장음표시 사용
31쪽
chias in libro tertio de perenni philosophia capite octauo. DAvicenna in tractatu octauo suae Metaphisices capite quattodi quinto . Ex quibus locis ut voluptatem maximam coepi, sic alios si legerint delectationem non exiguam percepturos a bitror. Legant etiam Franciscum Picum in libro vi.de vanit te doctrinet cap. xviij.quo loco de diuina infinitate cum Per ἱ- pateticis loquitur,& citat. Io. Picum in libro de uno & ente, qui subtilissimis quibusdam gladibus usus fuerat ad Dei intanitatem probandam. Videant etiam quam praeclara scriptis reliquerint antiquissimi Graeciae doctores. Damascenus libro primo de fide orthodoxa cap. viii. qui ait Deu esse unum principium sine principio,increatum,ingenitum,infinitu in ei cum scriptum,interminatum. Et D. Dionysinis Areopagita in eo libello aureo de diuinis nominibus cap. ix. Deus inquit magnitudo est infinita &sine quantitate: S capite xR. docet Deum infinita nomina habere.Sileo caeteros, qui in hanc seni tentiam deuenerunt,& ratione naturali & fide adduvit. Quoniam tamen videor aduertisse quosdam vel hoc nomen ipsum creationis perhorrescere, qua maxime ad calcem disputatio- nis ad infinitatem comprobandam nitebamur, faciamus quatiam in nobissest,ut neq, ab ipsa rerum creatione & fabricali ne huius uniuersitatis, Philosophi asIensum cohibeant.
. Deum huius uniuersitatis artifice se
bmologi illi veteres Orphius & Hesiodus,
qui carmine scripserunt de sacris naturi iste ij cum materiaminodis atq chao adum i brassent, utpote obscuram , nulli N. formia
e x se distincta di cruata, a penu ip9 rasse
32쪽
tasse kisi sunt Deu esse omnium artis . Ac Orpbςus quidem
imprimis ante mundum conditum Iouem fuisse testatur uisuis Argonauticis: i cuius pectore diuino atq . palatio vera mudi origo latitaret. Commemorat enim omnia quae in uniue se stirit quaeue oculis spectantur, caeli videlicet praeclaram sublimitatem aetheris vastitatem, immensi maris , telluris l. latitudinem , Oceani magnitudinem , terrae depressa Tartara fiumina . & omnia quae orta sunt& orientur in ventre Iouis antea habitasse. Itaq, constat diuinitatem antiquissimo no iii ine Iouem appellatam Orphci sententia mundi ortum antecessisse. Quae omnia e mundo illo archetypo formarit, & rationum aerario locupletissimo, quod in se habebat deprom- it. Amorem prsterea constituit creatorem omnium. Cuius doctrinam Hchodus initio statim suet Theogoniae imit tus tria iacit mundi ortus principia chaos, terram & Amore, qui terra de cliso incubans omnia ex illis eduxerit. Anaxagoras autem mentem statuitquq res producendas secerneret&in lucem proferret. Ille vero praeclare o Tati caue caue artifi
cium priu: s artifice. At i lato pulcherrime de mundi causa essectrice disseruit in Thimaeo. AH. eandem opinionem sequutum fuisse us discipulum Aristotelem Fernelius libro secundo de abditis rerum causis, Eugubmus libro sexto de perenni philosophia. Ebas Cretensis in quaestione sua hac de
re & Iulius scaliger in exercitationibus contra Cardanum ex aliorum etiam sensu crediderunt. Ego vero non contendo de
veterum opinione. Satis mihi sit ostendere lumen quoddam illuxisse veteribus philosophis de uniuersi fabricatione , licet non plane purum, quod sibi nonnulli turpissime contradicat cum de possibili negent de facto concedant rerum creatione. Dicunt enim Deum produxisse intelligentias caelum ipsum ab omni aeternitate quod vel fuit per creationem in quo sibi. contradicerent vel per simplicem nescio quam emanatione qua nomine qui leni discrepat, re vera tamen est ipsa creatio. D . nequeunt subterfugere creationem. Quod ego hunc in
inodum demonsuo . Deus ab omni aeternitate produxit i
33쪽
mortalia per te d philosophe; sed in productione necesse est
Deum prout clusam praecessiisse vel saltein Ordine naturae. Igitur Deus in illo priori fuit causa effectrix. Peto enim in illo priori quomodo e habebant ea, quae deinde producta sunt; certe nihil erant in se igitur post producuntur diuina ui . Ex ahqu nr,an ex eo quod nihil erant ρ Non ex aliquo . quia e sei processust infinitu. Petam. n. de quolibet ex quo s ,donec in angustias redactus f. tearis ex eo quod nihil erant ex titisse. Ipsa enim informis materia unde esset , nisi ex nihilo videmonstrat Eusebius Caesariensis in libio vij de praeparatione euangelica cap. viij. dc quidem seriem argumentis. Ig tur cum caeli, intellagentiae,caeteraq essem nihil in se, deducta sunt de non esse ad ei se per creationem sed dices Deum non pratces.ssse ordine naturae. At A ristoteles libro quinto Metaphisces capite de priori ait illud esse prius secundum naturam & sub-n Intiam . quod potest esse sine alio, & aliud non sine ipso.
