장음표시 사용
151쪽
recita quod nec papa nec ecclesia habent ex institutIonε Christi quod debeat illas iurisdictiones illis principibus se.
cularibus committere. Marcilius de Padua circa hanc materiam ponit tria dicta. Primum,quod papa nullam habes potestatem coercitiuam siue coactiva ex institutione Chri, iii, 8c quod nullus habet potestatem excommunicandi nisi ex beneplacito ponuli aut principis.& nititur hoc deducerem authoritate Pauli qui excommunicauit fomicato. rem conuocato populo. Secundo dicit quod papa non est emptus ab hahente potestatem coactivam, immo ipse subiectus est principi seculari habenti potestatem coacti. tiam. Tertium dicium,si delinquat vel in spiritualibus vel in temporalibus,a principe venit coercendus. Sed ista opsenio quantum ad multa est damnata dc scandalosa: quod
patet per usum contrarium. nam oecommunicare potest
papa oc quotidie facit sine consensu populi. ergo sce. Smcundus modus dicendi est quod papa quantum ad spiri tualia habet potestate coactivam percensuras spirituale,
puta per erico municationem, ut in peccatis contra sacra menta 6c contra euangelium. sed in temporalibus nec hahet regulariter nec casualiter potestatem coactivam ex ii
institutione Christi:sed si habeat, hoc est a principe vel populo. Tertius modus dicendi eli: papa habet potestatem coaictivam per censuras spirituales in spiritualibus, sed iri temporalibus non habet illam regulariter,sed solum casua liter. 5c videtur difficultast m Matietate textuum, an vide licet papa ex institutise Christi in causis pure laicis habeat potestatem discernendi,iudicandi, Bc cogendi. Opinio tu ristarum quantum ad hoc est quod summus pontifex noci labet regulariter,sed casualiter.regulariter, hoc est non debet exercere illa 'us sunt potestatis pure latc . ideo dicunt illum illa habere in habitu,sed no in actu,quia casu aliter potest et debet,puta in duobus casib'. Primus, qn deest priri ceps secularis. Secundus,si princeps seculatis non possit vel negligat illam mercere.in talibus casibus potest immo te netur papa administrare iustitia in rebus teporalibus. ideo casualiter orta qu stione de possessione aliqua,ecclesiastici possunt se intromittere,non tamen regulariter, sed in duo hus casibus tantu prius tactis. uatum ad pHmu,mira in ea. licet.de soro copetenti P vacante imperio potest pπα.
152쪽
se Intromittere de negochs temporalibus.duatum ad se
cudum in capi. tenore. eodem titulo. Nam si imperator
nult causam terminare,papa debet in institutione Christi illam terminare. propterea ex institurione Christi habet iurisdictionem laicam in habitu:sed non in actu.datur simile. si duces subiecti regi nollent iurisdictionem administrare, tunc debet reκ illam administrare: & illam habet in habitu Similiter dicendum est de summo potifice. Dosior arguit pro ista opinione, re non arguit particulariter pro alisuo
Istorum trium modorum,sed uniuersaliter pro tota opinione. ille non hahet suam iurisdictionem ab illo cuius est dominus: quia nunquam dominus habet iurisdictionem a seruo.sed imperator est dominus papae in temporalthus.nar habetur textus.κi.q.i.capitulo sacerdotib9. vhi papa Vocat imperatorem dominum suum: ergo est dominus eius. Secundo ad idem ratione arguitur quod papa si subiectus imperatori in qua fundat se doctores: quς videtur eis per Emptoria. uaelibet res quae transit de nouo in dominium alterius, trasit cum onere suo, nisi super hoc habeatur spe .ciale priuilegiu sed predia quae transierunt de nouo in do minium papae, Puta per coli tionem principii, ut Consta lini & regis Fracia muta in Auinione, illa erat imperatori ec principiby subiecta.ergo transierunt cum tali onere, ni s super hoc habeatur speciale priuilegium .ergo papa qua tum ad illa est imperatori re regib9 subditus..nde dictum est quod principes non solum habent potestatem in res,sed etiam in personas: quia possunt incarcerare & occidere. Dico tamen o quantum ad istam potestatem quae respicit personas,est apparentia quod papa sit exemptus, ita quod
Imperator non potestinc cerare nec occidere eum quan
uis commiserit crimen tali poena dignum. sed quatum ad ipsas res Q, iure diuino sit exemptus,nulla est apparentia. ergo dicit doct. ad mirius habetur quod ratione prς diorum quae transierunt cum onere suo in dominici papae,quae ani tequam transirent erant subiecta principi quantum ad iii risdictionem,ratione illoriam habens domini u illorum esu citur subiectus alteri habenti iurisdictionem super Illa. de loro competenti capi. Ultimo. patet hoc. persona duplici ter efficitur subiecta. uno modo ratione criminina io me do ratione posscssitorus.
