장음표시 사용
141쪽
Nonnullorum ignavia merito represenditur , qui quum pombos praesertim , ac matheseos facultates, ceterasque di-Iciplinas nunquam didicerint o de rebus tamen omnibus non dubitant disceptare . Maioris tamen dementiae sunt. stus nιmIa morum ιmprobitate , ut conscientiae simulisi quod feri fortasse nequit ) dissolvantur ἔ animae immo talitatem aeternixatem poenarum , ac Dei existentiam in ciantur : Aque divina omnιa ineptissimis argumentis comtemnunt , atque dilacerant.
Am dudum Musis vale dixeram : Apoblinis ipse
Tutus validicum nunquam deposcere Numen
Dejectis calamis, & plectro vix prope
sano Quum me cessantem, nec jam sine numine Phoebi, Iratae nimium pariter petiere Camoenae:
Heus tu, quid cesssas P vox haec erat omnibus una ), Vel quae tam vecors coepit socordia 8 Sic nos, Sicque Dei , summae Pindi qui praesidet arci, Munera perpendis Quot fungi, quot balatrones,
.ueis melius tereti frangentur colla capistro, Undique Apollineas maculant erroribus artes lDicitur hic vates; tragicus, Vel comicus ille; Hic sophus: ille poli, pelagique aut mensor arenae: Alter causidicus; veterique, noVaque peritus Alter in historia: vatum quum carmina tantum, Et leges, doetaeque sciant praecepta sophiae, Quantum praegrandis Ventosa cucurbita novit. Tu tamen hic cessas Τ Ι, demens: supiter ipse Te cogit: Divo surgunt certamina summo,
142쪽
I24 LIBER TERTI Us Atque gigantei renovantur praelia belli si .
Haec Musi. Hinc saevo minitantes ore, timentem Me linquunt, volventem animis & plurima mutis.
Hinc abiens solus, pelagi prope litus amoenos Pausi irpi colles adeo sΣ). Multos ibi folle Inveni juvenes s nam quis mendacia Musis, Aut incerta potest merito reprehendere ρ ) secum
Vatidicis pariter pugnantes cominus armis.
Quae rixae, pueri, vel quo furor iste 8 Querelas
Nusquam amat, iratis nec eget sapientia verbis, Sed quis clamantes instato detinet ore PAltius exclamant, & verbis Graeca Latinis Miscent, & colles confuso murmure caedunt. Ast raucus tandem , longo & certamine anhelus Unus, cunctantem dum me prospexit: Amice,
Dic, ait, & subito nobis eris alter Apollo; uis primum Latio dictavit carmine recte Artem scribendi P Flaccus sq)ρ Quis carminis una Exhibuit metrum , ut digitis responset & auri
Certa pedum mensura Idem Flaccus. Tamen iste Per Phoebum crebro, per Musas, perque Priapum Iurat, Aristotelem prae cunctis caramne primum Scribendi recte praecepta dedisse: resertum Prorsus inutilibus verbis, ac legibus omnem Appellat Flaccum, doctis quum fratribus aureum Conscripsit librum Pisonibus: ultro nec indo De metro varii dixisse poematis. Hisce Commotus verbis, subito nasutulus ille, Claratusque venit juvenis: lato ore, minisque Prolatas optat mendas defendere: Flaccum
objurgat, culpat socios: quid plurima Doctus
co De bello Gigantum eontra Iovem pluries prae ceteris epit Horatius ιἰb. II. Od. ta. ct x tib. i II. Od. r. sustusque
eodem tib. Od. 4. De quo nos etiam in verius agemus .
mus in adinstra . as Serm.V.tib. I. pag.46. D Nonnulli id tribuunt Horatio, ut non ibium inter Latinos, sed sortasse et iam inter Graecos eximia poeseos praece pia versibus ediderit , aureo libello illo . sive epistola , quam Ilisonibus dedicavit.
143쪽
sERMO QUARTUS. I 23 Nescio Callimachus sit si , Mimnermusque vocandus sa), Sit vel Aristarchus sa). Doctae date serta Camoenae, Insano capiti, Satyro sed qualia Phoebus f ). Nonne etenim juvene hoc docto cataphraesus apertis Rectius in scenis mimus, pumeque loquuntur ZNam quae vel sapiens s etsi permulta solutis sue in De musa ad vates scripsit sermonibus ) unquam Hic pater Argolico praetepit carmine, dic, quae Z
Scilicet is vere est functus vice cotis, acutumhReddere quae serrum valet, exors ipsa secandi.
