장음표시 사용
181쪽
starent docentibus & baptizantibus in nomi quid ego qui alios parere sacio, ipse non pone patris & filii& Spiritus sancti. riam : si ego qui aliis generationem tribuo, De signiscato eiusdem nominis patris & sterilis ero. Quod licet de adoptiuis dictum filii&si,iritus sancti. Cap.HI. videatur filiis, principium laudis ab illius ha significatum vero siue mysteriu hu- bet genitura filii, qui solus naturalis est, cuius tanti nominis intelligendii, munia ius participatione alii fiui adoptiui filia: quia dandus est, quo solo Deus videri po- solum illum pater,qui h c loquitur, genuit:
test, cordis oculus: sicut clim solem istum ac alios autem creauit,nec de sua substantia ge-picere volumus, oculu corporeum , puluere nuit, sed per gratiam suam regenerauit. si sorte incidit, mundare necesse habemus. Cur tres persona. confitentes, tres tameNam nomen quidem patris & filii,& spiritus deos dicere prohibetur. Caput V. sancti, carnales quoque qui sunt in Ecclesia, Ccirco aut e tres personas costentes, tres multet quoq; hqreses,non solu carnis pulue- l deos nihilominus dicere prohibimur, re cicutientes,sed&impietatis tenebris pal- a quia nec ipsa, quae pridicta est relatio,
pantes,nomen hoc memoriter tenent &c6- Deo per accidens euenit, nec aliud quodlistentum quia videlicet Euangelica autorita- bet accidens diuini substantis se interserit. te, quae voce domini tradita est,utcunq; tene N4enim in his tribus peisonis vlla est diueratur. At vero significatum nominis,ab his tan stas, aut quantitatis,aut qualitatis,aut tepotum, qui cordis Oculos emundauerunt, vi- ris, aut loci ut faciendi,aut patiendi, aut sidetur nunc per speculum in aenigmate, tune tus,aut habendi. 'x Atitatis, ed quod sub- autem tacie ad faciem videbitur,cum venerit stantialiter tam pater,quam filius, & spiritus
quod persectu est. Qui ergb elusinodi sunt, sanctus sque sit immensus: Qualitatis, eo intelligunt per haec pia naturae vocabula pa- qubd item substantialiter sque sit sanctus, tris & filii & spiritus sancti,vera & unica sum iustus,& bonus: temporis, eo quod sque sine mae diuinii itis gloria,videlicet quia Se nunc, initio sit:loci,quod squὸ incircunscriptus && antequa quicquam saceret, unus idemq;, in omni loco sit:faciendi, eo quod operatio& solus erat Deus,sed non desertus neq; - trinitatis tque impermutabilis sit:patiedi,eblitarius: solus inquam, sed in substatia,solus quod sque nulli subiacet passion: : situs, eo& unus,sed non in persona. quod qquὸ nulla teneatur positione locali, Quod his relativis nominibus magis quis iacendi aut sedendi. Eius vero generis,quddsubstantialibus natura Dei signi- dicitur habere,eb quod nuquam de Deo nisi
ficetur. Caput IIII. figurate prsdicetur calceatus,armatus, coro-πPsum diuinae naturae arcanum his relati- natus, & his similia. Vnde ergo numerusi uis magis quὶm quibuslibet subtantia- deorum in trinitate potestastrui , ubi deest
Imus exprimitur nominibus. Substantialia accidentium multitudo, ius sola in his, quς nanq; dicimus nomina, quae tribus squὸ per sub eadem specie si int, indiuiduis numerum sonis sunt communiaequalia sunt, Deus om- saciti Nam verbi gratia, chm sit homo specianipotens,increatus,immesius, sternus, & his lis unus, & omnes homines specie sint unus similia.Hqcaute relativa sunt,quia videlicet, ut ipsi quoq; gctiles perhibent philosophi pater alicuius pater est, & filius alicuius filius scrutare, iuscunq; in indiuiduis numerum est & Spiritus sanctus alicuius spiritus est. faciunt,& nihil omnino inuenies praeter sb 'Sciendu vero,quia relatio nosque in omni tam multitudinem accidentium. Sedit c ut bus couertitur.Napater quide ad filiu resem dictum est a diuinitate penitus aliena sunt. tur& conuertitur,quia pater si ij pater est,& Quapropter nec est,cur vel undὰ dicatur plufilius patris filius est: spiritus autem sanctus ralitas deorum.
patris quidem & filii spiritus est,sed non c6- d diuina substantia propter sui sim-
uertitur. Non enim pater sancti spiritus pa- plicitatem nullis accidentibus subter est,neq; filius sancti spiritus filius est.Sed iacet. Caput VI. idem spiritus sanctus dicitur, & est donum, Ausa manifesta est,cur substantia cre quo nomine relatio rectὶ reciprocrari po- 'trix accidentia non sulcipiat, si primo test. Donu quippὸ datoris donum est, & d attendas, cur eisdem creata substantiator doni,dator est. ' His inqua,relativis no- subiaceat. Videlicet accidetibus iccirco su minibus magis quὶm substantialibus com- iacet,quia quaecunq; illa sit,ex materia simul mendatur nobis, quid amemus, laudemus, & ex forma consistit, verbi gratia: velut arti- glorificemus.Quid enim creaturae beneuola sex cum sabrili arte statuam figurat, materiatia creatori suo maeis cupiat, qu m illud,um eius est tris species, forma vero, qutuis indudE potissimum ipse gloriatur dicens: nun-'per artem essgies, scilicet imago impera-
182쪽
DE DIVINIs OFFICIIS, LIB. x iss
ioris aut si maluerit simulacrum Iouis. Ita u, ante in sua si abstantia persectus est,qurim pa- statua nominamus,non est id quod est, quia ter sit,aut filium generet raseunda est tota non unu aut simplu aliquid est.Sic nec ipsum haec nostrae mutabilitatis nebula, & pur toxs, antequam in illo aliquid fguretur, sim- cordis oculo sicut initio iam diesum est vi-plum quid est,ut potὸ cuius materia terra est, dendum eIi saltem per speculuin aenigmate, multum ipsa differens, uae videtur aeris spe- quia loge aliter de cleo natus est Deus, quam e. Ipsam quoq; si consideres terram, no est de homine homo per carnis fluxum tempo id quod est, utpote quae a forma nomen hoc raliter & localiter nascitur.Ad quod nonihil habet: Dicitur enim terra,eo quod sit grauis adiuuat. i nunc interim patrem I filiu S spi& sicca.Suum aut esse sumit ex hyle,quam di ritum sanctum, aliis