Petri Ludovici Castriotae ... Sermonum libri tres quos adnotationibus & interpretationibus illustravit

121쪽

sERMO PRIMUS. . EO IAccipies operis pretium: donaberis. Iste Nam furit, & lepti valuit perrumpere clatros. Sanguinei ut turgent oculi serpentibus Astis Pejus, & Herculea redivivi corporis hydra si l id cauta est, homines ut non det Iupiter istos Fulmine praecipites P Neque enim his dedit ege poetas,

Castalias haustu Dedantes turpiter undas. Non tamen inde putent illo se jure potitos, Ut quemcumque velint, perstringant carmine, civem. Nam caveant, animis ne dum tam turpiter instant Crimina in alterius, baculo eaedantur in urbe set . Quid nunc carminibus describi semina poscit Nil monstro hoc pejus. Varium re mutabile semper Femina: Virgilii sunt haec apophthegmata. Nec Iam Decessit vero . Hanc si contemplaris ad aram, Prospicies visu placidam , pia verba loquentem , Et cunctos cani Sandios, Divosque vocantem: Urbis sancte Pater, terrae Regina polique , Tu Deus omnipotens, Sancti omnes, tuque Philippe, Parthenopi adsistens, lacrymantis perfice vota, Da res propitias, rerumque incoepta secundes 33. Sed quae vota , precor, quae sunt incoepta precantis ;Vereice si toto latis defixa fenestris Aut nutu, aut verbis permistos captat amantes Dimidium solis si iam, medicamina praestans Compta genis, sumit, vel saltem unguenta capillis Quae pietas; totis si tecto irascitur horis, Percutit ancillas, pueros sine lege laticat,

ore fremit, spissis ululatibus omnia complet Quidia

si I De male sanis ae surentibus metis eonsula Horat. de Art. poet. ad si

neminsat Quas poenas luit Cratinis multa dicacitatis poeta, diximus in Serm. υILL . it. paν. 8S. Nemo enim non odit

raphiee vitia, Quibus ipse laborat . ab aliis desieribi. 3J Si male petitur , me Inutilia ex

optantur , tune hominum vota minime a

Deo pessiciuntur. Sic PIexuinque mavere neseiunt quid petunt: saepius nulla anim aequitate petunt i laepissime iniquissimis pe

cap. XXVIII. v. ν. Qui deelinat auras suos , no audiat legem , ονatio etiae eris execrabilis. Denique Eccli. cap. XV. V. D

122쪽

Io4 LIBER TERTI Us uidve petit Superos; semper si semina votis Digna suis, animis haud imperat, improba culpas Prosequitur, tanquam succedat clarior illa, Cui magis arrident eventu crimina dextro ZProh stelusi Ista piae censentur pharmaca vitae Haec adhibent gentes saecli medicamina rebus Heu repetant potius tenebrosae condita silvae si ,s Si modo sponte sua haec tolerant horrentia monstra eis bruti naud factum, tantum sed nomina desunt i Sinue volunt media vitam traducere in urbe, Acdiscant primum mores, imitentur & inde

co Seelesti homines hestiis etiam peiniores existimantur. Bestiis enim , non see Icilis hominibus dictum est i Laudate D minum , drae ne . Quare Chrysost. Hom. Mondo Prasb. es designatus , se ait :Scorpii, serpentes, draeones inmitantur ad Iatitandum Deum: solus peceator ab hoc

ca Qui ergo male vixit c concluden dum eum S. Greg. Hom. XX. in Evam. te medium tanta a se litata debet a seindere , quanto se meminie re tuisita perpetrase . Neque enim par fraectiar boni veris esse debet eiur, eui minua, et eius, Mi amplitis deliquier aut eius , qui in nullis, et eius , qui in euibusdam saeia-ibur eurrit , ex eius , qui in muraris est lapsin . Et paullo post e Uni aeviusque confitentia eonvenitων, ων tanto maiora sequirat bonorum opertim Mera m preni euriam , quanto omina sibi intuliedamna pre sulpam.

Dissilired by

Corale

123쪽

sERMO SECUNDUS.

Husera Italiae, o huius praesertim Civitatis homines nimiam vesium υanitatem ex communi more, ac usu defendunt. Amor enim non ad corporis ornamenta , sed ad summum aeternumque Bonum, ex Philippi Nerii exempla , unice sdirigendus. Rdet quisquis amat: quin compelluntur

amore

Mortales omnes s I). Namque uno hoc Numine sempers Semine ne dicam tantum concreta

virili 3

Et plantae, & pecudes, pelagique e rantia monstra, Et pictae volucres, & celso e vertice stellae

Vi quadam, nulla enarranda voce, trahuntur . Ulmum vitis amat: capreas caper ardet olentes: Cum cane nexa canis: serpens serpentibus haeret:

Pullus amat pullum, simili qui ductus ab ovo est: Et piscis simili productum semine piscem. Luna maris liquidas vix notis legibus undas sa)Inssuit; hinc varii fluxus, pelagique refluxus: Terra trahit lunam: terram sol inde, planetasque Attrahit una omnes quorum de more satelles Nonnullos sequitur in suetumque adducit in orbem.

