장음표시 사용
101쪽
τessa vocalia sint. Veritatem mente concipiat, ct toto eam habitu resonet ac ornatu, ut quisquid agit, quicquid laquitur, si doctrina populorum. Absse tintinnabulis enim necsancta ingreri potest, nec 1χ-men Antisitis possidere. Quod de mystico sensu tintinnabulorum etiam Gregorium M. sensisse an am observavimus.In Aaronitis olim requirebatur stientia discerarendi inter sacrumis pros rium, inser mundum d immundum a docendi Israelitas omniasa tuta, qua Deus p ceperat LeV. X. io est. Non minor in hodiernis Mystagogis eruditio postulatur, quilluc mundi dicuno tantae- tur Matth. V. 1 nempescientia lumina , ut Hilarius ad h. ex ruditio iuplicat, item φω , λυχνοι, uti Patres eos vocare supra o scribar stendimus 4 I. In illis riλε ωIκἴων sciatiam perfecta in quiratur, j persciendi vim habentem polcit Dionysius de Hier Eccles c. i. ubi etiam addit, illos esse debere Bολογγώ, unirersa Theologia Interpretes. alis sine dubio fuit Joannes Patriarcha Ephesinus, sequem ρλπωτον Vulgo nominarunt l. e.
ad modum Iupiorumsapientiastienta fundebat uti Th. Bal amon commemorat in Can. XX. Synodi in Trullo. Et hoc quidem necessario requirit illud Hε2---ξοα ωον inexcusabile flebitum docendi, quod illis incumbit, ut Zonaras loquitur in an Apost LVI l. Unde quotidiana lectione, meditatione, studio l Lectio e sacrarum literarum opus est , ad illam doctrinae antea acquiti rustillatistar custodiendam ut, quod de Nepotiano diSit stultili. Hieronymus Epist. 3. lectione assidua is meditatione diuturna pectus sis. uum bibliothecamfaciant Christi. Egregie olim monuit Ambrosius Osfic. l. i. coo cur non illa tempora, quibus ab Ecclesa vacas,
lectioni impendas Cur non Chrsum revisis, Chrsum Loquaris,
Christivi audiust illum alloquimur, cum oramus, Jum audamus cum divina legimus oracula. Ita Vero tempus suum dispensent, cujus est πολ-λε-- ανα Quid te rerum, quae ad thesauri augmentum nihil conferunt, quaSVe esidisnecscire comperi tum, nec ignorare detrimentum es ullum, ut Arnobius ait contra Gentes lib. II. Nam quadam fiunt qui vos ire,quam scirest melius, tin Augustino Enchir ad Laur. c. 7. Inutilia, is a vi stare; omittant, in utilibus veroo necessariis in- M a du-
102쪽
dustriam occupent. In primis vero sacris monumentis invi gilent, eorum lectioni & meditationi ualenti sint . 1im. IV. Grave est monitum Hieronymi Epist. a. rvinus scripturus Apius lege, im nunquam de manibus tuis sacra lecti dinina tur. Disce quod doceas. Nec levius illud Ambrosii lib. II de Abelc. s. Coelestum scripturarum eloquia tu erere ac polire debe sue, toto animo corde ei foetes, uisuccin illestnitualis ibi in ovi ves se venas anima fundat. portet enim Scribam ejusmodi esse sanctarum Scripturarum armarium, uti Paulum Hieronymus Epist io; δ Honoratum Episcopum Massiliensem Gennadius m Catalogo nominant. Nam Scripturam sacram verum esse S. scriptis thesaurum , quem heic Christus commendat, docet Athanasi
ra est hes iis, qui eam vocat κω λια εἱ Epist.adipisc. Egypt. nec nonaam tegorius Thaumaturgus, qui Orat de Annunc dicit iis, qui
studiose mentis aciem in divina oracula intendunt, αλύπlε-ie 'λσω εἰ et Irius γνώσεω , thesaurum cognitionis Dei aperiri. XLV.