S substantialibus voca-cunt materia creata in ME. Similiter homo bulis exprimamus. no est simpliciter hoc vel hoc, videlicet quia Dicimus itaq; sanctam trinitatem esse,vita, csistat ex partibus,qui stant anima & corpus, sapientiam atq; amorem. Na deum patre vi quas solubili vinculo nexas, proculdubio tam dicimus, immortaliter in se viventem: mors ditaciat. Sic& caetera quae q: sunt,ex filiu Dei patris capientia eius dicimus inest materia simul & forma, ut dictum est, consi. biliter de corde eius genitam, consubstanti stunt, ideoq; accidentium multitudini subia Iem&costernam: spiritum sanctum dicimuscet,& mutabilia sunt. At vero Dei substitia amorem patris &filii, nihilominus consub- simplex est non sermata, sed solumodo sor- stantialem & co ternum. Hsc autem substanma,sorma inquam, caren ateria.Unde ne- tiae nomina sunt. Pater nanq; si ibilatialiter scio, quod sancti spiritas organu cecinit prae vita est, non vivificatu aliquid, ut homo sue missu c5firmatu est cor virginis,in quo di- animal quod vivificatu corpus est: non ut aniuina mysteria angelo narrante concepit, sis ina,quae cum sit vivens,no est ipsa vita, via id tim subiiciens : Te forma prae filiis hominu multis perturbationibus est obnoxia,& vitae castis su cepit visceribus. Hoc verὰ cathollia superioris indiga: sed ipsa viis substatia,subcus ecclesiae praecentor praedixit: Formam G statia subtilis, lucida,mobilis,acut nullis,ut nim, id est Deum, beata virgo castis visceri- supradictum est,accidentibus subiecti, nul bus suscepit,&hominem eadem forma spe- lius indigen ,omni vitae rationali capabilis,ciosum prae filiis hominum nobis protulit. nullius ipsa capax. 'Nam id quod alterius ca Hoc unu est quod formatum no est VndE pax est,crassius utique densus atq; corpulenergo accidentibus subiaceati Nam quod cae- tius est eo,cuius capax es ut vasculum idcir-tera sunt mutabilia, de sua,ut dictum est,tra- co aquae capax est,quia materia eius terra est,hunt materia. Hoc unum sine materia est, & quae persecto densor atq; copulentior aquae
ideo verE est,nulloq; nixum est, quod est,pret elemento est. Sed hγ vita,de qua loquimur, cunctis solidum,super omnia pulchrum. No adeo cunctis subtilior atq; purior est, vir potest quicqua inelse, praeter id quod ipsum bus omnib' ex materia formaq; csistantibus, est,necem potest accidentibus esse bieetu. scutiam superius dictu est, sorma ipsa siue Cumq; sit substantia,non est susceptibile co- materia fit, atq; ideo simplex,& id quod est,trarium, licet hoc non capiat sapientia mun- absq; omni mutabilitat epermanens, se adi, quam hic idem Deus stultam secit. bona,lume non illuminatu, sed tame illumi-Qsiod relatio nominu patris &slii & spiritus nans, lumen inquam, verum,sonsq; & origo sancti, nullatenus in Deo accidens sit, licet relatio unum de accidentibus sit. Cap.VII. sempiterni luminis. Nullius ergo lisc vita capax est,sed tamen capabilis, cuius ad comparatione & caetera densa atq; corpulenta spirGitur tres per nas,ut supradictum est,co ritusi vastula sunt,sed ab hac vita in se uiuetet stentes, tamen tres dicere deos iure prolii deo,capaci rationabilitate formata, eius capabemur,&quae q; substantiae nomina sunt, cia sunt, unde& beatu sanctem vivunt.
numero plurali praedicare non debemus.S Filius vero ite substatialiter sapietia est, id lummodo personas triplicamus, quonia ad est,no tantumodo sapiens quod dici potest, hoc manifesta relati sie, id est,relativis nomi- & de aliquo qui accidetali dono sapietis pamnibus,patris & filii & iritus sancti ,rite com ticipat sed ipsa sapietiae substatia. Nec idei pellimur. Sed hic ipsa relatio, licet in multi eo dialecticoru vocibus utimur, quod eorutudine accidentiu secundu homine rectὰ co- vanitati sanctam trinitatem subicienda nul- putetur: sciendum tamen, quia deo nullato latenus arbitremur, sed ut significanda notis nus accidisse concedimus.Non enim ex tem- significationibus melius & copendiosius exispore accidit Deo,ut pater esset,aut filium ge- primamus. Nam illis concedimus quidem,inneraret,quemadmodum homini, qui longe duo scilicet,in substantiam 3: aecides,omnia diutia
183쪽
H; RVPERTI ABBATIS TUITIENS IA
. diuidetibus,sed id quod est ultra omnia, extra omnia,& praeter omnia,videlicet hanc sapientiam, imo totam beatam trinitatem, eorum descriptionibus nequaquam submittimus. Etenim substantia haec nullatenus c6trariorum susceptibilis est,tieet Deus, more nostrae locutionis,nunc irasci,nunc verb c6sas .mt. placari dicatur. Et haec dei sapietia,accides quidem est homini,quonia potest adesse vel abesse praeter subie I corruptionem, id est, praeter humanae substantiae diminutionem vel absumptionem. Sed in seipse verὸ substatia est mobilibus omnibus mobilior, ubiq; attingens, omnia operans, cum disponens, speciosa, suauis ,lucida, generosa, locuples, omnium artifex. Hanc sapientia Dei esse silium,naturaliter ex illo genitu didicimus, credimus,& constemur. ' Naturaliter inquam, non ima inarie vel per similitudinem,quomodo filios beati hominis interdum accipimus opera eius: sed quam naturaliter gignit
homo nominem,tam naturaliter setium accipimus ex Deo deum, ex lumine lumen,genitum, inquam, non factum,natum,non ado. Potum,co qualem,costernum,consubstantialem. Iccirco non consequitur, ut cum homini datur haec eadem sapientia filius cordis eius dicatur, nisi figurate, quomodo domi nus, quicunq; fecerit voluntatem patris mei, qui in coctis est, ipse meus i frater & ror &mater est. Non inquam, haec sapientia filius eius est,cui datur, sed eius de quo verὸ nata estis quo daturi quoniam & radius, quo nostri oculi irradiantur,no noster, sed solis est radius. Illius est filius haec sapientia, qui illa
non aliunde accepit, cuius de corde nata est, ut spledor ex sole,ut riuus ex sente, ut vapor ex igne.
