De Antiphontis oratione de choreuta commentatio philologica...

11쪽

Quare adeamus locos, quibus in dubitationem induci solebant. Ac primum quidem quod orator ra φονι -ς δ&ας,4 4 a οντα φονέα μηδ' ἐνοχον τψ ἐργ λ φόνου δε orie dicit, recte videtur hilippius in libro quem inscripsit De Areopagon die pheten, p. 35, ο-nuisse, talibus verbis de ipso crimine nihil dici, quippe

quae et generatim dicta sint, et partim in locos communes incidant, quos ad quodlibet causarum capitalium genus adaptatos esse appareat. Locum ad definiendum

crimen certissimum cum Forchhammero eterisque censebimus esse g 16 εξ αυτων δε τουτιον χρη σκοπεῖν, ατ ουτοι διωμοσαντο καὶ δ ἐγω, ποτερο αληθεστερα καὶευορκοτερα διcos ὁσαντο δ οἶτοι ι ἐν ποατεῖναί ιε Λιόδοτον βουλευσαντα τον θάνατον, θω δε ιρ αποκτεῖναι, ur' χειρὶ ἐργασαι /ενος μήτε βουλετσας. Hoc enim loco oratorem verba et rei et accusatoris, quae jurejurando uterque firmaverat, accurate proferre apparet. Itaque, ut jam nunc communem βουλευσεως definitionem, infra argumentis probandam, Sequamur, choragum accusatum esse dicemus, quod alterum quendam ad Veneficium, . . ad venenum praebendum, Subomaverit.

Vocem βουλευσας a reo perspicue oppositam esse notes illi χειρι εργασάμενος Haec enim Verba, quae Dobree conjecturae debentur, equidem non dubito quin recte ex χειριαραμενος restituta sint auctoritate Andocidis r.es, 4:- ουτος ο νόμος και πρότερον ' καὶ ως καλως χων- νυν εστι in χρῆσθε αυτο τον βουλευσαντα ἐν τενα-φ ἐνέχεσθαι καὶ τον χειρὶ ἐργασα ιενον. ccusatores διωμοσίαν illam disjunctione quadam quae vocatur X- planare apparet ex g 17 αἰτιωνται ουτοι Ιἐν ἐκ τουτων, - ουτος ἐνοχός ἐστι τψ φόνεν ος i. Jernst JHέλευσε πιεῖν τον παῖδα το φαρριακον, τὶ τὶ νάπωσεν ηεδε .εν. Haec ipsa Verba sere probant accusatores non

vulgare illud φαρμακείας crimen chorago inferre. Ita enim rem exponere vix tanti foret, si eum sua manu

12쪽

venenum praebuisse contenderent; quod si secisset, nemo hercle dubitare posset, quin esset φονεν ενοχος. Stendere videntur posse aliquem homicidam esse, neque tamen Sua manu venenum ministrasse. Dicunt igitur reum bibere jussisse puerum vel minis similive modo coegisse Etenim si reus manu puerum coegisse argueretur, crimen haud dubie non jam βουλευωως, Sed αυτοχειριας quae Vocatur laret, etiamsi venenum ab alio datum accusatores contenderent. Eodem modo hilocrates, quum choragum

proximo anno cir g 21, 2 sqq. 49 reum facere conaretur, accusavit quod , αδελφῖν αυτο αποκτείνειεν ἐντεῖ χορψ φαρ ιακον αναγκάσας αμω . Istis igitur verbis: ἐκελευσε ειν τον παῖδα το φόρsια- η ηνάγκασεν jamne continetur crimen βουλευωως' on sane. Βουλευ- σας τον θάνατον choragus est, si, ut supra diximus,

alteri persuasit, ut puer potum praeberet. Attamen si adhortando vel minitando veneficium adjuvit, eundem esse veneficii auctorem venenumque ministrandum servo alicui mandavisse probabile est, quoniam in domo choragi scelus commissum est. Qua re factum esse arbitror, ut disjunctionem illam accusatores proferrent parum accuratam atque subtilem Crimen enim βουλευσεως ea neque continetur necessario neque excluditur. Verbum εδιυκεν haud dubie tantum ad υτπειρα, auctorem physicum quem no Vocamus, reserendum est; non itidem verba κέλευσε πιεῖν δε ν άγκασεν. Nemo est quin videat choragum potuisse venenum praebendum alteri mandare, eundemque puerum adhortari vel minis cogere ut biberet. Atque talem equidem hanc accusationem 38 existimaverim. Duorum igitur scelerum, si rem accuratius tractamus, choragus arguitur. Quae quum accusatores non Sec Verint, ne reus quidem secernit. Immo et g 17 disjunctionem illam ab accusatoribus factam sequitur, et 1 propositio quae vocatur eam solam spectare videtur Attamen quum ' reus dicat, sese testimoniis,

