장음표시 사용
141쪽
non posset illam probare, nihilominus conuincitur nocens per testes omni oceptione maiores, an liceat illum in/nocentem damnare ad mortem/Circa hoc est multiplo mod' dicendi. De lira dicit duo sup illo EXodi .Xxiij. Inson tena 8c iustu no occides. Primum est: si iudex Vel princeps est certus de maleficio platonis, puta in est homicida, nihilominus plato ophatur innoces cora iudice ab illo facto cinius sortcs iud, habet certitudine de opposito, non licet sorti occidere platone. Hoc dictu phatur si liceat tuc occide replatonem:Vel licitu est ei ut priuate, vel publicae planae Non primu , quia nulli ut priuatae Psonae licet quenqua in terficere. Nec pol dici secundum,quia non habet viam co/uenientem Vt occidat ut public psona: quia non est ei ora dine iuris obatus nocens Ut publicae Dsonae. ergo in tali casu non licet sorti occidere platone. 8c hoc de necessit te est fatendum. Habetur de consecratione distin .ss. quod non li cet sacerdoti curato evpellere a mensa Christi 1llu que scitPciore ut priuata psona. ergo eadς modo hic dicendu est. Q Secundum dici ipsius de lira est, si sortes princeps vel iudex sciat platonein innocetem, nihilomin9 p testes omni ceptione maiores phatus est nocens, Ulputa homicida: non licet ei dicit delira ipm Brtem damnare platonem ad mortem vel occidere.& huius sententiae est Guillermus Monis sua libros Ethicoru. Et ratio praecipua est re textula allegato EMO. κκiq. Nam siest in noces, go est indigns morte. ergo occides θc sciens peccat coua italitiam. Et sic resolutio cie lira est, P iudex no tenetur iudicare secundum allegata re .pbata quado habet scientiam particularem de opposito,quauis non possit repellere testes, necp .phare in
nocentiam accusati,immo tenetur no iudicare tecudum allegata 6c rham. Et ista duo dicta disserui, ua in primo casu non habet Uia occidedi,&in sesso habet via non occide di.s.cedendi ossicio.Primum patet quia quavis sciat iliu dignum morte non habet fiam occidendi . nam non habet
via occidendi tunc nisi ut priuata persona. sed non licet ei Vt priuata Psona.igitur. Secundum patet puta si habeat viam no occidςndu quia pol cedere officio &c. Oppositet sententiae est. nTho.q.h.q.lxvii. arti .h. Et ide dicit Hltissi'. dc Richardus,et glo. de cosecidis. h. et ide laabetur.iij.q.Vβ.
142쪽
De suprema potestare laica . d
sanctus Tho. aut sortes elit supremus iudex puta in irator
Vel rex non recognosces superiorem in tali potestate iuridi. ca: aut non est supremugiudeκ. Si non sit iuueri supremus, vel pol remittere ad superiore vel no. si non puta quia vel superior praecipit et Ut cognoscat de causa: dicit P .ppter hoc tenetur renuciare. Si non pot: tuc Mel pol sine standa. lo iustitiae ii m liberare,vel non. Nam aliqui sunt casus ita enormes P etia supretia ' iudeX non pol dare vita sine scandalo iustitK. In tali casu non pol non occidere, imo tenetur condenare. Resolutio Tho. est.q. allegata arti.'.qubd iud potest cognoscere aliqua dupliciter. uno modo ut priu/ta plana .alio modo ut publica.si ut priuata,nec licet code.
