장음표시 사용
41쪽
Mnes pene qui de natura philosophati sunt
temporibus illis, quibus non dum diuinus humanis mentibus illuxerat spledor,& principium primum & infinitu posuerunt. Noenim poterant intelligere ut ex eo inumera biles naturae deducerentur,si ipsum aut limitatum,aut quibusdam veluti extremitatibus conclusum esset ac difinitum. Parmenides igitur mentem quadam solutam ac liberam ab omni concretione,eandem. in finitam credidit. Quod nos probare statuimus naturae lumine perspectum este ac cognitum. iErit ergo prima ratio eiusmodi. Si Deus habet virtutem finitam vel eam ipse sibi, vel alius definiuit Sed nihil se ipsum producit,quia definitio est modus quidam cosequens narura productam. Ergo neq.definit. Definire enim & determinare prae upponit naturam esse ac virtutem. De qua etiam quaereremus an sit finita, vel infinita.Si infinita, nulla controuersia. Si definita eodem reuoluemur, & quaeremus unde suerIt deta nitio illa N. determinatio. Quis Deum definierit,aut alligarit, cum sit primum ens, primus in possessione & a nullo dependeat. Dices fortasse intrinsece definiri rarione principiorum essentialium Nam ab agente extrinseco definiri nequit. Sed nec isto modo Deus definiri potest. Nullus enim actus demnitur nisi vel propter agens,vel recipiens. Vt si sit persecte diaphanum & lumen latis debile, erit imperfecta illuminatio ex desectu Mediis: contra vero si lumen sontemissimum , &diapha um ineptum ex subiecto fiet,ut non sequatur persecta illuminatio. Se s Deus optimus est actus a nulla causa agente definitus, neq.al quo recipiente cli sit inreceptus. Ergo est intinum. Dicca definitum este ex se in certo gradu perfectionis.
42쪽
VIdeo id solam tibi relictum esse asylum. Verum istud etiam
euetietur. Quicquid enim conuenit alicui . se absolute,& i
-finite conuenit; sed actui,qui non habet ullam causam agente - aut recipientem conuenit esse ex se absolute. Igitur conuenit ei esse modo illi initato di infinito.
Sςcunda ratio est ex causalesseruice hune in modum. Illud agens est infinitu virtute & vigore quod actu & simul habet in sua vi effectrice, di ex se thdependenter effectus infinitos. .sed prima causa est eiusmodi,igitur infinita est. Propositio probatur. Vt enim continere. plures effectus concludit causam Persectiorem, ita continere infinitos concludit causam infinitam. Probatur iam assumptio: continet enim prima causa infinitosessedius producibiles virtuae. v si fieri posset simul
produceret. Quod non arguit nisi naturae infinitatem . Non enim diuina virtus perficitur effectuum multitudine, neq. d ficit in cursu productorum. Tertia ratio erit ex humano appetitu deducta. Numquam enim quiescit humanus animus nisi in summo bono, & omnibus numeris ac partibus absolutissimo. Nec vero frustra est humanus appetitus . Igitur concedendum est bonum infinituquod non est nisi Deus. Legimus autem apud Aristotelem primo politicorum capite sexto. Diuitias ab avaro appeti in infi nitum. Iam vero quocumq dato mens humana semper maius aut apprehendere, aut ap petere potest.Obij cies hunc appetitum non elle rationi consorine . At quomodo natura humana uniuersa falli potest in appetitione tu mmi ni,atq..ultimi finisλ sed telista humana appetitione peio de Deo . Q uescit ne ille in sui cognitione finita an infinita Non finita equia posset simile in intelligentia perseetiuima producere. Quod ab urdum est; imo posset quelibet beata mens maius quiddadesiderate quam esset Deus si finitus sit. Et certe hic rerum ac naturam ordo postulat,t diuinae mentes & intelligentia Mennitione vincant ea quae sensum di rationem habent. & id pulcherrimu est expetat, ν Deo propinquiores dc abud ur οὐ participet; plura ac maiora ab eo munera acceperint
43쪽
Semianaodum etinui ea,quae ratione utuntur. ει quae senasi habent anteollunt quod ratione illa vincant hic se se & alia verum, quae uno, infinitisq. muner bus praedita Deo maras panicipant viciniora esse, atq. diuiniora iis,quae his rebus superantur. Quia igitur ita in aue insti
potest, & uniuersae essentilauctor, effectorq. eius quod est eius quod colimretinaturaeipsius principium ae ment a Ver
nitatis,ac temporum,& ut ita dicam entitas &aeternitas eoru
do est; dabsolute & libere sine ullo termino, uniuersio illo in se comprehenso & occupato. Itaq. Rex lac larum dicitur, quod in eo & circa eum hoc totum esse & sit