Doctriit Ono meminerit Scriba noster, quod ubi commissis sibi A. rre L docendi munere in Ecclesia fungi Velit, non aliunde, bli ci hes quam ex illo thesauro, quem modo signa Vimus, depromerea r scri debeat ea, quae in auditorum usum proserenda sint. x hoc plura pro factae de divinae eruditionis thesauro producat omnia, non eX feren sentina ameruium, ambitione, odio, invidia, aVaritia, allave vitio corruptorum. Proferat inde salutaria documenta , non hine detestanda nocumenta. Ad auditorum aedificationem accommodet omnia, non ad eorum scandalum&jtistam omen. sionem. Ne abutatur libertate publice loquendi sibi concesta, nec loco eloquiorum Dei proferat carnis sanguinis, imo
Satanae Pseudoprophetae eloquia. me patiatur, ut pulso per ejusmodi vitia S. Spiritu, per svi ingVam suam loquatur ille, qui Prophetarum plurium Voce ad Acbabum decipiendum, olim abusus est I. Reg. XXII. 22.23. i thesauro facrarum ue iterarum divite S inexhausto proserat a probet ea , quae di. cturus est, do quatur λλογα Θρη .Pet IV. r. Nihil in sacro
- ὸ se ih l0co eloquatur , quod non ' Verbum Dei, vel in ipsis terminis, vel quod per bonam legitimam ἀνάλυm in illud resolvi
103쪽
lblvi possit. In rebus tam ad dogmata, quam ad mores spectantibus observet inara τυπωσι υνγαεινού- γων ab Apostolis haustorum a Tim. I. I s. i. e. adhaereat e mplari, siVesum Locu 1.
mulae sanorum verborum in Scriptura expreilae: sicut pi- iictores a quibus Metaphora ducta Videtur , docentibu Chry explicatur. sostomori Theophylacto in h. l. rei facienda exemplari, aut formam aliquam dc delineationem sibi propositam imitantur, in eam respicientes opus suum perficiunt, idq ad eam vel uti normam priaescriptam exigunt ita hic formam in sacris literis traditam observare debet, tam quoad ipsam doctrinam, quam quoad phrases modum proponendi, secundum arche utit Ju typum utriusq; rei ab Apostolis relictum , veluti D. Tamovius verba Apostolica interpretatur Exerci Biblic. p. III4. D. Bald vinus comm . in h. I. Syrus reddit, ra; at nI nise , forma aut exemplar, quod mavult Lud de Dieu, a verbo Syriaco si intuitus est, unde r in quod oculis ad intuendumsubjicitur, ut ad id aliud e formetur tibi intonisermones Arabs egregie m p nn zz
rinnubridii si exemplar, qtio intuearis, ab integerrimi ermonibus meis castalio exemplum sanorum dictorum, Vulg. Tigur. formam, Beza expresam formam sanorum sermonum, Gai Gen.
deii Vernac. Christ. IV. de sei coris urirrcti Zorna. Prophetia sive sacrarum literarum interpretatio, quam allaturus est sit si Hii ναλογοι e rimm Rom. XII. . i. e. analoga, Analogia consoria onveniens fidei, atq; ad Christianae religionis a fidei obser xiomata fureri; eXigatur, ita ut in illa Vitetur Uiα Θnλυm anda. 2. Pet. l. et o dc media ista adhibeantur, quae ad verum Scripturae iii telle stum ex instituto divino ducunt. Caveat L,ο se γέ- πατρου φρονῶ 1. Cor. IV. g. caveat προMαμαιλεῖν, sudeat inra ncει- α πιαλία I. Tim VI. 3. Semperassi Xussit sata Quid ipsi doctri ire, loquatur, ααζε, τῆ υ ν α αλία it.' uifundum
104쪽
phana eruditione documentis, modo ea omnino producere velit, nec tamen nisi doestos auditores habeat, & quidem tunc raro, adeNemplum Apostoli Pauli, qui unus fere ex omnibus Scriptoribus N. T. loca profanorum Autorum, quidem Poetarum citavit, ut Menandri I. Cor. XV. 3 3. Arati Act. XVII.