153쪽
CResolutio est,quantum ad primu modum dicendi: Maocuri de padua, erroneum est 41 papa non habeat potestate
coactivam in nullis rebus. Item Uterque duorum secundoεrum modorum est: probabilis,videlicet o papa in rebus pure ciuilibus nullam iurisdictione nec regulariter nec caκ1ualiter haheat iure diuino & ex institutione diuina,vel in habeat non regulariter sed casualiter, puta in duobus cali/hus tantumqupra numeratis,scilicet si nullus si iud, teporalis.& si no potest exercere vel negligatinhabile est quod casualiter in iliis duobus casibus habeat iurisdiotione teni poralem administrandi in temporalibus.
AM nititur soluere unam rationem opinionis ct resolutio dodio. est P papa non habet committere principibus secularibus sua iurisdictio ne, sed ilia habent a populo.sed arguiturr parte opposita sic. CGitas volentiu ad inuice Viue re et in actib9 ciuilib9 couersari,inter quos pol oriri discordia non est bene ordinata nisi sit aliquis superior a possit illoru causas θc discordatias termiare: alias sequeret hella et multa alia in couenientia. sed tota cGitas Oim est comuni tas Volentiu dcc. ergo non est bene ordinata nisi sit unus su perior.sed non potest dari talis superior nisi papa ergo est omnium superior.sed inferiores no habent iurisdictionem nisi a superiore, ergo omnes habent suas iurisdictiones mcommissione papae. Quantu adlaoc argumentum conces fa maiore negatur minor, puta quod talis suprem' non potest esse alius praeter papam :immo secudum Vnum modis
dicendi est aliquis alter a summo pontifice eκ electione populi sc consensu maioris partis aut sanioris, cui etiam pa/lpa est subieci' saltem in temporalibus, scilicet imperator. dc ista est prima solutio. hoe etia dicit Marcilius de paduaiac Secunda solutio tangitur a doctore ibi aliter respondetur. 8c ilia secunda solutio en melior, dico tam Christianoru est unus superior qui potest causas terminare spiritualcs,Vt papa: S alter qui potest causas ciuiles,Vt imperator. Sed quid dicendum si reges non sunt subditi imperatori Dico quod sumcit quod sint duo vel plures superiores unus uni parti praesidens, re alter alteri,ut sortes gestur,re
154쪽
plato hispanus,nullus est amborum superior: sed quilibet
3 Dabet suum superiorem:&orta discordia in ter illos actor sequatur forum rei,Vt gallus conueniat hispaniim coram
suo iudice fc principe hispano,& hispanus gallu etia cora suo. Ideo no requiritur quod Utriurii sit virus superior,sed , quilibet habeat suu superiore.&dumodo isti Maiores
sint prudenter,poterunt suas comunitates optime regere.