dit. Verum haec altisime contemplanti D. Dionysio relinqua asinosq. redeamus ad nostrum institutum, probemusu hac Psam ιnfinitatem quae omnia secula amplexa est. 'Quaria ratio. Ad effectum aliquem producendum tanta requiritur in essiciente potestas causis, quantus in recesus &distantia rei,quae non est sed est iutura asia natura & essetia Inter nihilum autem&quamcumq. rem quainuis perexietia
sed essentiae ac naturae. Nulla enim compisatio, nae ratio inter haec consistere potest . Hi, in quibus nulla inest ullius generis proportio, inter haec est infinitum interuallum vi
a th 'μ- η0Π nisi illam habuisset. Sed
ro m iugit aliquos improbare distantiam illam inter esse omnino esse . Agam igitur ut illi ageret Ro&nihil duae sent extremitates sine medio ills conectat,quarum altera ut res silperat quideatinium. sed defiane. Detaminatet enim statres productae., uitur
44쪽
Ieitur abscessus ille non erar infinitus ut inter lucem &ten bras non est infinita intercapedo, nec inter verum re salsum. Sed simulate potius loqui videris quicumq. sic respondes quam ex animo. Non id est in officina illa tua subtilitatum pleni Isima penitus elaboratum . Etenim non solum distantia idcirco eii infinita,quia media sit aliqua intercapedo imme
se, quae infinite arceat ambas extremitates; sed etiam quia, aut utraq.extremitas in suo genere est infinita, aut saltem allela. Vtraq. ut Deus & nihil. Ille enim innumeras coercet rerum persectiones; hoc autem infinitas negationes perfectionum est complexum. Cum igitur duae sint exremitates, quarum altera est definita nimirum res, infinita altera, nempe nihil. Ex infinita extremitate colligenda erat distantia, non ex de sntia Cum autem nihil quacumq. re determinata infinite misnus si, interuallum ab eo sumendum erat, non , re procre v. Quae vero inducebas de luce & tenebris, de vero & talis captiosa sunt, di commentitia. Non enim inter has tenebras, quae nuc ex opacitate oriuntur,& luce immensu interest inter
uallum, quoniam adest aer, qui aptus est ad lumen suscipiendum; sed inter illas quae ante mundi generationem a nobia excogitantur. Has nullus eaelestis sol nisi summus Deus illuminare poterat Eadem quoq. comparationem efficere debebas inter verum & falsum nullo existete mundo. Agnouisses prosecto ad eam commutationem faciendam definitam vim non seisie satis. At postquam mundus effectus est, extiterutq. res, facilis est illa com mutatimquoniam intercapedo est determinata. Ex his efficitur creationem grauissimu validissimuφargumentum esse ad testandam Dei infinitatem: ut etia egregie id ipsum persequutus scribebat Bisiario libro tertio comita Trapeauntium capite secundo. Huc alii reuocet vias illas D. Dinnyssi ex eminetia,ex negatione, ex Psectione,ex causis tu essectilici tu finali deductas. u ru nos etia aliquas utcumq. attigimu .Huc reuocent co usum communem veterum, qui priuiis principio infinitata
evularat ut copiose de doctusum tradit Mausaui ille Stri
45쪽
chia, in libro tertio de perenni philosophia capite octauo. DAvicenna in tractatu octauo suae Metaphisices capite quattodi quinto. Ex quibus locis ut voluptatem maximam coepi, sic alios si legerint delectationem non exiguam percepturos a bitror. Legant etiam Franciscum Picum in libro vi.de vanit 'te doctrinet cap. xviij.quo loco de diuina infinitate cum Per ἱ- pateticis loquitur,& citat. Io. Picum in libro de uno α ente, qui subtilissimis quibusdam gradibus usus fuerat ad Dei intanitatem probandam.Videant etiam quam praeclara scriptis reliquerint antiquissimi Graeciae doctores. Damascenus libro primo de fide orthodoxa cap. viii. qui ait Deu esse unum principium sine principio,increatum,ingenitum an finitum, in ei cum scriptum,interminatum. Et D. Dionysius Areopagita in eo libello aureo de diuinis nominibus cap. ix. Deus inquit magnitudo est infinita &sne quantitate: S capite xi . docet Deum infinita nomina habere.bileo caeteros, qui in hanc semientiam deuenerunt,&. ratione naturali & fide adducti Q umniam tamen videor aduertisse quosdam vel hoc nomen ipsum creationis perhorrescere, qua maxime ad calcem disputatio. Dis ad infinitatem comprobandam nitebamur, faciamus quatiam in nobisse st,ut neq, ab ipsa rerum creatione di fabricati ne huius uniuersitatis, Philosophi assensum cohibeant.