Spiritus sanetiis nihilominus substantialiter amor est,id est,non tantummodo amas, quod dici potest&de aliquo,qui accidentali dono eiusdem Spiritus participans, secundum quantitatem participationis amare incipit: sed ipsa diuini amoris substantia est. Nec ideo caliginem noster sensus vllam patiatur, qud minus hunc amorem substatim veram atq; persectam arbitremur, quoniam humanae substantiae diuinus hic amor adesse vel abesse potest, praeter aliqua eiusdem suta stantis nostrae absumptionem, quoniam hieamor,homini quidem accidens, id est, accidentale donu est. Sed in seipso vera substatia est,uiuida natura est,uerus Deus. Qui icci
eo propriὸ sipiritus sanctus dicitur,cii &pater spiritus,&filiti, spiritus sit,& pater sanct & fili sanctus sit.Quia sicut spiritus aereus,verbi gratia, meridianus auster, hic em Spiritu satietium signiscat, quia calidus est sicut inqua, meridianus auster a plaga sua in oppositu septentrionem tran scurrit,& oportunos arentibus terris imbres aduehit, sic iste spiritus sanctus, operatione sua, quae ipsus propria
est, a creatore procedens,in creaturam rati
natem,supradictam eius sapientiam inopi noturae, prout vult Deus ipse ac dominus,insundit. Vndὸ & spiritus capietis dicitur, etiam extra dispositionem vel ordinem, quo sepia eius gratiae numerantur, spiritus inquam , sapientiae, sanctus, unicus, multiplex, subtilis,disertus, mobilis, coinquinatus, certus, sit auis,amans bonu, acutus,humanus,benignus,stabilis,securus,omnem habens virtute, omnia prosipiciens.
3His igitur substantialibus nominibus, ut
radictum est, qui sunt vita, sapientia, mor vel charitas:his inquam, aὸ intellectum iuvamur,ut relatinne, que in nominibus p tris & filii & spirituasncti consistit, nullatenus ex tempore,coepisse vel suspicemur. 'catam pater,ut ditium est,uita sit,& filius sapia entiatquisquis ex tempore coepisse contedit nomen patris, aut generationem si ij, cons quitur, ut Deum aliquando sine sapientia: Deum inquam,insipientem quod dictu quoque nefas est fuisse concedat.Sed hoc abhorret fides, anathematizat pictas, omnis det statur creatura. Itaque non ex tempore, sed ante omnia secula Deus Pater est, quia filius, id est, sapientia eius sine initio cum illo est. Vnde ipsa eadem sapientia dicit: Ante- Pmuri. quam Deus quicquam faceret, aderam,cum eo cuncta componens, ludens cum eo omni tempore,ludens in orse terrarum.Et delicit
mes esse cum filiis hominum.Cui par vel idE est illud :In principio erat verbum, & verbuerat apud Deum,& deus erat verbum, &cit. lia .
Rursus esim spiritus sanct amor sit, quisquis patrem & filium prius suisse c6tendit, quam spritum sanetum, consequitur fuisse,quado neq; filius patrem, neq; pater amabat filium. od vel suspiciari dementissimum est at simplum. Nobis vero sit peruacaneum est,t stimoniis astruere,quod pater diligat filium, imo quod scut ipse ait dilexerit eum ante mundi constitutionem,quia satis probabile, imo necessarium est, quod talis pater talem semper dilexerit filium. Quod ait Sapientia, Ludens eram coram eo
scilicet Deo in principio,ide esse quod de verbo dictu est. 1od factu e in ipso vita erat.Cap.VIII. tamen ne capitulum pilibatum sub obstiiro reliquis te videamur, qud aliuarbitrari possumus ludum,in eo quod
184쪽
ait sapientia: Ludens eram coram eo omni tempore,ludes in orbe terrarum: nisi huius, de qua loquimur dilectionis gaudiui Ludus enim erat amabilis deo patri,videre in sapientia sua, quae facturus erat,primo beatam coeli curiam,pulchrami rempublicam decus erat denis angelorum ordinibus distinguendam:
dein M visibila mcidi hui architectura, sphaericam coeli camera, solemq; & luna, luctaa sydera,aquas superiores,aquas inferiores, omnes abyssos,niues atq; grridines, montes &colles, cuctamq; terrae area, mare &omnia, quae in eis sunt, quicqd sursum volat,qui quid deorsum repit aut ambulat, bet stias Seu niuersa pecora, reges terrae,& Omnes populos. Na de his omnibus ait Euagelista: 'dfactum est, in ipsis vita erat. Quid vero est, s. quod addidit,Et deliciae meae esse cum stlis hominum' Quid,inquam, nisi quod iam tuein eadem lapientia prouisian de hoc erat, ut in humana requiesceret natura, & caput hominum effecti s uictorum Ze sapientium sibimet consociaret in suis deliciis agmina' Hee inquam videre antequ1m fieret, ludus erat deo de sapientiae eius,ludus festiuus, ludus iucundus acidus deliciosius. At vero de huiusmodi gaudere haec omnia spectarem hilaritate, in cordis amplitudine,amor est capietit, amor studiosus, amor sanctus: que supra fanctum esse sipiritum diximus. Igitur qubdsapientia,que filius est,de sua dicit antiquitate aeterna, simul Sc de hoc amore,qui spiritus sanctus est, necessario conceditur: videlicet, quia dominus possedit eum initio viarum
suarum, anteqliam quicquam faceret a principio , ab aeterno ex antiquis, antequam temra fieret,&c.