Deus vero is est qui esse potest absq. rebus creatis omnibus; cum tamen creata omnia penitus ab illo dependeant. Verum au dio hic quendam ex suorum castris acerrime respondentem suisse quidem ordinem naturae inter Deum de intelligentias ab aeterno productas ex sententia Philosephorum; id tamen non esse ex eo quod praecesserit non esse ipsum esse ; sed quod posterius a priori dependeat ut radii a sole ordine solum pri ris ac posterioris. Ego vero contra sic argumentor . Extrema originis naturae sunt esse di non esse, non solum prius ac posterius,aut dependens N independens Ergoilla inter quae est o . do naturae ita sunt affecta ut non solum posterius dependeata prior sed posterius in eo priori non sit vere, neq.existat; cutamen prius secundum substantiam vere sit, et existat per se. Igitur Deus in eo priori est causa essectrix. Confirmatur arguia mentum. In eo priori quo Deus integreditur omnia alia quaecumq. deinde extiterunt praeerant in De ut in prima causa. Ergo nihil erant in la in viis genere causae, ne dicamus simul filissed non fuisse;cum contradicat.&de conceptu creaturaest, im a Posit fine dependemiabum Egi. Ergo in illo etiam
34쪽
priori, o materiam ut uolunt aduertar j, Deus pro rurit mi clam in aliquo momento quodcumq. illud sit, es creatae erae
nihil in se. Vncla, fit ri' philosophi creationi contradicentismon tam x tat Miam ubimet ipsis contradicant. . C i l . Secundum argumentum Non datur agens interiectum impter primum etactum & Deum; gitur primus emctus totus est a Deo ipso. silentio inter Deum & primum effectiun esset aliquis alius effictus magis immediatus in infinitum delabe.
rentur. Igitur veniendum est ad unum primum notum saltem ipsi rerum effectori Deo,non secus ac ad unum prim iam estectorem deuenimus.Huius ego esseetiis naturam nossc discupio Expectabo ut exponant. Si dixerint effectum &effectorena consistere ut possint non esse igitur Deus non erit ens necessarium.Quomodo erao omnia,quae in hoc naturae ambitu continentur in Iucemplo deunt, vigens, enascuntur in perpetua. speciei conseruatione, si nulla causa effectrix& prima est necessaria 'Si affirment & Deum & mundum necessaria quadam ui contineri sciscitabor ab illis; cui nam ex his haec necesstas erit accepta reserenda; & quomodo differat mundus a
Deo. An sintsormae eaedem,an in genere conueniant. Si con- .
ueniant, quid impediet multiplicari in infinitum mundos Deosq' si vero genus si commune, erit illud certe analogii. Igitur unum primum erit ei sciens a. quo omnia ducantur: Unus omnium auctor,qui in se principia, conclusiones,atque fines eorum contineat, idem omnia superet, omnibum statu integre ac incorrupte elargiatur . Si. enim ibi hic quem vid mus eorum γε sub sensum cadunt essentias & qualitates quaquam multae sunt ac dissimiles, ipse qui unus est aequabiliter lumine suo renouar,ali metu perfn it, diuidit, coniungit,s uet,auget, utar,firmat,edit, vitaliaq.facit omnia: & quicquid est in hac uniuersiampro captu suo unius atq. eiusdem solis est particeps iis seq. causas multorum, quae ipso participant imse aequabiliter antici patas habet ;multo magis in eo, qui in
omnium causa prius constitisse omnium rerum exemplar c
cedrudum est Exemplar a censu rerum esse curati c
35쪽
nes , quae In Deo coniunctae ante suerunt . Quae igitur sunt et una atque ea secreta ab humanis rebus coniunctIone tribuenda sunt. ille in se ante habet unus omnia Gq. sing lari simplicitate . ille omnem ut ita dicam duplicitatem renouat; omnia continet sua infinitate, quae longe lateq.