Quid vero Z Flaccus de metro haud verba loquutus Nec pede, quo possint conjungi carmina, dixit
Incus non poterit minimam Vulcania crebro
Ictu particulam tam duri avellere vultus. Ecquid enim expressit Vates, quum dixerat olim :gesteae regumque ducum ue, o tristia bella ,-Quo scribi possent numero, monstravit Homerus , aeque haud dissimili voces ratione sequuntur Joc est , quod nolis, cupias, fateare, necesse est, Dat res carminibus, variis & carmina metris 6).
co Callimaebus Elepiographonim pri ceps apud Graecos , Quintiliano etiam tene: Cyrene in Afri ea oriundus, floruit lab Ptolemaeis Philadelpho & Euergete :plurima certe carmina scripsit , sed per
venerunt ad n a pauca duntaxat epigram
mata , ct hymni . Ex eo quaedam imita ri interdum , S praedari nuduerunt Caintullus atque Propertius. Quod breves libros amavit Callimaehus , insimulantibus aiebat: Ingens voIumen , ingens malum. Vid. Horat. II. II. Ep. II. ca Nimnermui Poeta Epicureus, C lophonius , vel Smyrnaeus, septem sa pientibus tortasse antiquior , scripsit amatoria elegia eo versu tam suaviter & a pine , ut U Uades appellaretur , unde
I'ropere. lib. I. Elig. P. Plus in amore valet Mimnermi ver sus Homero. carmina mansuetus unia quaerit
c3 arisarebus Grammatim aetatis suarprineeps, idemque severus operum em cor, qui poetas Graecos accuratissime castiga vit , atque in Homero versus adulterinos plerosque a legitimis disci evit. Sed tanti viri tot voluminum nihil lupe stes habe mus . Tempore Cal Iimachi goruit di de quo Cic. tib. III. Epis . II. Arisarebus Homeri verbus esse negabat, quos non pro babat. Vid. Horat. de Art. pster. Ner
Phoebum ad cantus certamen auius est provocare , ab eo victus & excoriatus est.
s) Puleherrimus libet est Aristotelis
de are. mei. quem autem soluta orati
ne , non versibus scripsit. M Praeter allatos Horatii versus, Seos , qui mox sequuntur , hos etiam pro vario metro, atque materia exhibuit ,sci
144쪽
LIBER TERTI Us12 6 An tu, stultus adhuc, dubitas Τ Quid clarius hisce:
MDllaba longa brevi sufecta vocatur iambus , citus: unde etiam trimetris accrescere jussisse Nomen iambeis, quum fenos redderet ictus Vocales igitur numerat longasque brevesque Cum senis pedibus, complent quae carmen iambi . I ergo , & primum scribendi disce colores; Posthac doctorum repetes penetralia vatum . Sed non hic finis. Rediens a vertice costis, O juvenum quae magna cohors occurrit, in ore Nescio quid magnum jactans, graviusque loquendo Hanc ab Aristotelis reputares ille Lyceo si)Per calles, quos una premit sapientiat Cunctos Ipse salutatos volui: vestigia paullum Compressi cupidus . Sed quamam quaestio, Vel quae Hos inter juvenes cedit sententia P Lapsos Verba mathematicos pollent ex aethere. Namque Hoc studium cunctos, & doctae fama Camoenae Invasit juvenes, cupiunt qui plurimi haberi sa). Hinc unus propriis confidens viribus, atro uum vix ellipsim didicit describere plumbo,
Convexumque secans quanam ratione per orbem Linea , vel tangens ducatur; cuncta superbus
Scire tamen credit mundi fraemata. Tichi s 3),
scilicet ver. 7s. de arr. poer. Versibur impariter itin iis querimonia primum
Post etiam inclusa est voti sementia
Et denique IMulo dedit fidibυι Diυos, puerosque
Deorum , Eν puellem victorem, o equum certamine primum , Et iuvenum etiras, ct Iibera vina reuerere .