Quod si des catholica neq; ut Arrius subitantiam separet,neq: ut Sabelli iis trinitatis personas confundat. Caput IX. laneq; ut Arrius ita bstatiam separamus,l neq: ut Sabellius) personas in trinitate colundimus, utriusq; erroris voraginem decli
nantes cum execratione, de via regia currentes, vela pandimus insignia consessionis catholicae. iter enim eorum, filium patre minorem, de creaturam, atq; conuertibilem esse contendens, impiὸ atque sceleratissim creatori hoc auferre molitus est, quod ille creaturis a se factis omnibus, quae vivunt tantu,qusm vivunt, simul de senti ut, benienε largiri dignatus est. Sie enim singula distinxit,
ut in specie sua generarent,& non degenerarent : Germinet, inquiens, terra herbam virentem ,3e facientem semen iuxta genus suu,
semen secundum speciem suam. Ite: Creavis Deus cete grandia,& Omnem animam viventem atq; motabile, luam produxerunt aquae in species siuas,3c omne volatile secundu genus suum.Ac deinceps: Producat terra anima viventem in genere suo, dcc. Tandem de homine sic plasmauit, ut generaret sicut scriptuesu ad imaginem de similitudinem sua. 4 Sic
saluus ille, ut non videat quantam creatori irroget c6tumeliam,quantamq; naturae eius
criminetur sterilitatem atq; inopiam, ut creaturis ab eo factis, in genere suo siemen affer&tibus,nullum ipse creator generis sui semen habeat eodem utiq; bono, quod aliis contulit, ipse careat, sterilis, diser atm solita iust Nonne ergo merito contra huiusmodi d rogatores quaeritur ipse in Propheta, dicens: Nunquid ego,qui alios parere facio,ipse non pariam de qui aliis generatione tribuo, ipse Ssterilis ero Vnde enim exemplar accepit, ut Recuditatem suis daret creaturis, si in seipsis sterilitate aridus existit, si creans tam multa, nihil de se ipsb generare valuit ' Vt quid tantoperὰ tota nocte vitae praesentis adqlescen tutarum ostia circuit, sibiq; poscit aperiri, si non insito sibi naturaliter calet amore,si non genuino viret seminet Instat enim de intrin ''r
secus, ut suae naturς communionem eum qu εspiritum sanctum dicimus, vehementem spirat amorem, suum i verbum, iam filiit,iamq; a principio de ab iterno natu de adhuc tame ut verὰ semen sibimet inlitum in multas coniuges,id est,in multas animas spargens, deo rum quotidi E multiplicat getem,quibus ait Propheta: ago dixi dii estis 5: filii excelsi om se Mnes. Itεq; euangelista de illo unico filio Dei, detq; verbo loquens: Quotquot aut receperunteu, inquit,dedit eis potestat E filio, dei
fieri. At ille, de quo supra dictu est, Arrius iinfelix,&quicunq; similis eius animalis homo non percipiens ea quae Dei sunt,d: ea sola sapies,quae carnis sint,audies deo situ natu, toto sensu inhaeret carnis imaginibus, consequens esse contendens, qudd ut filius gen raretur vel nasceretur, substantia patris defluxerit, de filius localiter ab eadem patris sub stantia traductus sit, de hanc passis ilitatis columniam,quasi consequenter aduersum nos redarguit. Iteq; de filio subiicit: Si natus est, erat profecto quando non erat. Et quasi nocessario de temporalitate cocludens coaeternitatem patris filio.quantum in se est, ius e re contendit. Sed de coaeternitate vel co substantialitate iam superius dictum est. oe argumento vero defluxionis vel diminutionis paternae si1bstantiae, quam in generatione filii contendit,cosequenter intelligi oportere Ρ dicen
185쪽
dicendsi est, math illos, nimium, carnali sensius ibimet illusisse. No enim a carne,quae in propagando passibiliter defluit,argumetum ducere debuerant in ratione diuinae generationis. Rebus quippe dissimilibus eadem non conueniunt. ina id aute tam dissimile, quam carni spiritus,& no quilibet spiritus, sed omnium spirituum creator spiritus: sicus enim spiritus est,& eum qui adorat,in spiritu&veritate oportet adorare. Nobis ergo filium dei naturaliter ex patre natum costcntibus, obiicere non debuerant, quod cosessionem nostram diuinae substantiae passibilitas, quae in generatione carnis non abest, id est,fluxus vesdinis nutio, consequeretur. Na est quidε aliqua similitudo 2 carne si impia ad deu qui spiritus est,sacrisq; inserta scripturis, ut in calicis mysticism prophetaru libris, sub nominilis sposi& sposae, aut viri & uxoris,sed Omnino figurate hoc. i. vi in eo quod litera sb-nat,loge aliud intelligas, scilicet inviro deu, in semine dei filisi,id est, ei verbu, in amorespilitumsanct in uxore creatura rationale id est, humana anima, vel angelica subflatia. Sed est verior illa similitudo,quae ab interi re homine sumpta fuis hostem telis reuerberat. Nam si ab homine similitudo in deu conquiritur inde sumatur ubi eius, si ilicet dei imago splendere probatur. Non autem cor hominis formatu est ad imaginem dei, quod arbitrati sunt hi, qui dicuntur Humani sominii, pro eo quod deum humanam formam su icantes immane simulachrum in templo cordis sui collocati erunt.Nam cum scriptum Εἴ σέ. est: Coelum mihi sedes est,& terra scabellum
pedum meorum,consequebatur opinionem eorum, ut deus in coelo tam vastus tederet,ut terram pedibus tangeret. Ab interiore erso homine econtrario argumentari licet, quod
generatio filii dei nullam paternae substantiae diminutionem siuxumve nos compellat
similitudine valeat intelligi, fili si absq;1 luxu vel diminutione paternae substantie potuisse nasci. Cap.X.
Consilium itaq; vel arte in hominis anima sitam, operaeprectum est aduertere, qualiter ab anima absque diminutione eius in auditore quei piam vel in actum transeat. Si cunctis qui adesse vel audire possunt, tuum cosiliu proseras, tuamue scientiam dictor sedulus in multorum aures, dicedo,d
cendo traffundas. & quos Vacuos acceperas,
distentium animos impleas, num idcirco sensus tuus defluxit,imminure est,& sui aliquid detrimentum passus est i Itemque si artifex es,& egregium aliquod opus meditaris,m dicumque structurae prius in mente praepingis,& postmodum in re mirandum atq; lai dandum in actu componis, nunquid ingenii tui vena protinus aruit, nec idem retinet quod edidit Quanto ergo magis sapientia dei,quaciest deus, dei filius est, omnium M sario triti se omnia prospiciens, quae attingit 1sne usq; ad finem, non sic nata est ut est lueret,n5 sic genita est,ut paternam substantiam diminuereti Nec tunc, quando primum ad componendam mundi labrica emicuit, & omnia visibilia vel inuisibilia codidici nec tunc,quado in utero virginis carnem assumens, humanae naturae tota inscripta est, nihil minus in corde suo pater habuit, nec ideo verbum in eius natura deletu aut detritum est, quia i tum illud in nostrae naturae pellem transscripsit. Hic ergo,Arrius scilicet,& quicunq; trinitatem confiibstantialem non confitentur, anathema sint, ii vivit, sancta synodus Nicrina. His autem,qui cari substatialem trinitatε praedicant regna coelorum sint praeparata. Quod haeresis Sabelliana personas consu dens , consequenter dicta sit Patripassi na.Caput XI.
AI ter verb,videlicet Sabellius, diueris
quidem, sed non minus detestabili e rore personas trinitatis cosundes, unam esse
personam asserit, id est, ipsiim sibi esse situ,
qui pater est, ipsumq; spiritu, ita caecus mete, ut haec tam praeclara, tam aperta testimonia non attendat domini dicentis: Ite, baptizate Hrit iam omnes getes in nomine patris & filii & spiri iussania. Itemq; eo baptizato in Iordane,vocem de coelo dicentem: Hic est si ius meus dilectus, in quo mihi benὶ coplacuit sanctumque spiritum in columbae specie super eum descendentem. Hanc haeresim consequenter Patri passianam dicimus. Nam si ide ipse filius,qui pater est, cum filius incarnatus &passus sit, proculdubio pater ipse incarnatus N passus est. Unde recte ut dictum est Patri passianam hac haeresim nominamus. Sed nos
nunc errorem execran tes,verbum quod erat
in principio apud deum,uerbu inqu.am De um,no ipsum, apud quem erat hoc verbum, credimus de confitemur carnem factum,videlicet alium eum qui genuit,alium consteies eu es le qui genitus est. Altu, inquam, in per- na, non aliud in substantia.Vnde ait ipse situs: Ego & pater unum imus. Vnu utim se-'cundum substantiam, sumus secundu pluralitatε persona ,eu dixisse non dubitamus. od in creatura rationali benὰ constituta. sincta trinitas per suorum distinctionem operum agnosti valeat.