pertinet,&cum omia bus una existens communica: ur: quemadmodum etiam una & eadem vox a multis auribus ut mapercipitur ut praeclare philosophabatur Dionysius in libro de diuinis nominibus capite v. Id ipsum confirmauit Patrum consensus, qui M sanctissimi di sapientissimi fuerunt, Vt elemens in oratione adhortatoria ad gentes. Tertullianus libroptimo contra Marcionem capite xi. Origenes libro quarto cotra Celsum& alis innumeri. Sed quonia ad alia properamur,
omittimus aliorum memoriam a creatione ad rerum con
seruationem descendimus, quoniam habet hic cum illa connexionem plane ita necessariam ut facillimus ad eius persua sonem aditus patefa ctus suisse videatur.
Rerum omnium conseruationem a Deo existere.
Vce clarius patet vim quandam ab aetherea,ae sempiterna natura effluere,sundique in uniuersa, quae sub Luna sunt mutationi semper ob noxia, ut prima elementa, ignem & aerem, ocinferiora terram & aquam,& quicquid ex illis nascitur aut animantium,aut stirpiu. Narn san'n modo permutatione sua statis anni temporibus, quibus vitam animantibus.& fructus stirpibus elargitur a verum etiaquotidiano ambitu calfaciens & humectans areiaciens & t stigerans constanti ordine naturam uniuersam tuetur. Luna vetro ut proxima terris,sic maximet in a iussuit, v cum ea condistatiant
36쪽
sentiant δέ commutentur pleraq.tum mamma, tum animata di ipsi fluvii una cum eius lumine nunc augescant nunc decrestant ac maria impetu diu rso, prout illa oritur & occidit tarantur. Den . stirpes & animantes aut omnino, aut aliqua ex parte una cum luna incrementa & decrementa sentiunt. Sed stellarum tum inerratium tum errantium decursus congressus& inter se configurationes nemo est qui non suspicetur rerutri variarum ac plurimarum causas existere, ut plane omnes intelligant mundi inferioris vim ac facultatem a superis lationibus regi,rerum q. Omnium ortus incrementa, persectiones & declinatio es ad illas motrices causas reserruconsentire enim rat oni videbatur ut ea quorum debilis motio est,cuiusmodi sunt omnia quae mundo hoc in seriori concluduntur a potentiori ut regerentur.Hac actio'e, & conseruatione uniuersae naturae, quam nullus negare possit mantiducti philosophi uiam nobis fecisse videntur ad quaedam alia secretiora, ut nos vim quanda esse ratiocinaremur sesam in omnibus corporibus, quae nomotu de lumine solum ut instrumentis regeret uniuersa: sed occultiori quadam vi solem, lunam, sidera, & caelum terrasse sustineret. Hanc quidem subodorari visi sunt veteres cum ani. mam mundi potuerunt,quae tam apte undique tenderet, ut in uniuerso tota esset. & in singulis suis partibus integra conse uaretur. In qua quidem colligatione diuinum hoc numen nec alas fregerit nec prolapsum sit; sed ita ubiq. vigeat cunctisq. ita adsit corporibus; ut traducat tamen beatam ac felicissima vitam. Ipsa scilicet mens innumerabilibus & admirandis plena virtutibus eas effundit in totum, ut motionum aequalitate cursum certum siderum,tam admirabilem rerum propagationem,tam ini redibilem uniuersi ordinem efficiat,& conseruet. Nec ego certe Platonicorum somnia sequor; sed illud conor persuadere;quando illi haec alissima cogitatione, & intellige-tia assequuti sunt, mihi etiam licere ita philosophari, ut lumine naturae demonstrem rerum omnium diu in itus conseruationem & quasi continuationem quandam primae illius actionis qua Deus molitus est mundum,necessariam csse.Quamobrem
37쪽
duximus alias. At cum causa st essectus gratia, pars esset toto impersectior. Ergo Deus se ipso esset impersectior; cum tamein Deo omnis plenitudo perfectionum concludatur. Sed et o