13쪽

quae modo protulerit, crimen βουλευωως refutasse, plus iis redargui censeas necesse est, quam ipsa propositionis

dentur. Namque eo quod choragus quum puer biberet afuit, probatur sane neque adhortatum eum esse puerum ut biberet neque coegisse neque poculum praebuisse. His vero probatis non jam constat reum nemini potum ministrandum mandasse Etenim in βουλευσεως crimine nihil referre apparet, dicasne βουλευσαντα in committendo facinore adfuisse necne. Verum ad hoc crimen tota respondet narratio, quippe qua hoc potissimum efficiatur, choragum illo tempore ab omni chori et alendi et exercendi cura vacasse, neque ideo de potionibus aliisque ejusmodi rebus quidquam imperare potuisse. eque equidem video, cur non testes, qui po8 g 1 procedunt, etiam hoc firmare potuerint, quamvis reusa 1 tantopere

hanc rem constare dicat, ut fere testimoniis non opus esse videatur Wagenerum, quum et βουλευσεως naturam et locorum illorum rationem parum intellegeret, in errorem incidisse video. Qui l. c. p. 99 sic disputat: ista accusateurs e se ornent pas a Aouteni que le

c jeune homme, ποκτεῖναι διοδοτον βουλευσαντα τον

θανατον. En esset, disent-iis, ilis ordonn a jeune choriste de prendre u oison, o bien i r a forcsi, o finalement ii lui a donnsi te reuuage fatal. lme emble conssiquemment clair comme te Our que acted'accusatio portati non pas exclusivement surda βουλευσις, mais su te φόνος pr&sid de βουλευσις B est don hora de Mute que te praven est accus D dyavoiremmisonn Diodote 2 de Pavoi empoisonnsi ave Pintention de te latre mourir, βουλευσας τον ματον. Apparet jam agenerum verbum βουλευσας ita intellexisse, ut 0 3ubornationem utamur enim v abulo

14쪽

peculiari apud scriptores Romanos recentioris aetatis obvio ad homicidium perpetrandum, sed consilium Be- candi significet. Qua de causa iterum in angustias induceretur necesse erat, de quibus nunc agendum est.

Multi viri docti in eo offenderunt, quod accusatores

choragum αποκτεῖναι Λιοδοτον βουλευσαντα τον θάνατον

g 16), ac deinde μὴ - προνοίας ιι ηδ' - παρασκχυης γενεσθαι τον θάνατον τq παιδέ g 19 dicunt. Nam quaerere solent, quomodo insidiose homini mors parari poscit, quin hoc certo quodam consilio fiat. Itaque alii verba 16 μὴ in προνοίας μηδ' in παρασκευῆς plane absurda esse statuerunt, alii alio modo interpretati sunt. Et obreeus quidem in Adversariis p. 173 sic dicit: se Ita videntur concilianda sormula accusandi fuisse videtur vel ἀπατε - ὁ δεῖνα τον δεῖνα χειρὶ εἰργασ/ιενος, Vel - βουλευσας, i. e. 1 manu occidit, 2 alio qu0vis modo. Igitur in libello accusatorio βουλευσαι criminabantur in oratione casu rem accidisse, et φονου quidem, Sed ἀκουσίου reum esse contendebant. aetgnerus in ed. ni. p. 260 sic: Aut Boeckhium verum vidisse statuas oportet qui in Indic lecti Beria hib. 182K27 p. 7

accusatore eo tempore concessisse suspicatur nefarium consilium a chorago fuisse, quo ei reconciliati essent), aut maligna verborum, quae coram judicibus fecerant adversarii, interpretatione usum esse reum existime ne