186쪽
DE DIVINIS OFFICIIS LIB. XII. 166
IN creatura quoq; rationali benE &perse- phantastico errore confinxisti. Nam desilio Oto decore costituta, tanquὶm in speculo. malὸ sentientes,Niceni fides concilii gentili- perlucido paret quodammodo, quia non in una sola, sicut praediis Sabellius errat,sed in tribus personis adoranda subsistit diuinitas. Ecce enim sicut superius dictum est) patre& filium & spiritum sanctu, quae relativa nomina sunt,aliis & substatialibus nominibus dici,vel esse,vita, sapientia, atq; amore: sic in homine, vel angelo sancto hic tria comput mus, spiritu vel anima, rasonalitate,atq; dilectione. Haec tria sent. Μanifestum: est, spiritum vel animam non ipsam esse,quae est rationalitas, alioqui nulla esset ratisie cares anima. Sed est bruta pecoris anima,quae sicut ratione caret,sic& aeternitate: I: sicut solis sungitur carnis sensibus, sic &cu carne moritur. Item rationalitas non est ipsa,quae dilessio, lica recipit filios,ialioquin nullii rationale esset absq; dilectio- um & omnes,quium similes esse conuincit. Itam iure catholica fides, ut supradictu est, sicut in Arrio substantiae separationem,sic in Sabellio personarum anathematirat confusionem vel peremptionem. Quomodo numerus trium personarum nihil indὰ auctus sit, quod homo factus est
filius Dei: nec idcirco quaternitas,
sed dicatur & sit nihilominus trinitas. Ca.XIII. one.Sed est omnis homo,vel omnis angelus rationalis quidem, non aut 'omnis homo, vel
omnis angelus habet in se dei dilectione.Vn ta n uis autem si ius incarnatus sit,idemq; Deus & homo sit, no crescit ex
eo personaru plurilitas,ut quae ante incarnatione eius erat trinitas, post dicatur aut sit quaternitas.No enim duos ecclesia cath imo anathematizat Nestoriunum ante secula,altu prostentur post carnis assumptionem. Nam duo qui aem,id est,duas substantias, tuo in quam neutro genere,no masculino duos,id in arguitur per Eet echielem diabolus,qui il- est, duas in Christo praedicamus persinnas. Etiam in semetipsi, spreuit primus: Aurum, in- sicut homo sedens in equo,no duo sunt, sed quit, Opus decoris tui,& mramina tua in die, unus equus, sic deus in homine no duo Chriqua coditus es, pr parata sunt. Et post pauca: sti, sed unus est Chis. Quomodo enim dedi-
Repleta sunt, ait,interiora tua iniquitate. Ra uersarum speciem indiuiduis duos aut tres tionalitatem cum qua conditus est, foramina praedicabis cum vnu substantiae nomen sub-
eius appellati quia sicut lapis preciosus auro licere non possiis. Verbi gratia: Hic homo,at ligat, ita spiritu sancto, qui utiq; dilectio est, que hic equus diuersarum specierum, id est, ligari & in unitate coelestis ordinis cum poL hominis & equi indiuidua sunt. Si ergo de set astringi, recusauit. Sic & homo tumidus, hoc equo, ac de hoc homine loques, duos di- quicunq; superbiam eius imitatur. Non em xeris, incouenieter hoc mobile praedicabis,go ut iam diistum est dilectio ipsa quae ratio in substantiale fixum non sit,quod subiicerenalitas, nec ratisialitas ipsa quae anima vel spi possis: iuia neq; homines neq; equos de uno ritus est, sed tria simul unum opus persectit, homine,& uno equo dicere ratio permittit.& creatori simile, ostendunt. In hoc igitur ta Non minus in conuenienter de Christo prae quam in speculo ut sit pra dictum est c6tem- dicabis duos. Nam quomodo constat, hic e
plarc creatorem Deum, non unius tantii, sed ques ex hoc homine,& ex hoc eqtio: sicut &trium perstanarum esse. Qisrum quamlibet Clita constat ex hoc indiuiduo dei, quod est quis deneget, deum n6 habet, sicut rationali verbum patris,& ex hoc indiuiduo hominis, creaturae quodlibet ex supradictis tribus do quod ex virgine Maria nascendo initiu sum- trahas,nullius dignitatis os remanet. Amisia psit. Dubium autem non est, quod deus,&nanq; dilecti Oe,qui angelus lucis creatus sue nomo diuersae sint species, omnino subi an-rat, diabolus princeps tenebrarum factus. Et tialibus dii serentiis longὸ ad inuicem distanhomo similiter absque dilectione malus, S tes abusque generalissimi generis quod usteiusdem diaboli filius est. Quod si rationali- substantia diuisione prima. Nam sub corpo , litas dost, brutu est omne quod vivit & sen- reo longe infra continetur homo, deus autεiit. Si anima vel spiritus non sit, multo magis vetus sub incorporeo. Si ergo de Christo i nec rationalitas nec dilectio in ulla creatura quens dixeris duos, in conuenienter praedica est. Sic inquam quamlibet trium per na. bis: quia non est fixum substantiale, quod corum deneges, leum non habes: quia si spiri- gruε subiicere possis. Nee s Christos subietum sanctum abneges,patrem& filium con- ceris recte dixisti: quia Christus nec substansitens, cum idem spiritus amor sit, deum sine tiale nomen est sed est nomen os scii: nec ma amore,id est,hostem vel inimicum tibi con- gis de deo & homine duos rem potes prae- . - stituisti. si stium deneges,clim filius Dei sa- cilcare christos, quTm duos equites de ho-pientia sit, deum tibi brutum de insipientem mine&equo. Sed&minus conuenienter
187쪽
de Deo & homine duos dicis christos, quis & spiritum sancta:& illa caro, qui de vir ne
de homine & equo equites duos: quia deus sumpta,mortua ac sepulta est, & resurrexit,si homini unitus,nunquam separabitur:homo lii caro est: & illa columba, quae super domi aute equo sedens quoties descedit,toties sm num descendit,& ille ignis qui super Ap paratur. Nec incongiath similitudo haec pro stolos eius apparuit,non quidem substantibargumento sumpta est: quoniam in Christo sed praesentem sineti spiritus potentiam ri- diuinitas humanitate tanquam equo usia cst, sibiliter exhibuit .Pi steritis erso seculis iure
unde in Zacharia propheta equus roseus o - vulgo non exigebatur fides sanctae trinita stenditur,& in Euagelio Samaritanus homi- tis, quia sicut dictum est, insanti adhue& subnem a latronibus conuulneratum, iumento paedadoso seruienti potulo Dei, declarata suo imposuisse legitur. Itaq; quemadmodu non fuerat haec ea cim trinitas adorandi e filius tuus,si egressus pedes, sortὶ sedes equo hibitione vel distinctione operis. ad te reuertitur, non idcirco tecum personas Quhd vetus testamentum eandem fidem triplicat, sed tantu ut prius geminat, no enim trinitatis non tacuerit, nec sine illa dignum est, ut cum filio tuo, filius iumenti veteres fancti deo placuerint. personam duplicet:sic silius Dei verbum pa- Caput XV. tris in sela diuinitate eructatum in utem vir m 'On tamen penitus absq; fide veteres sinis,dum cum humanitate redit ad dextera Deo placuerunt, quoniam hi, a qui patris, personarum numerus non inde su bus tanquam radicibus sitis multipli crescit, quia dignum non est, ut cum natura ces rami portasatur,scilicet magni patres di Dei persona duplicet, natura hominis, quae uini huius nomisis pinguedine non carus ab illa substantia,& pluribus,& maioribus di runt,qua nunc pascimur nos: qui cu oleasterstat differ Et iis,quam equus ab homine. Nam essemus, naturalibus ramis propter incredu RMa. u.