Ergo omnes ardent, Vis, nolis , Pectore amantes. Non tamen ardet amans subjectum semper in unum,

co animantum amore . & mutua utriusque generis eupiditate , supervae in neum est hie disputare e pleni enim sunt omnes libri, nosque natura ipsa docemur, quod trahi sua qtiemque voluptas. De planetarum vero ad solem , di satellitum ad planetas gravitatione , de corporum Ettractione , motu , legibus , quae omnia a poetis ad insitas vires cupiisinis transte runtur , conside Nimio . , recensioretque omnes Philosophos . Non enim ad instiis tuti nostri rationem arbitror pertinere . quae poetiee delibavimus , philos,phi eo etiam more pertractare . cc Chartesianorum hare sententia est , hie ad rem nostram usurpata , quae fusius Iegenda est apud Sigorgi . de varia cor porum attractione , caussisque pelagi fluxus producentibus.

124쪽

Io6 LIBER TERTI Us Optimum & celemum, simile, & quod quippe secundum Nunquam habuit, nec habet, nec habere sibi poterit, si

Ordine completo decies centena reviset Miltia sol radians caelorum signa sub axe si . Nam mala gens hominum crebro tabescit amando Aut hoc, aut illud, quod dictu vix tolerandum est, Quodque mage offendit mores, quam copia putens Egrum sollicitat stomachum. Nec pauca nefando Hoc vitio late vexantur litora. Namque Hoc in Hyperboreis, hoc in Borealibus oris Regnat, & adversum late grassatur in Austrum, Occiduosque agitat populos, nec parcit Eois. At non illi omnes tam magno crimine peccant,

Quam qui divinis donati legibus, atque

In media Ausonia, & nostra hac clarissima in Urbe A tenero urbanis nutriti moribus ungue sa). Quid vero peccant hac tempestate, quid ardent Parthenopes cives Audi: sum paucus . Iniqua iam cunctos inter cives sententia cessit,lla ut consumant cunctis impune diebus ornamenta, levi argento bene consita & auro, Anglia quae praebet, nostris quae Gallia servens Litoribus mittit, quaeque India, quaeque laborant

Disjuncta a nostris sat longe litora terris s3): Seque

co Horat. Od. XII. Lb. I. se de I ve scripsit: stoid mitis dicam fultis paremis Laudibus , eui res bominum , se

Deorum, . . 'stui mare re terrar, variisque mun diam

ca Qui lirieris erudiuntur , bonisque artibus, ae di ei plinis educantur, maioribus quid)m poenis , si quid peccant ,

subiiciunturr stras enim , Rit S.Greg. mil. IT. in Evang. augenter dona, ratio nes otiam crescunt donorum . Unde est etiam illud Iuven. Sat. VIII. ver. 14 . Omne anι mi virliam tanto eo pectitia

in se

crimen baket, quanto qui peccat ,

maior habetur .

Creseente luxu , subsidia deerescunt

Reipublicae r nec exterarum gentium di reptae divitiae ad animi rupiditatem ex plendam satis esse videntur. De quo e iam Cicero U. i. Verrem questus est , quum ait: Patimaer enim iam muIror anis nor, o fitemur , ad paucos somines .

nisse . Quod eo maeis ferre Mago animo , T eoncedere videmur, quia nemo istorum dismutat ; nemo ιaborat, tit obfetira sua re Miror eo videatur. In urbe nostrapuia

125쪽

s ERMO SECUNDUs. IC7Seque hac defendunt tantum ratione: quod omnes Ingenui cives, quibus est equus, & pater, & res,atis fas uti es rebus, quas praebeat usus . Haecque viris eunctis vox est, haec omnibus una

Vox pueris, dominis, famulis, & patriciis haec Interdum senibus. Vix hinc insistere planta

Cemuntur juvenes, fulget quibus aureus ensis, Et capulo pendent intexta crepundia, sic ut Tinnitum reputes oricalco redJere lamnas: Et velut e fragili premerent pede pocula Vitro, Incedunt leviter; nec jam sinit ardua cervix, Pilleus ut malas defendat ab imbre; nec albo Inde carent humeri, ceu crines, pulvere; & arcta

occludit pectus vestis, pressosque lacertos s I). Haec usu juvenes. Sed nemo crebrius istam Usurpat vocem patulis sermonibus inter