18. Epimenidis sive Callimachi, quod vult Hieronymus
Tit. I. r. arcus etiam sit inhumanis testimoniis aliis, quantumvis magnae autoritatis, pro concione producendis,ac Scripturam sacram principe cura scrutetur, e plicet, inculcet, sibiq; juxta ac auditoribus in succum & sanguinem convertat. Sit bisσχο i δαχL -ςῆ λόγου Tit. I. 9 nempe serimonis illius unice ierissime fide digni atq falli nescii, semperq proferat illum λομν γῆ κα γνω ν Ierimnemsanum, qui damnari haudquaquam poli; Tit. II 8. In summa singulis facii ossicii sui partibus ita defungatur,ut memor sit acris illius comminationis divinae r nn mi is N, DN, maledicti, qui facit opus Domini fraudulenter Ier. XLVIII. o. LXX. illud ' vertunt μελ i. e. negligenter , quos sequitur Arabs e Noscitant tr. Convenientius Vero id exprimunt Chaldae. us & Syrus in dolo velfraude. XLVI. IT Ecimo, X hoc thesauro depromet Scribaisora veteris, x L e varia, multiplicia, inanis generis documenta uaditoribus οἰ δομ. profutura. Omnia, quae ad rem faciunt, copios & luculenter doceat, nec subterfugiat quicquam eorum, quae iis conducent, quis minus ea doceat, is riminciet illis vine consilium Dei, exemplo Pauli Aet XX ao. et . Ostendat se divinitus accepisse fila juxta ac quae duo Scribis suis promisit Christus Luc. XXI. s. Nihil occultet cum Anabaptistis, qui
105쪽
qui complura mysteria venditant, quae alios celant, quos pro illotisti tanta scientia indignis habent. Qua populo Christiano proponenda sunt, quadam tradendi varietate condiat, pro auditorum conditione captu, quandoquidem omne tulit punctum, qui miscuit utile dulci. Jam noVa depromat, jam Vetera proferat,prout auditorum usus & emolumentum poposcerit. I tetur hac in re Apostolos, inuidem unum instar omnium sesset Paulum, qui αρκοιM: νηπιους ὀναμ γαλα Hli τε in in λωμα pisul I. Cor. III. a. s. iisq is qui nondum didicerant , se λογίων I εῆ,4 qui erant απειροι λογου δεκαοσυνης, nil nisi lac doctrinae Christianae initia praebuit atqod τελειώ, τοῖς etiaειν - αἰδεό-ια γεγυανο σε ιένα solidum cibum dedit Ebr. V. 12. 13.14. Quod ulteritis doctissimae Hisertissimae conciones Paulinae variis in locis habitae , atq; pro auditorum captu attemperata liquido ostendunt. Sic etiam Scriba noster aliter catechumenos, aliter adultior δε provectiores in fides cognitione Dei informabit. Aliter Versabitur circa contumaces&refraetarios, fraeno legis coercendos, aliter circa humiles spirituri corde contritos, solatiis Evangelicis erigendos. Ita
proferat nova tetera, ut κοινά explicet κοων ο κ νοι explicet κοινω h. e. ut ex rebus vulgaribus is veteribus sumat occasionem exempla, quibus novum is inusitatum Evangelium rudibus exponat, vel uti loquitur noster Brentius ad h. l. in primis praecipuus illas do
ctrina revelata partes Legem is Evangelium debit modo, discrimine, debita quo junctura proponat, ut ex Lege quidem Vetera, ex Evangelio autem nova depromat, quae sunt verba rugidii Hunnii ad h. LVere iterumvi convenienter Brentius loc cit Bovi Doctoro es, non legem tantism, sed etiam Erangelium docere Lex ne Evangelio
ducit homines in de sterationem : Evangeliumsine Lege ducit homines in praefractam temeritatem, non quidem Legiso Evangelii,sed hominum vitio. Quare utrum,s docendum, videlicet quid Deus Legesima nobis requirat, nisi hoc perfect prasiterimin famus damnationi obnoxii. sc es vetus doctrina. Sed huic addendum es Evangelium, quod est doctriva nova, ut ex eo cognoscamus, quas vostra Legis impletis, huὸ propter Christum a maledictione Legiso damnatione liberamurvici Ita vero depromat nova, si e novam doctrinam
106쪽
Novi instrumenti tabulis petitam , ut veterem illam , Mosis& Prophetarurn libris comprehensam, haud negligat aut praetermittat, sed utramq; conjungat, 'uidem ercemplo Scribarum Evangelicorum Principis Christi , qui in concisne montana legem Mosaicam populo explicavit, a corruptelis Vindicavit , simulq; Evangelicam doctrinam tradidit Matth.