hoc corpus.certe diuidi posset in duplicem partem, quarumquecumq. esset substantialiter & totaliter distincta ab alia &stu & loco Vnde sequerentur Dii infiniti esIentialiter ac tota, liter interuallo & stu distincti, quorum quocumq. dato con . cedere necesse esset imperfectiore,ua unus esset gratia alteri us. Ex quo ei iam fiet nullii sore gradum entis ita persectum,quin esset alius persectior,& nullum ita imperfectu, quin esset imperfectior, non secus ac quantum habet progressum in diuisione in infinitum. Confirmatur ratiocinatio. Vel Deus esset corpus ciusdem, ves diuersae naturae. Non eiusdem ne detur insi- nitas quaedam inepti ssimorum Deorum . Si vero defendas alteram partem: Deum esse corpus diuersae naturae. Quid tiar: Dab, s ergo in Deo partem aliquam nobiliorem altera e Da- , bis partes in Deo alte ins rationis i si partem aliquam nobi- litate praestantem dcderis, cur non Deum voces e Deus igitur erit pals 'sed obsecro illa pars nobilissima erit ne substantiai xtensa, aut oreos . Si in extensa arq. indiuidua habeo intentum. Si vero extensa ac diuidua vel componitur partibus et iisdem rationis quod est consulatum, vel diuersae rationis;&se Deus cotineret actu infinitas quiditates specie distin chas, in imo naturas infinitas inter se dissiden tes. Quae absurda ut euirentur,concludemus Deum ab omni concretione alienum ac simplicissimum esse.
Tertia ratiocinatio. Nihil quod est in potentia ad aliqua
perfectionem est primum ens; sed omne ens corporeum est in potentia ad aliquam persectionem. Igitur nullum corporeum erit pri mum ens. Assumptio clara est per se. Nam omne corpus est mobile. Igitur potest motum aliquem exercere. Tum omne corpus natum est assici variis accidentibus,& quatitas augeri potest perpetuo.&eius partes, si naturam spes mus uniuersam,nullum est impedimentum,quin multiplicessormas possint suscipere, cu corpus omne per se sit mutabile aliquo
38쪽
οῦ aliquo accidentium genere: Necessarium liaq. est Deum corporea mole denudare, ne illi has imperfectiones affingamus. qui sons est omnium bonorum. ideo quid dicere posset philosophus. Exclamaret quid impedit primum ens esse compositum e Nulla enim est eiusmodi imperfectio. At peto cuius naturae ipsius partes essent, quaeue subirem ratione actus quaeue potentia Z Verum de hoc argumeto uberius Alcinous instit. suae in doctrina Platonis cap. ix. Ficinus libro primo de Theo Iogia Platonica capite sexto,& Io. Fraticiscus Picus Mirandu lanus in epistola ad Zenobium Accaiolum. Sed diceret alius rationem corporis persectionem includere, non igitur Deo denegandam. Nunquid ergo spiritus persectio est Non igitur Deo deneganda. obij ceret alius esse diuersam rationem corini poris,diuersam rationem quantitatis, distinctamq. ab his humanis. Scilicet aliam sibi rerum naturam effingere potest, ut lubet: nulla tamen ideo in rebus mutatio exister. Et certe video iactari posse multa plena audaciae; sed stabit diuina illa simplicitas , immota & sempiterna quibuslibet inconcussa se inexpugnata conatibus. . At philosophus aliquis,qui sacra volumina religionis nos irae euoluerit arguet nos inconstantiae,qui Deum demonstremus lumine naturae incorporeum, cum saepe corporatus ponatur ac describatur a nostris Patribus;/vt probant illa loca, in quibus legimus, oculos Dei in terram prospicientis. aures ad preces intentas: os domini locutum esse. olfecisse odorem suauitatis.& praererea quod brachij,manuum, pedum, atq. digiti Dei mentionem fieri in sacra scriptura eruditi obseluauerint. Quare verendum est, ne etiam nos, ut Satyrus ille e cauernis suis eductus hominem ruri versantem contradictionis accuset.