Mortales, quam semina, quae mutatur amando,

Ut mens mutatur; ductorem quae sibi nullum,

Praeter crescentis crescentia cornua lunae,

Iactitat, aut signa iratis pendentia Ventis. Ouae non caecus amor rerum, pulcrumque videri si Menti foeda jubeti Sibi quas non vindicat artes Hinc usu Tyriis stipantur vestibus: usu

Brachia cum collo, nudataque pectora prostant, Atque notis praebent volitantes vertice telas: u post tersum tunicarum vincla relaxant,

Cristantique lacet semini, semorique gemellus

Rsmum , lae cum , Miterum , Cbium , Samum, totam denique Asam , acritam, Graeiam , Sisiιiam iam in patieis vulsa ineu fa 4se videatis yco Iuvenes, qui vestiendi, agendique Gallorum morem affectant, novas in dies mas praeliferre non dubitant di fingunatur artubus ἔ pedum digitis ambulando reguntur ; pilleisque adeo parvis , dum res pollulat, imperiuntur , ut ne facies qui iam ipsa ingruentibus pluviis defendatur. co Ita quidem . Nil enim tam impe Iit in errorem , quam sui amor . Hi ne Tull. ad artis. lib. XIII. Ep. XIII. Νι-

126쪽

Io8 LIBER TERTI Us Aurato floccus contextus stamine; & usu

Extensas complent aedes, porrectaque templa Syrmata ventosis terram verrentia caudis.

Hinc quas prospicies digna risu, atque cachinnis, Quasque putant Tyrio venientes litore, sormas PSic quae Gallorum vestem sibi comparat; illa si)Gallica censetur. Capiti cui pilleus instat,

Vixque tegit medium vestis crus: Augia vocatur. Quaque regit circum tenui tentoria zona,

Et gemini pendent flocci laterique, retroques Mos modo qui invaluit in communi voce Polona est. Quid plura ρ En mulier quaesita relinquere pernix , Ut peregrina togae, & Pallae portenta venustae

Promat; mendacis recipit documenta magistri: Hinc adit ornatas numo emungenda tabernas, Atque nova ingenti sumptu ornamenta, loquacis

Gentis ad arbitrium parat, & mutatur in horas sa). Heu capita insulsas Anne adhibent haec, quos imitari, Et quos sic stulte in vobis Mngere vultis 3), Sarmatiae nimirum homines, Quadiaue, Getaeque, Et Marcomanni, quique accolit Hellespontum Ergo si sine lege illi peccant, incognita queis est

Spesque Fidesque Dei; pariter sine lege peribunt:

Isti

ca Quem latent unquam tot tantaeque rogarum species, ae ridiculae se vel oris nandi , vel induendi rationes , quibus in Italia mulieres praesertim summopere de lectantur Hine communis mos omnibus in, atque per ora omnium vox divulaa ea r V me Hr Ine ιese , alia Francese , alia Polaeea cte. Quo quid ineptius diei Potest, aut exemitari saJ Nova teilieet argumenta vanitatis indequaque mulieres persierinantur I dipinquam ultimo terrae partes animo salingem penetraverint , nova etiam merea torum arbitrio sibi vindieant . Illud adtae Cicer. IV. in Verrem eonvenit:

fleo iam ώominiam Iibido iniquitahue per os serie .s' I Exterae nationes aut morem hune uestiendi nunquam habuere , aut si habent, illis esset relinquendus. Quid enim ipse

Cieero ait loco mox citato 3 Etenim mirandum in modiam Graeci rebus sis, quar o eontemnimur , detis aut υν . Itaque maiorer mostri saeue patiebantiar, lae es

127쪽

sERMO SECUNDUs. Ioy Isti si in Iegem peccant, quos morte Redemptor Ipse sua refovet; per legem criminis aequam Accipient poenam. Nam non auditor, ut inquit

Paullus, sed legis qui factor, justus habetur si). Quid si virgo simul plenis jam nubilis annis,

Ipsa quidem veteres cupiat renovare rubricas ξIllico mille parat nugas, & inania mille Exigui argumenta animi, vacuique cerebri. Namque nova ut possit pupas imitarier arte, Gallia in tanotriam crebro quas mittit hiantem,