nare,nec absolvere,qula secundu talem cognitionem nulla
habet potestatem. Sed ut plana publica aliquid potest co
gnostere dupliciter. Uno modo in communi. alio modo ini articulari. In communi per legem naturalem,diuina, autiumana: hoc eli per leges publicas,diuinas, aut humanavi contra quas nullas probationes admittere debet. Vnde incommuni cognoscit quod omnis malefacior est occidend9 quando malefactor ei t perturbatiuus reipublicς. Alio mo
do potest mynoscere in facio particulari ut persona publi/ca puta P initi uincta & testes Sc alia huiusmodi leaitima
documenta quae debet sequi in iudicando magis quam id quod ipse nouit tanqua priuata plana.Dicit ergo P in ca si in quo sortes tuum scit platone innocente, nihilo minus xbatur nocens,et fecit omnem indaginem ad refellendum testes,& non potest illum liberare sine scalidalo iustiti , in tali casu licet sorti iudici platonem innocentem damnare ad mortem. 8c istam opinionem dicit Prςposi. probabilio rem . hoc intellige sane puta supponedo quod non tene tur cedere ex officio,contra id quod dicit de lira: dc no potest remittere ad alterum:& si no cedat officio, tenetur c5demnare . Ratio mea fortissima ἔ, ilia opinione est illa: capio sortem episcopum cora quo agitatur myteria dematrimonio inter sorte dc heria.nam sortes phat bertam: esse suam uxorem: nihilominus episcopus scit oppositum,sed non POt Obare,& plato Phat per testes omni eri ceptione maiores quod beti sit uxor eius, quia eam desponsavit in facis ecclesis: tunc episcopus tenetur adiudicare illam a slis rere,forti Sc ei reddae debitum, sic potest casus poni di
143쪽
frictius,puta quod causa agitetur coram papa, qui n5 potest cedere papa tui nisi ex cosensu cardinalium dc ecclesis, Oc ratione insufficientiae. dc supposito quod no pol cederet o oportet de necessitate quod iudicet.& no potest iudi, xare quod non sit Uxor eius.Patet,p opinatem opposi tum non pol iudicare de aliquo nisi sciat v t plana publica,quia scientia vi persona particularis non sufficit ad ferendum
iudicium. ergo saltem in casu iudex tenetus iudicare con trascientiam quam habet Ut persona priuata siue particu laris. Eodem modo iudex laicus debet facere. miri si pro bauerim hac rem esse meam, quae de facto non est mea,et iudex certo scit quod non est mea, tenetur adiuruare illam
rem mihi. similiter tenetur condemnare innocetem proba
tum nocetem, qua uis ut persona priuata sciat oppositum: fc hoc seruato ordine iuris quem tenetur obseruare. Quid ergo ad argumentum Exodi.XXin/ Exponut insontem,id est quem cognoscis insontem 5c iustum ut persona talis,id est Ut persona publica,non debes condemnare. sed in casu iudex non cognoscit istum insontem ut iudex,immo habet ea suae lassiciunt ad oppysiturri ut persona publica:ideo in tali casu potest illum adiudicare morti. Dices,nunquam ii
cet alicui facere contra conscientiam.sed iste occidendo facit contra conscientiam: essio non licet istum occidere.
rum est quod nunquam licet alicui facere contra conses entiam.sed nego quod iste faciat contra confestatiam.Contra. iudicat istum esse innocetem,neque dignum poena αmorte, sc iudicat eum non esse occidendum. dico quod ita dicat eum esse occidendum,si recte ludicat. Vnde ista consequentia nihil valet, iste est innocens: erso non est dignus morte. Vnde dico quod ex parte iudicis iuste occiditur, ecistud iudicium Met erroneum in iudice,iste non est iudicari. dus a me. immo istud iudicium est verum,iste est iudicari diis a me. &non tenetur illud deponere. Contra, ergo faciet contra conscientiarririnego, ec dico quod facere comtra conscientiam in facere contra dictamen practicum de aliquo faciendo vel non faciendo. quanuis ergo iudicae iudex quod est innocens Sc vere, tamen iudicat recte P ea occidendus. Eodem modo dicendum est de lictore qui co gnoscit certi tudinali ter condemnatum ad mortem per iudicem esse innocente:debet eum suspendere,quantas sciat
144쪽