tDENDR sunt pertinentia ad bonum prines patum. Primum igitur et quod sit ordinatus
in bonum commune,et no in Utilitatem alicu/
ius personς priuat .vnde Aristoteles no solum ponit differentia honi principat' a turano, sed etia a despotico licito: qa principat' est ordinatus ad comanem utilitatem. isto modo Christa, triliituit principatum sacerdotalem propter Utilitatem communem,& no pro Vter bonum priuatu Petri & successorum. talis aute prin/cipatus papalis 6c episcopalis est ex ordinatione Christi, quod insinuatum est a Christo cum petrum secit papa db cedo,Pasce oves meaI: quasi dicat,super oves meas te pri ope costituo,ut non tollas ab eis lac Oc lanam nisi pro necessitatibus tuis:iuXta illud. i. ad Corinthios.lκ. Quis pascit gregem:& de lacte eius non manducari Ecclesiastici enim habet titulu petendi re exigedi teporalia .r spualib':Vt patet ex illa authoritate Pauli. Principat' ergo apricus est o dinatus no Opter honu principatus,sed pter honu comane subiectorum ad obtinendum regnum celorum. 8c ideo Petrus dicit alijs pastoribus: Pascite qui est in vobis grege dei. Eκ illis authoritatibus habetur manifeste cyprincipa tus apostolicus est institutus propter bonum commune. propterea si Petrus aliquid institvissct contra libertatem alicuius particularis per nae ubi no fuisset necessitas aut magna utilitas, illa institutio siue praeceptio non obligas Tet. nam quὰ fiunt a iudice, 6c non in illa materia in qua ha het potestatem iudicandi nullius sunt efficacis. unde non fuit data Petro potestas nisi in utilitatem subditorum.q ua i e si papa ferat sententiam excommunicationis 5c no pro Lausa vera vel apparente,non est timenda.
Ca v. Secuta adoptimum principatum
155쪽
De suprema potestate laica. ''VU L T qn principes seculares habeant
suas iurisdictiones a papa: dc est op inio cominis inter docto. parilienses is no .im mo anteuesset aliquis summus pontiferi, erant principes se culares habentes suas iurisdictiones. 6c ille modus eli tripartit' ut visum est. na dicebat Marcilius Ppapa nulla habet potet late coactiva. Alii P hahet in spua libus coactiua,seu no in teporalib' nec regulariter, nec ca suali tre. Alii quod in temporalibus non regulariter,sed casualiter.& est opinio iuristaru ca. licet. 8c cap.re tenore.de foro copeteti.lte dictu est quod ad optimu principatu re quiritur P Vnus principetur .rpter Vtilitate comunem. 8c hoc fuit deductu in. iiq.ca. In ii to. V.ca doct. assumit se duq cI couenit optimo principatui, o principas sit unus sicut principatus est unus,ita P ad optimu principatu de necessitate requiritur P Vnus principetur qui sit superior e teris omnibus.Pro illa potest multipliciter argui ex mente Ari notelis in tertio politicoru : nihilominus docti adducit pr cipua ratione Hrillo telis qua facit loco pr allegato volens probare o principatus regalis in quo principans est unus, sit melior principatu aristocratico in quo pauci principan tur, Sc democratico in quo multi principatur. α sub rega li principatu copretheditur omnis principatus in quo Vnus solus doininat, siue sit dux,comes,Vel halituus.Et assuitur sic:ille principatus est melior qui coseruat subiectos in amicitia,pace, charitate,& concordia,prohibedo &impedio do discordias,rixas,8c tumult9 inter subditos.sed principatu regali ista maXime vitatur,ergo est principalis inter cξ teros Cc