장음표시 사용
131쪽
Hoc mente, hoc animo poscendum Numen , ut Uum . Et plenum patulo fugientes crimine Vanum Omatus morem, vitam vos sobrie agatis;
Et data sic Nerio mereatis dona Philippo si . P SER.
1J Sieuti, teste Horatio , Iib. III.
132쪽
Communes Iaetitiae voluptates pro Nato iam Siciliarum Principe describuntur. Rempublicam corpus esse ostenditur. Quare , ut bene se habeat, una cum caprie conspirantia membra
iactitet, necesse est. Indignissimi funt igitur . qui animi suditatibus obsecundantes, nec se cives praestant , nec fa-
ubri morum curatione filios pariunt reipublicae. Am compos voti es. Divis modo perfice sacra, Urbs tu Parthenope. Laetis, innupta , choreis Percute tellurem. Accensis undique taedis
Quae expansis ardent, ceu Phoebus , nocte senestris, Intonsi pueri vario certamine ludos
Per calles ducant, resonetque Ob murmura litus.
Quin personatos nullo discrimine cives, Ingenuos , sortes , pollentes jure, vel armis , Iudicio, aut doctis aditantes more cathedris Aula vel excipiat resonans, vel solis ad horas Forma theatralis ducat spectacula noctis i). Haec ratio, haec tempus, lex haec, haec jura, Diique
Pro Nato civi concegunt gaudia Rege. Ecquis enim vecors tanto pro munere cesset occupet extremum scabies. Ego rebus in aequis Non tardum opperior, quin praecedentibus insto. Quid tamen Anne omnes vivet Sens laeta per annos Urbs sospes semper semper concordia tectis Cum
o se rex prinae annos Fer an IV. Boebonius utriusque Stelliae Rex , &
Matia Camhna amantissima Conia. Fialioeum expertes e ritere et donee, natulam duabus Feminis , anno tandem 17 S. Precantibaea populis lumina omnium laet tia
in voluptate Filium hereditarium Prime pem edidere. Qua de eaussa Neapoli. totique Regno festi dies , ae speetaeula publica tunt e cessar no que m Regali Collegio Sehol. Piar. Sollemnem habui mas Academiam, typia etiam publicain
133쪽
Cum famulis domini, cum natis usque parentes, Cum matrona & sponsa sponsus patriciaeque Conjunctis vivent animis, alacresque quiescent si Di faxint i Tamen haec quis demens plurima ab uno Rege petet ρ Magni caput est Rex corporis sa). Ipse
jura jubet, sancit leges, & soedera jungit:
urgia componit, dignis seri praemia, sontes Arguit, aut damnat: tandem moderamina regni Sustinet; & rapidi currus auriga, ratisque Fit rector, longasque regit nunc cautus habenas,
Nuncque gubernaclum ventis amantibus urget. Attamen anne caput, rectorque, aurigaque cuncta
Conficiet stabili ratione 8 Caeut rogo , dic, quid , Ni manus, & pes, cetera ni illi membra secundent,
Consectum reddet P Sine equis auriga viarum Quam metam tanget 8 Tandem ni carbasa ventis Dent nautae, remis instent, laxentque rudentes; Litora quae adspiciet Z Quas navem ducet in oras
Rector 8 Erit felix, quod non terrebitur ira, Et pelaei scopulis i Ergo sint membra, necesse est, Iuncta simul capiti: & sic efformabitur unum, Et stabile, & firmum, atque omni laudabile in aevo Corpus sa). Quid veru Z Non est respublica corpus eΡ , --
cc Si ita esset, nunquam talamitate eiviumque discrimina viderentur . Verum ubι ro Iabore desidia , Iro eontinentia ρο ευitare tubido ar tia susterbia invasere ἰfενιυna simωι eum mori,ias immutaruν , ait Sallust. de Bella Catu. num. E. cc Imperia Regum antiquissima stat. Sallustius enim de Bella Catil. m. a. ait et Igitων initio Reges c nam in terris no
Idemque habet Cisero da Leti . lib.III.
