장음표시 사용
11쪽
est. Quod omnes inust per se & essent aliter ord:nest simul ne
cetario requiruntur ad coctiam producendii. Quod non requiritur in causis per accidens Ex qua triplici d Grentia triplex genus argumentoru elicitur. Primum est uniuersitate ca Drum que sint inter se essentialiter ordinatς qualibet a superiori depe iere, ut ad prima deuem re necesse sit, a qua oriatur vi tus in alias us'. ad extremas diffusa. Ex secunda conficitur superiorem causam in infinitum esse persectiore. Ex tertia coia j igitur vel una natura, eadeq.infin ita, vel infinitet naturi. Vn, Mersitas igitur effectuum & essentialiter ordinator u effecta est.
Igitur ab aliqua causa, quς non sit aliquid illius uniuersitatis,
.alic qui luimet esset causa Igitur vel dabitur prima, vel erum
causeir, finit simul actu essentialiter ordinat . Quod est cotra hypote sim: ua in ordine quod prius est, est primo Ppinquius. Vbi igitur nullii est primu neq. vllus est ibide ordo essentialis.
Prima. n.causa eo ipso quia cetteris superior infinite ctionis est,que cum vi sua agat, maxime etiam influet. Cur ergo notari non poterit unde primo influxus promanet, non secus acria uulo ad sontem, unde primo ille oriebatur perducimur-id quide satis demonstrat in cautis per se,seu essentialiter ordina- 'tis. Nam de caulis aduentiiijs,siue per accidens nulla nuc qui-- stio est; nec liquidem detur in iis piogressus in infinitum obest caus nostre de existentia diuinae naturae. Atqαν certe neq-in iis quide fateor. infinitas. n.eiusmodi ex coi schola non simul esset, sed successitie exemplum est in filio qui generaretur ut vivo, sic etiam patre mortuo. Qii quidem successo ut stare postet sine mentis alicuius infinita duratione ὶ cuius viribus existeret filius dum viveret, dum in matris sinu foueretur, du' in hanc luce proditet e cuiuq vi staret uniuersum e Necesse cer te est in omni genere causarum fateri,cum se natura bete tueri non possit, alicuius prima causet virtute quet nullo modo aliu-
HN ego subtilius, ut si qui posito in causis infinito suesset ad unum primum deueniri impie denegauerint plane conuincantur. Sed ut mihi videlut naturam ipsam latuentibus argu -
12쪽
menta reuirent maxima diuinitatis: R. inφer e tera aspectus caeli maxime, quod Pythagoras inpriamentum Dei, ac lyra vocavit. Univer sa .n .illa caelestis regio veluti pellis extensa, austellis distincta latissime luces suis per se suia re videtur ad
diuini numinis confirmationem. Ac qius neget metis aiativi suisse opus im' situs, numerus disparitatis critas, aequalit- , in tanta motuum varietate cui stantia kiuli. Mcessus dore se sus varij, temporum vicissitudines a laxiuna esse non possvn quae amica varietatis omnem tollit constantia. Ipsa vero fulgura,tonitrua,cometaru cursus,ventoru motus,aquaru inund 'riones pluuiae aclcellaearidis colores varij,& alia innumera quae in sublimi fiunt clarioribus adhuc argumentis id ipsum tectari videntur. Nec vero relinquimus interea cogitatione rerum humanarii quas nullius ingenij visaut ubertas parran
.assequi posset. In his ipsis terris admirabilis qu dam est par si
mroportio,mira propensionum applicatio,quae oes ad bonuvitferuntur,tam apte teperatet ut cum conivriae vidi ni lxo raria in bonorum natura,q expetunt longissima tandem. ς-
rum serie inter se pulcherrime colligatur ivt propt*rea in niaria quanda finxerim Pythagores, H sias. rui isarie viseri possit no video ipsis vero anim nua Milammata dum vim csti excipiunt,qua sustinemur, aluntur, & ad m 3 ritatem pubescunt tanto benefitio a superioribus aflecta, illis uas possunt gratias restare gestiunt. Quocuq igitur,oculos in uertas de Deo suspicabere. Nulla. naest mussi partis , n Θ non scintillς saliςm aliquae ipsius gloriae emicem visus Uie intuitu amplissima, lat meq. patente naturi huius Uiu - talein lustrare possis,quin statun eius m gnitudine at infini-- late obruaris. Quod diuinus plane vir significavitqui siclea inuisibilium rerum spectacula micupaujt, quod nobis in hac. mundi fabrica laquai speculo ille reluceat .quilucem Δ - bitat inaccessibilem. : AN. ores plane intelligatur, fingamus 'aliquem mortalium sub torm*m cauernis semper habitas . aut obscurisi nis tenebris circussum nihil unquam Iuliae. nihil audiuilla ab ab adeliac dubitation ac non. Milo
13쪽
miratum hanc rarum varietate dissinctam multiplicitateri
