장음표시 사용
151쪽
SERMO QUARTUS. II 3Ista sophis Graecis, scriptoribus, at8ue poetis, Istaque Romulidis certa est sententia si). At inquit:
Quorsum pertinuit veteres stipare receriti Scriptores pluteo Fortasse Catonis, & Enni Tempore, decepti hoc Amma voluere priores
Addere judicium, quod nunc delere jubebit
Doctorum ampla cohors, ac ingens turma sophorum,
Anglia quos jactat multos, & Gallia plures . En hic Hobbesius, Spinosa, Tolandus, & ipse
Baesius ut erinceps, sequitur quem cetera pubes: Namque hic Moolstonus pugnat, Collinius illic Hic cum Voltaero Russolus, Helvetiusque,
Sexcentique alii, quos non fas dicere versu. o claros ovium custodest Quis modo tantos Non donat sceptro reges, sacraque tiara Insignes morum patres , legumque magistros PCur Athros omnes retices , omnesque Dei stas,
Symmachum, & hinc Celsum , Lucianum , Porphiriumque , Et cum Caecilio sugientem dogmata Christi Induperatorem, stetis qui favit Apellis sa).
Atque canes alios in Canum, Animamque, Deumque Infami frustra latrames gutture Non hos
Autumat insanos Chrysippi porticus, & grex s3ὶ Hos ego nec seriam: scutica, punitque flagello Hinc
frJ Immortalitatis huius patroni plu
per se mobil/m desiniit ; 3t antiquissimus Philosophuq Pherecuse . atque eius diicipulus Purhagoras : A divinuη ille Plato, qui
postata, qua plutimum Hebraeis lavit , dc eum ceteris vatilici ante nominatis in Christianam Rel gionem acemissime pugnavit Sce.s 34 Porticu , Graece . spn scat scholam Stoicam . eri quod in por leudeambulantes Tono eluet audior, aevi inceps alii philosopharentur. C6ννέ'νι hievem dic ur, quod eain inlcire pri abatur, ut ait Tuli. a af u. vid. Horat. ι b. I. sat. III. - . ra . s lib. II. Sar. III. ver. 44.
152쪽
r3ι LIBER TERTIUS Hinc hinc Iustinus, nec non Athenagora ; Sc inde
Forti a Gregori, Tatiani, & Origenis arma, Et cum Cyrillo pleno Chrysostomus ore, Et NagianZenus, quotquot fert Graecia Patres. Posthac Minutius Felix, Lactantius, atque Hinc Cyprianus, ibi do ia Prudentius arte, Et Tertullianus, sortisque Arnobius: hisque Praeminet, & telis sulget canestibus unus Thomas 1, quique tulit priscis , & tela suturis Hollibus, heu nullo Augustinus munere linguae Sat celebrandus si)l Habes, demens, quos ponere contra ξ
Hi lingua, & scriptis, proprio quin sanguine, si fas,
Et coram ducibus sceleratis dogmata nostrae Desendunt fidei, 8c Divi documenta Magistri. Nunc ad me redeo : libabo proxima caussae. Scilicet omnis homo periet, nec perfida parcet Mors animae Cur ni P Cum corpore spiritus unum es:
Ipsaque materies s voluit fortas e Deus sic
Cogitat. I e Deus motum, vitamaue , modosque
Corporibus cessit: Cur non ita consilium 8 Nam Hoc non posse Deum, summa haec injuria dictu est sa). O inter Qcios incorruptissimus omnes lCur, si te potuit, non tete secit asellum Z
de Fonti Implet. ιib. I. cap. I. Num. S. postquam hostes omnes Relistionis singulos accuratissime enumeraverit , haec de eius defensoribus ibidem attuliti uscepit certa mera hoc , quod peν ait uot f eula inertiduit, ni retunderet robur , fraudesque detegeret hostium adeo potentium , do iον una bominum Graecorum , Latinartimque HInsire men . Videas intre ho3 Iti liniam martyrem , Tatianum , Athenagor u , Theobilum Antiocbeuum , quorum extant nobiles Apologiae . Sequuntur Orseenest , tum Eusebιυς Caesarae Us, Gregorius minetiam nus , Ioannes CώυIWismus, Cyriialtis alexandritatis, Iulians Imperatoris ad vel sarius acerrimus. Intre Latinor em nent Tertullianus, Cyprianus, Minurius FHix, Arnobitit, L. tautitis, Prudentius,
ne alios nominem , Augustinus. Quantum huiu incidi homines s quos meliori modo versibus inclusimus I possint & va
leant , ii tantum ignorant , qui eorum pera aut legerunt nunquam , aut lecta nomintellexerunt .