preti primum ad bominer stim mos , ersapie risimos desere attir. Regiam autem auctoritatem ibid. ipse Cieero demonis strat, quum de annuo Romanorum Imperio , de Consulibus scit, ad quos regia potestas transvecta est, elarissime dieit rRωio imperio daeo fiam : iique praeuia iωdieando . eonfutendo, Prataeres, Iudice , ConstiIes appeItaneων. Muitia stimmiam ius habenis r Nemini parento e & quae
134쪽
Immo simul corpus regnum, quoque corpus & urbs est. Quare si caput est Rex: cives corporis ergo Sunt membra. Ah cives, civest Uos fabula tantum Respicit ista mea. Urbis spes, concordia regni, Publica res solos ad vos convertit ocellos si). Expe sisti minor, summamque capessite rerum Vos vigiles; ne unquam frangatis remige puppim; die in metam properans per vos nullo ordine fractus Impingat patriae currus; capitique nefanda Cruribus infractis reseratis damna; neque unquam Deleta ex vestris laedat vestigia culpae
Sint animis. Sed nunc aliquis dicet mihi: quid tu Numne dies noctesque vides nos stertere, sic ut Nos damnes 8 Immo dormit, stertitque supinus Quislibet, officio qui non perfungitur. Ecquid
A somno differt, sibi qui commissa sueerbe Negligit, & spernit, damnatque negocia P Nulla
Pars vitae tacitis in rebus, sitque in apertis Sit res ulla fori, vel habenda domestica; tecum Vel si solus agas, tractas seu juninas amicis, officio vacat. Hoc recolendo, accedit honestas Vitae omnia: spernendo, instat sed dedecus omne fr): Nunc me qui buccis inflatis arguit, adsit. Quod colis ossicium, vivas ut semper honeste Publica quaenam tu, Vel quae privata diurna Noctumaque manu praestas, studioque, animoque, Ut membrum sis, sis civis P Distorquet ocellos;
Nil ait. An patriae servis, an blandus amicis sa) ZEt
iJ A pessimis eiuIum moribus non poterit sibi Re spubliea , nisi in festa portendere. Valeat illud Ualer. Mall. dictum e seu id mades finis esse strenuum ,s domi male Oivitων Expiagnentur ι
cc Idem da amisitia eam VI l. st od
sentionibus atque discordias preeipi potest.
135쪽
sERMO TERTIUS. III Et tacet. Ergo cui- Mihi vix, respondet. In omni Nonne igitur dormis vita, stertisque supinus si)
Parva tamen sunt haec, leviusque nocentia ; quae si offendunt corpus, capiti obitant; non tamen ambo Percutiunt, lacerant. Dicam vix credibile; atqui Sic habet . officium quodnam est, quae jura parentis Scilicet ut natos doctriri is imbuat: obstet Principio vitiis nascentibus: increpet aestus Iratos animi: ostendat quae praemia rectis :Quo vitium ducat, vel quo sapientia: tandem
Quid sibi, quid Regi dandum, patriae, & quid amicis.
Cetera sunt his plane convenientia sa). Sed quid ZAnne suis narrant gnatis haec digna parentes Stertunt. Num sicuti linquunt simulacra decori Corporis, auratae claυis fulsentis honore 33, Et rubrae torquis; sic sic virtutis honestae, Consiliique sui studioso sculpta colore,
Ingenioque polita levi simulacra relinquunt
enim domust tam 'a ι Iis , qua ram firma eivitas est , qtia non odiis atqtae dis-sdiis fundλωι post mori y Ex quo qua stim boni se iis amisitia iudieari potest . Et Saluict. de Belia Cain. n. a . Idem velle, atque idem ποIle ea demum firmasmiertia est. Vid. Cie. pro Plancio. Ceterum vera amieitia , ut idem in Lolia tradit , nisi in bonis, esse non potest ;quum virtutum amicitia adiutrill a natuisva data sit , non vitiorum comes . Ari stoteles etiam Mo I. ad Meomaeum ιib. VIII. docet, proprie amicitiam bonorum hominum esse, quatenus boni sunt: reliquas uero amicitias per similitudinem quandam ad veram amicitiam diei. x Senec. lib. III. de Ira optime ait:
