장음표시 사용
31쪽
ego uerum appellophilo inessimum iubilentem, quod qui sequantur perfuncti uita uel heroes, uel certe indigetes in Deorum Coetum merito,collegiumq; reserantur, qui si rebus publicis praeficiantur fruentes adhuc luce mortali,beatissimas essiciant ciuitates. Etenim cum homines sint,humana superani ingenia,quos utinam quamfaciter praedicamus imite mur. Scio equidem paucos admodum esse, qui hoc itinere contendant in coelum,qui hanc uelint ire uia rara tame uniuersa sunt bona,plurisq; fiunt quo sunt rariora: sed quo sum ego progressus i quodnam g nus hominum coepi tractare i non meum,non inquameum est opus,refugit mentis imbecillitatem, exisPasq; uires clarissimorum uirorum, uel numinum potius singularis dignitas, summaq; maiestas; heb scunt oculi tanti luminis splendore confusi. Quare eontrahenda sunt uela,oratioq; ad id, quod instituurnus conserenda.M Imurra ego λὰ diuinorsi ops rum coelum existimo, quod omni ex parte peti
ctum,omnibusq; ut sic dixerim) numeris absislutsi, opificis testatur sapietiam incredibilem,quam sequi stant, qua, ut laudatus inquit Poeta, uiget concordia
32쪽
distore. .d Enim obsecro p est admirabilius
cerni,quam foedus illud,quo nectuntur mutuo comtraria uincuis eumq; seruant ordinem,quem conciripere potiuS minio possis,quam explicam. hanc lege sanctissimam,legum omnium minorem sussu credi par est,nullamq; legem existimadum omnino,quam non genuerit lex illa procreatris,productrixq; caeterarum . unde illud certe palam est iustitia uacatem , legem non esse censendam: cum ex Dei maximi gremio leges hominibus credantur exhibitata urbium
tuendarum gratia,humanaequbciotatis ad terra de
missae. quo fit,ut ab ipso numine deficere uideatur, qui legum uel iussis non obtemperauerit, uellassitutis . etenim si iuxta sententiam Empedoclis lite illeretur concordia,omnia puncto temporisinterirent; sublata lege,qua potissimum haec china contin tu nec ciuitates quidem consistere possunt si legubus refragentur homineς cum igitur uim legum,
atq; maguicudinem animo mecum ipse reuoluere,
legemq; meminissem in comune, mediums, quod quisl, posset conferre iubentem, seq; inuicem tuu repraecipientem imihi quoq; agendum aliquid ra. tus legem altera quae tit. Romani iuris orin clauditur,ne a lege, videlicet discedere exponenda,enarrandamq; suscepi. quem laborem inutilem pleriqputabunt, cum eam ipsam legem ante me diuinitus
33쪽
explicauerInt inulti, qui si eam nobis conditionem statuunt,ut nihil quod ab aliis actum sit essiciamus,
nullum agendi locum nobis omnino reliuquunt. Quis enim censuerir in tanta seculorum serie, tot aetatibus,in tanta omatissimorum hominum ubertati quantam superiora tepora prodiderunt, fingi sautem aliquid posse,quod actum ante non fueris quare quo loco uelint hanc nostram collocent 0peram, non enim id molimur, ut gloriam insectemur alicii nam,sed ut pro parte muneri nostro satisfaciamus,
nec perpetuo marcescamus otio quare uel extremo
34쪽
XPLICATVRIs igitur nobis quid, quantumq; complecti por: tuerimus,atq; intelligere de atin tera lege, quae est sub titulo de origine iuris, optimum factu ur- detur, semiiusmiani ad lineram .iaccellerimus, ipsius tituli exposuerimus quoddam quasi cognomen, nostri Rubrucam appellant; a connexione, coniunctioneq; sumpto principio: sic enim receptum consuetudine videmus. Tribus igitur modis caretia corpore,&quae sola mente percipiuntur. coniungi mihi posse vide
nere trahens principium, ad ultimasq; peruenies formas, ibi finitur. Etenim singularia cum successione salte, ut philosophis placet adepta sint infinitatem, sub scientiam sane non cadunt. Scietia igitur ultimis definitur sermis, quas vulgato nomineindiuiduci species, idest singularibus proximaS cosuevimuSappellare;hae autem siue species,sive formae sub ahquq
35쪽
