio,& C acio tres casus facio. Primus hie est, si testator iandum communem habuit cum Titio, ut in ι. Mavius, F. eod. tit. Secundus, cum fundi sui, id est fundi qui in solidum ad testaetorem pertinebat, partem legavit. Tertius, cum unus ex coheredibus partem, quam habuit pro indiviso in fundo hereditario, ante acceptum iudicium famili reerciscundae vendidit, ut in I. ex hereditare of eod. tin cujus species non est ab isto tertio casu separanda, ut male Albericus censet. His tribus calibus quaeritur quid di cecidum su de ξ arte standi, quae pro indiviso communis repetatur m hei editate: dcxes iactet Iurilconsillius ad ossicium iudici; pertinere, ut eam partem, quae test torri fait, alicui jubeat tradi. Que verba, ut Cujacius animadvert ut liἷ. 12. Obsc F. vlt. proprie pertinent ad prunum casum, quo posuimus fundum fui Te conmmunem Inter testatorem & Titium: pars enim proprie dicitur testatoris, quam Pro, i divisci habuit in fundo commui. Sed secundo dic t Urio calu dicimus fundum Integrum, S sblidum fallia tenatotas, crius partem legavit; vel um s ori colieressibus
607쪽
CAp. XVII. De Oscis judicis. sos
ejusdem sundi partem alienavit: quibus tamen casibus partem quoque testatoris dixiste videtur, pro parte quae in hereditate remansit, ut acutissimE docuit Fulgosius; pars enim legata in hereditate non est , ι. 81. de servo corrupta. Nec pars ab uno
herede alienata, d. l. ex hereditate.
Et ut liberὸ dicam quod sentio, videtur esse in hoc f. desectus seu reticentia , cui similem alias notavi, in L est. C. de pactis interemt. st Uenditori compos in qua constat emendari ius, quod obtinuit in tribus casibus propositis in I. nemo 62. . de pactis. Ex quibus primum ,& secundum refert omisso tertio; ad quem tamen pertinetratio subjecta, quod & Accursus animadvertit: ut sit pluiniam manifestum verba d.6stestatis esse accipienda de parte quae in hereditate remansit; de hac enim parte quaeritur quid fieri debeat. Et quod Iurisconsultus ait, ad ossicium judicis pertinere, ut hanc partem alicui jubeat tradi, Doctores Omnes tam veteres, quam recen-riores accipiunt de adjudicatione, quae statim dominium transfert in eum , cui res adiudicata est ipso jure, sine ullo facto , S. vlt. hoc tit. dc apud Vlpianum lib. rei tit. I9. S adjudicatione: quod ita accipiendum est, ut statim atquo iudex promuntiavid partem illam, fundum illum , certam partem fundi pertinere ad coheredem, sta tim sine ullo facto, jure ipso dominium trant eat. Et tamen in d. g. Iurisconsultus ait judicem jubere tradi, quasi traditio ex parte coheredum necessaria sit: at sussi ot adiudicare verbo., nee qui adiudicat jubet tradi. Ideoque Odosredus vetus interpres, quo frequenter Cinacius utebatur, supplet, Iubeat tradi, inquit, ex causa
divisionis, si dividi possit ; vel ex causa adjudicationis , si dividi non possit: ut secuniadum sententiam quae praevaluit, hic sit sensus horum verborum jubeat tradi, id est praestari, restitui partem, quae in hereditate remansit, uni adjudicatam : quod foste tunc necessarium est, cum pol sessio rei adl udicatae est penes unum ex coheredibus , v in l. 2. C. communi divid. At haec portio est in hereditate, & eam sine facto dc traditione coheredum rechὶ a judice adjudicatam coheres nancisci potest: vestustra iubeat tradi, quod sussicit designare, & demonstrare.