. terminatam in essentia,& virtute; ut non quodlibet ex quoliabet oriatur, sed omnis natura insta eancellos suos cotineatur: non obseruasse essentias persectione in quales, ut viventes α fibus experees: non considerasse ut omni inter se connexa sint,vrq ex omnium aggregatione consurgat totus mundus et q. venustas & pulchritudo: iamq.demu mundum ingressamon suspicaturu putamus de diuino numine Z Hunc eum cui alia aspexerit, solem item atq lunam, di innumerabilia mundi astra animaduerterit, contemplatus fuerit dierum,noctiu'. Perpetuas vicissitudines, cum in tenebris antea semper suillet versatus,non credituru putamus tam amplum, pulcherrimul theatrum,quale est cetium mente aliqua regii Certe aliquis din um supellectili pretiosa ornatam ingressus eandemq. vacua omni genere hominum circuspiciens nonne statim inquiret apud se quis domum instruxerit, aut ne suspicabitur quidem
aliquem fuisse necessario,qui eam tam apte exornariis' Possido'nius ille stolaus cum nudinas adiret mirabatur rerum ordine, ac numerum hominum, de hic non admiraretur lice stupenda nature miracula,quae quibusdam ulu minora videntur everum si placet hunc ipsum hominem, quem ex cauernis suis eduximus, & ad hanc lucem euocauimus, rursus in illas ktehebras Iese abdere videamus. Sit ille in tenebris, sitimc - uernis suis, nec amplius de hac natura philosophetur. Relin-
quat ordinem uniuersi,descriptionem caeloru tam elegantem: Dcuiu tacitara conrepletur se ipsum solum quaeratq. corporis
tii causas ut extiterit, unde partes sortitus iit ta apte figuratas di distincta quibus vatias surictiones obire possit: cogitet dii indaget quaenam fuerit illa vis architecta corporis sui, vi- eam,inorum, sensus, intelli sentiam dederit. Quis neruis, ta ' nibus, ossibus, inebranis se vestierit. Quis corpus tot arterijs di venis quasi fluuiis irrigarin Quis mentem corpori contio - . xerit. Cur sit procreatus. Quis ii nis suturus sit ortus sui , aut . obitus. Quamobrem excitetur albonum aliquod summum.
- lascitum,ia quo a Luctuet amplius auistius; sed ri in fine
14쪽
nstulescat.Ex hac contemplatione relictis omnibus aliis a numentis facile concludet diuinam aliquam naturam esse. Et ut ego quidem certe existimo in ipsis cauernis, si se loqui sis est, speciem quandam boni omnium optimam animo com .plexus, naturam infinitam & praepotentem, simplicem & immutabilem, intelligentem & beatam supplex veneraretur diuino praesertim aspirante auxilio quod nuquam deest facienti' quod in se est, nec defuit unquam recte agentibus,& viam v
ritatis inquirentibus. Hac notione instructus aliquis, hisq. naturae doctoribus usus accendi potuit ad effectorem tot tantorumq. Opetum figdio magis,magisq.prosequendum: secum praeterea meditatus illum certis, statisq.temporibus ad agrorum ubertate pluuias elargiri: auras salutares excitare ad vitam felicius traducedam& tam multa commoda praestare humanae natur . Praeclarem mihi videtur sextus empyricus, licet in caeteris liberior ex
scepticorum schola, de Deo optimo philosophabatur. Cum veteres Inquit ille contemplati essent solem veluti in stadio Iuce sua diem reddere,& splendorem aliarum sullarum quasichoreas agentium noctis tenebras ouodammodo imminuere;
credideriit aliquem esse auctorem huius motionis di ordinis; non secus ac si qui sedens super Troianam Idam prospextilitGraecorum exercitum campis latissimis distinctum,eundemq. instructissimum equitii, peditumq. multitudine, statim fulsist suspicatus aliquem esse Heroum qui militibus praesset, qui veregeret ac moderaretur uniuersa.Plutarchus verb in primo de
itis philosophorum capite sexto scribit Dei notione sui philosophis primum ex stellis collecta, cum ipsaru die ac
nocte hyeme atq. aestate cerios ortus atq.occasus cospexissent. Quod si sitim explere cupimus ad nostrae ecclesiae Patres quasilon tes uberrimos nos penitus conuertamus, Aut infiditis in locis respondent q itionibus maximis & occultissimis i ta facilitate,ut diuina ante oςusos ponere videamur. Inter quos
. Gregorius Nirinus in secunda oratione de Theologia, dein libro de vita Mosis eius exempl*docet ascendendum esse ia
15쪽
