장음표시 사용
51쪽
m,& commitiis centuriatis, ita res tractabatur Romana, ut cum nemo uide iudexutus sufiagio, ad ultimos tamen numq; uenrretur suffitagatores. quae res argumento est popularis Reipublicae,in una,ais eadem urbe plures extitisse fosmas, quod quide ab Aristotelis traditione esse non uidetur alienum, qua quarto de Republica uolumine,popularem partitur statum,administrationemq; diuidit . Haec aute Reipublicae descriptio Romanae,quam habuerit utilitatem sequentia monstrabunt. Iam enim res,tempurii postulat,ut ad Iureconsultiun accedamus.
E GE S I AR I UM itaq; nobis uidetur inprimis sius iuris origine, atq; processism domonyb ara Et quide initio ciuitatis nostrae populus sine cemta lege, ne irere certo primum agere instituit ominia manu Tegis gubornatiotur. Postea austi ad aliquem modum ciuitate, i e Romulus traditur popli Iu in triginta partes diuisisse: quas partes curias appellarit, propterea quod tunc resp. curampersententias earumpartiumexpedrebat. Et ita leges quasdam l e curiatas ad populum talit inserunt e sequentes reges. quae omnes c riptae extant in libra Sexti Fanni, qui fuit illis teporibus, quibus Demarati Corim
ibi filius, ex rincipalius iuris. At liber ut diximus appellatur ius ciuili Panrianum, non quia Pagyrius desuo quicquam ibi adi: iis quoi, leges sine ordine latai in un- compossis
52쪽
D st in raei Mus non iuris omnino, sed Romani
iuris originem, atq; progressionem Iureconsul turn tradere,instituisse. Itas necessarium sibi videli dicit,ipsus iuris, & ortum ,&processum explanam Cum autem necessarium pluribus modis dicatur, videndum ante omnia censeo qua nam hoc loco usum petur significatione. Est igitur necessarium quod abesse non potest, quo minus existat , vel recte fiat, unde numen aliquod esse necessarium profitemu
coelumq;moueri, atq; alterum alteri successurum,
progigni. Est & necessarium quod licet non semper eadem ratione subsistat,aliquando tamen non subsistere minime potest. Sic hyemem actati necessarici
succedere dicere consuevimus,& diei noctem. Nec enim semper est aestas,nec nox item semper. Adhuc dicimus necessarium quicquid est quamdiu videliaeet emetenim qui sedet, antequa se moueat, neceLsitio sedere dicitur. praeterea quod nobis coniumctissimum est,necessarium appellamuS.Itaq; quOS a ctissimo uinculo coniunctos habemus, nobis dici mus necessarios. Necessarium etiam id appellatur, '
quod est utili,atq; conducibile, qua in significatione necessarii nomine utitur iureconsultus.Fieri enim potest, ut iuris ignorans originem prosecerit nihilominus,sits peritvssunt & alia necessitudinis gens ra, nam vel intecedere dicitur necessarium, uel con
53쪽
patur,uel ut sic dixerim supposititium, cuiusmodi
est, siquidem homo est peccet oportet aliquandinmorbis sit obnoxius, dolore in uita serat. Sed haec necessitudinis genera ab hoc sermone sunt penitu ahena.Inquit igitur Poponius utile sibi uideri iuri originem, progressionemq; nosse incipitq; iriquod pollicetur prosequi his uerbis. Eiquidem initio ciuitatis nostrae popului.& quae deinceps sequuntur. Ast igitur, urbem Romam cum primum condita, est, sino certo iure, si e certa lege uixisse , osa regia manu,
id est authoritate, potestate, imperio gubernari co suesse, quod non potest non esse uerissimum. primuictim manus illa patarum, convenaruntq; sub tute-1a inuiolati repli coacta rustica, atq; imperita, quae iura constituere potuit ueruntamen uti nullum certum ius habuisse populum initio crediderim, sic Romulum scopum habuisse, quo gubernandi formam traditurus uteretur, noni dubito. Est enim Author Dionysius Romulum Numitoris aut consilio multa solitum administrare j & praeclaras aliquotAlbani rum familias Romulum in Coloniam secutas, vim depotuit veteres latii leges , & discete, & si ita visu, esset corrigere Jllud tamen ceuissimum est non diu Romam certo iure caruisse,quddea potissimu ostendent quae postpaulo tradent Hic autem Diony-
54쪽