homine ab equo rationalis disserentia seiun litatem fractis, per eandem fidem in bonamgit,hominem autem a deo plurimae secernut oliuam inserti sumuς. Plurima quippe illo quas enumerare longum est substantiales ru libri testimonia trinitatis Euangelio Chridifferentiae. sti conserunt. Vndὸ haec duo testameta redi εCur ante incarnationε domini fides sanctae per duo Seraphin significantur in t sata, quo M. Lirinitatis a vulgo no debuerit, aut rum est ille clamor: Sanctus, an ius, sanctus potuerit exigi. Cap.XIlli. dominus neus sabaoth,pleni sunt coeli & ter IDhirco praeteritis generationibus ante ad ra gloria tua. Et quia Iudaicus populus, hoc uentum Christi tacitum fuit vulgo myste- audito clamore per apostolorum ora post aditum tanti huius diuini nominis patris & filii uentum saneti spiritus,incredulitate et tu, S sipiritus sancti,quia necduillud capere po- est,bene& hoc prophetae ostenditur, in eo terat infantia seu iuuentus mundi nimiu car- quod domus domini sumo impletur.Fumu,nalis, quippe qui ne nunc quidem iam gran- enim ille Iudaeorum caecitate designat, sicut damus, postqua incanuit, christo adueniete, & paulo post eidem prophetae dicitur:Excatasne magno pr dicantium labore, intelligere in cor populi huius, Sc. Sed nos ad librum potuit simul quia necdu illam, quam in hac quem aperuit agnus, oculos cordis per staside confitemur sua beata trinitas secerit mi- dem apertos habentes cum supradictis sero sericordiam. Necdum inquam nobiscum phim , vel cum quatuor quoque animal ita illam, pro qua nunc iure colitur, secerat mise bus dicimus: Sanctus, sanctus, sanctus , ad sericordiam, qua sibi circa salutem nostram iungentes: Salus deo nostro qui sedet super beata trinitas diuisit operationem trinam , thronum,&agno, videlicet quia librii udi ut hominem quem pater creaverat, filius cium aperiens agnus,trinitatis m, sterium in redimeret, spiritus sanctus igniret, non quia illo descriptum ostendit, quod nesciebatur. pater absque filio sanctoque spiritu qui Nam quum interrogantibus Iudaeis &di quam creaverit, aut situs sine patre candi centibus:Tu quis es:respondisset Ego p in que spiritu redemirit, aut spiritus sanctus cipium, qui S loquor vobis, aperuit nobis,
' absq: patre filio m illustrauerit, di peccatorii quia iuxta quod & in Psalmo dicit: In capite rata remissione nitidauerit, sed quia sic est comu- libri scriptu est de me,non aliud Moyses prinnis quidem,&ubiq; inseparabilis summae& cipium intelligi volui, ubi ait: In principio
vni diuinitatis operatio , ut tame in proprie creauit Deus coelum & terram , non aliud tale vel ordine operis,manifesta nulli i; fide- inquam principium quam situm, qu lium tenoranda, persinarum sit discretio. niam & Ionannes ait: Omnia per ipsum iM Q. Nam illa vox : Faciamus homine ad imagine facta iunt. Creavit coelum & terram Deus G M.ti
militudine nostra,patris vox est ad filium in principio , id est, pater in filio. Cuixdde
188쪽
DE DIVINII OFFICII s, LIB. XL IG
adde quod multum Et spiritus Dei sereba-- ditum,cerse gratia mysterii,de quo iam alititur luper aquas, & ecce in capite libri,quem dictum est. Illa vero diligentia vel bonitas, agnus aperuit, beata praesulget trinitas. Per alia ut di etiam est quὶm spiritussanctus,in- has sores trifidas sanctam in 'esius scriptu- telligi non debet. Si enim interroges inquitram passim deindis respersi,s inuenis aureos Augustinus quis omnia secerit, respondeo, eiusdem diuiui nominis titulos. Deus: Si qufras, per quid, aio, per Verbum. Quomodo in operibus sex dierum sn Si quaeras, quare, respondeo, quia bonus. Et
gulis trinitas commendetur. haec trinitas, inquisi unus Deus est.
XVI. Quod in plasinatione hominis, cuiusq; ρομPRimum in opere sex dierum, si vigilan- sonae trinitatis proprium opus disce
ter attendas, eadem dominendatur trini nendum sit. Cap.XVII.