Itaque vereor ne nos omnes deceperit Cujacii interpretario r& ita de hae quaestione ratiocinari soleo. Portio haec communis inter coheredes & extraneos, quamvis quodammodo certa dici possit, ut in l. locus,f. de acquir. possess. tamen in hoc iudicio familiae erciscundae incerta est: quia omnes in ea parte habent dominium, juris intellectu, non divisione corporis, ut loquitur Papin. int. Is avius, ε. sed si pars ,s
de heg. 2. Haec ergo pars incerta non potest adjudicari; quia nec aestimari separati iti, nisi assumpta re universa, ι. Mevius , j. vis. s.famil. recisi. At si totum assumit judex, festimat partem ; vel , vi Fulgosius loquitur , mittis manum ad partem quae est ex tra hereditinem: qua ratione fretus, ex sententia Iacobi vetustissi interpretis recto concludit, hanc partem non posse venire in hoc judicium, ut inter heredes dividatur; quia impostibile est demonstrare ear rem glebae, in qua non sit pars illius partis, quae est extra hereditatem. Quod si haec ratio obstat divisioni, obstare quoque debet ad judicationi: quia scii non potest quin adjudicatio partem quoque quae est
extra hereditatem contineat: auod praestare non potest judex huic actioni ad diactus; quia nec potest generaliter attingere rem communem inter coheredes &e traneos, I. 3. C. commani divid. l. familia, C. communia viri que judie. Ex quibus constat, ita d. t. ex hereditate esse accipiendam, ut nulla ratione pars quae remansit in hereditate communis veniat in hoc judicium, ut dividi, vel adjua
dicari possit; ideoque non ait adsudicari, sed tradi. Quod ut intelligamus, animadvertendumest multum distare ab adjudicatione hunc iussum traditionis. Adjudicat
608쪽
sos INSTIT. D. IUSTIN. LIB. IV.
eio est ei, ilis modus transferendi dominii: quo genere cam judex non possit domlnium transserte, propter inseparabilem mixturam rei quae est extra judicium, utitur remedio communi dc quod non potest expedire per adjudicationem, assequiatur per traditionem. Nam quamvis judex non possit hanc portionem vel dividere.
vetadjudieare postant tamen coheredes inter se aestimare, vendere, donarer imb ante auAcium acceptum in extraneos transferre, & ex causa venditionis, donationis, aut alia qualibet causa tradere, d. l. lomu, f. de acquiri Ita igitur judex rem expediendam esse censet, ut uni a ceteris coheredibus motio justo pretio aestimata tradatur, habita scilicet ratione partium quas coheredes habent; ut per traditionem coheredum unus essiciatur dominus rei communis pro
indivise , quem per adjudicationem judex facere non potest dominum. Quod eadem planε ratione fit, qua in t a. f. vlt. ct t. 3. F. famit. encisc. nomina, quae cum sint ipso jure indivisa, in hoc quoque judicium non veniunt, ut vel dividi, vel ad-judicari possint; judex in solidum singulis attribuit, invicem mandatis actionibus;
quia, ut ait d. I. .exactio partium multa incommoda habet: dc quod potest assequi per ad iudicationem, vel divisionem, assequitur per cessionem actionum: sic enim nomina transseruntur, vulgata l. illa, C. de donationib. Nostro verb casu, in re communi corporali utitur traditione, clim non possit uti adiudicatione, vel divisone r& utroque casu jubet facere heredes, quod ipsi propria conventione, sine judicis jussu facere possunt; ut commodius agatur, ut quantum assequi potest ossicio suo , nihil indivilum relinquatur.