optimus. & ilia propontio est manifesta,quia oi principatus est ordinatus ad conseruandam charitatem Octracem inter subditos,&-citadum dissensiones sc rixasnter illos. ergo ille est optimus quo maxime seruantur illa, Oc maκime .itant ista, cuiusmodi est regalis igitur. Q ubdialis sit optimus qui talia facit,patet D multas authoritates scripturae. Vnde re princeps pacis Claristus,super cuius hamerti factus est optimus principatus, comaliter ab apostolis Sc e teris fidelibus recessurus, ipsis dilectione dc amici. tia singulariter imponebat dices, Hoc est praeceptu ineu, ut insuce diligatis. & Ioannis.xith. Pace relinquo vobis,pa ce mea do vobis.&. xvi est, In me pace habeatis. Mat
156쪽
De sirprema potestate laica. . Ta
thf.M.chest apris,Intrates domu salutate eam dicetes, paκ huic domui. Finis ergo principalis principat' cuiuslibet encoseruatio pacis subditora, Cc vitatio discordiam .sed hoc maxime fuit per principatu regale. Pro cuius declaratio/ne notandum quod diriensio proueniens in regno non po/test nisi tripliciter prouenire. Vel ruenit inter subditos: puta cum sisditi distentiunt inter se. Secundo vel est dissenosio subditorum ad principem:ves principis ad subditos. Scisti duo ultimi modi coincidunt. Sed in principatuari sic
cratico vel democratico potest prouenire dissensio 8c sub ditorum ad subditos, ct subditoru ad principales, Sc Vnius partis principantium ad alteram partem principanti um. sed per principatum regalem facilius conseruatur paxo subditorum,dc vitatur discordia inter ipsos. ergo. insuper
dicit doctor,quando dissentiunt subditi inter se, illa disien sio facile sedari potest per principante.sed si oriretur dissensio principantium ad principantes, etiam ad omnes alios faciliter se desudet, ut tellatur Aristoteles politicoru qui to capi. iv. ideo difficile esset illam sedare, propterea quia subditorum pars adligret uni parti & altera alteri: sc se/quitur dissensio in populo. ergo dissensio rueniens in principatu aristocratico ves democratico est multo grauior 6cpemiciosior quam illa quae prouenire potest in principatu regali. Resolutio doctoris post Aristotelem, dc comuniter omnium doctorum est, quod ad optimum principatum requiritur quod Munus principas. Ratio praecipua Aristo telis est, quia quando est unus principans,in dissensioni bus facilior est recursus ad principante, quam quando sunt plures principantes. ergo regalis est melior. Lices, dicit sa/piens Prouerbiorum undecimo: Salusvhi consilia multa. Sed in principatu aristocratico dc democratico sunt multa consilia & plura quam in regali,ergo est prestantior rega li. Nam princeps ad hoc est ordinat9 ut praeuideat pericu la imminentia, & illis obsinat.sed hoc melius prouidet plures sapientes quam Unus solus. plura enim vident oculi quam oculus. quod Vn' no videt, alter videt. S hoc de nocessitate requiritur,puta praecisio periculorum imminenti um,& eorum quae possunt ducere rempublica ad interiture ruinam .ergo melior est principat' aristocraticus vel de
mocraticus quam regalia. hoc est praecipuum argumen
157쪽
tum partis aduersς tenentis oppositum. Ad hoc re ondet tinctus Thomas in libro de regimine principum, ec post eum Aegidius de Roma: supposito quod omnes homines essent boni non quaerentes nisi quod iustum est, ct homini
dc reipublicae melior esset principatus aris iocraticus vel de .
