장음표시 사용
21쪽
ri Romanos,Romanorumq; Iureconsultorum nobisi successionem indicari. Et quia altera lege huiuste tituli hara quae diximus leguntur omnia, ea quam paucis fieri pol rit excurremus; si prius iurisiorigine altius repetiuerimus ab ipsis scilicet incunabulis principium sumentes, quod non inutile sere credumus, ut intelligatur omnia penitus interitura nisi ui iuris, maiestateq; regantur . sed cominus ad re ipsam
I v g 1 s originem siquis ab ultimo repetat,reseret ut opinor ad Deum opti max. unde cum caet .ra bona,tum ius ipsum ortum traxisse uideturiquamobrem Heraclitus in eo libro, quem uel misticam, vel occultam inscripsit Philosophiam, quem etiam apud Ephesiam traditur deposuisse Dianam, scriptureliquit ius ipsum esse Deum nam licet neq; aequalis sit,neq; inaequalis:haec enim de his maximo dicuntur,quae pluribus constant, suntq; commixta: opo tet enim aequale alicui aequari, & in aequale uel sup rare aliquid, uel ab altero superari, est tamen ipsa aequalitas Deus simplicissimus,atq; purissimus sensomnis aequalitatis,atq; adeo inaequalitatis. nam licet ipse physicae sit expers magnitudinis omnem tamen ui,uirtute, potestate largitur magnitudinem. Cum igitur
22쪽
igitur ipsa sit quemadmodum dicebamus aequabilitas, ipsum quoq; ius dicitur esse, quod quide aequa bilitate maxime censetur. intelligo , cuius ipsum di- periectissimamillam iuris notionem, quam tae
uel iuris, uel boni appellantur communione. hanc sententiam probare mihi uidetur Vlpianus l. prima side Iust. & iure initio legis, ubi Sacerdotes ait esse Iureconsultos,quod certe no diceret, nisi a Dςo ius ductu esse putaresimi potissisnium Saeeydotes dicantur. Sut qui dicant a Deo quidem ipso ius esse ductum, propterea quodin orbe coddendo certu ius dixerit, quo constaret machina concors diuersis partibus, discordibusq; connexa, iuxta mistica Salomonis sententia de sapientia loquentis diuina, Quando praeparabat coelsi aderam, quando certa lege, & gyro vallabat byssos Ius,n, uel ipsa sapietia est, uel nocerte sine sapientia. Cic. in his, quae de legibus conscripsit, iuris originem naturae tribuisse uidetur. opinor eum ita sensule, uim quandam esse naturam percuncta Vagantem, regente uniuersa, curantemq; ut singula consisterent, ac permanerent. Itaq; Certum
iuS a natui a Lindit Ortu , unde . tetra nata sunt iura.
Illud enim in alterum ne contuleris, quod tibi fidiurecuses , marimu naturae uinculum videtur habere.
23쪽
18 CATALExpos IN L. ILItaq; et qui perperam, males vivunt naturae dicum tur aduersari, quae legem recte uiuendi hominibus sanxit. mihi quidem superior sententia placet: est.n. Dei opificium natura,a Deo cepit quod habet,inde omnis manat iustitia. Vnde ius tractum putatur,ut l. prima.Ude iustitia,& iure ipso legis uestibulo. Itaq; quae t Deo sunt,maxime sunt iusta, cum ipsa sit numen iustitia. Iustitiam autem eam appello, unde ius diximus ortum esse,de qua latius est explicandum.