tas,uerbi gratia: Dixit deus, Fiat lux. Ac a Gitur in opere mundanae fabricae cuncto- deinceps, Vidit Deus quod esset bonum. In 1m h creatione,omnipotens omnia sciens, eo quod alti Dixi: deus verbum, per quod omnibus commendatur benigna trinitas. omnia saeta si int, cu patre agnoscimus. Et in Amplius autem in eo quem uniuersis prae- eo quod addidit Et vidit Deus quod esse bo ponere decernebat id est, in homine seipsimnum, nimiam operantis diligentiam atq; bG exprimere dignata est,dicendo: Faciamus honeuolentiam intelligimus, luet procul dimio minem. Nam in verbo, siciamus, manifestano est aliud,quam qui tertia in trinitate pera Pers nam pluralitas innuitur,in quo per c6sbna est spiritus sanctus. ε ino enim casu, aut silium, quod sic praemittitur, eadem diligen- superuacile sic positum per singula, Vidit de- tia de qua iam dictum est, magnificetius co- .us quod esset bonum, stimare ὸebemus.Sed me latur. Et in hoc opere plasmatio,propria
magnam creatori diligentiam nobis comme- patris operatio est. Duo vero,quae in noc pladatam fideliter aduertamus. Et ut scias,quan sinate, ultra caetera animalia, quae iam creatatum illa diligentia,de qua loquimur,in ope- fuerant, addita sunt, delicet, ut fieret ad deire Dei profecerit,conuertere ad cor tuum , si imaginem,&similitudine caeteram person quicun q; es arti sex sicuius laudadi effector ru,id est, silii&spiritus sancti insignia sunt. Gl D. Operis.Vt,inquam,scias, quantum diligentia Ad imaginem quippe oei, quae filius est xi quae est spiritus eius, operi profecerit, resipi- sicut Apo stolus ait, de illo loquens: Qui pice qirantum in opere tuo, diligentia tua est imago Dei inuisibilis, S alibi: Quicum contulit. Cert E in mente tua quodammodo sit splendor gloriae', de figura substantiae e- sic habebas artem, sicut erat in principio ver eius: ad imaginem inquam Dei siue figurambum apud deum. Eius artis tibi constuus, no substatiae eius homo coditus est, in eo qubdoeiosum te es assus es. ret Vide mul- rationalis est, ad similitudine verb, in eo φtis, quae subesse potuerunt, causam melio- diuinae bonitatis imitatorcsiditus est, quod rem insera, utilitatis amor, id est, intentio propriὸ sancti spiritus opus est Bonitas quipproficiendi plurimis, ii te impatiente red- pe vel charitas dei,sipiritussanctus e mi cudidit. Vna causa hec abillo te seruo disce ut supra dictu est patrem ut omnia perve nit,qui malus S piger arguitur,du tu lauda- bum operaretur, excitauerit, illim vero in plaris seruus bonus & fidelis.Nam de caetero pa sinatione hominis,lta studiosum reddidit,ut res fuistis, videlicet quia tam in illius, quia nihil eorum subtraheret, quae conferre po- in tua mente talentum bonae artis appensum tuit. Quid enim taliter codito homini prae . est. Sed vide quantam inter te atq; illum di ter naturalem diuinitatem desuit 'At vero id,
stantiam,diligentia siue beneuolentia, quae qu per naturu Deus sit, generare utiq; Dein te est effecerit.Dum ille fodit in terram,& us potuit: neus enim est verbii, quod genuit: ascondit pecuniam domini sui, tu operan- creare aute vel plasinare tale quid, sit om-do in credito tibi talento, duplicia lucraris, nipotes,nullo modo potuit. Nec in hoc quicvidensq; per sin illos prosectus, quia bonu quam derogatur omnipotentiae, cum quale est lucrum mplius sitis,& prae maguitudine sibi, qui est ultra omnia,extra oma, pr ter omdesiderii laborem in opere non sentis. Cres nia, dicitur Deus creare no potuisse. Igitur incit lucrum crescit lucri desiderium. Ad hane plasmatione hominis ut dictu est beneuolε ergo similitudinem perpendis, quantum in tia dei,qus est spiritus sanctus,maximὸ opera in opere Dei, diligentia vel bonitas eius esse- suam adhibuit, cum et,qui utpotὸ creatus cerit,quae magnifice delectata esse monstro naturaliter non pol erat esse Deus, gratia suitur in eo, quod per singula dicitur: Et vidit similitudim in dei contulit. Quae dei simili
Deus, quod esset bonum,&aityiat,3 c. n- tudo, ut se i vcl receptaculam haberet,i
189쪽
animae hominis i meressa est, ut a suo spiritu
sancto praedictam similitudinem reciperet: quomodo precioso lapidi foramen aperitur, per quod gracile auri virgulam, qua constringatur& teneatur, recipiat. Q sod& de angelica sentiendu est creatura. Vnde & arguitur in Erecbiele ut superius dictum est,angelus ille: Et foramina tua inquit in die, tua cre
ius es, praeparata sunt. rationalis conditus,quia per foramen eiusdem rationis auru,
id est sanctum dilectionis spiritum admittere noluit. Ideo sequitur: R epleta sunt interiora tua iniquitate. ' Sed ut ad homine re deam, maxime in plasmatione hominis, magnum de profundum trinitatis consilium significari debuit, videlicet quia non solum cOditus est, sed de unica materia est, per qu, innotescit principatib ,δε potestatibus,& cst stibus sicut ait Apostolus multisormis sapientia Dei. Nam praeter hoc, quod haec verbasse nant: Faciamus hominem ad imaginem,&similitudinem nostram, hoc quoq; in eodem consilio praefinitum est, qualiter perditum
eundem nominem propria singularum operatione personarum eadem quae plasinabat, trinitas recuperaret. Quod manilesta eiusdeoperationis distinctione per sipicuu est. Napost plasmatione,imo post lapsium hominis,
eade quae codidit trinitas, hoc ordine sese in recuperado erexit.Primiam pater est,qui quistione hac depromens, Ecce Ada,quasi unus ex nobis factus est, scies bonu & malu proti nus adnectit. Nuc ergo videt E ne sorte mittat
manu sua, & sium at de ligno vitae,& vivat insternit, eiecit illia,&c. Via em hic secit patermisericordiam, via in qua facit misericordis suae, in eo quod homine post peccatu noluit
vivere in aeternit. Nam cum sit hominis post peccatu misel a vita ,s esset aeterna, quid esset nisi aeterna miserial Haec aute dεmoniim est, scilicet aeterna miseria, vel misera aeternitas, ex opposito Dei, cuius est sterna beatitudo, vel beata aeternitas. Igitur primum & magnu opus misericordiae, quod sicut commemorat Ausi istinus,Plotinii quoq; gentiliu quendam philosophum recte dixive pater misericors mortalia nobis codidit corpora. Hoc enim modo custos hominum, non solum sibi contrarium hominem posuit, sed & a daemo-bu, longὸ disse ire secit, ut esset eius temporalis miseria, vel misera temporalitas. Est ergo proprium persis nae patris opus, mort litatis illatio: propriu personae silii, animarurede io,pariterq; corporu resurrectio: proprisi sancti spiritus, animam resuscitatio,pariterque corporum immutatio illa,de qua dicit Apostolusio tortui resurget incorrupti,&nos immutabimur. i. impassibiles erimus. ollim nanq; hi, qui spiritu sanctum accepersit, post resurrectionem impassibiles erut. Itaq; tam in creatio qu im in recreatio e hominis ut praedictum est trinitas distinctὸ operata esse comprobatur,totumq; opus hoc prouinsum esse ab eo, cuius prouidentia iii sui discpositione non fallitur, testatur illa consilii diuini reuerenda expressio, qua dictum est Faciamus h ominem ad imagine & similiti dinem nostram. et itur ut superius di ctum est,recte in Esaia per duo Seris hin,duo intelliguntur testam eta, quae consona voce ad alterutrum clamant : Sanctus,sanctus, fandius
dominus deus labaoth, dum eiusdem trinitatis gloriam,quae in nouo testamento reuelatur, vetus quom concorditer attestatur, si
In ipsis antiquae scripturae soribus apparere iam breuiter diximus. Caeterum, si introgressi, undi me: i dem trinitatis testimonia
scrutari velimus, prolixitas modii excedet,
nimi uci; praesertim cum aliud propositust, fastidium pariet. Quapropter ad propositum sestinantes, illud solum cosiderare libet, qua ratione adpropiciatione Dei patris humano generi ininetrandum, soli vel maximὸ filio
ciu in reciὸ cum tres persans sint deitatis ad sola filii persona carne suscipere, homineque reis mere pertinuerit. Cap. XVIII.