V. VI. III qui in concione Nazarethana primo Vetera proposuit, Esaiae Prophetiam c. LXI. I. ex libro praelegendo, deinde clauso libro nova adjecit, Evangelium docendo Luc. IV. T. I8 2O ZI. 2. seq. qui in via Emauiatica duo bis discipulis comitibus e Mosis, Prophetarum scriptis exposuit doctrinam de exinanitione di exaltatione sua, deq; tuo ossicio,i
27. 26 27. Atq; hoc summi Praeceptoris Nemplum iixta ac praeceptum observarunt & secuti sunt Apostoli MDoctores Ecclesia alii, ut Petrus inconcione Pentecollati Act. II. 7 22.2S seq' O seqv. Stephanus Protomartyr in Oratione Apologetica Adh. VII. Paulus in concione Antiochen Acit. XIII. s. seq. in hol nisi Thessalonicae habitis per tria sabbata, quibus i έγ λατ- ωlesum pastum ac resuscitatum verum Messiam esse, inde evincebat Act. XVII. r. 3. cquidem cum insigni nobiliorum auditorum fructu , qui colla tis inter e Scripturis , doctrinam ipsius se ἰ- άνα- κρώοm: c6mplexi sunt, fidemq si sceperunt ib. V. D. I 2. nec non Apollo ludaeus Alexandrinus δυνοι ὀ ταῖς γαφρεις, e quibus convincebat Judaeos, Jesum esse Christum A st XVIII et .rs. 28 ut de aliis id genus Apostolicis dissertationibus, quas V iis colla illi viva voce vel criptis tradidere, nihil amplius dicam. Ma rionis T. P gnum certe opera pretium facit, qui utriusq; Testamenti sen- M. T. tentias inter se fideliter confert, concinnat coaptat, ut quae in . T leguntur exhibita e XV. 1. demonstrentur esse prae-IM elelic olim tum in elencho Judaeorum, qui solum . . proti m fidei regula amplectuntur. Unde adVersus eos illa docendi me thodo post Christum de Apostolos usi sunt pii Patres, prioribus Ecclesiae Christianae seculis, ut justinus Martyr contra Tryphouet in ,, Apologia gemina, Cyprianus chrysostomus
107쪽
in Tract. adu Iudaeos, Eusebius libris de Demonstr Evang. Augustinus libi is de Civitate Dei,&alii tum in α Mα, , fidelium circa illam confirmatione ion Olaxioiast, quando a d bconsensus coelestis doctrinae ostenditur δε idem ubiq; se ex erens veritatis spiritus , ita ut de singulis divino sapientiaica 'pitibus sintentiae Variae, a diVersis autoribus, diversis temporibus, locis prosectae, mirifice inter se conspirantes appare. ant. Qui consensus fiammae veritatis, sibiq; per omnia constat iis, certissimum indicium est.. Sicut enim duo Seraphin Esa VI. 3. sibi mutuo respondentes. eandem Vocem redde. bant in laudando tersandio& glorioso Deo : ita duo Testamenta unum eundemq; Regem celebrantia sibi mutuo conto nant. Hinc Nic. Lyranus ad haec Verba Christi notat, ex hoc Nic. 3ra loco patere, quod Episcopi, qtvsuccesssoressim Apsolorum, debeantha ilia morabere notitiam uti ii g, sam iiii, in cussus fgnum portant mitram cito.
ca te cum duplice cornu Ad quae Lyrais verba observat Sel
Barradius comm in Concord EVang. l. IX. c. 9. X plicationem innocentii libra de Myster Milfaec. 6O. Mitra Pontiptas
scientiam utrius Testamenti gutticat Nini duo cornua , uosan: Testamenti dua n. bria iratu blite iaci cir mitus aut est , qui an ieriorem opstriorem pariem complectitui, indicat, quod omnis Scriba doctus in regno coelorum de hesauro buo novas oberto vetera. Cui signo utinam res ignificata responderet, nempe talis scientia Piso fit in in Episcopis Pontificiis San nccstilaria est Cui Vis ei filii . idoneo S literarum Interpreti Scripturarum diligens collario, uiciis
:it obscuriora e claetioribus,taplicentur, quandoquidem ma
uidit o flabriter Spiritu, S ita scriptηrams cram in iis, aris, lit hcthaeis iis loci, apertioribus fami occurreret, obscmioribus fasti ias terraret Nihil enimfere de illi diffficultatibus cruitur, quod non planissu' dictum alibi reperiatur, veluti egregie docet Augustinus de Doctriori.