sius seruium Tullum,qui stacto loco regnauit iudicia priuata mandasse certis iudicibus,sermultas iudiciorum instituisse, qua de re paulo infra loquemur. Et Romulus quidem ipse in curias triginta populum diuisit, de quibus varie traditur; sunt enim qui ducant ante bellum, quod aduersus sabinos gestum est institutas curias suisse,in qua sententia videtur e se Dionysius, sunt qui post ictu cum Tatio foedus institutas curias atament,nominaq; sabinarum matronarum, quae foederis faciundi authores potissimum fuerant imposita.Neque illud aduersatur, quod plures raptas constet suisse sabinas hoc enim vel honori; dignitatiue earum, vel certe coniugum, vel famili rum,in quibus natae forent,nobilitati putatur esse mbutum. dicuntur autem curiae, a cura reip. administrandae, quod curiatis comitiis populi sententiam Romulus, caeteriq; reges ad Seruium usque Tullum exquirerenti locus autem admonere videtur, Vide Romano regno, deq; comitiorum ratione dicatur, ut autem Romani Regni uis,atq; authoritas exponatur altius aliquanto regnandi genera sunt expediem da,verum enim regnum atq; legitimum iure optimo existimat Aristoteles administrationis diuinae, quamisimilisum esse, vel inane certe nomen. Regna Uutur, aut omnem habebant authoritatem legibus sati' uis,quibus δc ipsi principes obtemperabant, vel cer te sa-
55쪽
te sacris praeesse,ac bellis consueuere Reges, caeterliabstinere negotiis, vel praesidere etiam populo, vel , senatui,decretrii tueri;Ad haec Barbari etiam Reges nulla lege deuincti, arbitratu cuncta gubernat,posterisq; Regnum relinquunt haereditarium, eode, quo tenuerunt iure In te timis autem Regnis,plerumq; haereditate potestas traditur. Aliquando populor. delectu; quae omnia alio nobis librosunt latius explinata. Romulus igitur post fratris caedem solus regno potitus,primum per senatum,ac populum decernem has uniuersa.Post ueror uictoriis elatus, caeteris inconsultis sua sponte gerebat Rempublicam, quae res magnum Regi odium senatus conflauit; unde sunt quic dant tempestatis occasione discerptum a senatu fuisse,subs togis occultata membra. Post decessumitas Romuli quoniam, sine mascula prole die suum obierat. Sunt enim qui sceminas aliquot reliquisse memoriae prodiderint, sent qui omnino, sine prole
vita defunctum . Institum m est ψ patribus interrognum quod erat liuiulmod1,Vt centum patres in deiseem decurias diuisi sorte decuriam ducerent, que i publicae esset praefutura. Singuli in orbem rego. bant, unius cuiusq; quinto die finiebatur imperium. Post diem autem quinquasimum altera decuria suffieiebatur priori,quae ratio administrandae ciuitatisaianua fuit, obseruarumcideiaceps, ut quoties magii Mi E . stratibu
56쪽
stratibus careret Respublica coeuntes patricii pro derent interregem, interregesue. Opinantur enim nonnulli primum interregem habere comitia non potuisse,&pter queimpedientibus Tribb.plur in terregita prodibant , t. ad undecimum interregem sit ventum aliquando Habente igitur interrege comitia magistratus renunciabantur, idq; tempuS ante nouorum creationem magistratuum appellatum est interregnum. Sed popuIo Regςm desiderant costitutum est,ut Regem quidem populus ipse crearet, quae tamen io valeret creatio sipatres autho G fierent; quae res post exactos etiam Reges diu obseruata,factitataq; fiuit, donec ime tribunissa cautu vi ut ante comitia in incertum cupiitqypatres apth gres fierent,iderat, ut quempupulini gistra xsi te ret, ante quam renuntiatus ζsset,palges probarennEst autem ab omnibus obseruatum regibus, ut cre ri a populo, a patribus confirmati, ς tatis in agr
superbus cognominatus est, quiq; extremus Romae
regnauid, nec iussit populi Rex est creatus, nec authyribus patribus, quippeqim tum m esumpquph ptu ex his auae duimuSilvis ne in si hon se ei
57쪽
ium consularent, & populi sciscitareturvoluntatem. Apertius id facit Marci Horatii iudiciu , qui ex trigeminis superfuit unus, Romano', Albanorum auxit imperio, is interfecta sorore in ius ad regem Vocae itus sententiam non tulit .inuidiam fugiente Rege.