mocraticus quam regalis . nam duo aut tres quaerentes honum commune melius prouident quam unus: sed supposita conditioe fc peruersitate quae iam reperitur inter homi nes:quia Unusquisqa saltem pro maiori parie quaerit quod suum eli, et no bonum commune. supposita ergo tali per uersitate hominum pro maiori parte, Oc etiam quia stultoqvum infinitus est numerus: eg multis principatibus quilibet niteretur acquirere sibi maiores diuitias sc honores, sc erihoc facile oriretur dimensio inter principales in perniciem .honi communis. ideo supposita coditione hominum nunc viventium praeitantior est principatus regalis. QRestat ergo inquirere. : Visum est quomodo duo requi/runtur ad optimum principatum. Primum, Q in statui me Propter honu commune.Secundum, quod sit unus principans. Videndu est quae sunt incompossibilia illi principa tui optimo, 6c quae sunt impertinentia. Primo est incompostibile illi principatui inquantum huiusmodi hahere sex uos proprie dictios u dico localitios, imo necesse est illos locati lios hahere. Ratio est,nullus esi in seruitute redigen/dus nisi propter eius culpam .ergo de ratione optimi primcipatus repugnat illi habere seruos proprie dicios,puta clanecessario sint serui tali principanti. & est praecipua ratio
Quae maiorem habet apparentiam. Nam lecunaum Aem1totelem primo politicorum melior est principatus liber Tum quam seruom,quia melior est principatus qui est moliorum subditorum,sicut melior est principatus hominumquam bestiarum.liberi aute sunt meliores quam serui. qua re principatus seruorum non est optimus iudicandus. me
lius est enim principari bonis quam malis, ergo iste principatus qui est super Oimod e liberos,hoc est qui non sunt laeui emptitri,esi melior.& hunc vocat Aristoteles regalem. Vnde in pleri&p locis habentur tales serui emptitu oc abiecit: sed hoc repugnat optimo principatui: puta quod de in tione illius sint tales serui abiecit 6c addicii principati, e
sint boni siue mali. Ultra repugnat optimo principatui pla
158쪽
De seprema potestate laica v i
nitudo potestatis in temporalibus. Patet, illud repugnat quod eri in damnum 5c perniciem subditorum: sed illa plenitudo potestatis in temporalib9 est huiusmodi. nam esse inpemiciem reipubicae quod princeps possit res cuiuscunq; priuatae persons in dominium alterius transserre pro libito suo:&hoc posset si haberet illam plenitudinem potestatis de qua dictum est prima quaestione capitulo secundo.
ONSEQUENTER rejiat inquirere quς pos sunt adesse&abesse optimo pricipatui. Et hre , dicitur quod ad optimum principatum spectat unicuiaue quod suum est reddere,hoc
est iustitiam ac ministrare,leges condere, iudi ces inferiores Zc alios officiales deligere et costituere, ope rationes Quarumcunque virtutum prςcipere. quilibet princeps ex ollicio ad ista tenetur: sed tamen ad hoc uidetur esse principalissime constitutus ut corrigat & puniat delinquentes. Patet, primae ad Timo. i. Lex iusto non est positar sed iniustis-non subditis. priecipuum igitur quod periinet ad principem, est peccatorum correctio. Patet, princi pes ad hoc maritime sunt creati propter mutuam Cc paci ficam tranquillam ' couersationem subditorum fouenda,
ct discordias dissidiam sedanda. 8c nihil aliud vult dicere in isto solo capitulo quam P princeps inter c era magis debet intendere punitioni malorum,ita quod actus principalis propter quem princeps eu institutus,m delinquentium punitio & correictio. CEN his patet quae sunt optimo principatui necessaria annexa, Se quς incompossibilia, dc quae impertinentia. & dictum est quod ad optimum principatum necesTe est quod sit propter bonum commune et is principans principe tur liberis re non seruis, re quod sit unus principans & no plures. Item repugnat optimo principa tui habere plenitudine potestatis: puta quod possit ad
placitum eius transierre rem meam in alteria sine quo cun que meo peccato vel causa, Sc facere quicquid non repti Mat iuri natur et diuino.&visum est etia quomodo Prs optatis actus principatis est malorum punitioni intenclare. Q Iadoctor infert aliqua correlaria,ibi, His visis dicit. Pri mum,non repugnat optimo principatui supremo optime
ordinato aliquam potestate iuridica esse alicuis vel aliquo
159쪽
nam minis de communitate illa a supremo principe eiusdem communitatis quae nullo modo ab ipso supremo principante dependeat,nec sit ab ipso instituta, hoc est non lepedeat ab ipse nec quo ad institutionem nec quo ad dostitutionem saltem regulariter. Patet. dictu est iu optimus
principat' est institutus propter honum comune,& malo rum corre ione. ergo si non impediat malorum coercito, ita P nullus delinquens in illa communitate iusta&deta tafri fixigid Vstionem, non repugnat supremo principa tui esse aliquem talem iurisdictione quae nullo modo depecet ab ipso Iupremo nec quo ad institutionem nec quo ad destitutionem. Nec etiam talis iurisdietio hono comuni r pugnat. Patet sic,Vndecuo coerceantur malefactores, du/modo coerceantur per potestatem aliquam, Undecunoe sttalis potellas,Vel a lupremo,vel ab altero, non est impertiinens hono communi si puniantur per potestatem publica et coercitiuam. ergo correla tu verum.Hinc est quod in a liqui hy reMis,Vt fertur in regno Aragoniae, rari non habet instituere iurii dicIiones: irrimo est aliqua potestas iuridicams habetur ex successione parentu, ita in post patres filii Iuni iudices,et situ filiora erui iudices, nec illos rex pol de nitruere, imo sunt supra rege quatu ad illam iurisdictione.