M CAτALEX EOS IN I. II. genere clauduntur . itaq; series est certa ageneribus ad infimas formas,& alsormis postremis ascenditur ad suprema usq; genera 3 non tamen eadem ratione inter sciatq; generi iunguntur species, qua toti partes, propterea quod partes totius nomen no assequutur, formae Verin& generis naturam, & cognomin tionem,quae in γρυe Graec nostris praedicatio dicitur,consequuntur: Asserimus enim tam ius publicu, quam priuatum,naturae praeterea, gentium, & ciuile iuris nomine pronunciari, ut Vlpianus l. prima.Ede iustitia,& iures.Huius studii.unde naturam generis formis inesse constat. Alterum est conexionis genus,quando imagines imaginibus, affectionibus tuis guntur assectiones; qua coniunctione diuinis iuguntur humana,inferioribus superiora nectuntur. Sic &amicitia, Sc cognatione,propinquitate ue iunctos ducimus homines; quam seriem seruata a primo mortalium ortu sine videmus Est enim cognatio maiorum quaedam imago,quae animo potimet, quam conpore retinetun, idem de amicitia dicas:iugitur enim amicus amici formae, quam clausam animo tuetur, atq; defendit. Ratio vero tertia connexionis est cu materiis iungutur materiae, de quibus uel sermo instituitur, uel disputatio. quam copulam continuationem nostrates Iurisperiti nescio quam recte,quamsproprier soliti sunt uocare. Hanc quaerimus, haec no
36쪽
bis tractanda videtur, quam in tradendo iure sequedam & Imperator putat,& Iureconsulti, quorum authoritas comparatur l.ii.isde statu hominum, ipsos uestibulo iustit.de leg. non tamen semper reSpat turargumenta, de quibus est disserendum, inter se copulari. dada nihilominus est opera ut quo ad eius fieri possit copulentur, atq; cohaereant. Cum igitur superiore titi de iure, iurisq; partibus, deq; iustitia suerit disputatum, cosequi videtur ut iuris exprimatur origo . Sic enim & utilitas tractationis eius facti
dabunt,cum originibus cognitis iuris dignitatem, authoritatemq; perspexerint. Ex quoniam ut Aristoteli placet qui res iudicant animatae sunt leges, o nes, magistratus uim aliquam iudicii uidentur obtinere .imperium enim iudicium est quoddam, meritor magistratuum quoq; origo proponitur. illud vero nemo negauerit bonam, magnamq; iuris partem
authoritate prudentium sustineri. quare non ab re prudentium quoq; successio iuris colungitur ortui. Sed quaeret aliquis cum ius sit uarium, & multiplex, cuius nam iuris hoc loco qtinatur origo. Constat ciuilis iuris originem demonstrari,& eius quide Romani,quod propter imperii magnitudinem, urbisq; maiestatem longe,lateq; propagatum est.ex his illud
quom animaduertatur oportet magistratus explic
37쪽
igitur ipsa sit quemadmodum dicebamus aequabiliatas, ipsum quoq; ius dicitur esse, quod quide aequa
bilitate maxime: censetur. intelligo , cuius ipsum dico persectissimam illam iuris notionem, quam Gliuci uocant Egoq; sic α τό α-ον dico, uel
uel iuris, uel boni appellantur communione. hanc sententiam probare mihi uidetur Vlpianus l. prima side Iust. iure initio legis, ubi Sacerdotes ait tesse Iureconsultos,quod certe no diceret, nisi a Deo ius ductu esse putare cui potissimum Sacerdotes dicantur. Sut qui dicant a Deo quidem ipso ius esct d ctum, propterea quod in orbe condendo celetu ausdixerit, quo constaret machina concors diuersis partibus, discordibusq; connexa, iuxta mistica Salomonis sententia de sapiensa loquentis diuina,Quando praeparabat coelsi aderam, quando certa lege, & gyro vallab t byssos. Ius.n. uel ipsa sapietia est, uel nocerte sine sapientia. Cic. in his, quae de legibus conscripsit, iuris originem naturae tribuisse uidetur. Opinor eum ita sensisse, uim quandam esse naturam percuncta Vagantem, regente uniuersa, curantemq; ut singula consisterent, ac permanerent. Itaq; certus
Illud enim in alterum ne contuleris, quod tibi recuses , marimu naturae uinculum videtur habere.