De siprema potestate laica. ε s
illum esse indignu morte post' habet mandatum a iudice iuste praecipiente Bc iuste condemnante.& ista opinio vi detur probabilior,quod postquam non potest ad alterum
remittere,nel absoluere sine scandalo,& concesso in non tenetur cedere nam esset valde dissicile quod rex teneo retur cedere regno propter istum casum particularem in ipse iudex debet talem innocentem condemnare. His prae libatis circa materiam tertis quaestionis accedendum est ad illam tertiam quς stionem qua qu rebatur Vtrum tale potestatem coercitiuam habeat imperator vel dominuet
temporalis a papa re Romana ecclesia. Prima opinio est quoa m institutione Christi habuit tale a papa. Cuius opi nionis sunt qui dicebant in praecedentibus qua tionibus quod papa habet plenitudinem potestatis tam in tempo
ratibus a in spiritualibus,& quod in utrisque potest facere
sine peccato omne illud quod non est contra legem natu Tae aut diuinam. sed papam committere talem iurisdictio nem non est contra legem naturae aut diuinam siue euan/gelicam. item qui exercet illam sine commissone summi pontificis,inius e mercet. patet.nisi papa committeret, ne gligenter faceret opus sibi commissum:& no potest papa per se exercere.nam data est ei potestas,& prohibitum est ei ne illam exerceat: ergo oportet quod alteri co mittat: δ rufi alteri committeret,negligeret opus sibi commissium. α autem mercens sine commissione papς iniuste exer crat,patet. quicunq; assumit honorem: nisi ad illum sit vocatus tanquam Aaron, etiam loquendo de honore tam in miritualibus quam in teporalibus, pr sumptuose assumit, oc talis est notandus de ambitione,& non intra er ostiuis
unde ad praelatum spectat iuridice 6c ordinarie prouidere
de benefichs particularibus.ergo eodem modo cum ad papam ordinarie spectet istam iurisdictionem committere etiam ex institutione Christi,si aliquis assumat libero suo arbitrio, ambitiose assumit. Et iste est primus mos dicen di,sciliceto omnes mercentes iurisdictionem temporalchabent illam potestatem mercedi a papa. Ultra dicit do eiusdem sententiae debent esse qui tenent in licet papa non habeat illam plenitudine potestatis de qua dictum est Pi.ca. i. tamen habet plenitudinem potestatis quantu ad
omnia quae necessaria sunt pro communitate fidelium gin
145쪽
hemanda sed ad debitum regimen fidelium ,ecesse est sint aliqui exercentcs Vsum gladh. ergo si papa habet ple/ 'nitudinem potestatis,ita quod potest quicquid non est co
tra lesem natu N aut euangelica ,siue dicatur P habet pie, nitudinem potestatis, o teneatur Quidere de regimine fi delium: tenetur comittere istas iurisdictiones teporales.
QTertia quaestio proposita in principio huius tertiar quam
Rionis erat. an codemnato a principe ad mortem liceat fu,
gere si pateat ei locus fugς. Et apparet quod non per illud Rod scribitur ad Ro.Xiri. Qui potestati resistit,ordinatioi ei resistit.& loquor de potestate principum. sed no licet
resistere ordinationi Dei.ergo no licet resistere principi se culari. si isitur damnatus ad mortem aufugeret,remeret huiusmodi potestati .ergo non licite saceret,&per cons quens peccaret S iniuste ageret. Oppositu tamen arguit, quilibet naturaliter inclinatur ad seruandum vitam suam, ergo licet seruare quando hoc fieri potest fine iactura alte, rius puta sine percussione vel loesione alterius vel damno,utputa si aliquis haberet danatum custodire sub aliqua poena,non liceret ei aufugere. Pro ista quςstione aduertedum
est in aliud est loqui de iniuste damnato, Sc de iuste dana to.&iterum de iuste damnato potest intellisi duplicitee vel de illo qui est iuste damnatus m parte iudicis, parte sui. m parte iudicis, puta quia iudex seruauit ordine iuris iudicando illum secundu alleiata re ibata: dc tameipse de Doto est innocens. Aut de iuste damnato 6c in paete iudicis 6c ex parte sui quia videlicet seruatus est ordo itaris in damnando ipsum,& xealiter merebatur danari,quia nocens erat & malefactor. His suppositis sit prima I post, tio. Iniuste damnatas ad morte G parte iudicis,puta quia non seruauit ordinem ruris,vel no habuit probationes sus sicietes ad damnandu ipsum, potest immo tenetur fugere s ei pateat locus fugς. patet sic teneatur fugere. nam tu re naturali quilibet tenetur seruare vitam J priam quanta