. Deum huius uniuersitatis artifice se
Fleologi illl veteres Orphcus & Hesiodus,
qui carmine scripserunt de sacris natur steri, cum materiam nocte atq chao adum-t brassent, i ut pote obscuram , nulli N. formia
ex se distinctam dictaat non pennas ig9 raue
46쪽
tasse Gi sunt Deu esse omnium artis . Ac Orpbςus quidem
imprimis ante mundum conditum Iouem fuisse tcstatur insitit Argonauticis: i cuius pectore diuino atq. palatio vera madi origo latitaret. Commemorat enim omnia quae in uniue se simi quaeue oculis spectantur, caeli videlicet praeclaram sublimitatem aetheris vastitatem, immensi maris , tellurisq latitudinem , Oceani magnitudinem , terrae depressa Tartara
sumina t. & omnia quae orta sunt& orientur in ventre Iouis antea habitas Ie. Itaq, constat diuinitatem antiquissimo no iii ine Iouem appellatam Orphci sententia mundi ortum ante celsisse. Quae omnia e mundo illo archetypo formarit, &rationum aerario locupletissimo, quod in se habebat deprompseri t. Amorem p r terea constituit creatorem omnium. Cuius doctrinam Hesiodus initio statim suet Theogoniae imit
tus tria iacit mundi ortus principia chaos, terram & Amore, qui terra & chao incubans omnia ex illis eduxerit. Anaxagoras autem mentem statuit quq res producendas secerneret&in lucem proferret.ule vero praeclare o Tati caue caue artifim
cium priuis artifice. At i lato pulcherrime de mundi causa edictrice disseruit in Thimaeo. AH. eandem opinionem sequutum fuisse eius discipulum Aristotelem seriactius libro secundo de abditis rerum causis, Eugubinus libro sexto de peream philosophia. Ebas Cretensis in quaestione sua hac de
re & Iulius scaliger in exercitationibus contra Cardanum ex aliorum etiam sensu crediderunt. Ego vero non contendo de veteram opinione. Satis mihi sit ostendere lumen quoddam
illuxisse veteribus philosophis de uniuersi fabricatione , licet non plane purum, quod sibi nonnulli turpissime contradicat cum de possit, ii negent de facto concedant rerum creatione. Dicunt enim Deum produxisse intelligentias caelum ipsum ab omni aeternitate quod vel suit per creationem in quo sibi contradicerent vel per simplicem nescio quam emanatione quae nomine quidem discrepat, re vera tamen est ipsa creatio. Em. nequeunt subterfugere creationem. Quod ego hunc i modum demonstro . Dein ab omni aeternitate produxit tm
47쪽
mortalia per teli philosophe; sed in productione necesse est
Deum prout causam praecessiile vel saltein Ordine naturae. Igitur Deus in illo priori fuit cauta essectrix .Peto enim in illo priori quomodo e habebant ea, quae deinde producta sunt; certe nihil erant in se Igitur post producuntur diuina ui . Ex alia ne,an ex eo quod nihil erant e Non ex aliquo , qui aetas ei processust infinitu. Petam .n. de quolibet ex quo si , donec in angustias redactus f. tearis ex eo quod nihil erant extitisse. Ipsa enim informis materia unde esset ., nisi ex nihilo videmonstrat Eusebius Caesariensis in libio vij de praeparatione euangelica cap. viij.& quidem septem argumentis. Ig tur cum
caeli, intelligentiae,caeteraq essent nihil in se, deducta sunt de non esse ad ei se per creationem sed dices Deum non prηςρΩs se ordine naturae. At Aristoteles libro quinto Metaphisices capite de priori ait illud esse prius secundum naturam & substantiam . quod potest esse sine alio, & aliud non sine ipso.