Q Oermn gmnasum erat iuxta Athenas, in quo Aristoteles docuit . Quare Cieeto I. acad. ait: Qui era ut cum Aristotele, Peripatetici dicti funi, quia disputabant inabulantes in Oeeo. cc Tanti sunt, qui hae tempestate matheseos , poeteosque disciplinas studio prosequuntur, ut hos veluti furor invasilisse videatur. Moriuntur, nisi mathemati- ei nuncupantur, & nisi vel scriptis , vel
etiam ex tempore poetantur . Sed ex H rat. auctoritate ibis. ver. 3 2. . . . . Medioeribur esse poetis Non hominet, non di, mon concesse
Q in Tichi, recentiorique Coponia et sy:lemare leaendi sunt Astronomi, atque Geo raphi, qui varias horum , ali rumque hominum de motu planetarum piniones dissule pertractarunt.
145쪽
sERMO QUARTUS. I 27 Atque tuum appellat persaepe, Copernice, nomen.
Quot mendas demens s ) Newtoni corrigiti Unus Noscere Apollonii sensus dijudicat: Unus Appellat segnes , bardos, crassaque Minerva
Quot sunt scriptores non parvi nominis; atque
MSe maris, o terrae, numeroque carentis arcns Mensorem reputat. numeris, crucibusque fatetur, se Aerias tentasse domos, animoque rotundum
DPercurrisse polum si). o tu terque quaterque Tarenti , Archita, infelix Civis meust En tibi palmam, Qui puer, aut imberbis adhuc nunc abripiti olim Mechanicis aquilam potuisti mittere in auras Artibus sa): ast aquilam, esset quamvis lignea; plumis Ipsa tamen fuerat satis aspera. fit iste quod amplum est )Valdius innixus numeris, per hyperbolis arcum Impellit volitans implume per aethera cornu.
Est cui nil superest discendum, nilqQ legendum:
Socraticas recitat chartaς, legesque Platonis, Atque Siracusas poterit defendere inermis s3): Nec meres tantum , cunctos legit ipse recentes. Wolfius in manibuς non est ; Sc mentibus haeret Paene recens; facilis quo sic problemata solvat; Angulus ut quivis terna jam parte secetur; Et simili tandem quadretur circulus arte. Nunc decus is Latii evadit Galilaeus; & axe Discernit noctu quae sit via lactea: nuncque Surgit Aristoteles, novus aut Malebranchius; atque
muncionibus : Newtonum millibus ducenistisque erroribus scatere e Wolfium πα-yxRo', truis auctorem esse e unum esse
Apollonium , parum ab aliis intellectum, ex uun vera eruitur matheleos disciplina. Quid mirum igitur, si eetercis , etsi doctissimos homines , flocci facere videantur Σ Arebita Tarentinus cuius hii-iusmodi earminum Auctor Civis est I Pν-thailotica in philosophicis , Platonica in geometricis praecepta hauserat . Mathe matteis , & mechanieis artibus exeellen , columbam ligneam libramentis suspe ani
re aura spiritus inelusa atque occulta ou tatam, fecerat volantem. Gell. ιιb. X. cap. a. Cubum primum invenit, Platone te
bus defendit , de quo egimus in Serm. IV. tib. I. pH.
146쪽
I 28 LIBER TERTI Us Humanae mentis, mundique, Deique popello Dictitat in triviis graviora apophthegmata: ciuum hercle Vix novit lemures , & somnia Pythagorea si . Quid frustra hic reseram reliquos de gente sophorum Insignes juvenes 8 Iuvat hos attraἱ io . Cunctos In silem dicunt nam sic didicere magistris uondam, se pueris, ) caeli gravitare planetas,
Et varios circum istem describere cursus. Sed cur, quaere modo, cadere in solem nequit ulluς
Sive planeta, aut stella, ad se quum sol trahat 8 Haerent;
Nec tam centripetam callent distinguere vim, nec Hanc cum centrifuga certa conjungere lege χὶ . Hic amat, atque recens electrum vindicat ignem. Caelum, ait, & nubes, cum magno & UesVius aetna, Et terra omnipara, & phaenomiserum aera, Sc aequor Ennosigaeum ; electro haec manant cuncta Vapore.