stian lib. II. c. s. Unde&c. 8 monet, ut divitiarum Smpturarumflertissimus indagator totas sacra Scripturas legat, βο- v. otus
liabeat.Videatur And. Rivet Isagoge ad Scripturam s.c. XXX. XLVlΙ. UNdecimo, uti pectum habeat Scriba qua ratione Ver Doctrina sari debeat in bis novisti veteribus e thesauro suo depro undecima. mendis,
108쪽
Locus z. mendis, sequatur doctrinam Apostolicam, quae optimum MTim, Ut convenientissimum Scripturae tractandae modum declarat, 36. e si quando IV. Scripturae usus Mapplicationes commendantur oti r et Tim. III. Is nempe ασκα λία, ελεγχο , παγὰ θω ri; ι --δεία. Harum prior ad intellectum spectat, ad credenda posterior ad voluntatem, & ad agenda. Quartibet autem earum συογων duo adminicula comple stitur , quorum alterum veri bona, cognitionem praebet, alterum falsi malive fugam docet.Quibus addere licet quintum Scripturae usium, ab eodem Apostolo indigitatum alio in loco Rom. XV. . .
Διδασκα nempe τἰ- ω ,κλ,1ου πιπιας . Primo quidem ex isto theseu λἰ quo eruet Scriba Mοισιαλίαν, do strinam multiplicem, eam6.
modo pro θι νουσαν, sanam salutarem, de praecipuis fidei Christianae ponenda capitibus. verae religionis articulis, in quibus proferendisti explicandis ita se geret, ut captu auditorum se studiose accommodet, exemplo ipsius Christi Marc. IV. 3 3. adeo ut rudioribus talia, adultioribus alia proponat, veluti jam antea docuimus. Det operam, ut sita Τομ- - λόγον μαλ ία a. Locii 1. 'im v. s. 1 e rem tractet e dividat verbum issulueritalis,m in is prudςnter id distribuat ad auditorum usus attemperet. ,s iris . Chrysostomus, Theophylactrusri Oecumenius in h. l. metasti Phoram d*ducunt a coriariis, qui superflua resecant a pellibus,
quas ad usum parant: ajuntq; moneri Doctorem Ecclesiae, ut in tradenda coelesti doctrina amputetri abjiciat, quicquid Q- perfluum, adulterinum aut inutile est Theodoretus ab agricolis terram vomere scindentibus,& in rectos quasi sulcos,quibus semen recipiatur, secantibus: alii ut Lutherus Comment. in Gen. XVIII. Phil. Melanthon in Praefat. ad Erotem Dia- Iecst. Hacius, Bald vinus, rotius, Bezaac Piscator in h. l. aruit 2s Jβςςrdotibus certo ritu dissecantibus Vicstimas in V. T. quae bus . '0 qu0Vi modo erant lacerandae,sed recte dividendae ut ceratae partes Deo cremarentur,aliae Sacerdotibus relinquerentur: alii, ut Gu.istius M. Hammondusin h. l. a via re ste disponenda, sicuti LXX. Senes Prov. III. s. Ebr. 'ar hoc Verbo reddiderunt, c. XI. V. s. Verterunt, oria.. . Nostro instituto acconamodatior si similitudo, quam alii
109쪽
99 desiumptam censent a Patrefamilias qui panem alendis filiis dodomesticis in frusta dividit, quantum cuique conVenit aut astructore sive symposiarcha, qui in convivio no 4 vetera edulia a Patre familias apposita recte dissecat, distribuit, singulis convivis partes, quae ipsis commodauin sapidae sunt, exhibet. Videantur Flacius in Glossa, Cornet a Lapide, ScDiodati in Comm ad h. l. Vulgatus non male sensum expressit, recte tractantem verbum veritatis, Syrus nNY I I 3rect praedicantem,quos,llaec BeZa propterea castigatos, laudant nihilominus Nic. Fullerus Misceli Sacr. lib. III. c. I 6. &Lud. de Dieu in h. l. aethiops qui rect scindit verbum Dei in veritate:
Arabs cum Chrysostomo facere videtur rues 3 ly Nyl Sp