Rusmodi tamquam refugia quaedam petere non jam licet, ex quo ipsius in Ann Burs. . p. 1350 de lege illa Draconis disseruit, quae Ol 92, 4 jussu populi lapidi incisa, nuper reperta et a oehlero in Herm. II p. 27 sqq.)probabilibus conjecturis suppleta est. Docet enim in illius legis verborum C. I. A. I, 61 l. 10 sqq.): καὶ εὰμ is laquelmρονο ἱής μJτίειν ν τίς τινα φευγειν ὁ κάζειν δε τους βασιλεας αἰτίιJῶ ν φό νου δε βουλευσεως τον ἀεὶ βα-Jλευοντα ' τοῖς δ'Jεφετας διαγνJωναι locuna, quae est post

15쪽

αἰλων φονου. Deinde qui accurate interpretetur, facere non Ρ0sse quin Verbum βουλευσεως quoque revocet ad

illa ιιὰ , προνοίας. Quod si, ut sane mihi videtur, ita se habet, dubitari non potest, qui justum et legitimum

fuerit crimen βουλευσε60 φονου νευ προνοίας, neque

orationi de choreuta φαρμαχείας crimen tribuendum sit. Attamen operae pretium est audire hilippium, qui nuper de hac re disseruit. Ostquam igitur vocem προνοια in legibus capitalibus talem esse demonstrare conatus est, quae consilium non ad qualecunque corporis detrimentum, sed ad ipsam necem spectans significet, ac deinde varia et φονου et βουλευωως genera contulit, sic disserit t. c. p. 37): Εs edar Boch iner emerkungdaruber, das die Kategori βουλευσις line προ νοια nureine scheinbare Widerspruch enthfili, namlichisennma sicli angstlichon Harpocrations orte hiat: ταν

16쪽

ον' ια ἐπὶ δυοῖν πραγματοι ταττομενον το μἐν γάρ ἐστιν ταν ἐξ ἐπιβουλῆ τίς τινι κατασκευάστ θάνατον,

ἐάν τε αποθάνη ὁ ἐπιβουλευθεὶς ἐάν τε μηὶ το δ λερον κτλ. Ac primum quidem quod hilippius verba κατασκευάση θάνατον recte dici posse ait, sive quis me προνοίας Sive ανευ προνοίας mortis auctor sit, Plane S- Sentiemur. Haud raro enim verbum πιχτασκευάζειν nihil

aliud notat quam ,efficere L Hoc tamen loco voluntatem significare apparet, si ad verba ἐάν τε η se ἀποθάνη revocas, ubi vox θάνατον tantum intelligi potest, quatenus θάνατος in consilio homicidae fuit. Recte etiam hilippius verba ἐξ ἐπιβουλῆς vituperare videtur, siquidem in iis eadem inest vis, quam vir doctus apud oratores et in legibus verba προνοι et ἐπιβωλε ειν cis Ant. lira habere docet: eonsilium ipsam necem spectans Si minus, hilippi probentur necesse est Quamquam mihi ne ita quidem convenire videntur. hilippius enim, ut supra diximus, Antiphontis tetralogia Γ confisus eum solum homicidam in προνοίας dici existimat, qui ipsam mortem alteri inferre in animum induxerit. Ergo si προνοι absit, fieri tamen posse ut aliud qualecunque

consilium infestum homicida habeati Rusmodi igitur

sere consilium esse censet βουλευσαντος ἄνευ προνοίας.

Quod si recte, ut quidem videtur, disputavit, βουλ σεως

ανε προνοίας notionem latius patere, si minus, aliam esse SusPicor.