Si pluit aut iungit, rugit vel sulgurat aether;
Si tonat explosis magno cum murmure bombis Vulcanus mons sternuit, aut sortasse pepedit Crudo quis stomacho; electrum in caussa simul est. Sed uanam, posce precor, lege aut ratione ξ Micantem Ignorat demens, iEnito e corpore lucem,
Maxima ubi electri virtus est in protinus extra Effugere, & corpus minima est ubi copia ) velle;
o vapor huc, illuc, ac re libretur in omni 3) 1 Quid non vana sibi juvenilis vindicat aetas lAd summum venit fortunae: pingit ad unguem: Expriis
Q De Pythastorae somniis Vid. res.
Nihil addam de reeentioribus Philosophis, quorum libri omnibus innotetcunt. ca Samuel Clarcis. in Adnotat. ad
Aton. vim centris am , qua empora planetaria a centro recedunt , ct tentria perax . qua ad centrum tendunt, hae similitudine explicavit: Εοdem modo, quo ιυis in fundo eireumactus , dum motia suo proiectili a raratra medere conatur , senietilo autem eontinue retrabitur , ne
avolet, circialiam deseribit Re. 3 Undique adolescentes, tanquam si iuraverint in verba Magistri, venditant e lectriethmum. Nescio autem an praecipuas huiusmodi rei leges unquam didicerint reuius tamen phoenomena ab excessu pior sus omnia defectuqtie materiae repetuntur. Quoties enim , ut ad aequilibrium electri ea vis redigatur, ex corpore, quod vap
re ualet, ad eorpus, in quo deficit, velocissime recurrit ; toties effectus illi nascuntur, qui non sne admiratione a P rum intelligentibus observantur.
147쪽
sERMO QUARTUS. I 29 Exprimit hinc oculos, & molles aere capillos: Mox ducit choreas , resonanti & pectine psallit; Et mox luctatur Graecis sapientius unctis. Hic defendendos arcessit jure clientes, Jam Messala novus si): leges nec Codicis hausit. Hic, cui vix constat Romanae conditor urbis ;Se putat historicum. Circi qui denique nescit, Aut Nemei ludos sa), nomenque domumque Sibyllae Cunctarum pugnat rerum Calepinus haberi. Nos infelices , qui dum fastisia Pindi Poscimus ingrati, haud tanto dignamur honoret Nos miseri, lacrymisque simul dignissimi obortis, Nulla quibus caeli conspirant Numinal Namque
Pauca laborantes extenso discimus aevo:
Contra plura brevi miserum i ) dediscimus horai Sed num vos dicam selices, docte Ioannes sq),
Bibliotheca cui regalis nomen adauxit Te, Caravelle, Ducum praeceptor teque meatus Conspiciens caeli, Felix cui nomen inhaeret sue); Teque Casinensis carius Pater optime, Iuli R UOLco Messala Cst inus nobilis ae cIarus orator Graecisque litteris eruditus, de
quo Horat. de Art. poet. ver. 369. . . . . Consultor furis , ct actor Caussarum medioeris abest virtute dia
serti Messala, nex seit quantum Cascellius
Treret , ut infirma valeant subsistere
co De Ciret ludis Vid. serm. II. , ω III. lib. II. De Nemeis vero Serm. IV. lib. I. & subseriptas ibi adnotationes.c3 Ioannes Maria de Tiarre Clerie. Regular. Somale hae ; qui Regius Bibli thecarius renunciatus, multa typis edidit, praesenim Physeae institutionem , quam
Natura scien eram nuncupaυit micro si picas obseνυatione 3 , & de Vesti υia monte tractatum e ceteraque , quae omnium manibus obvolvuntur.
4J Visus CaνaυeIlitis Regius in miliatari Aeademia matheseos Professor; qui algebrae, inre ramque geometriae Instituistronem ad usum nobilium Militiae Alumianorum paucis ab hine annis , multis voluminibus publicavit. si Feιιx Sabatellitit in Uni .ersitate Neapolitana astronomiae Professor : qui eum geometricis facultatibus exterarum etiam linguarum intelligentiam pari lauis de amplexus est .sεJ Iuliut Sosilieitis ex Familia Casia linen sum ; qui plurimis annis philosophiis eas mathematicatque diiciplinas in insigni S. Severim domu ero tessus est ; elarissimamque familiam tuam , non digni. aribus, quas ultro respuit , sed ingenii sui excellentia auxit vehementissime.