Animias quotidie ad reddendam rationem voea dias . . . Q od ώodie malum sanam'
3J Do Equitibus sanctI Ianuarii eat
136쪽
xi 8 LIBER TERTI Us Stertunt. Ahi utinam in medios dormire dies, &
-Ad strepitum citharae cessatum ducere curam Possent; non autem praesentibus usque probrosis Criminibus juvenum foedarent pectora: fraude, Atque dolis animos turbarent: undique scedis Artibus in gnatis delerent semina clarae Virtutis: bene nata simul, velut unguibus, imis
Auferrent animis, quo effoetae in corpore Vires Ex carcis hominem nequeunt revocare tenebris
Ultro senescentem si). Nam qui nil condit; ineptus Is male agit. Sed molem si quis destruit Ipse Pejus habet. Quid si strume puteum baratrumque
Adjiciet moli demens; reddetque cloacam 8 Naviget Anticyram: est etenim cerebrosus , & amens . Attamen hi sunt, qui civis non munera praestant, Et patris; quum aeque cives sint, atque parentes . Cur autem dicam. Sunt horum maxima pars, qui Nominis obliti, nomirno ludere chartis Tempore deposcunt, vel talo, aut tessera: at una
Ferre optant natos, spectent qui praelia. Sed quid ΤQuae eximii cordis, casti quae exempla pudoris, Quaeve pudicitiae praebent documenta sa), gementes Dum
fiammιs ingeniis expνusam et paIllam eQuanto magis illam , quae non coloribus, ut poetarum earminibus, sed exemplo , ae bonis moribus a parentibus in filiorum animis efformatur si J Experientia quidem constat , M. bitus eum dissicultate deleri . Postquam enim longa e niuetudina naturam in hane, aut illam partem infleximus ; saeile esse
nequit aut in rectam , aut in contrariam partem reducere . Quare Promea'. XXII. vre. s. adolescenν iuxta viam suam, e iam quum senuerit, mon veterit ab ea .
sie illud Horat. Ep. II. lib. I. Ner. 69.2- Iemει est imbuta recens, ferv bie odorem rista diu. Nihil ergo magis interest vitti humanae, quam filia initium actionum , aut passi num nostrarum acturate perpe idem , qua inde facilitas aut agendi . aut patiendi nasci possitne si ea eum felieitate a stra pugnet , perpetuo cum ea oporteat confligere , aut tota uita esse miseros . Si e Genuens. Instit. Μαυβ. par. III.
faJ Amisso pudore , statim etiam madieitia amittitur. Quomodo autem pud ris iacturam amissio pudicitiae sequatur , narrat Chrysippus apud Origenem lib. IV.
crederet deinde iana eum pudore deposuerunt passonar ς foris famem manserunt , arcentibus legibias r postremo diseiplina iis dies depravatiore, xntra Urbes penetrare
suis sunt. Unde explieari potest illud Geneseap. XXX HII .de Thamar, quae mutata habilia sedit in bivio itineris oee. , auam
137쪽
sE MO TERTIUS. Dum sors ex vacua numos sibi vindicat arca δore fremunt, verbis instant, minitantur ocellis, Et pede tellurem pulsant, maledicta vomentes, Vix quae effutiret minimus de gente popelli. Pars ducit natos crebra ad spectacula: nec jam Prospicit an media gravibus comitantur in aula Matronis, aut cognatis, ducibusque severis; An domina juveni, quam linquit sponsus ἱ an autem Crescenti nata, mater cui turpiter omnes Cessit ad arbitrium errantes spectare cinaedos: Dum simul ipsa sibi studiosa, eupidinis arte Deligit ex varia potiorem Rente maritum. Hic coram natis Staberi si) dum captat iniquum Turpis avaritiae lucrum, pallescit in auro.