potest medio licito, ergo sortes qui est iniuste damnat9 parte iudicis,si pateat ei loc' fugς,& no fugiat,peccat cG
tra legem naturalem qua tenetur seruare vita suam qua
tum potest. ergo cu istud mediu, puta fugere, si sorti licibium adseruandu vita,immo est ei licitum queadmodum
esset ei licitu fugere contra hostes eu iniustς aggredicat
146쪽
De suprema potestate laica. ε s
persequetes,tenetur iure naturali fugere. Alia ratio ad ducitur ab aliquo doct.quq talis est. ille iudex adiudicando illum morti peccauit.ergo dando sententia executioni peccabit. 6c sortes qua lege.f. diuina tenet diligere .pXimu,te net etia vitare peccatu i Nimo. ergo cu teneatur vitare in proximo peccatu,etiam tenetur fugere si ei patet locus fugς.Dices,ergo martyres obligabantur fusere,cu multis patebat locus fugς,& erant iniuste damnati ad morte. Dioco in qn ex fuga imminehat scandalu in fide,non teneban tur Iugere.immo oportet . iniuste danatus maneat praecipue se m fuga illius immineret periculum in fide. e Secunda Dpositio. Licet danato iniuste, isto modo im/petere principe,& rebellare si possit, ita si posset vincere
vi sua. patet. Unicui vim vi repellere licet, sc hoc quado infertur vis iniuste. sed in illo casu infertur vis iniuste. ergo in illo casu licet vim vi r ellere, & occidere cum moderamine inculpatae tutelae. di hoc expresse hi Prouein.xxiiq. Erue eos a ducunt ad morte: dc qui trahuntur ad interitu, liherare non cesses. 6c loquitur de illis qui ducuntur iniuste ad interitum. dc arguitur sic. Quilibet tenetur se magis di. bgere Sc liberare qua quantumcuno MXimum. sed sic est quod quando riamus iniuste ducitur ad mortem,quilibet tenetur liberare si possit,etiam per violentiam. ergo a foditiori si pomit,ipse illam vim repellere debet immo ad hoc
Tertia .ppositio. Iuste damnatus ex parte iudicis,tamen iniuste ex parte sui licite potest aufugere si pateat ei locus fugς, ia est realiter innocens. patet apud omnes doc.si apoi suo sit mea,nihilomin' plato .phat eam suam, S per iudicem adiudicatur platoni: si postum sine periculo cor Poris defams eam occupare & capere, bene facio. dicitiae notanter sine periculo satos,quia si eam capiendo reputa xer fur dilatro,non debeo eam capere .nam hona fama e santior est bonis fortunae.dicitur notanter etiam sine peri culo corporis,quia corpus magis est diligendum quam fa/man tam a bona extema: & super omnia ista,vita ma/gis est diligenda. ergo a simili si sortes sit iuste damnatus parte iudicis,ct iuste in parte sui, adhuc corpus suum remanet eius:ergo potest fugere etiam cu pericu o faing,
Guia corpus magis est diligendum quam iama.
147쪽
4r Quarta xpositio in qua est dissicultas inter doci 1 so
tessit iuste damnatus ad mortem eκ parte iudicis&sui, re pateat ei loc' furi,an teneatur aufugere dico P potest licite aufugere,& sine peccato.& in hoc maior pars docti eouenit. hoc tenet de Gandauo quodlibeto nouo.quanuis oppositu imputetur sancto Thoms, tame non leo in ipso, sed dicit O potest licite aufugere:vt patet. q.lXiX.m Ultimo articulo in solutione secundi argumenti. dicit nullus condemnatur ad manendum in loco unde ducatur ad morte. tenetur in non resistere agenti quin patiatur quod iustu est eum pati: sicut etiam si aliquis lit c6demnat' ut fame mo riatur,no peccat si cibum libi occulte minis iratum sumat, quia non Iumere cilit seipsum occidere.patet sic. usquiseque tenetur seruare vitam suam iure naturali indispensa hili,dum modo posrt hoc medio licito,& sine iactura ait ri .sed in tali casu sortes potest conseruare vita suam. mo iudeκ non patitur ia cturam re eius fuga, neque cinnos, supposito quod non seruet eu sub poena.ergo.Holcotin tertio adducit multas rationes ad istam propositionem. nam sortes pol postea maius honum G munitati facere mors eius fuisset comunitati hona,quia non li et interfico