reontem, unde ordo crea turarum, & pulcherrima earundem dispositio lspicitur. Athanasus in oratione contra idola vi nar hac elemetorum dis ordia dc cytharae exemplo ut uniuersiariem doceat artificis alicuius opera excitatam. Et Clemens Alexandrimis oratione adhortatoria ad gentes. eloquentiu me ex ordine uniuersi dc harmonia luauissima naturam una praestantissimam mi igit. Ac Theodori ius quinque sermones scripsi quinque argumentis ex natura deductis distinctos ad diuinam naturam ostendendam. Primum est ex caelo. Secun dum ex elementis fluminabus,& sontibus. Tertium ex fabricaeorporis humani. Quartum ex hominum inuentis. Quintum ex imperio quod habet homo in bruta. Legendus est prςterea D. Augustinus in platin v xiii. Sc de spiritu & litera capite xij. et de Verbis Domini sermone lv. Anselmus etiam in mono logio & prosologio initio utriusq.operis probat Iumine nat tae hominem venire posse in cognitionem Dei. licet ille paulo plus sortasse persuadere conatus sit, quam oporteret. Mihi vero ad finem disputationis properanti antiquus nGsio quis occurrit ex umbraculis philosephorum euocatus. mundus inquit,a se regitur,quid igitur opus est Deo' lati a
ciamus venerando philosopho quamquam ut videtur impo tunissimo. Quarto igitur aut mundus conditorem habet, aut non Tum an caret intelligentia necne λ Respondes ad primam qu stionem non agnoscere sui productorem. SI. n. proin ductorem ponas, nulla erit inter nos controuersia. Ipsum.n. . t Deum colam ac venerabor.Αd secundam dicis nec sentire, nec sapere. Quomodo igitur tam admirabili ordine tot reruuenera partitur,& aeque dispensat 3 Praeterea vel minimu an
ilial si mo tunsensu aliquo indiget, de Deus intelligentia de stituetur e Si dixeris mundum praeditum esse cognitione&
virtute, ieq. regere ac gubernare,ut ideo Voluerint veteres mu, dum esse quoddam maximum animal anima praeditum quod
intelligat, Omnia moueat,omnia gubernet;no Onan no Deumi negabis. Ac ego tunc Deum animo concipia in uniuersi qui- dem partibus circulatum; ita tamea distinctum atq.ab omni
16쪽
materia segregatum , ut mundi neq. pars sit neq. forma. Hiecerie Deus erit a n illo pendens, se ipsi, contentus causa & origo omnium prima,singularis,in omni expetendorum genere vltimus, & optimus; xt penitus omnem Deoru multitudine infinitate sua & persectione reijciat. Quam quidem nos etiata religionis nostrae desensionem cosutare conabimur in hac quae proxime sequitur disputatione.
V od Deus voce sua morialibus testatus est, v tscriptutatum sacrarum monumenta exclamat de unitate diurnae naturae, id ipsum ratione humana efficacissime probari posse ex illimanduest. Placuit igitur mihi ordinem sequuto, eoru quae tractanda suscepi. potissi quaedam argumenta in medium afferre,no quidem ad certitudinem, sed ad euidentiam & explicationem diu norum mysterioriri Sit ergo primum argumenium eiusmodi. Si plures Dii esseeossunt,igitur erunt ij, plures naturae necessariae & aliquibus P Oprijs rationibus, jsdemq. realibus distinctie; non enim ratione solum distinguerentur: illi vocentur . A. A . B. ut existimo sn eo, in quo conuenient erunt sermaliter necessariae. igitur utraq. natura illis duabus rationibus formalibus erit iis cessaria. Quod esse no potest quia cu neutra earum rationum
aliam per e includat, net ut quelibet qualibet circumscriptast necsse esse. Si uero per illas rationes,quibus duo Dij formaliter distingueretur,neuter formaliter esset necessarius, seqiretur, ut nec illae rationes essent Brmaliter necessariae, necteruter necestarius cum Deus ex comuni consensu sit ipsa n cestitas. Quae quidem ratio hunc in modum confirmari pota
sed si plura iunt prima principia,verbi gratia duo,quoru nea
17쪽
trum ab alterope deat utrunq. erit iplain esse,&necesse esse Hoc enim precipue primo principio couenire videtur. Quod si quispiam dixerit eorum alterum esse ipsum esse, seu necesseo se est e, alterum vero minime, seu neutrum,fateatur is quoq. Opus est, eorum alterum solum esse primum principium, illua inquam quod est ipsum esse. Alterum vero, in quo esse inest Participatione quadam pendere a primo principio; non tameesse primum. Quod si neutrum fuerit ipsum esse,consestim sequitur neutrum etiam esse primum entiu principium; sed eoru utrumq. dependere a tertio quodam viroq. priori. Quibus a sumetis coactus si cocesserit eoria virum l. esse dc ex se necesse esse certe cum differant inter se, duo namq. ponuntur,pro
culdubio quopiam alio different quam ipse esse, quod exsquo
utrisque conuenire concessum est. Non enim plura esse ac diuti ngui co poterunt quo conueniunt. Et quidem ratio Parmenidis efficacis lime meo iudicio id ipsum probasse visa est. Nam quicquid est pr ter ipsum ens idest praeter ipsum esse, quod solum vere est ens.est non ens . reliqua enim solu participatione ipsius csse ex stunt, seuentur,ac conseruantur.