g. V. Eadem interveniunt & si communi dividundo de pluribus rebus actum fuerit. Quod si de una re, veluti fundo: si quidem iste fundus commode regionibus divisionem recipiat, partes ejus singulis adjudicare debet: & si unius pars praegravare videbitur, is invicem certa pecunia alteri condemnandus est. Quod si commode dividi non possit: veluti homo forte, aut mulus erit de quo actum sit: tunc totus uni adjudicandus est, & is invicem alteri certa pecunia condemnandus. g. VI. Si finium regundorum actum fuerit, dispicere debet judex an necessaria sit ad judicatio : quae sane uno casu nece staria est, si evidentioribus finibus distingui agros commodius sit, quam olim fuissent distincti. Nam tunc necesse est ex alterius agro partem aliquam alterius agri domino adiudicari. quo casu conveniens est, ut is alteri certa pecunia debeat
condemnari. Eo quoque nomine damnandus est quisque hoc judicio, quod fortὸ circa fines aliquid maliciose commisit, verbi gratia, quia lapides finales furatus est, vel arbores finales caecidit. Contumaciae quoque nomine quisque eo judicio condemnatur. veluti si quis jubente judice,
metiri agros passiis non fuerit.
g. VII. Quod autem istis judiciis alicui adjudicatum sit, id statim
ejus fit si, cui adiudicatum est.
ID STATIM E ivs p IT J Sententia judicis dominum non facit, sed quod est declarat,t. 8. sicut, ν. etsi quidem. 1. si semit. vindie. solius enim legis est transiferre dominium. In his tamen tribus iudiciis mixtis hoc est receptum, ut ipso jure ine ullo facto, aut traditione transierat ut dominium, ut tradit Vlpianua in Ham
609쪽
C A P. XVIII. De publicis judiciis. so
ment. Hi I9. quoniam inter modos acquirendi dominii jure civili numeratur adj dicatio : unde rectὶ dixit C acius, nullum alium esse casum, in quo sententia judi
PVa Lic A judicia neque per actiones ordinantur, neque omnin quidquam simile habent cum ceteris judiciis, de quibus loquuti s
mus : magnaque diversitas est eorum , & in instituendis , & in exercendis. Ivore A publica in hoc potissimum ait differre a privatis , quod non ordinanis tur per actiones a Praetore impetratas, addictis judicibus arbitrisve, ordine quo agatur constituto, litis solemnibus ordinatis , ut loquitur l. 3 I. C. de liberali causa. Publica enim non per actiones, sed per libellos inscriptionum legitimὸ consectos , subscriptos, & dispositos ordinari dicuntur, in I. I. C. ad Senatusconsultum Turpili. de postquam ordinata sunt, alio quoque ordine & ritu instituuntur & exercentur. Aliud est enim hoc loco, quod vulgo non observatur, ordinare judicium; aliud instituere&exercere. Iudicium privatum apud Praetorem actione impetrati ordinatur; judicium publicum depositis ut dixi inscriptionibus. Hanc ordinationem sequitur, tam in publicis, quam in privatis, litis contestatio, qua instituitur & exercetur judicium: nam & in publicis praecedit inscriptio litis ordinandae causa, sequitur litis contestatio, ι. in senatusconsultum, g.Pen. F. ad senatusconssultum Turpili. id est accusatio Ac defensio , t. M C . ad i. Fab. de plagiariis, uuae accusatio a Sidonio Apollinari, epist. 7. lib. i. dicitur proposivio. ut hodie in idiotismo dicimus, se ris la proposition ; & apud auctorem vitae lancti Ambrosii editum inter opera Agobardi, contra nos hodie proposuisti, domine Episcope. Haec autem litis contestatio in judicio publico longe diversa fuit a litis contestatione judicii privati: haec enim privatim de re privata, apud privatos judices, iaprivatis Magistratuum domibus, ut nominatim lib. I. eap. 3. Vitruvius docet: ill α vero in loco publico, cum majestate imperii, apud Magistratus & judices selectos. decuriis iudicum pro more censuris principum examinatis, de inquisitione diligenti facta in singulos judices, ut apud Plinium nobilissimo loco lib. 2'. cap. I. in quo ex veteribus libris non dubito est e legendum, inquisitio per partes agitur, id est per singulos, ut apud D. Hieronym. in Ecclesiast. cap. Intellexi, inquit, Deum non per partes , ct per singulos judicare. Merito ergo in hoe titulo tiast m. ait, nil haec judicia timile habere cum ceteris judiciis, sive judiciorum ordinem & formam, sive judices &litigatores ipsos spectes. Horum enim in publicis judiciis habitum, non soldm re rum , quod notissimum est , sed etiam accusatorum fuisse sordidatum & squalidum, ex d. epist. Sidonii observare licet. De forma autem & apparatu judicii sub Iustiniano Imperatore, extat insignis Agathiae Scholastici locus. lib. 4.
g. I. Publica autem dicta sunt, quod cuivis ex populo exequutio e rum plerumque datur.