Hic Arri sa) superans animum , sua praedia donat. Nec Nomentani desunt, qui crimina junctim
Committenda putant, propriis discrimine nullo Cum natis habito. Quare dominas sibi nunc , &Praebentes citra pretium sua munera, captant; Nuncque parabilem amant Venerem facilemque; nec ullas Aut leges, aut jura timent, nec corporis ullum Altius mueetum scedato sanguine morbum. Ecqui de tantis surget genitoribus infans ZUel quae dein crescens juvenis melioribus annis Calcanit frugi, aut recti vestigia civis Τ Crescit enim vitium, viresque a uirit eundo; Et semel amisso natura infirma pudore, Claudicat in praeceps. Quorsum ergo fabula Homeri, Qui Trojae bellum Chrysippo, & Cratere narrans
Plenius & melius, completo margine libro su,
Ira Puam tum vidisset Iudas, s pisatur est
co Notissimus in Horat. Sat. propter
sal Hic autem propter prodigalitain
s3J Hie vero propter prodigalitatem , atque libidinem .s J Ilias stilieet viginti quatuor Iubris comprehensa, opus omni laude maius , ab Homero summo Poetarum An tistite eon et iptum , de bello Graecoriimadversus Troiam , ad vindicandam ini
138쪽
Ieto LIBER TERTIUS Iratos bello populorum continet aestus Τ uorsum etiam, quaeso, Venusini carmina Vatis,
Qui Graecum seAans, haec de certamine subdit: -Seditione , dolis, scelere, atque libidine, & ira se Iliacos intra muros peccatur, & extra si) Pessima sunt haec; dura tamen Mars corda ciebat sχὶ .Pessima.at haec inter conspirans doctus uterque Uates sequid virtus, & quid sapientia possit MVtile proposuit nobis exemplar Ulyssem sa). Sed quae bella cient animos, queis cingitur armis Urbs haec Partenopes . Secum quem jaciat Ulvssem, Si cuncti peccant, si miscent fasque nefasque
Hi tamen & cives, appellanturque parenteS. Praestantes cives creta, haud carbone notandi lEximii patres lauro dignique coronat Proh scelusi Heu facinus t Natos si jure Quiritum Maetabant patres legum sine crimine svi: nunc vos
riam Helenae Menelai Regis Spartae uxoris , ob lingularem puleritudinem per Pa ridem raptae. Quare Horat. lib. I. Dis. II. ita prolequitur IAntenor censet beIli praeidere ea in
cogi poste negar. Nestor eomponere lites
cc Non in Iliade solum sceleris ae
Iraeundiae exempla passim leguntur; led etiam de Agamemnone Aiacis cadaver humari vetante , itemque Iphigeniam mactante , de Aiace surioso , Se. dictum est ab Horatio I . mox et t. & lib. II. Sat. III. 8cc.
1ὶ Ut in victoriis superbia est , se
in bellis iracundia . Hine Cicer. mo Μ. Mare. num. 3. 2 iam aliquid clamenter, mansuere , iuste, moderare, Iapienter factnm, in troeundia praesertim , qua sinimica eousitIro, 9 in victreio , qua nain rura insolans, er Dpmrba es , aue audiamur, aut Ireimur ; quo Maio inrendiamur , non moώ in testis rebus , sed etiam in fictis, ut eos saepe, uos nunquam via dimus, duisamias 3J Homer. in Odris Ut Uem infiniata mari terraque pericula, modo virtute, modo alte vieisse ostendit e non solunt enim contra homines, & monstra, sed aec tra Deos pugnavit. Iupiter , & Neptunus concutiunt & frangunt aliquando naves : Lotophagi, Cyelopes , Lestria
nil, Cirte , Sirenes, Mylla , Carybdis .
Proci exitium machinantur . Ex his tammen omnibus evadens , dudum vagab .dus, poli annos viginti in Patriam innadem rediit. Quam mista passiar est in infer in illo errore dititiarno ait Cic. se. lib. I. u. 3I. & Horat. Ep. II. lib. I. 2 si domitost Traia , multorum νυ vii a urbes, Et mores Mominum inspexis; Iarum. que per aequor
Dum sibi , dum seriis νeditum p
rst, aspera muIta Pertulist, adversus rerum immersabiasis undis . SIrenum voces, ct Ciseer σαω Romulus omnem potestatem, &per omne vitae tempus patri in filium dedit, sive coemere , five verberare, sive vinctimi rusti eo operi detinere t malo
rem quoque patri in filium potestatem ,
139쪽
SERMO TERTI Us. Crimine cum patulo mores corrumpitis, ut sic Virtus stacta gemat. Vos vos respublica cernit Vos domus, & patria, & soboles vos respicit 8 Et vox Membra estis regni, capitique faventia ρ An autem Conjunctum regni totum solventia corpus
Nam nec vos cives estis, consistere vestro Ut oueat auxilio selix respublica: nec vos