Etenim comparemus jam, etsi fortasse longi videbimur in rebus apertis, φονου et βουλευσεως inter se concinna genera, ut quid in quoque consilii homicida habeat, spectemus. rimum igitur φονου genus est, si homo qui Occidit necare vult φονος kκουσ.); idem βοτλευσεως, si quis alterum ad necem subornat eo consilio, ut inimi-

17쪽

- 11 eus moriatur βουλευσ. ovo. . In hujus generis crimine βουλευσεως oratio de noverca versatur Alterum est siquis, quamvis vulnerare tantum vel simili corporis damno inimicum assicere voluerit, tamen non vulneret, sed occidat. Hoc genus ad φόνον ἀκουσιον attinere hilippius docet. Cui respondet βουλευσεως genus quod fit, si quis alteri persuadet, ut inimico vim inserat, eo consilio ut hic comporis detrimentum, non tamen mortiferum capiat, ille autem cui persuasit, interficit. Hoc quoque genus hilippius κουσιον appellari vult. Tertium denique φόνου

est, Si quis omnino neque necare neque vulnerare Vult,

Sed casu et neglegentia necat. Quod genus, haud dubie φόνος ἀκουσιος appellatum, tetralogia altera illustratur. Ad quod attinet tertium βουλευωως genus, si quis nullo consilio scelesto, sed per neglegentiam alteri persuadet, ut aliquid faciat, quod cuidam tertio mortis causa fit.

Hoc certe βουλευσιν ἄνευ προνοεας esse existimaVerim.

Atque hoc tertium βουλευσεως genus justum ac legitimum crimen esse ex ipsius rei natura et concinnitate illa, quae inter φόνου et βουλευωως crimina intercedit, satis elucet. Quid si sententia nostra etiam auctoritate multorum aetatis nostrae hominum jurisconsultorum adjuvatur Docent enim fieri eine culpose intellectvelle Urheberechan quae vocatur, dummodo is qui inconsiderat Suadendo mortis auctor sit, et re vera alteri id quod mortis causa facta sit persuadere voluerit, et id quod persuaserit, periculum mortis habere intellegere potuerit et debuerit. Quam rem tali fere exemplo explanare solent. Faber struendo aedificio praesectus opifices trabem de alto in viam deicere jubet, ubi homines ambulare scit, sed forte neglegit. Si quis igitur trabe

18쪽

consternatur, ille qui eam deici jussit, culposus quem vocant subornator ad homicidium est. Νeque vero me effugit fore qui obloquantur, quum hujus aetatis viri jurisconsulti tale crimen subtiliter excogitaverint, Athenienses suas criminum notiones haudita accurate excogitavisse. At illi quidem non tam ejusmodi auctorem mortis cogitari posse edocent, quippe quod nemini fere non probetur, quam eum poena dignum esse disputant. tque mihi quidem sufficere videtur, si tale crimen, quamVis rarum esset, ex communi judicum sententia absurdum non fuisse censes quod non fuisse opinor Athenienses enim quam ad diversa lacinora non modo idem crimen, sed etiam ad idem facinus quam varia crimina adhiberi passi sint, apud omne constat. Ceterum quae de hac rellatonis sententia esse videatur,

infra ostendemus. - Deinde sorsan sint qui Verba βουλευσις φονου et ,βουλε σαι φονον vel θάνατον huic crimini parum convenire dicant, quum βουλευσας neque necem Voluerit, neque alteri ut necaret persuaserit. Sed etiam si eam solam βουλευσιν νευ προνοίας esse cenSes,

quam Philippius docet, idem quis Obloqui poterit. Quamquam in lege illa Draconis dicitur: is ν φόνου c. μὴ

Itaque φόνον βουλευσαι mihi videtur fere dici pro φονικόντι vel θανάσιμόν τι βουλευσαι.

Ceterum falso mihi videntur uti errlichius Die Verbrechen gege das Leben nach ait. Recht Beriin, Progr. de Humb.-Gymn. 1883 et alii significatione:

βουλευσις φονου -ουσίου. Apud ipsos quidem veteres scriptores plena significatio nusquam invenitur. amen rei naturam poscere puto ut dicamus: βουλευσις φονουακουσία aut '. ' ανευ προνοίας, in quo Verba νευ

προνοίας ad Solam βουλευσιν referenda sint. Namque in hoc crimine nihil refert eum qui sua manu, sed eum qui suadendo necaverit inconsulte fecisse. Immo utrius-