38쪽
AEC A TALExtos IN L ILItaq; et qui perperam, males vivunt naturae dicum tur aduersiri, quae legem recter uiuendi hominibus sanxit. mihi quidem superior sententia placet : est.n. Dei opificium natura,i Deo cepit quod habet,inde omnis manatiustitia. Vnde ius tractum putatur,ut l. prima.Ude iustitia,& iure ipso legis uestibulo. Itaq; quae a Deo sunt,maxime sunt iusta, cum ipsa sit numen iustitia. Iustitiam autem eam appello, unde ius diuimus ortum esse,de qua latius est explicandum.
I Vsτ1τ1AM duobus modis Aristoteles accipi tradit,Ahicorum volum. quinto . nam aut ea i stitia est, qua uirtutes intelliguntur uniuersae, atq; in hic significatione idem erit quidem dicere iustitia, atq; uirtutem,duos couertentur haec nomina, Vnu, idemq; significantia. Vnde sumpsisse creduntur Stoici unam uirtutem habere neminem posse, qui no habeat omnes; intelligentes uidelicet omnium unam Ideam esse virtutum,quam iustitiam recte possumus
appellare. Sed in hominibus quidem difficile dimi
est hanc esse uirtutum coniunctionem,quam Graeco possumus i ' -- εο appellare in Deo certe sic costat uirtutes esse,ut sit ipse uirtutes omnes. s modosiri nobis sic licitum est. Altero modo iustitia uirtus
quaedam est,uirtutisi forma,quam ita opinor posse describi.
39쪽
describi, ut sit iustitia aequabilitas dantis, atq; accupientis . hanc Aristoteles ciuilem appellat iustitiam,
quoniam aequabilitate societatem tuetur humana, ciuitates defendit,efficiis ut humana seruentur cO- mercia,Omnesq; affert utilitates,quas Hermogeni nus commemorat l.ex eodem iure gentium.st. Item de iusti.& iur.tota lege. Verum aequabilitatem constat esse duplicem: altera enim est,quae dicitur Ari metica,haec numero continetur,ut si decem acceperis,totidem reddito: altera Geometrica, quae pro
portione fit,ut tantum quis accipiat, quantu sibi debeatur . unde si huic dedero decem, illi uero septe, iustitiae munus expleuero,suum utriq; tribues, que- admodum copiosiorem alteri cibu dabo: alteri vom strictiorem,utriusq; naturae seruiens,nec alterutri faciam iniuriam. Haec igitur aequabilitas proportione constituta iustitiam facit eam,qua de nobis est sermo.Quam Vlpianus i. Iustitia.ffeodem describens ait,Iustitia est constans,dc perpetua uoluntas ius suu unicuiq; tribuens.Quo loco falli mihi videntur,qui putant diuinam a Iureconsulto definitam esse iustu tiam; non enim decet humanum ius explanaturum
diuinam,quae sciri non potest,definire iustitiam.Praeterea ius quoq; diuinum oportuerat definiri, quod uel Deus ipse est ius summum,maximas iustitia,uel
ius potius ipsum,ipsas iustitia,quod quide finiri nul
40쪽
la ratione potest..uis enim nume illud immensuri uel finiatiuel describat ' uel ius certe fueriliquod ab ipso numine prodit; hoc autem incognitum hum nis mentibus esse patet. Iam enim primum omniunihil i nobis accipit Deus,cuius nutui,atq; potestati subiiciuntur omnia,donat autem ipse quicquid ha bemus: Cumq; ius maximum sit, ut dicebamus la
gitur iustissime. Vnde quod apud homines iniustualiquando uideatur, id apud Deum censebitur imstum. Petunt ab Aegyptiis Hebraei argentum m tuum , suppellectilisq; genus omne ad apparatum sacrificii, idq; secum auferunt. Reclamarent humana iura, imperauit tamen Deus, cui nihil est alienum, quod sane docet Euangelicti illud patrisfamilias elogium,qui denarium tim primis,quim ultimiS rependit operis,quaerentis respondit uni,licet mihi sac re quod lubet,quippe qui libero munere dono mortales. Constat igitur diuinum ius recte non posse Spiri, nisi sorte dicatur iriquod a Deo praeceptum innperatumq; sit ius esse diuinum, fatebor tame Deum OptiMax.suum ius unicuiq; tribuere, hoc est omnibus pro dignitate consulere. hoc tamen contendam ius,quod in Deo est, quodue a Deo sine interuallo
progreditur uelle finitione complecti audacissimuesse . nam quod aiut nihil constans, nihil perpetuum in hac aeui breuis uita consistere, si de uera constat