re nisi Opter bonum comune. similiter potest poenitere, remulta alia hona facere.ergo in tali casu sorti iponenti illa hona facere,licet aufugere. 6c hoc satis suadet sanct9 in loco prsallegato de condemnato ut fame pereat,potest medere si ministretur ei cibus,quia nullus potest con demnari ut seipsum interficiat.immodicit de Gandauo,si posset violenter a custode carceras vel quouis alio panem subtrahere, licite potest,quia in tali casu cu sit in extrema necessitate omnia sunt ei comunia.Diceret aliquis, dc est apparentia maior quae possit haberi pro parte opposita, si sortes esset codemnatus ad perditionem bonorum,postillam condemnationem non potest illis honis uti, neque
retinere,immo committeret turtum: quia non sunt am/plius eius. similiter si sortes iusto iudicio condemnetur inseruitutem alicuius,no potest post sententiam latam auri
gere ab eo,immo tenetur parere ei cuius est seruus: immon fugiat, tenetur de damno domino suo,& eum recompe
sare de iniuria facta .ergo a simili si sortes sit iuste danatus ad mortem,corpus eius re vitata videtur esse ipsius,sed
148쪽
reipublic .ergo si fugiatdniuriam facit communitati cin ulta adiudicata est:& P cosequens ipse peccat.& ista est maior apparentia quae haberi potest pro opposito. 5ί hoc assiimunt alu docto. tenentes oppositam partem. CQ uatum ad hoc optime respondet de Gandauo dicens-dupliciter contingit habere dominium in aliqua re. Uno modo quan tum ad substantiam rei. alio modo quatum ad exercitium operationum aliquarum circa illam rem . primo modo is
hahet dominium qui substantiam rei alienare potest. Sectido modo qui locauit equum vel domum,habet dominium illa secundo modo. Hoc supposito dicit ulterius quod nullus potest habere dominium in corpore alterius quantum ad substantiam praeter animam informantem tale corpust ut sit sortes quantucunque seruus danatus ad mortem: nes Ius habet dominium quantum ad substantia corporis eius
ec vitam pr ter animam ipsius, adeo . quantum ad sis
stantiam Iemper remanet corpus animε eius. ergo anima tenetur regere ipsum,nutrire et conseruare inesse quantum potest. sed quantum ad aliquas operationes exercendas circa corpus iudex habet dominium, Utputa citare eum, puocare,incarcerare,morte inferre. & sic malefactoris corpus quantum ad substantiam semper remanet animς eius,sed quantum ad aliquas operationes mercedas dominium est
apud iudicem. propterea dicit idem de Gadauo, dc consoquenter. s.Tho.. ii sortes sit vinculatus,non licet ei frangere vincula Oc carcerem,quia non habet dominium sui co Poris quantum ad hoc,neque rebellare.nam si rebellares,licet principi illum inuadere.hellum enim est iniustu ex par te sortis: ergo illicite rebellat.et est argumentu efficax:quia si rebellat et princeps aggrediatur,bellum est iustu ex parate principis .ergo iniustum G parte alterius.ergo rpositu.
Resolutio igitur istius materis est . quantiis sortes sit iuste
condenatus,& non vinculatus nel clausus in carcere, ne
que datus alteri in custodia sub poena, ita quod non immi neat alicui persone detrimentum m eius iuga:licet ipsi fingere. Sed eli difficultas virum teneatur fugere in tali casu, vel solum sit consilium. Dicit de Gandatio quod satis elici potest ν tenetur fugere. immo si non fugiat est homicidauit.nihilominus dicit Ioan.de Gersono in tractatu quem fecit det esu carnium,is potest licite expectare mortem pro
149쪽
suis demeritis & satisfacere pro peccatis.Videtur tamen myhici si sit ei licitum fugere, quoa pro tunc etiam tenetur fingere,quia iure naturali tenetur seruare vitam corporis. 8c quia paret ei medium licitum ad illam seruandam:ergo te
netur. 8c hoc dicit de gandatio & Tho de illo qui est dana.