Secundum correlarium. Non repugnat optimo princi patui aliquam personam politie esse regulariter mempta ab eius iurisdicitoe,dummodo ut casualiter subiecta, putaratione criminis ab ea comissi. Dicitur regulariter: quia ut patet in primo correlario,no repugnat optimo principatu aliquam personam habere iurisdictione quae nullo modo depectet a supremo principante.ergo illa no regulariter e lyhiecta,sed hene casualiter, puta D peccat talis plana i re publica, adsupremum principantem spectat illam punire. C Tertium correlarium. Non repugnat optimo principa tui S sit premo correctionem illius personae sic regulariter emptς ad ali suem alterum Uel ad alios spectare quam ad supremu principante.Patet sic. quicquid non repugnat. hono comuni, est compossihile optimo principatui αὶ premo.sed P ista pellana sic exempta puniatur ab aths uuiupremo principari te,non est repugnans hono commu ris, G punitioni malorum. ergo. Vnde ponit ista doc.Voles
dicere quod papa non est supremus principgna in politi
160쪽
De suprema potestate laica. 7 3
sed Imperator si foret aliquis G Uniuersali consensu totius populi. Ultra dicit is no obstante Φ ipse Imperator sit su Premus principans,non tame repugnat quin papa habeat potestatem coercitiua, ta excomunicandi. Similiter papa est regulariter exemptus a principe,quia non potest eu Imperator pro qualicui erimine punire: dc dato P pap comitteret crimen qd scandalizaret totam ecclesiarm ad huc regulariter non spectat ad supremu principantem eupunire: sed ad cocillum generale. Resolutio ergo talis est. Non repugnat optimo principatui & supremo esse pote statem in politia quae non dependet ab eo neq; quo ad in stitutionem,neq; quo ad destitutionem .Prsterea non repusnat essi Tersonam exemptam a tali principante quantuad correctione quin possit per alias fieri quam per supremum principantem.
I i de principatu uniuersali u particulari:re gulariter nihilominus ille principatus regalis in casu no esset optimus, immo mutandus in aristocraticum vel democraticum .Patet in casu quo principans esset tyrannus,Uel quando plures aspiraret ad principandu, 6c melius seruaretur bonum c6mime per plures principantes. ideo casua.
liter alius principatus potest esse melior u regius,dummo do semper seruetur prima conditio necessario requisita ad honum principatum,puta P sit propter bonum comune Et secunda condido , puta is unus principetur, casualiter potest esse falsa,puta ii ille Unicus ad tyrannizandum aspi raret S declinaret, tunc optimus principatus n6 esset sini pliciter omibus optimus, immo multis esset nocivus, quo admodum declarat doctor in promti capite. reliqua autequi dicit,clara sunt quare tranteo ad aliud in quo lotuuturrationes Pbantcs P debet esse m' supinus principas reci
si Capitaeui viii. Per scripta.
N HOC capitulo soluuntur rationes probante Is debet esse unus supremus principans. Argui
tur sie. In omni communitate aliquorum Uolen uum comunione habere adinvicem,&hoere contractus