148쪽
Vosque decus patriae, Marsucche si), aut Mutae set.), doctas Nomine qui impletis famaque, typisque cathedras;
Et Vos , quos nequeo cunctos distinguere verbis,
Eximios homines s3ὶ, libros Pluteumque serentes,
uos merito elatis recipit sapientia tectis, Atque Mathematicos lato celebravit in orbe ZEn en qui vestros pueri, juvenesque labores Derident, palmamque petunt: quum vix tamen ipsi Auctorum discunt densiissima nomina, frontes Multorum adspiciunt, titulosque, typosque librorum lHac quaenam major surget dementia, doctos
Ut se jam dicant, Phoebi qui scrinia nunquam ,
Nec pallam doctae, aut peplum potuere Minervae,
Tangere, nec Varias rerum servare cathedras PPeccant hi nimium, & sortasse carent venia: nam Ambitione mala, atque elato crimine Peccant. Si tamen hae trutina culpae pensantur eadem ,
Et quae pars hominum committit crimina, salva Vix anima, atque Deo; non est quid multa loquamur: Illas sorte leves dices , ultroque serendas Haec gravia, haec foeda, & nulli toleranda bubulco.
Cur autem Z dicam, reseramque his versibus apta. O quanta in medium vecors ignavia mentis Protulit in cives foedissima criminal quantas Mos hominum patitur, cuncta & respublica mendas, Cordis ubi pravi regnat male sana cupido Scilicet imberbis corruptis moribus, atque Docta suae mulier crebra prurigine mentis, In
Neapolis Universitate Primarius mathe
seos Professor ; qui eathedrae suae dignitatem , quam sustinet diligentissiliae , nocisamae tantum opinione , sed publicis iam pluries exhibitis ingenii sui expeti mentis laudabiliter meritus est. sal Ioannes Caietantis de Muscis Clerie. Reaular. Schol. Piar. ; qui Neapoli in Collegio Regali eiusdem ordinis phiἰol
phicas S teometricas facultates pluribus annis nobiles docuit Adolescentes et publicis quotannis tuin de physcae experimentis , tum etiam de algebrae sublum calculo editis acadein iis, ad Meliten sentUniversitatem accersitus. easdem diseipli nas ad haec tempora profitetur. Nonnulli sunt etiam in eiusmodi facultatibus clarissimi homines euius cumque ordinis ac Instituti, quos quidem non paveae nostri eraa illos existimationis atque observantiae caussa, sed ut suetae poes eos breuitati consulamus , consulta omnellsilentio praetet mittimus.
149쪽
SERMO QUARTUS. I 3IIn mediis aulis, nulla ratione modoque, Mortalem dicent animam: nullasque fatentur si in Post obitum poenas homini, nec praemia: er ipsum AEternum renuunt f iacinust ) Iuper aethere Diυum Hujus quo appellem mortales sursuris ore PDementes dicam P tacito sub pectore namque Dixerat insipiens: non est super aethere Numen sa): An dicam ignaros 8 nam, quae clarissima noscunt, Qui siliquas comedunt, faciles vel gutture pultes, Haec simul ignorant. Dicam vel denique . . . Quo Vis Rere modo. Caecos quos ducit saeva libido, Hos potius dices Epicuri de grege porcos s3J. Ecquis enim morti divinae particulam aurae Supponet, nisi quae paret, sus, bellua ventri JNon ita , quis clamat: tu te ipsum decipis, inquit. Nam qui hominum mores multorum vidit ,& urbes,
Qui reges vicit, debellavitque superbos Marte duces Caesar, scriptorque, sophusque Quirina
Doctus in historia: aerumnarum, dixerat olim, Esse necem requiem, non poenam: cun laque mortem
id Tria in seeunda hae Sermonis par te sunt resutanda , quae tam magis per nitiola sunt , quam quae aliquando in ore adolet centium , & sermonibus etiam puel latum obvertantur, scilicet ' Animam aeon esse aeteνnam e nullas homini post mortem inesse poenae, aut praemia r & quod durius est , Deum non esse aeternum Sc. Quae quidem ideo nonnulli praeseserunt , aut quod ignavi , ex incredulorum libris hauserunt ἔ aut quod dementes , videri se magnanimos arbitrantur aut denique quod scelesti, nequitia atque improbitate liberius uti volunt. sal Sic Ps. x3. -r. r. Dixit insipiensis eorri sitio ; Non est Deus. Cur autem