is leni ble n' avoir rien de commvn avecis Ies attribuis , que nous e naissonsis dans l' etre etendii , qu' On appelis te corps ; mais connoissonsisnous t ri tes les proprietes des eor C' estis une chole, qui paroit hien hardie , se que de dire a Dieu r votis aveZ puri donner te mouvement, Ia gravitation, is la vegetation, la vie 1 un hire , &- vous ne potiueZ lui donner la pensee. , Ineptam scilicet a posse ad esse dedueitconsequentiain : quae si valeret, esset iam
153쪽
sERMO QUARTUS. 135 Ista videtur, ais, tibi nunc injuria Z Non pol:
Namque aliter tardo peragrares compita motu
a ternis pedibus, longis ac auribus. Ergo Quae sua spiritibus, sua quae Deus artubus, addit: Sic non mista tulit pariter quadrata rotundis si). Adspice queis armis tua mox quaesita resolvam. Corpus si pro te est, non mens quae cogitat; hercle Tot sibi desumet corpus, quot continet in se . Pars capiet partem minimam, grandemque, minoremque Ut minor, aut minima, aut ingens ea pars fuerit: nam In partes Varias corpus discinditur omne set in . Hinc fas est navim pelagi jam cernere in undis. En proram , puppim, malum , longamque carinam, &Cornua velatarum cernimus antennarum :
Mensque rarem totam, lymphas mens concipit omnes; Immo alias naves, alias meditabitur undas:
Atque potest: variis quod non mens ipsa secatur Partibus. At corpus quidnam meditatur Et is quid Percipis, hanc pedibus dum tu perpendis p Inepte, Unica velati perpendis cornua mali. Quod non dividitur mens una intelligit ergo. Praeterea coreus si quid meditatur; ab ipsis Par est corporeis repetantur sensibus omnes
Di Oaua amplitis potes ad oeetiIta at ινι buta , qua eorporibus esse possunt. Neque es amplius temerarium , sed Iosiam minus
co Araumentum hoe ex D. Thomadestio ptum est , quum ostendit subiti nistiam intellectualem non esse corpus . Aat enim lib. II. eant. Gent. cap. 4ς. Aviaitim e ptis inυeustuν aiaqtisu tantinoe . nis per commeriurationem quant aratis Iunde oe s se solo totum ali tisa cautinet, ω partem parte eontinet e maiorem quia
154쪽
Semper opes . oculi lucem, cernuntque colores: Una sibi varios desumit lingua sapores: E manibus pendet, totoque e corpore tactus :Vis & odora subest unis iam naribus: atque Argumenta soni veniunt demissa per aures.
Quilibet haec igitur repetet, sed singula, sensus si .