tio iudicium ferrent , a quibus cum illi quidem con demnassent ad populum prouocatum est Tullo Hostilio authore, Clemente ut inquit Liuius legis interprete; quo de iudicio supra nobis est etiam mentio facta. Lex autem, qua indicabatur erat perduellionis in hanc ferme sententiam. Duumviri perduellionis iudicent,si damnatus fuerit,& ad populum prouoca Suplicium mitem da nati horrcndu carmine claudebatur. I iactar colliga
manus, caput obnubito, Verberato,iutrata uel extra
absolutus. Credo fauente etiam thorus tui .Lab v be condita volumno, & Cic ro in oratioue, qua C Rabirium perduellionis reum
Lonsul Mendinaccusanteiri leno Tribuno Plebis, quoniam perduestionisinciditimentio ad m
58쪽
statis exercuerint iudicia. Illud dicam liberum populum Romanum mitissimum in suppliciis sumendis fuisse, nisi regni incidisset suspitio. Qui enim huius
criminis esset conuinctus de Tarpeia rupe deiiciebaturi, quod septicium ne M. quidem Manlius ectgit; qui capitolium seruarat a gallis iam prope captum, ideoq; capitolinus appellabatur. in caeteris uero delictis exilio mors uitabatur.etenim , ut Cicero scriptii reliquit in oratione, qua Balbum Cornelium dese dit. Si damnati poenam legis subire uellent in ciuit
rate uel perirent,uel certe coercerentur. Ciuis enim Romanus soli mutatione amittebat ciuitatem, non tamen ante quam in eam quor venerat esset acceptus.
Quo loco,quoniam huc prouecti sumus illud etiam annotare libet, Cornelium nepotem in T. Attici utita controuersi iuris esse dixisse,posset ne ciuis Romanus alterius esse ciuitatis. Ciceronem uero locis pluribus aperte sentire Romanum ciuem alterius ciuitatis factum Romanam amittere, & hoc proprium ius esse Romanorum ciuium, quod eo dilium est,ut omnes intelligant libertatem Romanam & de foro, & omnino de civitate carnificem,ac perduellionem pepulisse mitissimis contentam supticus, sed ed reuertamur, unde huc peruenimus. Reges igitur & certis praeerant sacris, & summum ius, summumq; imp rium belli obtinebant, atq; de ciuium causis, vel ca
59쪽
senatu, vel cum primoribus ciuium cognoscebant: Iuraq; dicebant priuatis usque ad Seruium Tullum,
quem supra meminimus priuatarum controuersi
rum certos iudices constituisse,uel quod ipse sussicere non poterat,vel quod hominibus gratius existimabat,magisq, populare, uel certe quod uarietate rerucogeretur diuinorum hominum explorare iudicia. Ac de regibus quidem hactenus; nunc de domitiis pauca post a regibus leges percurremus institutata Ego quidem comitia a coeundo dicta crediderim,q,
videlicet coiret populus.quato vero in honore apud Romanos fuerint, vel illud est argumento, quod haberi non poterandiriquod inter omnes constat, nisi in augurato loco,quod templum appellabant. Itaq;& Martius Campus in auguratus erat, quod Cicero significat in l. Catilinam in senatu his serme uerbis, non campus consitaribus auspiciis consecratus;& in augurata rostra; significantibus uidelicet non sine Deorum metu ad publica accedendum esse . Illud etiam ostendit quanta religione sint culta comitia,
quod singulis diebus non habebantur, sed his duntaxat , qui dicebantur comitiales, quod cogi populus
posset,agis cum eo liceret.Comitiorum autem triasiisse genera constat,Curiata, Centuriata, Tributa; nam quae Calata vocant, a pontificum uocatione di-auciores dasiici comitia non putant. Fuerunt igitur
60쪽
igitur curiata comitia, quibus reges populi sente tiam scrutabantur, quisus etiam comitiis de capite iudicium erat,quibus absolutum diximus M. Hor fium,quae prima comitia de capite ciuis liabita Cicero pro Milone tradit. An uerMn Unum locum curia: uniueris coirent,suffragiaq; certo ordine ferrent; an singullis curiis distinctis locis suffragari liceret non satis plane traditur'. Author est Dionysius si 'gulis c riis certa loca distributa fuisse, ubi lares, seciq; curiae cuiusque Arent, Unde crediderim curionum sacer dotium ortum. Illud certe inter austores non comstat Curio maximus singulis ne curiis, an uniuersis unus praefiet selitus esset se Conticio tamen unsi, eun
do de sacris, vidisseramus sors tulerit experiemur
perioribus comitiivpeccatum esse . postremo auspi-ciorum solum causa retenta; pers triginta lictores adumbrata suerunt,ut author est Cicero in oratione, de lege agrariain RulIum adquirites.Illud tamen obtinuit, ne sine curiata lege magistratui patritio reni militarem liceret atting eo Quanquam quidam pur 4 im prouinciarumgenere curiata vicopus