id Z Quia insipiens est , & nequitia dele
ctatur . Etenim ib. -ν. a. Corrupti sunt,
ct abominabiles facti sunt in iniquitat buse non es qui faciat bonam scis3J Apposte ad haee ait Sall. de BeI in
Io Catil. nti m. a. multi mortales deditἐventri atque somno , indocti , ineuitique,
vitam si cura peregrinantes transiere ς quia bur profer o eontra naturam corpus wl
ptati . anima oneri fuit . Quare num. r. summa ope niti decet, ne υitam flentis transeant, veIuti pecora ἰ qua Natura prona, atque ventri obedientia finxit . Unis de Ovid. lib. Μeram. X. Pronaque quum spe tent animalia e
O, homini sublime dedit, e Iumque
Iust , s erectos ad sidera tollere
Vide Cie. de Leg. I. Aristot. lib. II. cam'. lib. III. es'. 6. & lib. IV. cap. I . de Part. animaI. Galen. lib. III. Socrat. apud Xenophoni. Ss.
150쪽
I32 LIBER TERTIus Nec curae esse locum, politis nec gaudia fatis si). O seri studiorum i Vobis satne videtur Haec dixisse virum; caute nihil inde putare Quo studio, aut animo, vel re qua dixerit Isthaec Tullius & quondam, graviori quin simul ictu, Sentit, dum proprii caussamque decusque clientis Egerat, adverso nec percitus ore fr). Quid inde P
Nonne alias pro ara atque soco, sententia quae esset
Mentis certa suae, scriptis patefecit, & ore Cur igitur navi non hic ponetur eadem Caesaris ad studium propriae sententia caussae Esto : sic animis Caesar praesenserit. Ohel Illius anne legis relegisque; & verba Catonis s3), eis Iuli voces constans reprehendit, Sc obstat; Respuis, aut nullo cernenda hic lumine credis 8 Errat, ait, Caesar : diversio tramite gentes, Ceu vitium, aut virtus fuerit, post fata trabuntur. Nam loca senta stu, foeda, aspera crimine laessuippe tenent . Claris sed qui virtutibus haerent,
se Devenere locos laetos, re amoena vireta DFortunatoσum nemorum, fodesque beatas.
DI Caesar pro Catilina laquens apud sali. d. B.IIo Caria. nam. si . sc ait rDe poena possum equidem dice .e is , quod stes Aoue t r in Itictis , atque miseriis, mor
cum esse. Impia lime est Caesaris sententia r sqnis eat enim animam inter re eum corpore , S ut corporis , ita antini lensum morte eripi. saJ In eadem sententia semel fuit Cieero : inquit enim in Orat. peo cIuenissio : Nam nune quid/m Wuid rarissim illi moIi mosta artialit 8 N F sojra ineptiιι, aesastilis ducimuν , tit existimemus illum apud infeνον impiorum supplicis pejerre, ae piti res tute sisndisse inimicor , qtiam his rari uis e d a Dertis , ah tixarum, a fratνas , a liso orti πν poenit actum esse prie tiem in scetiratorum sedem , atque re
mnes inrestusnt, quid ei tandem aliud mura eripuit, praeteν sensum dolori Sed id Cieetonem Aixisse arbitror , ut ea iis, inserviret : aliter enini in LisIis , in prima T etiIana tradit, ut insta videbi
s 34 Caro apud Sall. ih. nrran. sa. in eundem Catilinam se Caesaris sententiam redarguit: Bena ct eompuli. C. Caesar patiun ante in ιοe ονὰν ne δε υira 9 morista disseruit , eredo falsa exi 3tumans ea , qua de inseνit memorantuν , diυerso itianere malos a bonit loca taetra , ineuita , foeda , atque μνmidolosa habere . Hie itaque vir rinidae virtutis exemplar meliorem Phitri .phorum sententiam amplexus est .animi immortalitatem & post mortem caelestia gaudia, vel inferorum supplicia