Secundum argumetum . sint. A. &. B. duo Dij Tunc peto .A. vel intelligit. B. distincte intuitiue & persecte uri no.si hoc ultimum affirmes,igitur intellectus. A. erit impersectus, quia obiectum persectissimum ac nobilissimum no intelligit. Nec dixeris. A. non plane intelligere. B.sed aliqua ex parte: quia cuB. intelligat se perfecte, in aliqua persectissima cognitione.B. praestaret. A. siprimum concesseris. A intelligere. B. disti ficte.
Igitur. A.noestet in se ipso beatus. Si enim se ipso contentus
esset,nullam sibi vendicaret aliunde aut cognitionem aut feli citatem. Nam cum Deum animo concipi mus intelligimus naturam quandam reliquis omnibus excellentiorem, cui nihil
desit,quae nihil aliunde expectet, aut accersat; sed omnia in is ipsis contineat. At si multi sunt Dii alter ab altero, aut intellia getiam aut selicitate mutuaretur. Neuter ergo haberet propriae qa adam beatitatem. om do ergo Dij λ Confirmatur lictar inacali Aut v. est suilicietis medium x ratio persecte r present
18쪽
presentathaa ipsus B.aut nu. Si prunum deder s. itur. A. erit obiectu Persictius ipso.B.quia ab hoc Po pendet. A. Si secududederis, ut necisibi inet satiust 1in ini salictior eis et ut neuter Deus sit: quia eodem modo M. Bb spectu. A .procedet argu
Tertiu argumetum ex amore viriu'. depromptum. Aut . A diligit.B.quantu se ipsuna, aut non. Si primum dederis,s quentur haec Glurda. Primum quidem .A. diligere naturaliteraeque siluisse,ac et se alietius omnino diibncti , at et extrinsecta quo non dependet. secundum absurdum cst A. beatum esse per aliquod testum externum.& a natura propria alienum Tertium abstridum Vtrum aeque beatu e se in duobus obiectis disparato, quorum quocumq. cimurn scriptu quilibet tamen esset bearus. ed fortas e refercs te ad alteram partem has absurdi .deterraias. A. igitur non diligit. B. aeque ac seiplum. At. R. est lux su mitium bonum, igitur summae dilection: s obiectum. Ium nulla asterri posset, ratio cur diligeretur secundutalem vel talem graium citra summum. Dices. A. non fuimur. n. sed utitur. At istud repugnat: quia A. inordinate diligeret.