An sic vivit iners, sibi mancus, debilis, excors Spiritus, ut carptim, paullatimque adspiciat res; Non autem cunctas minimo vel temporis ictu Percipiat 8 Iudex geminat res, dividit, aequat,
Et tentat caecas naturae expromere caussas :Is potis est junctim, quae sint, ostendere vires: Ansulus obtusus qui sit, rectusque , & acutus Qui sinus, & tangens; his sphaeram atque adjice conum. Quin noscit flumen tibi cur te ollendat eunti: Cur celeri motu lumen percellat ocellos; Contra sonus lento sistat mox auribus: & cur E speculo in speculum veniat geminata sit pellex:
Cunctaque scit junctim sa), repetit quae singula sensus. δενὶ haec, sorte inquit, norunt animalia sisis sa). Quis
mox cit. num. Io. variis e partibus com
ponat μν , ficur quaIibet percipit peculi
rem unius tantum organi impressionem , ira etiam unam tantum singularem se sationem pereiperet 2 ae proinde nihiι se να de sensatione alterius : tantumque ab
esset , ut illa pilset sensationer alterius partis coitationem iudieiumque facere , quantum abes, tit oetilus iudieare de s poribus pugit , de ιumine auris . ab Anima profecto uno eodemque tempore omnes sensationes colligit , eas confert distinguitque t quae quidem facere non posset, nisi esset quid simplieissimum, individuum , unum I verbo, nisi esset se stantia spiritualia. Pulcherrime igitur ad ham Cicero lib. I. Tusc. utia'. de Ani mo , ait r Quid quia eadem mente νes Aissimillimat comprehendimus, ut eo Istrem, separena , calorem , ο/orem , sonum y quae
nunquam quinque nuntiis animus eosn
Iceret, ns ad eum omnia referrentur ,er is omnium iudex serus esset. c3 Helvetius in libro tuo de PEJrit, quem melius de materia nuncupasset , Distours I. Chap. I. ait : se Nous avnnsis en nous deux facultees, ou si ie t 'oleis dire , de ux puis ances passives , doniis l' existenee est generalement S distinis is clement reconnue. L une est Ia fari cultε de reeevoir les impressitons differi rentes , que soni fur nous les obiecis, exterieurs on Ia nomme sensibilite, , physique . L' autre est Ia saeultε deri conserver I' impression , que ces obi ets,, oni fait fur nous r on i' appelle m ,, moire : & la memoire n' est a uire ch ,, se . qu' une sensation continuee , mais,, ef ibite . Et patius post: Ces facultis, is que te regarde comme les caules pro is ductrices de nos pensees , & qui nous
155쪽
sERMO QUARTU s. IJ7 Quis non, Helveti, dicet te cannabe dignum ΤVerbera si sentit mulus, vel equus; simul ipse Percipit iratae quae sit constantia dextrae PO asinorum, atque excellens sapientia equorumlAst utcumque haec sint, haec paullum sic ago tecum. Si humanae mentis cedis tu commoda asello Protinus hic sapiens intelliget: adde columbis Sensus , atque hominis vires ; erit apta columba. Si te igitur mulum facerent pia numina ; mulos Inter tu posses non inconcinnus haberi si). Heu procul es o homines, ne vos Helvetius atris Iam mulus seriet, findit dum calcibus auras l in ego pejores brutis hos dico homines. Nam
Dum cupiunt, minctum vadunt, vaduntque cacatum Bruta; & edunt, currunt, sistunt, Vol Vuntur arena.
Ast hi dum mentem subjectam materi ei sa)optant, & physicis suppostam legibus; anne
Mente sua, aut minima tu ac libertate fruuntur' Liber enim quae odit, renuit; quae diligit, optat. His positis, pereant, constant quia partibus, aegra Corpora viventum, fati patiantur & arma : Non anima, aeternis vivet quae legibus, & quae
is organisation exterie ure . in Nonne autem hae notiones potenti Vtim pa sυartim , ω eatissa νtim pνadti irietim inviis Lem opponuntur 's Q Sed ne aliud addamus, videamus quid de hae qu stione senserit Aua ustinus,
quo auctore nemo inelior graviorque debet existimari. Ait enim tib de Vera Relissone cap. XXIX. Sed giata arrationabilia quo que animantia viυere , atque sentire ne--a ambigit; illud in animo humano praeis
sontismum est, non quo sentit sensibilia Ied ua iudicat de sensibiliotis . Nam ω
sia. quam somines r sed itiaicaνε de eo poribus , non sentientis tantum lita, sed etiam ratiocinantis est , qtia Ala earent , nos exceιιimus. Iam vera ilitid vitiare fa-eΠIimum est , pν stantiorem esse itidicanistem , quam ilia res est, de qua itidieatur. Non taliam aωtem νationalis mira de sen-
audieare autem nuIIo modo. Quare maritia
1 Libertas, quae facultas est se movendi , quiescendi, astendi , eligendi Se . non est hominis attributum materiae, sed substantiaε a materia diveri te, quam dictismus esse spiriitim. Quare si materiae deis tur saeuitas emitandi, iam homines li-hertate carent, belluisque peiores fiunt .
156쪽
I38 LIBER TERTIUS Sic placitum Divo in simplex duntaxat, & una est ij.
