장음표시 사용
21쪽
quae nunquam cellabunt. Neq cnim par parem unquam nisi ortuna profligabit. Alterum igitur horum necesse erat, vel sortunam Dijs etiam dominari, vel perpetuas esse inter Deos dis. discordias,& contentiones quorum neutrum Deo conuenire vllo pacto potest est igitur Deus unus, sempiternus, potentis. simus,optimus, felicissimus. Quom nihil esse potest cum animi perturbatione. sunt ergo fabulae, quae de Dijsa veteribus
narrantur.Sunt somnia. Sunt deliramenta . Vnus enim Deus probatus est vel ipsorum ethnicorum teibmonio. lam vero . equitin ut demonstrem Deum omni corpore ac in nitudine solutum esse di liberii. quod inpioxima disputatione Pro viribus expedire conabor.
I hil est tam altum tamq. sublime, rnod diuit
naturae non omnes gentes etiam ieritin barbarae tribuendum esse iudicarint. Hinc ille veterum dei criptiones, Deum esse cilculum, cuius centum nullibi, circumferentia ubiqre se animal optimum &sempiternum este vim quandam intelligentem,cuius nutu cffecta iiiit omnia,& iuvineantur & consetuentur csse infinitam quadam naturam nutilis limitibus circumicriptam. Quamobrem no est cur gradus spiritus etiam denegetur.Hanc enim notionem ex natura arari puImus hausimus,expressimus,ut ea quae persectissima sunt,&nobili L ma contentanea iudicemus Deo optimo . Illa vero ab eo rei jciamus quae impersectiora esse videantur. Propterea esserenda sun targumenta,quibus lumine naturae demonstr tur Deum edeonan s corporis expertem. Prim aergo ratiocinatio nostra ex independentia primae
cause deuiipta est. Nihil enim est Prius ent simpliciter pria
22쪽
mo; sec omni natura corporea est aliquid naturaliter & l m-pliciter prius , igitur nullum ens corporeuest simpliciter primum. At Deus est ens simpliciter primum, aut si quod est illud erit incorporeum . probatur assumptio bifariam. Primo,
quia Omne ens corporeum & concretum constat ex pati: bus
quae sum naturaliter priores toto salie natura. Quae vel Deus, essent vel non .Si essent Igitur segregata a diuina natura I cuconstituere possent Igi ur Deus Deum componeret. Si mini haberent diuinitatis in se, qui ergo Deum constituerent ' fecit do necelle est ut antegrediatur causa aliqua quae illas partes vicissim copulet. Nam partes diuulsae ac ieiunctae a toto ne l. persectae omnino sunt, neq. se ipsis in unum conuenire posse ut Opus ergo est efficente aliqua ui, quae eas in natura una astria Iai. Quod si esseni in se ipsis omnino expletae omne certe re ugerent copulationem. Nulla enim fit coagmeiatio ex ijsquet omnino absoluta sunt.Necesse est ergo naturam illam diurna ex diminutis & imperfectis partibus coponi. Deinde quaereremus, an illae partes, quae adhiberentur ad Deum consi tuenda essent definite an infinitae.Si dcfinitς quomodo ex ijs confice retur natura infinita: si infinitae ergo coagmentatio aliqua existeret ex infinitis quod natura abhorret.
Secunda ratiocinatio , ens primum & simpliciter nec productum est, nec pendet ab alio quod sit ipsius causa. At omne scorporeu de extens in causam habet sui esse pendetq. non
solum ab una sed pluribus causis, ijsq. se prioribus. Igitur primu ens, Deus optimus corporis est expers. Quod vςro Deus a nulla causa pendeat patet: quia illa causa aqua pederet De ipse esset .causae enim vel sunt extrinsecae vel intrinsecae. Deus non constatur ex extrinsecis causis ut efficiente & finali. Hae enim causae Deus essent. Vnde Deus a Deo pederet.Quo quid
stultius e quid inepte magis diei potest ' Non intrinsecis ut materia & sorma, quia hae vel essent a Deo ipso & sic ab illis
Deus non pederet,neq. ijsilem constitueretur: vel essent a se,s . paries priores Deo Dei naturam subii ent ante ipsum Deum. Ita P Deus prior Deo diceretur. Quod absurdum de duximus
23쪽
duximus alias. At cum causa si effectus gratia, pars esset toto lim persectior. Ergo Deus seipso esset impersectior; cum tamein Deo omnis plenitudo perfectionum concludatur. Sed esto.