19쪽

que mortis auctoris διάνοια quae vocatur eadem fuerit haud necesse est. Tum enim alter ἀκουσίως subornare, alter κουσέεως vim inferre, tum alter .ουσίως subornare, alter ἀκουσίως interficere potest. cfr. Berner, Lehrevo de Thetinahme a Verbr. p. 292. Atque quum de hujusce modi scelere sit oratio in novercam, hujus causae potius crimen, si ita re vera diceretur, βουλευσιν φον ἀκουσίου Vocaremus. Noverca enim Λουσίως pellicem incitavit, haec ἀκουσίως interfecit, quum inscia Venenum pro philtro mini8traret. Rusmodi igitur quale exposuimus crimen fuisse mihi videtur, quo choragus qui orationem de chor dicit accusatus est. tenim miror quamobrem hilippi minimi momenti esse visum sit, quod nusquam reus adVersuSaccusatores quidquam infesti et scelesti consilii se habuisse negat, nulla adversariorum verba inveniuntur, quibus choragus talis consilii insimuletur. Cave autem respondeas, quum orationem, qualem nunc habemus, mutilam esse constet, dubitari posse, an in illa quae interciderit parte accusatus de hac re verba secerit. Argumentatio enim, quae quidem ad crimen ipsum attinet, tota exstat, neque post narrationem, quae est de accusatorum machinationibus, propter ordinem rerum ad crimen ipsum redire licebat. Et quum jam nullo negotio intellegatur Antiphontem, qui uberrimus esset in rebus inveniendis, probationes ex iis sumpturum fuisse, quae accusatores choragum scelere illo consectatum esse dixissent, siquidem tale quidquam insimulassent, etiam oratione de caed. Herod. hoc satis demonstratur. In qua

ς 57-64 perspicue et copiose Mytilenaeus ille dicit

de causis ac rationibus, cur Herodem interiecisse dicatur vel interficere potuerit, et singula refellit Occurrunt etiam duo loci, ubi imprimis suturum fuisse opinor, ut de accusati consiliis dissereretur, si per criminis naturam licuisset Ac prior quidem ille est, ubi choragus enarrat,

20쪽

quemadmodum pueros ad chorum instruendum coegerit

g 11 . Hoc enim loco quid et facilius et aptius fuisset,

quam eum quamvis breviter ostendere, se non arcessivisse puerum, ut quidquam infesti conaretur, sed quod Diod tu ad cantandum et saltandum idoneus esset visus. Similiter in oratione de med. Her reus inter Barrandum, quo quidque loco aptius praesumitur, hoc argumentatur, quod res sine ipsius consilio infesto evenerint

cis V 21, 24. Choragus autem quum de choro

coacto dicit, non narrat nisi de universis choreulis et quam placide eos acciverit. Alter et praestantior ad demonstrandum locus est g 18: ποσα με γαρ λαθρεστράττεται καὶ επὶ λανάτου βουλε θεντα , ων sar εἰσι μάρτυρες, ἀνάγκη περι τεον τοιουτων ἐξ αυτων τῶν λόγων των τε - κάχτηγορου καὶ Ου 1ποκρινομένου τυ διάγνωσιν πομῖσθαι, καὶ θηρευειν καὶ επὶ σμι κρὰν πο-

νοειν τα λεγηιενα, καὶ εἰκάζοντας μὰλλον η σάφα εἰδοτας ψηφίζεσθαι περὶ τῶν πραγμάτων κτλ. Hunc locum, quatenus eo de consiliis agitur, nemo non videt non modo nihil in hac causa probare neque ullo modo ad eam attinere, sed etiam chorago paene insolentiae tribuendum esse, si eum ullius doli mali, quem hodie vocant, argui censes. Sensum enim, quamquam o mutila est, talem esse apparet et causam et crimen ita se habere, ut judices subtiliter inquirere et verum conjicere non necesse sit. Neque verba illa ἐπὶ θανά- ad rem ipsam quidquam laciunt, sed , ' ρευειν καὶ ἐπὶ σμγέονυπονοειν τα λεγομενα etc. oportet, ubi scelus clandestino qualicunque consilio commissum est, sive hoc vulner tionem vel similia sive necem spectavit. Quod vero haec tantum consilia reus commemorat, nihil miri habet, quoniam rarissime fit, ut qui alteri persuadeat, ut inimico venenum ministret, hunc mori nolit.

Vel erro vel pugno vel simili quodam uti solent, qui levius corporis damnum illaturi sunt. Atque hoc ipsum