At si florescet venienti spiritus aeVo, Stellatas poscet duictus super aethera sedes pAnne gemens longum stygiae loca stetida, & umbras Expetet in serias P Nil dictis amplius addam:
Praemia virtuti, vitio stant undique poenae: Praemia sed crescunt, decrescunt ordine poenae, Ut crestit virtus, vitium decrescit. Et unde DTantus amor nihili P Tanta est vecordia P Solum hoc MPermetuunt caeci, ne mens compage soluta MDuret adhuc nimium vivax, bustoque superstes D Evolet sa). ,, Haud e tenim duplices poli funera calles Ignorant. Quid enim vates P ,, Exinde per amplum semittimur ei sium, G pauci laeta arva reuemus. Clarius estne aliquid Τ Putentia guttura claude,
Ne tibi sulphureas exhalent ora mephites s 3J. Nunc mihi, Musa, sacri sublimi a vertice montis Fer vati auxilium. Nec enim facilis mihi res est, Perversos hominum mores sub vulpe latentes,
sH Quare eum Cicerone eonelude dum , qui lib. I. T etiL dispue. cap. 2ς. haec habet : In animi antem cognitione ἁtibatara non possumus , nisi plane in pis- scis plumbei stimus , qtisn nihil sa an mas admixtum, nihil coneνettim , nihiι copulariam , nisιι eoagmentat iam , ni/iι
dιreptus earum partitim , quae ante prato rum itinctione aliqua tenebantiar .
Anti-Lueretii sunt haec earmina I ,. V. Et Lueret. ipse lib. I. veri roq. T se . si homines, ait, animam credunt immortalem , debent etiam semper trepidare :Et meritor uam s cretum finem esse ideνent 2Ejtimnaνtim hominas , aliqua vatis-
MIIisionibus , atque minis absisse .
,3 Mobilii est Iuno aeri eorrupto praesidens ; eui .des apud Hirpinos fuit ad lacum Amsancti ex Plin. ιιs. II. eam ς 3. S apud Cremonam ex Taeir. Histor. tis. III. Hic Mepsiti, pro ipso putore svinitur, ut Vulcanus pro iane. Vid. Viret. lib. VII. IEnrid. υer. S. ti Pers. Sat. Illia
157쪽
SERMO QUARTUS. I 39 Improbitate omnes, scelerato & crimine pestes, Atque faces urbis superantes, plectere. Non hi Insidias patriae tendunt; non civibus atras Innectunt fraudes. Redivivi bella gigantes Indicunt cano: esse negant super aethere Numen. O scelerat O fraudes i Esto mihi, Musa: favente Te mihi , tam durum adgrediar bellum : Duce sic te, Arguto has capitum detergam pectine sordes'. Est homo quoddam animal, sortes cui perdere gentes, Subdere regna sibi, vel debellare Urannos Iam nihil in pretio est. Neptuni viscera aquosi , Et tentare jubet celsi penetralia caeli.
Pennis non homini concessis Daedalus aera Expertus vacuum: subductum sedibus ignem Fraude mala aethereis, terris tulit ipse Prometheus: Et labor Herculeus rumpens acheronta, paludem Concussit stygiam. Satis haec nec visa viris sunt. Sublimes hominum repsere immania montes MCOrpora, qui manibus magnum rescindere cassum
se Adgressi , superisoue Iovem detrudere regnis I).
Fabula narratur Mutato at nomine, Vera
Bella Deo indicunt hac tempestate giganteS. En quas Porphyrion, vel quas blaterare Typhoeus Germanas audent gerras set). Perfectio munai, Unus ait, speciesque poli non quippe Tonantem Iam satis utendunt: homines namque undique multa Damna premunt. Pulcri O si quid rem itur in orbe,
Fortuitus potuit cur non 8 ) adducere casus 3).