hoc corpus. certe diuidi posset in duplicem partem, quarumquecumq. esset substanualiter & totaliter distincta ab alia &stu de loco.Vnde sequerentur Dij infiniti essentiat iter ac totaliter interuallo & stu distincti,quorum quocum q. dato con . cedere necesse esset imperfecti bre,qa unus esset gratia alteri u Ex quo etiam fiet nullii sore gradum entis ita persectum,quin esset altus perfectior,& nullum ita impersectu, quin esset ina- perfectior, non secus ac quantum habet progressum in diuisone in infinitum. Confirmatur ratiocinatio. Vel Deus esset corpus ciusdem, vel diuersae naturae. Non eiusdem ne detur insi-.nitas quaedam ineptissimorum Deorum. Si vero defendas alteram partem: Deum esse corpus diuersae naturae. Quid ita rDabis ergo in Deo partem aliquam nobiliorem altera e Da- , bis partes in Deo alte ins rationis si partem aliquam nobit litate praestantem dederis, cur non Deum voces ἰ Deus igitur erit pals 'sed obsecro illa pars nobilissima erit ne substantia in extensa, aut extensa. Si inextensa arq. indiuidua habeo intentum. Si vero extensa ac diuidua vel componitur partibus eiusdem rationis quod est consulatum, vel diuersae rationis;&se Deus cotineret actu infinitas qui ditates specie distinctas, imo naturas infinitas inter se dissidentes. Quae absurda ut euitentur,concludemus Deum ab omni concretione alienum ae simplicissimum esse.
Tertia ratiocinatio. Nihil quod est in potentia ad aliqua
perfectionem est primum eras; sed omne ens corporeum est in potentia ad aliquam persectionem. Igitur nullum corpo reum eritprimum ens .Assumptio clara est per se. Nam omne corpus est mobile. Igitur potest motum aliquem exercere. Tum omne corpus natum est assici variis acculentibus,& qualitas augeri potest perpetuo.&eius partes, si naturam spectemus uniuersam,nullum est impedimentum,quin multiplicessormas postini sitscipere, cu corpus omne per se sit mutabilς aliquo
24쪽
aliquo accidentium genere: Necessariunt iiaq. est Deum corporea mole denudare, ne illi has imperfectiones assingamus. qui sons est omnium bonorum. V ideo quid dicere posset philosophus. Exclamaret quid impedit primum ens cile compositum e Nulla enim est eiusmodi Imperfectio. At peto cuius naturae ipsius partes essent, quaeue subirent ratione actus quaeue potentiae Verum de hoc argumeto uberius Alcinous instit. suae in doctrina Platonis cap. ix. Ficinus libro primo de Theologia Platonica capite sexto,& Io. Fraticiscus Picus Mirandu lanus in epistola ad Zenobium Accaiolum . Sed diceret alius rationem corporis persectionem includere, non igitur Deo denegandam. Nunquid ergo spiritus persectio est Non igitur Deo deneganda. Obijceret alius esse diuersam rationem cori poris,diuersam rationem quantitatis, distinctamq. ab his humanis. Scilicet aliam sibi rerum naturam effingere potest, ut
lubet: nulla tamen ideo in rebus mutatio exister. Et certe vi-
. deo iactari posse multa plena audaciae; sed stabit diuina illa simplicitas , immota & sempiterna quibuslibet inconcussa. R inexpugnata conatibus . .
At philosophus aliquis,qui sacra volum ἰna religionis nostrae euoluerit arguet nos inconstantiae,qui Deum demonstremus lumine naturae incorporeum,cum saepe corporatus pona-
aut ac describatur a nostris Patribus;.vt probant illa loca, in quibus legimus, oculos Dei in terram prospicientis. aures ad preces intentas: os domini locutum esse.ollacisse odorem suauitatis.& praererea quod brachij,manuum, pedum, atq. digiti Dei mention m fieri in sacra scriptura eruditi obseluauerint.
Quare verendum est , ne etiam nos, ut Satyrus ille e cauernis suis eductus hominem ruri versantem contradictionis acculet.