Postquam se texit Rhaeteis vestibus, ipsa sa),

Ipsa, inquam pariter vacuae simillima matri, Quae medicare genas, & crescere tempora crine Iam didicit, gaudet facie super addere naeVum, Formicam, & culices, pulicesque, & si volet, addet Pediculum, foedoque simul cum cimice muscam. Quid non inaperiosa audet mulieri Tamen hisce , Quae merito cices Satanae de stereme nata, ornatur mulier, quamvis sint serica, monstris . Quid nasum haud praestant, si tanta amentia cepit, Dum lanii cultris vitulorum viscera nudant, Dum suibus rapiunt costas, mediusque macello Pendet bos 8 Vel cur quodcumque cadaver anhelis Non tractant manibus, selesque , canesque necatos, Monstraque cum nigro manantia sanguine tabem Hisce etenim patinis muscae vescuntur amatae. Sique cupit capiti scambeum fingere gemmis Stercora decerpat, glomeretque, ut fpnaerica fiant:

iusti βιον apud Drem, sed factores ιegis

iustifieabun ων ore. sal Facile est inventis addere. Hine puellae a parentibus omni vanitatum ge nere instructae . ut corporis ora mentis

Ii quid etiam suppeditent, faelem ipsam .

quae a natura nullo deismitatis signo perseitur, isdis maeulis, monstrorumque ima inibus deturpant. Felices ae nimium sertunatas multarum timieumque eater vas , quae undique eiectae , maledictae, ininterfectae, in ore ae fronte pulcherrima

rum virstitium domicilium sibi vindieant ratissimum ls 3 J Insipientis est fictis etiam imapianibus ea imitari, quae propter immunditiam

128쪽

IIO LIBER' TERTI uso utinam selix revolutis mensibus aetas, Et transacta iterum remearent iacula, tum cum Femina perdidicit constanti limite luxum Franare, & teneras proprio nutrire puellas si)Exemplo, ut sugerent quod non docuisset honestast Tunc etenim crines pei ens sibi semina, nunquam FGnabat tenui fugientes aere capillos: Non adamas rutilus, viridis non inde smaragdus ornabat turres, fictis & crinibus orbes: Nec visus juvenis muliebria tempora Gallus Contrectare manu, nec pulvere spargere odoro sa): Sed natam mater, genitricem filia castis

ornabat manibus: sic nodo vindice crines, Aut levibus circum velabant tempora mitris.

Nec dicas critum labenti fulmine cunctos Plectere, qui sese peregrinis vestibus ornant s3ὶ; Atque Deum ab dominis nimio fulgentibus auro, Atque ostro, & gemmis, oculos avertere sin): Totam

In se

tiam & foeditatem odio haberi solent . Dum ereo mulieres muscis insectisque , etiam fi fictis, delectantur ; ea etiam , quibus monstra ipsa pascuntur , aut quibus

immorantur, odisse non debent. 1J Horat. Sar. VI. tib. I. Rffirmat, multum se patri suo debere non tantum quod in litteris, quam quod in pudieitia ae honestate ipsum exereuisset en verba Ipse miba eQῖον incorruptura ias

Si praeest parvas , aut cui fuit ipse

coactor

Nereiaer sequerer . Neque ego essem quessus . Ob hoe niane Laus illi debetur , er a me gratia

maior

- Ex nimia vanitate, ne dicam libidine , factum est . ut non, nisi hominum,

Gallorum praesertim adolostentium , manu mulieres se pectere , aut exornari cupiant. Non ita pridem e ipsis sese mulieres, aut famularum auxilio exornabant. Sic Iuditheam X. v. a. , er 3. koea υitqtie Abram suam o Iavit eo ur stium , retinxit se myrs optimo , ω disreimi atii Ginem eapitis sui , oe imposuit mitram super caput suum, et induit se vestimem iis iuetinditaιia sua , ἐκ itque Iandalia pedibus suis , assum it Me dea tra/1oIa ,s lilia, re inaures , er annuIos, εν - mnibus ornamentis Dis ornaυit se. 3 Sophon. cap. I. veri g. In die Mamae Domini υisitabo Deer min:iper, est super Mias Rexis , et super Omoes , qvi indiati sunt inste per rina die. M Eetech. cap. VII. ver. Iy. et se

tum eorum, et aurum eorum non viaebie

Iibeνare eos in die furoris Domini. An mam susin non saturabum . er venoes eorum non implebuntuν et quia scandalumisi uitatis eorum faetiam es . Et orna

129쪽

sERMO SECUNDUs. Io Infelix operam perdas; ut si quis asellum In campo doceat parentem currere fraenis. Hinc levitate recens imitatur filia matrem si), Et famula hinc dominam , quantum fas, exprimit; atque Conjunctae pariter nimium muliebriter omnes