Q Modo eontra illos denique pugnandum est, qui Dei negant existentiam; , sine fabula illud eontra Deum bellum suseepisse videntur , quod contra Iovem Gigantes quondam experti sunt . Quare nomine Dybaei , Porybrionis , Enceladi&e. intelliguntur illi homines audaeissimi, qui in Deum impiis sententiis pugnavere. ab Gerra erates erant vimineae , seu scuta e viminibus texta , a verbo Graeco r hie autem pro nugis , rebusque irivolis accipiuntur. Sin Plaut. Paen. Tua
33 Mopertuisus Eliai de Como eie , ordinem , ait, ae perfectionem huius Munis
di , quae tanta omnes admiratione asseceis runt, minus idoneas esse , ut Deum no bis ostendant non solum ob maltarum permixrionem , quae viventes experimur ἔ
verum etiam quod aliqua probabilitata accidens, aut Usus adduci potest .
158쪽
I4o LIBER TERTI Us uis negat ex tripode haec Phoebum dictasset Quid alter PNon meta jam pbsicis insessimus pellitur unquam , Sed pD sicis tantum Nemutoni legibus actum est, Ne mundus possit Deus immortalis haberi si), cui Fim , quique polos, qui, ut maesina, pondera jactat.
Stultitia natura pares quos protulit unquam ZSed te , Porphyrion, primum mea carmina poscunt. Scilicet haec rerum species, persectio mundi Non retegit Numen , supremum haud exhibet Ens 8 At
Si quis sub terris s magnis rationibus ipse sa)Utar Aristotelis ) posita latuisset in aede,
Quae dives, variisque foret praecincta tabellis, Sed caput haud unquam superas retulisset in auras; Audissetque tamen, quid Numen, vimque Deorum Cuncta movere poli terraeque hic indeque nutu :Faucibus hinc clausae patefactis illico terrae, Extollensque caput stellatum cernere olympum Posset, vimque noti, nubes, Variosque planetas, Crescentemque brevi lunam , solemque micantem, Et varios pelagi cursus, Variosque recursus,
Atque urbes , silvas , fluvios, sedesque , domusque ;
, taphysicien , que sont partis Ies orandsis coups, que t 'Atheisme resut : Ce n estis pas que dans les ouura es de Neuton, se de Muschembroech , de Nieuventit, qu'm On a trouve des pre uves salix fallantes d 'unis tare fouveratnement intelligent. Grais D ces aux trauaux de ces grands homines: is Le monde n' est plus ian Dieu : e' estis machine qui a ses Fulles, ses remoris,
ca Ut vero pateat sine phuscis argumentis Dei existentiam intellisti posse, ac comprobari, satis erit , si Aristotelia verbis hie utamur . Ait enim praeclarissi mus vir: Si es t. qui sub terra semperoabitavissent, Lini ι Θ i Ilustribus domie
ιiir, qua essent ornata fients sitque y 9υνιι , instissis ue rebus his omnibus , quibus abundanι, qui beati putantIr , nec tamen exissent Muquam μνra rerram raeevissent autem fama auditione, esse quoddam Numen , re vim Deorum d dei de aιi Do tempore patefactis terra saueibur ex iuir abditi, sedibus eυadere in hae loea , qua incolimus , atque exire potuissem: quum repente teriem , maria , ω ealtim vidusent , nubium maguitudιnem ventorumque vim cognaυissent, adspexissentque solem , eius Me tum maenitu inem prateritudinem me, tum etiam elica iam coenoυusent, quod is diem esticeret , totae Io luce diffusa r quum autem terra noxoyacasset, tum eaelum totum cernerent stria distinctum oe ornatum Iunaeque Iuminum varietatem eum erescentis , tum seueseeutis, eorum ortus oceabus , at Vein omni tonitate rator immutsbile quecursus ἰ Me quum viderent, profecto eresse Deos, s hae tanta offera Deorum esse arbitrarentur. Vid. Cic. qui lib. II. de Nat. DeM. num. 3 . fusius haec agit. Sap. cap. XXIII. ad Rom. eap. I. die.