B. non enim B.est obiectum vius,aut eius narura ut in alium finem reser atur.
Quartum argumentum . si per te philosophe esse possunt
plures Di, Sint. A.&B. Hi .erunt eiusdem iubstantiae,eius demq. speciei specialissima, an alterius Θ si primum conceda aser. Igitur alteruta erit superfluus: quia quicquid pos ut duo indiuidua eiusdem rationis, aeque poterit alterum sine altum,
si periectum sic Ergo si sit licit unum ut sit princeps, ut sit priama causa, v t sit ultimus finis uniuersi, frustra ponuntur plura equia si in hac natura nostra no est ponenda pluralitas sine neces4itate,ergo neq. in rebus aeternis & primis. Si v d xoris alterum esse alterius natutae; alier certe Vitamperfectus & diminutus, quod uta per se solus sistanete no posimoirus vitia uersi S dependentiam terum humanarum : nec unus si finis optimus,ad quem vn ieris telarant ut . Quod esse solet: o
19쪽
ut ad ultimum sine reseruntur. Dices unus est ad alicrum, sed in infinitum .Atqui unus influeret in al um i sta infinitatest O ui consentiret :n unum tota natura, si non concedatur primus influxus e Tum quolibet dato, qui dependeret eo ipso noesset Deus. Duo igitur erunt independentes Dij. est aureo nis Principum multitudo periculosa, ut inquit Aristoteles ex sententia Homeri, qui peritissimus omni u ab antiquitate habitus est. Multi enim nisi conueniant, & quodammodo fiant unum distrahent,& corrumpent ea,quibus pretsunt, scq. Omnis vi iae cofusio sequetur,&omnium euersio extrema. Quod ergo multi bene pr sint non iis perse couenit,sed per accides, quatenus hi multi quodammodo fiunt v nu. Id vero quod per accidens est, esse nequit primum principium . unus ergo est Deus, qui summa sapientia mundum administrat. Vnus qui
consulit unitati, connexioni,ordini, fini,& bono uniuersi. Se- per enim in ascensu ad paucitatem properamus, ut tandem in unitate conquiescamus. Vt enim illi qui numeris omnia in
tiebantur dicebant monada esse intellectum dryada scientia triada opinionem,tetarten sensus; quod primum semper unust, di quo magis ab unitate discedimus eo ad imperfectius da labamur.Vnde ille altissime philosophabatur . Monas genuit Monade ex binario, ternario & quaternario: quia Deus unus est qui genuit uniuersum quod unum est, & omnia est complexum . ex binario idest ex Angelis, qui primum ab unia rate discedui, ex ternario idest caesis,qui tertio in gradu sui rerum & ex quaternario idest quatuor elementis M tota natura. Quamobrem si persectissimum ponedum est, unu erit.
A iq. his quidem satis sit lumine naturae demostratum nullo modo esse posse plures Deos. Quod si qui subtiliora adhuc desiderent,ut vere possunt a subtilioribus ingenijs expectare, Perpendat rationes, quas Athenis philosophi iactabant in scholis suis, cum diis putationes instituere de principijs resu,
de ortu Sc natura sormarum,de moto,deteia pore, de conue sone caelorum .de ijs quibus perpetuo utimur sensibus, deq.
cancris natura mysterii a.Mihi vero patres ecclesia nostrae no
20쪽
modo in altisiima quam tradunt disciplina, sed in simplicitate sua multo magis philosop horum subtilitatibus placent. Hos
ego sequor ac veneror. Quos&ab alijs legi maxime vellem. Illi enim tum in omnibus controuersiis religionis nostrae copiosi sunt,ium in his cum gentibus disputationibus eloque tia,& eruditione certare videntur. Legatur igitur Irensus libro tertio, capite sexto,qui argumentatur ex eo Deum esse unum,
quia est ens persectissim v. D. Dionysius in fine libri de diuirus nominibus probat ex eo quia omnis multitudo reducitur ad unitatem. Athanasius in oratione contra idola ex eo quod mundus hic est unicus concludit eius opificem ac moderatore unicum esse oportere. Impium certe inquit,pariter & absurduunum opus esse credere ,plures autem operatores. Cyprianus
in prologo de operibus cardinalibus, & tractatu quarto cotra Idola arguit ex regnorum duratione & lapsu, descenditq.longa oratione' ulq. ad apes Ecgreges ut ad unum gubernatore uniuersi deducat. Atq. Origenes ita argumentabatur libro v. contra Celsum penem medio neq. Aethiopes Vrania colunt,n . Arabes Iouem fiet ut si quis Aethiopii necessitate aliqua coactus ad Arabes venerit impictatis coarguatur & vitae perticulum certi ssimum adeat si Vraniam coluerit. Abeat igitur ii
finitas illa Deoru explosa a Lactatio Firmiano in libro primo de falsa religione capite tertio & sequentibus vel ipsoru poetarum,ac veterum Aegyptiorum innumeris testimonijs & ab ipso Augusti no in libris de ciuitate Dei essicacs stimis argumetis consutata. Quamquam & ille prs clare beatas vocat gentes
quarum nascantur in nortis numina. Habemus praeterea plurimos ex ijs ipsis illius saeculi,qui opinionem nostram alijs persuadere conati sui.Inter quos unius Xenophanis Colophonii memoria repetenda videtur. Si plures, arguebat ille, sunt Dii vel sunt pari vel impari potenti si impari quo pacto debili res sint Dij; ipsi viderint.si omnes pares sunt, di alius nolens volete impediat,res ta fieri& no fieri poterit. Quod no potest sine risu intelligi.Multa igitur odia,& pugnet assiduae inter hos Deos intercedenti quoniam stin terna intercedunt cause,