ruit, resecantem asermone veritatis, quod ei superadditum fuerit. Tigur Castal. Beza sistat rectesecantem, Luther. SCVer Socin deret a rech mita Sensus Apostoli est , quod Scri sensu si ba ejusmodi in doctrina veritatis nihil praetermittere debeat, cutionis
quod dicendum sit, nihil etiam adjiciat de suo, nihil mutilet, solis si discerpat, torqueat , deinde spectet diligenter, quid ferat Auditorum captus, 'uid ad aedificationem conducat, ut boni oeconomi instar det singulis σῆουέπιον Luc. XII. a. De promat ira nova cum Veteribus in hac δεδα αλία , ut non affectet 'aut ast erat nova dogmata, sive novas Scripturae Sacrae inter * ηορ
pretationes , e suo cerebello emctas ad quas defendendas, H - favorem novis luis speculationibus Apocalypticis conciliandum, hac Christi parabola abutitur Iesu ita Lud. ab Alcagar in Apocalypsin Proum Notat. XIX. p. o. Quid enim de nova ejuscemodi Nabala novisq; expositionibus Allegoricis sentiendum sit, supra docuimus . XXXIX. Vitet etiam βεζή : Καινοφω-κ-νοφ-ία profanas Vocum noVitates, Veluti Vulgatus vitan- vertit locum Apostolicum L Tim VI ao cum quo Chryso I. m. stomus, Ambrosius, Basilius pro κενος-M , quam VCcem T. I q. pleriq codices am habent, legerunt κουνοφωνίας, nec non Augustinus Tractat. XCVIII in Johannem.Ita etiam a Tim. II. 16 Chrysostomum κενοφωνία interpretatum esse per κωνίομία sicut in priore loco legit κωνοφωνίοις testis est Theophyla ctus in utrumque locum, Nam hoc vitium est , quod offen- a diculo
110쪽
diculo non caret plerunq; magno cum solidae doctrinae detrimento conjundium est, magnamq; ingenii vanitatem ar-Nσι, ρι καὶ gust. Fugiat το νεκρουκας - μιας 2. Tim. II et a quibus vo AH o m. cibus novandi studium ururtium ab Apostolo designari monuit Cl. Salmasius in Appar ad lib. de Prim Papae &nos quoq; ostendimus in Diatribe nostra de Feria Passionis Christi ante XII annos edita c. r. me inde cum ἰώασκαλίαςMγχP hac conjungat ἔλεγχον, i e redargutionem solidam falsorum conjun dogmatum , cum coelesti Veritate pugnantium, adeo ut preti-iendus osum a vili separet Jer V I9. - h νω Mγχων Tites . . quos etiam deberi Uri μίζειν, nempe ασκον ιδα - δεῖ ibid. v. xi. In primis illos errores circa fidem eo, quo par est, gelo refellat, a quibus contagii periculum sit Ecclesiae ipsius fidei concreditae, atq; eorum disseminatores arguat - tabid. V. ILi. e. praecise, Syrusn XV p ur ,sestere Arabs nasoria cumseveritate, doquidem eo fine eam intectione la, ινα γωνα - ὁ Η οὐ ibid. Alias circa e)usmodi elenchum magna lenitate & animi moderatione utatur,4 omnis acerbitas absit, modb spes emendationis se persit, L Mαι -
x. Tim. I. q. Fugiat pugnas de Verbis, Velitationes vel borum, altercationes inanes, rixosas, Minutiles de vocabulis, vel rebus nullius momenti, quae nec ad tranquillitatem conscientiarum , nec ad aedificationem pertinent, quales sunt Scholasticorum viti litigatorum ineptiae. CaVeat ρει i. CorIX as. i. e. ne oculares pugnas instituat, ne aerem quatiat, aut cum larva sitia luetetur ne certamen ineat, ubi nullus ad . versarius urget. Vitet me Mevis seu ἀπ δι του ἐκ σε o, δω ο et γεννωο μάχα δῆλον DKυρ- ου δεῖμ- - , πιον Δα rescindi ne, νεξίκακs 2. Tim. II. 23 sq. Nam Episcopum
qui feruor pollet esse si ei κῆ. μαχου I. in . II. . ait. III. E. Ubi adlaben Vero in repugnantibus omnis correctionis spes decollat, ibi