159쪽
sERMO QUARTUS. I INonne oculis visuque diu stupefactus; olympi ,
Diceret, haec cernens, opera est consecta Deorum Quodque Sophus caeca ortus tempestate fatetur, Id modo tu renuis claro hoc in lumine natus
Quid ρ Mala tu opponis Θ Scabies te perdere possiti
Ecquis lance pari bona tot, tot damna pependit, Ut sic ante bonis merito ponenda putaret Damna hominum ρ Nostrae numeras ii commoda vitae si), Florentes annos , requiem , sonitusque, Vicesque ossicii & studii, alternae quin munera cara Mutua amicitiae, choreasque , jocosque theatri, Cetera, quae jactant mortales ordine 8 At esto: Cuncta Deus tibi dat, valeas ut tu esse beatus. Quid cupis P Anne oculos possis quo cernere acutum P Sed dum tu minimas tineae sub pectore venas
Cernis, & exta, movent quae jam fastidia Costo; Haud posses speciem lucentis cernere olympi sa). Vis audire procul compressis dicta labellis
Sed strepitu hinc minimo mortis sera sata timeres; Nec Zephyri, aut sonitus gustares murmura. Ad unco Uis rerum tenues naso tu carpere odores Copia tum naris, myrtus, Violaria, molli, Ceu missa ossicerent violenter tela, cerebro.
Optas quid tandem Demens, heu desinet Nasum
ui canibus dat, cervis crura , leonibus aureS, Haec
siJ Commoda haee, S uitae bona a
plerisque Metaphvs eis enumerantur. Satis est si vel unum consulas Anton. Genuensem, qui bona omnia malis exeellentia inito caleulo metitus est.
23 uuanto consilio hominum sens binprovisum est , vi et diei potest . Fos ita
natura posuit, ornavit , tutata est , nedum suis ossetis sunaerentur, vel minima linquam parte ab externis ohiecti laederentur. Cie. de Nat. Deor. lib. H. num. sq. se de oculis scripsit e Palpebra, qu estine tegumenta octiIον um , molitome rari ira, ne laedeνent aciem: aptusme factae .
160쪽
LIBER TERTIUS I 2 Haec tibi, imago Dei quum ss, sua dona negaret ε
Cmnia quae cernis , mare , terram , ac undique caelum, Cune a voluptati voluit 1 ubjecta virorum si). Anne ideo franget decreto ex ordine leges, Utque tibi placeat, rerum communia perdet Immo elementa hujus secum pugnantia mundi, Mortiferi gentem plectentes caede Vapores,
Et terrae motus inhumantes cum urbe colonos,
Bellaque ventorum, tempestatesque prosundi Marmoris , & pestes, rerum & certamina, quae jam Cardine naturam minitantur frangere ab imo ;Quin febres hominum , tussis, pituita , chiragra , Et laterum dolor, & membris simul ulcera , R ipsi Quippe doli, & fraudes , & culpae, & crimina ; cuncta haec Aternis parent supremi legibus Eutis sa).
His quae clara magis P Num parva, aut non tibi sat sunt 'Stercore is utinam posses consistere cryptis; Sic ea selicem faceret te copial At inquit: Haec casis retulit, supremi saud spiritus Entis. Quid tu commendas Epicuri dogmata, que is tu Nunc uti nescis, frustraque tibi sapiens es 8Scilicet axe micant casu tot sidera, circum te caelo admissum describunt ordine cursum, Nec sese tangunt, varios nec tramite longo Corripiunt calles, ellipsim dum vaga motu Persiciunt aequo P Casu super axe cometae,
Pondera quum superat radiantis corporis ictus sa), Iam
i J Genes. eap. I. Faciamus hominem ad imuinem oe similitudinem nostram roe praest piscibus maris volatilibus ca si , s bestiis , uniυersaeque terrae , omnique reptili , quod moυetυν in terra. saJ Aristoteles, quem lestum, politiueeique patroni omnes sequuti lunt , elegantissime ait ιib. POIit.: ad prudentem Gubernatorem pertiuες , negligere alιquemd s. m.m bonitatis in parte , ut saeiat audiment tim bonitarit tu tota . Et Aug. Emehirid. eap. XXVII. Melius enim iudica vir de malis benefacere, quam mala uuia Ia esse permittere. Nonne inde maxima Dei iustitia admiratur ' Ait enim idem Auis pust. lib. sentent. sent. 3oo. Non dubita isum est esse justum , etiam quando Iuir , quod bominibus videtur initistiam . 3 Clarek. super. cit. ita de come iis loquitur : Quod si autem motus proi ct Iis ram nimiiam multum excesserit υim Rravitatis, ellipsit , in qua pIaneta fere
tur , enormiter excentrica , valdeque Iose