Deus vero is est qui esse potest absq. rebus creatls omnibus; cum tamen creata omnia penitus ab illo dependeant. Verum audio hic quendam ex suorum castris acerrime respondentem suilla quidem ordinem naturae inter Deum ec intelligentias ab aeterno productas ex sententia Philosophorum; id tamen non esse ex eo quod praecesserit. non esse ipsum esse a sed quod Posterius a priori dependeat ut radij a sole ordine solum pii ris ac posterioris. Ego vero contra sic argumentor . Extrema originis naturae sunt esse de non esse,non solum prius ac post rius,aut dependens N independens. Ergo illa inter quae est o . do naturae ita sunt affecta ut non solum posterius dependeata priori sed posterius in eo priori non sit vere, neq.existat; cutamen prius secundum substantiam vere sit, Nexistat per se Igitur Deus in eo priori est caesa e rix.Confirmatia r argu mentum. Io eo mori quo Deus antegreditur omnia alia quaecumq. deviae extiterunt praeeran I in Deo,ut in prima causa. Ergo nitul erant in se in viis genere causae, ne dicamus simul fitisse Mnon fuisse; cum contradicat, Sc de conceptu creaturaestivi non Poctu sine depcadentia i illi . Exso in illo etiam
48쪽
prios,*m a Verim, ct uolunt aduersar j, Deus pra duxit inua eum in aliquo momento quodcumq. illud liri, es creatae erae nihil in se. Unde fit ut philosophi creationi contradicent
non tam veritioquam sibimet ipsis contradicant. . l . C., i Secundum argumentum Non datur agens interiectum ii iter primum essectum & Deum; gitur primus est elus totus est a Deo ipso. Si eniti, inter Deum & primum effectiam ellet aliquis alius eis eius magis immediatus in infinitum delaberemur. Igitur veniendum est ad unum primum notum saltenet ipsi rerum effectori Dco,non secus ac ad unum prim iam ecte rem deuenimns.Huius ego esseetias naturam nos Ic disiu-pio Expectabo ut exponant. Si dixerint efiectum & effectore ita consistime: ut possint non esse igitur Deus non erit ens necessarium. Quomodo es omnia,quae in hoc naturae ambitu continentur in Iucem p odeunt,vigent, enascuntur in perpetua pecies conseruatione, si nulla causa effectrix& prima est
necellariae Si affirmenro Deum de mundum necessaria quadam ui contineri sciscitabor ab illis; cui nam ex his haec necessi erit accepta reserenda; & quomodo differat mundus a Deo. An sint formae eaedem,an in genere conueniant. Si co ueniant, quid impediet multiplicari in infinitum mundos Deosqe si vero genus sit commune, erit illud certe analogii. Igitur unum primum erit esciens a. quo omnia ducantur: Unus omnium auctatiqui in se principia, conclusiones,atque fines eorum contineat, idem omnia superet, omnibum statu
integre ac incorrupte elargiatur . Si enim Bl hic quem vid mus eorum qui subsensum cadun essentias de qualitates quaquam multae sunt ac dissimiles, ipse qui unus est aequabiliter lamine suo renouar,alli uetun,perficit, diuidit, coniungit, so-vit,au Anutat,firma edit, vitalia facit omnia:& quicquid est inliae uniuersitate pro captu suo unius atq. eiusdem lolis est me S ipseq. causas multorum , quae ipso participant inseaequabiliter anticipatas habet amulto magis irreo, qui est
omnium caula prius constitisse omnium terum exemplar c
49쪽
Rerum omnium conseruationem Deo existere.