Placet ludicra haec seriis admiscuisse.Olim maximam Satyrus urbani hominis familiaritatem sibi conciliarat. breuiente igitur hyeme hom0 stigoris impatiens gelidas crebro ad os sint Hanus Uniouebat calidum agens anhelitum. Satyrus causam quaesuit, eui ille frigidas inquit sic manus calfacto . verum xum canat ut saepe fiebadcu ius tu serruentius fuisset allatu
39쪽
Domo olla.quam sibi des um pserat,assistat. Ille missis eausa. Percontatur Sic ferue m tepescit. ac refrigeratur ivsolii, inquit Quibus auditis Satyrus i ra accensus. Nulla mihi ait tocum in posterum sutura est contuetudo. Nulla amicitiae fides, qui mihi uno eodemq. ore calidum & frigidum emas. Nollem igitur rudis aliquis philosophus pugna verborum dolor: ius alientionem de diuinae naturae simplicitate temere reis uocaret. Tollenda est ex huius animo omnis contradictio. Quod dicite helimodo ille audire velit, nec ut petulcum ani mal diffugiat &veluti agrestis ac barbarus abdat se in antra sua tenebris obsita hae luce iucundissima veritatis neglecta Variarum igitur Dei per multiplices visiones figdarum diuersitate alia quaedam iis,quς videntur praeter id quod apparet significari putare debemus. Vt enim si animum corpoζeusngere vellemus,partes corpori proportione respondentes meo intelligeremus; ut caput quidem mentem, opinionem ceruice pectus iram, ventrem cupiditatem, crura & pedes naturam,ia sic partium nominibus pro facultatum signia ut remur; certe multo magis in eo,qui omnia superat, Qrminingurarumq. similitudo sanctis Deoq. dignis interpretationiabus a nobis explicanda est. Quod si uis tres corporis siluras Dem, qui nec tractari,nec figurari potest attribuere: latitudo. quidem diuina dicenda est,unmensa Dei ad omnia persectio longitudo vis quae ad omnia pertinet prosendum vero obscuritas eius quae comprehendi non potest . Sed planius haec ipsa explicemus omissis alliis mis. D. Dionysij mysterijs. Quo- . timcunq. Deo membrum aliquod tribuitur intellitas vim. quae in eo membro maxime merit. Cum igitur audirin diuena natura caput interpretare essentiam diuinam a qua omnia
latere posse. Omnia enim aperta sunt oculis eius. Cum aures
Tinxit ouihIl esse quod ille non intelligati quorum omnium mystica significatione extat liber beati Anselmi deme
Dris Deo attributis eruditissimus.
Dcce tuetur semiuinua Dei inicii altilamis sensibus ve
40쪽
xerari. Vere enim est spiritus grandis & sortis, subaertens
montes, di conterens petras.Vere est Deus absconditus,& lucem habitans inaccessibilem , quam nullus oculus serre pota sit;vt Elias operuerit vultum suum pallio, quod videret tantii diuinae maiestatis splendorem humanam mentem serre non posse. Decet nos de Deo quicquid magnum est quidq. praecia- . rum cogitare. Decet,quoniam gradus spiritus est persectio, libenter concedere diuinae naturae; &si quid aliud est quod
omnem cogitationem superat. Veneratione contenti simus tanti numinis, cum scriptum sit scrutator maiestatis opprimetur a gloria. Id ipsum monet & hortantur antiqui Patres, qui . etiam in hac controuersia non destiterunt ubertate maxima diuinam simplicitatem predicare.Ac Tertullianus quidem libro secundo contra Marcionem capite xiij. dum Deum dixit esse corpus intellexit substantiam quandam solidam,& inde pendentem, vivere eius excusatio accipienda sit ab Augustiano allata. Praeterea Damascenus libro primo de fide orthodoxa cap. xii, ait impium esse putare Deum esse corporeum Aecapite xiv. eiusdem libri infinita pene loca explicat scripturae sacrae , in quibus metaphorice tribuuntur Deo humani co . potis partes. Et Rabi Mosseus in libro primo dubitat. suarum cap. xlvi. plane eruditissime & susissime, ut etiam origenes
libro primo de principiis cap.pruno & libro vi. contra Celsuubi declarat exemplo licet enim dicamus virtutes aurum esse aut lapidem preciosum non propterea eas corporeas dicimus . Si igitur lumine natiuae demonstrauimus Deum esse expertem corporis, & nullum contradictionis locum esse iasacris literis, nihil est cur nobis non assentiatur philosophus. Verum quoniam videtur non dissentire ab existentia,unitate.& diuina simplicitate,videamus quid dicturus sit de infinitiate, quam in futura distulationa olumus Persuadere.