Et dominae, & famulae, & reueris matrona euellis, Sponsaque, vel plenis jam virgo nubilis annis , Spectandi e duro praebent simulacra lapillo;

Et leges violant, admittunt crimina, fasque Atque nefas miscent, ceu miscent sacra profanis: Mercedem servis, desponsaque dona patronis Fraude negant; magno capiunt cum scenore num os; Rem totam vendunt, & avitum cum lare fundum: Quumque gemat num us jam jam moriturus in arca, Nec potis inventis inventa recentia rursus

Addere, spe lucri tentant quae singula possunt. Quis modo dementes, nullo discrimine, tanti Criminis ossifrago non damnat suste nocentes PCur potius teretum non versat pollice susum Cum famulis mulier P Cur non sua stamina ducit, Spissaque nec tenui percurrit pectine fila, Ut surgat telis cervus, pictaeque volucres, Quadrupedesque viis raptantes esseda tritis set P

mentum monilium fuistim in superbiam posuerunt . ct imaginest abominarianum Ιωartim , fimviae νωm se oti e ea est propto boe dedi eis iιlud in immω-ιriamrer dabo illud in manus alienstrum ad dia Hylandum , er impiis terra in praedam tet contaminabunt illud. Et avertam δε- eiem meam ab eis die. co Homines nunquam niagis ad viistia atque virtutes, quam aliorum exemplo provoeantur. Homineν enim, ait Seis neca ad Lueti. amyIiως ocutis, quam auribus credunt. Deinde r timiam iter est per praeeepta , breve re efficax per e emis pia . Et apud Terent. Adapb. Demea narratis quomodo filium erudiat: Confre

datust. Quomodo initur filiae deterrentura vitiis, si a matribus vitiorum exeminpiis eorrumpuntur Uid. Horat. Sat. IV. lib. I. ver. I s. er se cx Pr . eap. XXXI. v. I . et sese Mulierem fortem quia inveniet ' proeia, ea d. ωιtimis finibus pretium eius . . . . Que sivit unam, et linum, et operata esseonsilio manuum suarum . . . . Manum fusus misit ad fortia , re diyiti eitia apinnebenderunt susum stea MIMa

dum πυιm eiur . . . . . Sindonem feeit, et Uendidit, et eineuIiam tradidit Chais anas . . . . Consideraυit semitat domus sua , et panem otiosa non tam die ....

130쪽

II ZLIBER TERTIUS Cetera quin praestans operosae dona Minervae,

Sacra suas si novit adhuc in documenta salutis

Ancillas doceat; mentem compescat; amorem De iacti pompis, aut auro, aut veste relinquat 3 Et peccare timens, unum veneretur Olympi, Et maris, & terrae Dominum , timeatque Tonantem

id ni P Clara fatis mentis cordisque pudici Nonne suis praebet factis exempla Philippus

Nam tanto nic semper divino exarsit amore, Ut nunc stratus humi nimio languesceret igne; Nunc gelidis flammam cuperet moderarier auris; Nuncque precaretur, longe quo Numen abiret, Exiretque suis nimium calefactus ab extis Ignis amoris ovans; Domini ne victima, nullo Sanguine consperso, succensa ex igne periret I .Haae sibi poscebat; tamen haec non tradita Votis. Nam veluti subter conclusus montibus ignis, scit iter stemitu, pondus vi concutit, instat, Et magis accensus furibundus concipit iras; Dumque exit, stangit saxorum robora, & ictu Ardua terrarum, urbes, silvae, tecta tremiscunt sa):

Pectore sic ardens studiosi flamma Philippi Condita, poscit iter, data qua sibi copia; firmas Transadigit costas: laqueis sic undique fractis,

Divus amor Divum , solem ceu flamma, reposcit, Et summo hoc tandem pacatus Numine sistit.

co Amor Dei etsi natura sua dulee dine adspergat, & ad perfectionem inetistet amantes saepe tamen , si mortalium organa satis urgeat, delectationem in d Iotem transmutat. si e Thom. T. E. qu. g. μν. s. in cor aeeidit , quod amor μ ι--ι propter excessum imm rationi

s corporalia I fici t accidis in sensia, er

is omnἰ actia virtutis anIma, qua ex re tetur per alisuam immutationem organi

torporalis. Sie intelligitur illud Cant.eap. VIII. v. I 4. Fum, dilacte mi ; quod haea Nerio usurpatur . cc Vide quid supra lib. II. Immone II. pag. 74. diximus de mina atque Uesuvio, notissimis Italidi montibus, multo fremitu, & terrore hominum aestuantibus; ut, quae hie apponuntur , facilius intelliin

gantur