I Vsτ1τ1AM duobus modis Aristoteles accipi tradit,Ethicorum volum. quinto . nam aut ea iustitia est,qua uirtutes intelliguntur uniueris, atq; in hae significatione idem erit quidem dicere iustitia, atq; uirtutem,duoq; couertentur haec nomina, Vnu, idems significantia. Vnde sumpsisse creduntur Stoici unam uirtutem habere neminem posse, qui no habeat omnes; intelligentes uidelicet omnium unam Ideam esse virtutum,quam iustitiam recte possumus
appellare . Sed in hominibus quidem dissicile dictu
est hanc esse uirtutum coniunctionem,quam Graece possumus c- λεπαδὸν appellare in Deo certe sic costat uirtutes esse,ut sit iose uirtutes omnes. si modo
siri nobis sic licitum est. Altero modo iustitia uirtus quaedam est,uirtuusin forma,quam ita opinor posse describi,
24쪽
describi , ut sit iustitia aequabilitas dantis, atq; accupientis . hanc Aristoteles ciuilem appellat iustitiam,
quoniam aequabilitate societatem tuetur humana, ciuitates defendit,efficiis ut humana seruentur cO- mercia,Omnesq; affert utilitates,quas Hermogeni nuS commemorat Lex eodem iure gentium.ε. Item de iusti.& iur.tota lege. Verum aequabilitatem coim stat esse duplicem: altera enim est,quae dicitur Ari metica,haec numero continetur,ut si decem acceperis,totidem reddito: altera Geometrica, quae pro portione fit,ut tantum quis accipiat, quantu sibi do beatur . unde si huic dedero decem, illi uero septe , iustitiae munus expleuero,suum utriq; tribues, que- admodum copiosiorem alteri cibu dabo: alteri voro strictiorem,utriusq; naturae seruiens,nec alterutri
faciam iniuriam. Haec igitur aequabilitas proportione constituta iustitiam facit eam,qua de nobis est sermo.Quam Vlpianus i. Iustitia.ffeodem describens, ait,Iustitia est constans,& perpetua uoluntas ius suu unicuiq; tribuens.Quo loco falli mihi videntur,qui putant diuinam a Iureconsulto definitam esse iustutiam; non enim decet humanum ius explanaturum diuinam,quae sciri non potest,definire iustitiam.Praeterea ius quoq; diuinum oportuerat definiri, quod uel Deus ipse est ius summum,maximas iustitia,uel
ius potius ipsum,ipsas iustitia,quod quide finiri nul
25쪽
la ratione potest.Quis enim nume illud immensuri uel finiat,uel describat ' uel ius certe fuerit,quod ab ipso numine prodit; hoc autem incognitum humanis mentibus esse patet. Iam enim primum omniunihil a nobis accipit Deus,cuius nutui,atq; potestati subiiciuntur omnia,donat autem ipse quicquid ha bemus: Cumq; ius maximum sit, ut dicebamus lamgitur iustissime. Vnde quod apud homines iniustualiquando uideatur, id apud Deum censebitur imstum. Petunt ab Aegyptiis Hebrari argentum m tuum , suppellectilisq; genus omne ad apparatum sa crificii, idq; secum auferunt. Reclamarent humana iura, imperauit tamen Deus, cui nihil est alienum , quod sane docet Euangelicti illud patrisfamilias elogium,qui denarium tim primis,quam ultimis repenQit operis,quaerentiq; respondit uni,licet mihi fac re quod lubet,quippe qui libero munere dono mortales. Constat igitur diuinum ius recter non posse Spiri, nisi forte dicatur id,quod a Deo praeceptum linperatumq; sit ius esse diuinum, fatebor tame Deum LM .suum ius unicuiq; tribuere, hoc est omnibus pro dignitate consulere. hoc tamen contendam ius,quod in Deo est, quodue a Deo sine interuallo progreditur uelle finitione complecti audacissimuesse . nam quod aiut nihil constans, nihil perpetuum in hac aeui breuis uita consistere, si de uera consta
26쪽
lia . aeternitates loquantur nemo negat: sin putant nullam constantiam penitus in homine reperiri fabluntur. Est enim constantia uirtus a iustitia non ali na: perpetua uero dicuntur, quae eodem modo uel sunt,uel fiunt quoad esse, feriuc licet. Illud est pra terea in hac descriptione animaduertendum, quod uoluntatem dicit esse 1ustitiam. Palam est autem philosophos omnes, uel scientias existimare uirtutes, quemadmUd- αι crate proditum est memoriae , uel habitus,ut Peripatetici sentiunt λ uoluntarcui nemo dixerit esse uirtutem. Quo Uitur pacto, quaveratione descriptionem tuebimur nempe si dicamus
geminam esse voluntatem, praeuenientem alteram, alteram consequentem. Praevenientem dicamus itilam,quae pro rerum concussione, uarietateq; mut
tur frequentius in dies. Consequentem uerol illam asseremus,quae confirmata habitum quendam expetendorum bonorum confirmat in animis, quam intelligit Iureconsulius. Satius tamen suerat habitum dicere, quam uoluntatem. Voco autem habitum, quem dii appellant Graeci, sed in re uideor mihi nimius uel perspicua,uel certe non admodum dubia, itaq; iustitia iam diuidatur: altera est enim,quae poenis malos coercet: altera quae praemiis exornat, allieitq; bonos,utriusq; meminit Vlpianus l.prima.Ede