Fundamenta datis, sic ut mox floreat si). Ergo Ne spes fallaces, ne sint simul irrita vestrae Gaudia laetitiae Nato pro Rege; cupido sa)F enanda est auri, luxus, suror, ira, Voluptas, Invidia , & livor, demens jactantia: tandem Frienis est animus moderandus; qui nisi paret, Imperat sq). Haec alacres si vos praestabitis; urbes
quam domino in servum et nam servorum qui semel est venditus, postea libertatem inveniens, sui deinde est iuris : verum
venditus a patre filius , si liber fiat , in
testatem iterum redit patiis : idem sillieundo fieret, manumissusque esset, se uua tamen erat patris, ut prius : post te tum autem venditionem liber erat a patre . Auctor est Dionysitie lib. II. Quinantiquioribus illis temporibus eo rigor patriae potestatis se extendebat , ut indicta caussa filium morti tradere posset . Quod abolitum I. ult. C. da Parν. Potest. Ita enim credebant prudentissimi illi homines, le- eis huius duritiem pietate plerumque paterna extingui. Nam pro magno peccat paullum supplicii satis est patri . Ex an liquo autem iure & hoe remansit, quod filium contumacem pater Iudici offerre possit , qui ex praescripto patris poenam anfligeret, ι. 3. C. de Patν. Potest. Haec etsi .ura , iusta tamen videbantur. Qui pe maguis sceleribus, ut seribit Seneca , iura natura peretine . Vide qua ratione Fulvius pater Faevium filium ex itinere retractum necari iussit apud Sall. da Bessi Cati num. 3ς. & quid nos de Torquato filio a patre interiecto diximus Semi. III. Iib. II. ρ R. 7 φ.c G Apposite ad haee Sallust. d. Besti
demum mibi vi uere , atq- frui anima υidetur , qui Aiquo negocis intentust , praesari facinoris, aua artis bona famam 3uaerit. optimus ergo civis futurum et iam Reipublicae bonum respieere debet . Quare Cieero in Catane Μaiore his subiadit: mmo mihi Seipio persuadebit , auςtiatim Paulltim, aiae duos avos Paulltim, re Africanum , atit Afrisani Parνem orPatruum, aue multos praestantes viros . quos enMmerare non necesse est, tanta esse conatos, qua ad posteritatis memoriam pre tinerent , nis animo ternerent, poster u
tem ad se pertinere posse rec 1J Illud hie repetam Cicer. II. I. de ossis. m. ao. Nibiι es tam augusti a
mιmi , tamque parvi, quam amare diviatiar; nisu bonestius magnificent uisue , quam pecuniam eontemnere , si non bais bear ; fi babeas, ad beneficentiam , berais litatemque conferre. Vid. Gell. ιib. III.
cc ehementes animi appetitus ecim pescendi sunt, qui nis stratione preman tur , hane ipsi opprimunt , ct in praeceps
rapiunt. Ad haec Cic. ibid. niam. 18. in quit : Duplex es υιs animorum ac natura . Una pars in appetitu posita , bom nem biae, or inue rapis r alteνa in Nintione , docer , ct explanat quid faetendum fugiendumve fit : ita fit, ut rario praesit: 'peri Ms vero ob onperet. Et idem ibiisdem num. ag. Esciendum autem est ,
140쪽
Civibus, auxilio regnum, respublica membris, Gnatis tecta, bonis nati sed moribus usque Florebunt. Dabitis tunc Vos praecepta, suis quae Servius Oppidius natis tradebat si); & ex his Nullus erit Nomentanus, nullusque Cicuta: Atque patres inter, natosque micabit & omnes
ut appetitias obediant rationi, eamque nec praecurrant a temeritatem , nee propter pia Aritiam , aut ignaυiam deserant oee. Q in Ae Petitus Sat. V. ver. 32.
Inistrios extendit regula morer δ
Et premitur vatione antimus, vinci- qua taborat. Temperantia igitur in omnibus est adhibenda . Quae, tesse Tul. seMI.H num. 4. est commotionum omnium moderatrix qua tiam a libidine avoeee, tum irasole ri alacritate gestire non finar . Et ΙΙ de Invent. Is in alior non νectos impetur animi firma , moderata dominatio. Uid
morat. Dd. III. Iib. II. Aristot. ad Theta. a. Euripid. aliosque. si I Servilis Ophidius prudentissit sPater duos filios a diversa insaniae specie deterrebat ; unum scilicet Nomentani exemplo, hominis profusone , 3c luxuria famosi ; alterum vero exemplo Cicutae , loeneratoris avaritiae sordidχ quod scilicet adhuc pueri ad haec vitia inclinabant. Consule Horat. lib. II. Sat. III. aJ Latiua Scipionis Astieani impense ille amicus, manna sapientia inclytus apud Romanos : cui dialogum de amieitia Cicero inseripsit. Quare Horat. lib. II. Sat. I. ver. 6s. ct seq..... Num LπItur, aut qui Duxit ab op essa meritum Cartbvia