610쪽
f. II. Publicorum judiciorum quaedam capitalia sunt, quaedam non capitalia. Capitalia dicimus, quae ultimo supplicio assiciunt, vel aquae S ignis interdicitone, vel deportatione, vel metallo. Cetera si quam infamiam irrogant cum damno pccuniatio, haec publica quidem sunt, non
g. III. Publica autem sunt haec: lex Iulia majestatis quae in eos qui
contra Imperatorem vcl Rempublicam aliquid moliti sunt , suum vigorem CXtendit. hujus poena animae amissionem sustinet, & memoria rei etiam post mortem damnatur.
LEx I v L 1 A MAIEsTATIs J Quamvis alia crimina regulariter morte extinguantur, tamen erimen maiestatis morte non finitur, sed memoria rei post mortem damnatur: quo casu alienationes, vel nianumissiones faetie a nocentibus non valent, I. s. qui uis, g. emancipationes, Cod. adl. Iul. majest. Et quamvis ex veteri senatusconsulto, de servo in dominum ne tormentis quidem quaeri liceret, Vedocet Tuli. in orat. pro De orare: ex hac tamen causa servi in caput domini torquentur, I. yen. ct vis. Cod. eod. damnati neque lugentur, neque sepeliuimit, i. I. f. da cadaverib. punit. cst l. liberorum, , .nonsuent, s. de his qui not. infam. filii eorum pater na , RVita, materna , & propinquorum successsione omni privantur; ut eis perpetua egestate sordentibus sit S mors solatium, & vita supplicium. Filiabus tamen in bonis matris servatur portio legitima, d. l. 8. qui uis , , . filii vero ,s f. adsiliar, Cod. adl. Iul. majest. .
f. IV. Item lex Iulia de adulteriis coercendis, quae non solum temeratores alienarum nuptiarum gladio punit φ, sed S cos qui cum masculis nefandam libidinem exercere audent. Sed eadem lege Iulia etiam stupri flagitium punitur, quum quis sine vi vel virginem, vel viduam honestὸ viventem stapraucrit. Poenam autem eadem lex irrogat peccatoribus, si honesti sunt. publicationem partis dimidiae bonorum. si humiles, corporis coercitionem cum relegatione. GL A DIO PUNIT J Hoc esse ex constitutionibus notissimum non inficior, sed affirmare non ausim legis Iuliae poenam ab initio fuisse relegationem. Nam quod D. Cujac. IV. M. CU. eap. I . ex Paulo affert, veterem litem non discingit. Aitcnim Paulus, aduherii convictos piacula releg-tione coercerit, ait, inquam, pia is, quo Verbo designare videtur poenam 1 constitutiombus ad legem Iuliam inductam. It que de veteris legis legi tama poena, hujusque juris crebra mutatione & vicissitudine amplius deliberandum esse censeo.
g. V. Item l cx Cornelia de sicariis, quae homicidas ultore serro persequitur, Vel eos, qui hominis occidendi causa cum telo ambulant. Telum autem, ut Gaius noster in interprctatione legum duodecim tabularum scriptum reliquit, vulgo quidem id appellatur quod ab arcu mitti tur, sed oc omne significatur quod manu cujusdam mittitur. sequitur ergo ut lapis, & lignum, & ferrum hoc nomine contineatur, dictumque ab co , quod in longinquum mittitur, a Graeca voce n τηλοό. dc hancsgnificationem invenire possumus in Graeco nomine. nam quod nos Dissiligod by Gorale