Placet ludicra haec seriis admiscuisse.Olim maximam Satyrus urbani hominis semiliaritatem sibi conciliarat. Meuiente igitur hyeme homo stigoris impatiens gelidas crebro ad os sini a nu Hylouebat calidum agens anhelitum. Satyrus causam quaesiuit, cui ille frigidas inquit sc manus calfacio. veitim viroq. canathyt operibadcu rus tu sementius fuisset allatu- C , homo
25쪽
homo olla.quam sibi des umpserat,afflabat. Ille riusus eama
percontatur Sie ferue ns tepescit, ac refrigeratur iusculu, inquit Quibus auditis Satyrus ira accensus. Nulla mihi alit cum in posterum sutura est contuetudo. Nulla amicitiae fides, qui mihi uno eodemq. ore calidum & frigidum emas. Nollem igitur rudis aliquis philosophus pugna verborum d terri ius allensionem de diuinae naturae simplicitate temere reis uocaret. Tollenda est ex huius animo omnis contradictio. Quod facile fiet,modo ille audire velit, nec ut petulcum animal diffugiat de veluti agrestis ac barbarus abdat se in antram tenebris obsta hae luce iucundissima veritatis neglecta. Variarum igitur Dei per multiplices visiones figurarum diuessitate alia quaedam iis,quet videntur praeter id quod apparet significari putare debemus. Vt enim v animum corporeusngere vellemus,partes eorpori proportione respondentes in eo intelligeremus; ut caput quidem mentem, opinionem ceruice pectus iram, ventrem cupiditatem, crura & pedes naturam,di sic pallium nominibus pro facultatum signis ut remur; certe multo magis in eo,qui omnia superat, formaria
figuras umq. similitudo sanctis Deoq. dignis interpretationiabus a nobis explicanda est. Quod si uis tres corporis figuras Deo, qui nec tractari,nec figurari potest attribuere: latitudo, quidem diu na dicenda est, immensa Dei ad omnia persectio; longitudo vis quae ad omnia pertinet prosundum vero obscuntas eius quae comprehendi non potest . Sed planius haec ipsa explicemus omissis altis symis. D. Dionysij mysterijr. Quotiescunq. Deo membrum aliquod tribuitur intelligas vim,
quae in eo membro maxime fuerit. Cum igitur audis in diuiana natura capv t,interpretare essentiam diuinam a qua omnia ut a capue oriuntur Cum audis oculos intellige nihil eum latere posse. Omnia enim aperta sunt oculis eius. Cum aures audis.Scito nihil esse quod ille non intelligat. Dequorum omnium mystica significatione extat liber beati Anselmi de me
biis Deo attributis eruditi stimus.
igitur staculuma Dei mistola altissimis sensibus venerari.
26쪽
xerare. Vere enim est spiritus grandis & sortis, subaertens montes,& conterens petras.Vere est Deus absconditus,& lucem habitans inaccessibilem , quam nullus oculus serre potast;vt Elias operuerit vultum suum pallio, quod videret tantii diuinae maiestatis splendorem humanam mentem serre non posse. Decet nos de Deo quicquid magnum est quidq. praeclarum cogitare. Decet,quoniam gradus spiritus est persectio, libenter concedere diuinae naturae; & si quid aliud est quod omnem cogitationem superat. Veneratione contenti simus tanti numinis, cum scriptum sit scrutator maiestatis opprimetur a gloria. Id ipsum monet & hortantur antiqui Patres, qui etiam in hac controuersia non destiterunt ubertate maxima diuinam simplicitatem predicare.Ac Tertullianus quidem libro secundo contra Marcionem capite xiij. dum Deum dixit esse corpus intellexit substantiam quandam solidam,& ind pendentem, ut vere eius excusatio accipienda stab Λugustiano allata. Praeterea Damascenus libro primo de fide orthodoxa cap. x q. ait impium esse Putare Deum esse corporeum de capite xiv. eiusdem libri infinita pene loca explicat scripturae sacrae , in quibus metaphorice tribuuntur Deo humani corporis partes. Et Rabi Mosseus in libro primo dubitat. suarum cap. xlvi. plane eruditissime & susissime, ut etiam Origenes libro primo de principiis cap.primo & libro vi. contra Celsuubi declarat exemplo licet enim dicamus virtutes aurum esse aut lapidem preciosum non propterea eas corporeas dicimus. Si igitur lumine naturae demonstrauimus Deum esse expertem corporis, & nullum contradictionis locum esse iasacris literis, nihil est cur nobis non asientiatur philosophus. Verum quoniam videtur non dissentire ab existentia,unitate.
ec diuina simplicitate,videamus quid dicturus sit de infinitiate,quam in satura disputatione eolumus persuadere.
27쪽
Mnes pene qui de natura philosophati sunt
temporibus illis, quibus non dum diuinus humanis mentibus illuxerat spledor,& principium primum & infinitu posuerunt. NOenim poterant intelligere ut ex eo in umera biles naturae .deducerentur,si ipsum aut limitatum,aut quibusdam veluti extremitatibus conclusum esset ac difinitum. Parmenides igitui mentem quadam solutam ac liberam ab omni concretione,eandem. in
finitam credidit. Quod nos probare statuimus naturae lumine perspectum este ac cognitum. aErit ergo prima ratio eiu inodi. Si Deus habet virtutem finitam vel eam ipse sibi, vel alius defniuit Sed nihil se ipsum producit,quia definitio est modus quidam cosequens narura productam. Ergo neq. definit. Definire enim & determinare prae 'upponit naturam esse ac virtutem. De qua etiam quaer remus an sit finita, vel infinita. Si infinita, nulla controuersia. Si definita eodem reuoluemur, de quaeremus unde fuerit definitio illa &. determinatio. Quis Deum definierit,aut alligarit, cum sit primum ens, primus in possessione & a nullo depe deat. Dices fortasse intrinsece definiri ratione principiorum essentialium Nam ab agente extrinsecoe definiri nequit. Sed nec isto modo Deus definiri potest. Nullus enim aerias definitur nisi vel propter agens,vel recipiens. Vt si sit persecte diapta anum & lumen satis debile, erit impersecta illuminatio ex defectu Mediis: contra vero si lumen sitantentii simum , &diapha uiti ineptum ex subiecto fiet,ut non sequatur persecta illuminatio. Sed Deus optimus est actus a nulla causa agente definitus, neq.aliquo recipiente cli sit inreceptus. Ergo est infinitus. Dicea definitum este ex se in certo gradu periectionis.