tus Ut pereat farne,cta tenet comedere si habeat panε,quia illud est medium licitum ad tertiandam vitam eius. Vnde de gandauo ponit disserentiam inter istos quatuor termi/ nos necessitas,fas ius,& licitum. Vnde non solum in tali casu est ius fas,aut licitum sed necessitatis est fugere. 5c ista opinio videtur probabilior, videlicet o teneatur fugere.'WPro ista opinione potest sic argui. Habita sunt tria di cta. Primum; Cp papa habet potestatem committendi iurisdictionem laicam ct temporalem .secudum P tenetur illam committere,quia alias negligeret onus sibi comissum. ter,
tium is quilibet qui asta mit iurisdictionem illam sine commissione papp,esi arguedus de ambitione: quia assumit honorem non Vocatus, & intrat non per ostium. Prima ratio huius opinionis est necessiarium est in omni communitate
habere supremum suo cunctorum iurisdictiones depem
deat. sed tota comunitas christianotu est c5munitas volen itu adinvice coicare: ergo oportet Me supremu in illa communitate &c. sed nullus alius pol amisnari pler papa .ergo ab ipso dependet iurisdictio omniu alioru.populus enim si est bene ordinat', uni gubernatori et no pluribus debet esse subiectus. Prouer.xi. Vbi non est gubemator populus cor ruet. loquitur enim in singulari,& non plurali, cum inquit gubemator,& no gubernatores.ergovidetur inuere quod uni populo unus supremus debet esse gubernator,& non plures:&cum totum genus humanum unus populus sit qui optima constitutione 6c institutione volentium adin- uice Viuere et comunicare regi debeat neces' est esse principe supremu a quo cςteri dependeat,& illi supremo in &hus pareant.Pr cipua ratio inter ceteras est ista. si no sit si premus ali uis a quo csteroru iurisdictio dependeat pol runt esse aliquae in aliqua communitate non subordinatet quarum quilibet illas exerceris erit supremus, & nulli alte ri subiectus:ergo poterunt esse plures superiores no haberites superiorem.sed hoc optimo modo regendi obviare vi
detur, quia si sint plures superiorem non habctes, quorum
150쪽
neuter est alteri subiectus:vel prssunt eidem populo, vel diuersis. Si eidem populo,ergo non poterit populus exhibere quod est lesbendum superiori:quia si ambo simul contra Na pcipiant,non poterut subditi suis superioribus pareret ergo necesse erit ut sint alteri inobedientes,& ad impossi hila Gligati. quod est impossibile. ergo in communitate hene ordinata non possitiat esse duo principes no suhordinati. Si autem illi duo superiorem non habentes prssint diuersis populis: ergo ills communitates non erunt hene ordinat . pMtet. inter illos populospossiant esse dissensiones, cum natura
humana est prona ad dissentiendurn. 6 inter diuersos superiorem non habentes leuiter poterit oriri discordia quς per superiorem sedari non poterit. discordia autem inter maiores superiorem non habentes periculosa est secundum Ari stotelem.υi. politico. cap.ix. ergo si non sit aliquis superi ad utrunque illorum populorum, re ad utrunque istorum qui prςsit illis duobus populis: tales communitates n6 sunthene ordinat .ergo dicit doctor,oportet confiteri quod sit unusal 's omnibus superior a quo cunctorum potestates α iurisdictiones dependeant. Oc non videtur alius a sum mo pontifice. ergo li iurisdictio omnium aliorum depen det a summo pontifice,tunc nec imperator nec alius primceps debet iurisdiectionem temporalem exercere nisi sibi a summo pontifice comittatur. x haec est summa huius opinionis,scilicet quod omnis iurisdictionis authoritas depen/det a summo pontifice.
I SVM est de iurisdictione principum secularium ad quos spectat maleficos sc in corpore
dc in honis punire .ec illa est prima iurisdictio
quae Vocatur coercitiua, ct authoritas publica maleficos damnandi contrahitur a populo. αin primo capitulo fuerat allegatς opiniones.Vna quod nul lus princeps teporalis potest iuste actum iurisdictionis ercere nisi ere comminione paps 8c Roma. eccles . nunc ita isto. ih. capitu. ponitur secunda opinio quae diuiditur in tres modos dicendi partiales.& uniuersaliter ista opinio dicit
quod principes seculares absque commissione papi dc Ronianae ecclesie possunt iurisdictiones seculares licite exerce