ries, quae In Deo coniunctae ante suerunt. Quae ultur sun
buenda sunt . ille in se ante habet ,nus omnia eaq. singulari simplicitate . ille omnem ut ita dicam duplicitatem renouat ; omnia continet sua infinitate, quae longe lateq.
pertinet,&cum omia bus una existens communica: ur: quemadmodum etiam una & eadem vox a multis auribus ut una
percipitur ut praeclare philosophabatur Dionysius in libro de
Giuinis nominibus capite v. Id ipsam confirmauit Patrum consensus, qui M sanctissimi & sapientissimi fuerunt, Vt es mens in oratione adhortatoria ad gentes. Tertullianus libro primo contra Marcionem capite xi. Origenes libro quarto cotra Celsum& ali innumeri. Sed quonia ad alia properamur, omittimus aliorum memoriam ,& a creatione ad rerum con seruationem descendimus, quoniam habet hic cum illaconnexionem plane ita necessariam ut facillimus ad eius persua sonem aditus patefactus suisse videatur. Vce clarius patet vim quandam ab aetherea,ae sempiterna natura emuere,sundique in uniuersa, quae sub Luna sunt mutationi semper ob noxia, ut prima elementa, ignem di aerem, de inferiora terram & aquam,& quicquid ex illis nascitur aut animantium,aut stirpiu. Nam sol non modo permutatione sua statis anni temporibus, quibus vitam animantibus.& fiuctus stirpibus elargitur a verum etiaquotidiano ambitu calfaciens & humectans areiaciens & i frigerans constanti ordine naturam visiuersam tu tur. Luna vc. ro ut ploxima terris,sic maximo in iuauit, Π cum ea condi statuat
50쪽
sant di commutentur pleraq tum mamma, tum animata di ipsi flumi una cum eius lumine nunc augescant nunc decrescant ac maria impetu diutrio, prout illa oritur & occidit serantur. Den q. stirpes & animantes aut omnino, aut aliqua ex parte una cum luna incrementa & decrementa sentiunt. Sed stellarum ium inerratium tum errantium decursus congressus& inter se configurationes nemo est qui non suspicetur rerum variarum ac plurimarum causas existere, ut plane omnes intelligant mundi inserioris vim ac facultatem a superis lationibus regi,rerumq. Omnium Ortus incrementa, persectiones & declinationes ad illas motrices causas referri:consentire enim rationi videbatur ut ea quorum debilis motio est,cuiusmodi sunt omnia quae mundo hoc inferiori concluduntur a potentiori ut regerentur.Hac actione, & conseruatione uniuersae naturae, quam nullus negare possit manuducti philosophi uiam nobis recisse videntur ad quaedam alia secretiora, ut nos vim quanda esse ratiocinaremur sesam in omnibus corporibus, quae nomotu & lumine solum ut instrumentis regeret uniuersia: sed occultiori quadam vi solem, lunam, sidera, de caelum terras l. sustineret. Hanc quidem subodorari visi sunt veteres cum ani. mam mundi posuerunt, uae tam apte undique tenderet, ut in uniuerso tota esset. & in singulis suis partibus integra conse uaretur. in qua quidem colligatione diuinum hoc numen nec
alas fregerit nec prolapsum sit; sed ita ubiq. vigeat cunctisq. ita adsit corporibus; ut traducat tamen beatam ac felicissima vitam. Ipsa scilicet mens innumerabilibus & admirandis plena virtutibus eas effundit in totum, ut motionum aequalitate cursum certum siderum,tam admirabilem rerum propagationem,tana in redibilem uniuersi ordinem essiciat & conseruet. Nec ego certe Platonicorum somnia sequor; sed illud conor persuadere;quando illi haec ait silma cogitatione, & intellige-tia assequuti sunt, mihi etiam licere ita philosophari, ut tum ne naturae demonstrem rerum omnium diuinitus conseruationem & quasi continuationem quandam primae illius actionis qua Deus molitus est mundum,necessariam est .Quamobrem