27쪽
solum metu poenae, sed etiam praemiorum exhortatione essicere cupientes. unde constat non solum iustitiam bonos conseruare sui muneris,ossiciis putare,sed etiam malos ad uirtutem reducere, uel poena .. rum metu,uel adhortatione praemioru, constat etiamedium quoddam esse iustitiam, unde & δά-s i stum,& μι-- iudicem appellamus. sed de iustitia sit hactenus excursum. ad ius reuertamur,quod aiustitia originem ducere Droses
Et sus Iureconsillius ius artem boni, & aequi definiebat,interpretam uidelicet,lus ipsam disciplinam legalis philosophiae. Verum ius ipsum siquis definire uelit non artem dixerit,sed uim potius uel authoritatem, quam quis in aliquam re habeat. id enim habere quis iuris recte dicitur, quod iuste poterit adipisci. Verum proprie definire ius nequeas nisi diuidas,quod quidem in uaria significam tibus nominibus usu uenire consueuit.Itaq; si ius duuiseris,definitionis ut arbitror non egebis. diuid mus ius igitur primum in diuinum,& humanum. Diuinum ius aut in Deo est ipso,uel potius ipse Deus, definiturq; singulari amore, incredibili bonitate , summa clementia,eximia liberalitate, qua Deus omnia bona largitur hominibus,hominum erga Deum religione,
28쪽
DE ORIG. IVR. iris. c. 23 religione, pietates describitur. Est aute religio obseruantia,cultusq; diuinus . nam ea religiosa dicuntur,quae superis sunt dicata, uel quord relinquantur numini,uel quod frequentius legantur a relegendo dicta. Existimat enim Cicero eos,qui frequenter diuina legerent, a relegendo dictos religiosos, eratq; apud ueteres prouerbium religentem esse me uolo, religiosum nolo, quod ostendit religiosum anceps esse nomen,atq; in utramq; accipi posse partem. Est ueror pietas affectio,amor,& cognitio diuinae magnitudini quae si uultu laeditur erga parentes, quid erga Deum cogitare nos decet S sed hoc ius & colatur diligetissime,& a sacerdotibus,theologis* petatur , quorum est officium ius interpretari diuinum. Hi manum uero ius notissima sectione diuiditur, in naturarigentium,singularumq; ciuitatum, quod ciuile
consuevimus uocitare. Docet enim natura ius certum animantes omnes,quod sequuntur, ac tenent: unde ar natura tributum, naturae quoq; ius dicitur. quod aute omnes homines acceperunt, seruadumq=duxerunt gentium ius appellatur. Ciuile uero,quod singulae sibi ciuitates constituerunt, quod etiam du
quod ad publicam rem tuendam, utilitatemq; pertinet,priuatum quod ad priuatorum spectat comemtia,coatractus,utilitates.Ambas has iuris armas vl-U . tianus
29쪽
O Ri v N A. Caecam caeca Platum ducere Consilieta,caetarum in domos, ου diuitum Nunc ecceformam , s babitum vi rigerens, Fluto relicii Uirgines Libethridas,
Fbrbum 9Juadam,s Pallada,2 Cyllenium
BONONIAM reduxit unde cessirant. Sic ecce tandem, ad loecce dolia FELsINA O E N Tura venit, illa rammicitas. Iuventus o Lacris initiata Ilulis Foesicitateperfruare tradita, Nunc lata Caecum diligens ama, olle, Comple iere, obserua, cole, orna,2 adiuua, Tucem sequere. Nanq; persi icacior ArgoliconceGrecto tramite Tὸ ducet optatam cito ad me a Pela
vo D tibi confriptum de Iuris origine Caecus Tat Pontura,rubens perlege Lector opus: Vnis magi Patim potens cognoscere ni cos: aut populis quondam iura dederesuis. Hac in parte uidet multum Pomponius, At sTu uideas, um plura uidere putri.
30쪽
et lo uenotri trisus Inimos iii embpibi si In I bis Mosi homines inllego mihi Ie queis non frustra tributae est ratio, queis ut suibus anima no est data proii sale, omneS 40qum hom ines t tanto nomine dignos omni stu- dio, summaq;cunari decet ope, tanta
ut corpodiuina curent, meaitent aeterna, relictisq; terrenae
molis impedimentis sese quantum homin e nec serant ad Deum, quod ego uere puto philoseph r
Tantum enim abest, ut animus terrena labe pollutus se conserat ad philosophandum , ut nihil existim tur clarissimoru sui orum sententia philosophiam αque respuer tantopra cibominari. quamobrem uerus utiq; philosephus tantu corpori tribuet,quantum desiderare uideatur natura, quicquid reliquum erit erit autem sane: plurimum ad metis cultum a eommodabit, seq; diuino praeditum animo sentiens Deum essiciet inter hominin eoelest ;muogenium natum ut sertunam uincat,coii aerat uitia, diuina i radegesq; custodiat, extollat,esta atq; uvetutem, nec te patiatur mortalium illecebris conta nari. Hunc