28쪽
Video id solum tibi relictum esse asylum. Verum istud etiam
evehetur. Quicquid enim conuenit alicui, se absolute,& in finite conuenit; sed actui,qui non habet ullam causam agente aut recipientem conuenit esse ex se absbluie . Igitur conuenit ei esse modo illiinitato & infinito. .l Secunda ratio est ex causatesseruice hunc in modum. Illud
agens est infinitu virtute & vigore quod actuta simul habet in suavi essectrice. & ex se independenter effectus infinitos. sed prima causa est elusinodi igitur infinita est. Propositio probatur. Vt enim continere pi ures effectus eoncludit causam Persectiorem, ita continere infinitos concludit causam infinita m .Probatur iam assumptio:continet enim prima causa infinitos effectus producibiles virtute, ut si fieri posset simul
produceret. Quod non arguit nisi naturae infinitatem. Non enim diuina virtus perficitur effectuum multitudine, neq. de ficit in cursu productorum. Tertia ratio erit ex humano appetitu deducta. Numquam enim quiescit humanus animus nisi in summo bono , & omnibus uulneris ac partibus abὶlutissimo. Nec vero frustra est humanus appetitus Igitur concedendum est bonum infinituquod non est nisi Deus. Legimus autem apud Aristotelem primo politicorum capite sexto. Diuitias ab avaro appeti in infi nitum. Iam vero quocumq dato mens humana semper maius aut apprehendere ut appetere pinest.Obij cies hunc appetitum non esse rationi conforme. At quomodo natura humana uniuersa Llli potest in appetitione luWami ni,at .vltimi finisλ sed relictahumana appetitione φeto de Deo . Quiescit ne ille in sui cognitione finita an infinita λ Non finita e quia posset simile in intellἰgentia persectinima producere. Quod ab urdum est;imo posset quelibet beata mens maius quiddadesiderate quam esset Deus fi finitus sit. Et certe hic rerum ac naturaru ordo postulat i diuinae merites de intelligentia M. cognitione vincant ea quae sensum de rationem habent. & iapulcherrimu est expetat,u, Deo propinquiores N abud ur eo participet; plura ac maiora ab eo munera acceperint
30쪽
Igitur abscessus ille non erar infinitus ut inter lucem & ten liras non est infinita intercapedo, nec inter verum re fallantus ed simulate potius loqui videris quicumq. sic respondes quam ex animo. Non id est in ossicina illa tua subtilitatum plenissima penitus elaboratum . Etenim non solum distantia idcirco eii infinita,quia media si aliqua intercapedo Irmne
se, quae infinite arceat ambas extremitates; sed etiam quia, aut viraq.extremitas in suo genere est infinita, aut saltem allela. Vtraq. ut Deus & nihil. Ille enim innumeras coercet rerum persectiones; hoc autem infinitas negationes perfectionum est complexum. Cum igitur duae sint exremitates, quarum altera est definita nimirum res, infinita altera, nempe nihil. Ex infinita extremitate colligenda erat distantia, non ex des nilaxum autem nihil quacumq. te determinata infinite minus sit, interuallum ab eo sumendum erat, non , re procre ta. Quae vero inducebas de luce di tenebris, de vero & falso captiosa sunt,& commentitia. Non enim inter has tenebras, quae nuc ex opacitate oriuntur,& luce immensu interest intem
uallum, quoniam adest aer, qui aptus est ad lumen suscipie dum; sed inter illas quae ante mundi generationem a nobia excogitantur. Has nullus eaelestis sol nisi summus Deus illuminare poterat Eadem quom comparationem efficere de is bas inter verum & falsum nullo existete mundo. Agnouisses profecto ad eam commutationem faciendam definitam vim non ruisse satis. At postquam mundus essectus est, extiterutq. res, facilis est illa commutatimquoniam intercapedo est determinata. Ex his essicitur creationem grauissimu validissim ubargumentum esse ad testandam Dei infinitatem: ut etia egregie id ipsum persequutua scribebat Bibario libro tertio comtra Trapezuntium capite secundo. Huc alii reuocet vias illas D. Dionysii ex eminetia,ex negation ex Piectione, ex causis tu essectrici tu finali deducta
quaru Irus etia aliquas utcumq. attigimus.Huc reuocent cO