D uina disipositio, qua siti persona pota
tius, quam patris aut spiritus sancti incarnari coplacuit, idcirco maximὰ mirata est, quia peccatum primi hominis maxime contra eunde situ admissum est, ob cuius
expiatione sti' ipse homo seri dignatus est. Sed & diaboli peccatoris antiqui superbia,
maximὸ propter filium aduersus creatorem intumuit. Quod ex verbis ei aduertere pr ptum est. Ait enim: As endam super alti titu- νdinem nubium, similis ero altissimo. Vtiq;esim haec diceret, invido aduersius filiu liuore seruilis cotumacia torquebatur, eb quod viii &sbli nato. non secto, toto ciniorum curia aequὰ ut patri, pro tanta differentia iure famularetur. Grandi quippe differentia sesse ab uno, qui erat in sinu patris distare indi
nabatur, cu sie inter caetera ab artisce deo sactum, illum ex patre Deo sol sim videret sta her omnia natu. Tunc seruilis tumor adue sus eundem unigenitum grassatus est, longEnequius, qu m Ismael ex ancilla procreatus, dominum suum Isaac de libera genitum pem sequebat,ut testatur Apostoliis. Nequius, in
quam , utpotὶ ubi & lono subtilior malitia,S multo longinquior conditionis erat differetia,qus superbientis odisi cocitabat. Pr
190쪽
pter quod odium iam erat homicida, testate eodem dei filio in Evangelio ibo,ac dicente: Ille homicida erat ab initio. Sed homicidiu illud tuc actu pessiceren a poterat, cui insidia in illo Dei silio ei sit humana, lus posset occidi natura. Persecit aut, cum illii ad terras des cendisse, hominemq; mortalem fictum esse in noscens exibant enim, inquit Euagelista, daemonia a multis clamantia & dicen tia, scimus quia lilius dei es agnoscens, inquam,il lum aduenisse in carne, ccator antiquus insurrexit,eu m per suos satellites patibulo crucis aflixit. Nam si pientiam eius, videlicet dispositionem,qua per mortem si iam rc dempturus erat humanum genus, nemo principii huius seculi cranouit, inquit Apostolus. Si enim cognoui sient, nunquam dominum gloriae crucifixissent. Virtus aute ipsa, per iliam se vicisse putabat, mortis infirmitate, perii
stit in eiusdem dei filii o6o implacabili, per
Iudeorum ora negantium, per haereticorum blasphemias,creaturam illum esse allerent tu.
Sed vi ad primi hominis peccatum redea, stiendum, quia priusquam per serpente diabolus de vetito ligno comedere muliere persuaderet, uterq; scilicet vir& mulier, cui ta eius de hostis inspiratione appetiuerat esse sicut dii. Alioquin frustra ad perpetrandum id quod persuadebah hac promissione usus suisset, licens: Et eritis sicut dii.Nemo enim, nisi id quod sentit appetit, pro fructu repromittit alicuius operis. Quam autem contra
trinitatis personam magis hic hominis quoque tumor sese intenderit, apparet per hoc quod addidit,scientes bonum malu . Vti que silium, qui sapientia patris est, superbo aemulati sunt, id est, pares illi sese fore arbitrati fiunt, habedo scientiam omni u. VndElignum praeuaricationis, ironice nomen accepit, ut diceretur lignula stientiae boni & ma li, licet a scriptore sistoris sic vocetur, etiam ante peccatum hominis. od per anticipationem constat seri. Eadem ironia dicit ipsa,
quae unus est Deus, trinitas: Ecce Adam qu si unus ex nobis factus est,stiens bonii & in
lum. Quasi unus ex nobis, id est,quasi filius, qui sapientia patris est,cuius squalitatem appetiuit, id est,stientiam boni & mali. Nam stientia boni &mali,sblius Dei est, qui omnias est,est malo quoq; bene nouit uti.Vnde cum dictum e set, Ecce Adam quasi unus ex nobis factus est, statim ironice additum est,in quo,
videlicet in eo quod est stiens bonum & m lum.Similiter ironicὶ diabolus qlioq; appellatur Cherub in Ezechiele, quod interpretatur, plenitudo stientis. Igitur magi contra
propria persona filii dei diabolus, Nipse intu
muit,& hominem erexit: dum uterq; a qualitate sapientis dei, qus filius est. xppetiuit, eique subestu contempsit. Vndo miranda visuperius iam dictu est diuinitatis dispen latio,
mira dignatio, ut ille contra quem potissimul eccatu ad inlisum fuerat stilicut lilius i mei tercessor apud patre accederet, homo factus,& pro inimicis suis morti sporanea charitate addictus tanqu1m sit Isaac idcirco se patiatur Gni mimmolari,ut Ismael in gratiam patris ac matris veniat, suusci; colis res sat, qui ideo su rat eiectus, quia jese, non ipsum patre perse- quebat iit.Sed neq; Isaac, neq; altu que pia sacra resuri laistoria pro inimicis suis intercedendo, spontana excepisse morte. Vix enim pro amico suo,vel ut ait Paulus vix pro tu isto quis moritur. Comendat eri o charitate
sui in nobis Dei filius, quonia cum in ipsum
pecca lo, patre offendi itemus,ipse naturam, in qua pro nobis moreretur, astumere dignatus est. In hac dilectione, tuisquis illia iniit tur, potest ad illa Dei similitudine, quam per superbia diabolus vel ipse homo appetiuit,as edere. Cum ena dixist et ipse, Diligite inimicos vestros, benefacite his qui oderiit vos,sta 'tim adiecit: Vt sitis filii patris vestri qui in callis est. Ac si diceret: Non magnis centia scientis de qua prs sumens satanas, dixit in corde suo: Similis ero altissimo,vel quam vestri, pa irentibus promittentes dixit, eritis sicut dii,stientes bonum & malum: non inquam stientia, sed supereminens stientis charitas, causa est efficies, ut altissimo similcssitis. Nec ego vobis filiorum dei dignitatem iuuideo:
non enim rapinam arbitratus sum, me esse
quale deo, sed astu sum superbis auersiar, per
qua citas cenderet Saraia, videba eii sicut fulgur de coelo cadente. Distite ergo me, quia Maticii.
mitis sum& humilis corde. Hoc miraculii diuin dispes attonis pro plieta in tu es, ait: Deus,
iudiciti tuli regi da, & iustiti. t tua silio resis. Magnu est hoc & mirabile, quod filius, cum squὲ ut pater deus sit crcature sius, rex quoque eius dignatu est dici ci esse, de hoc secudum iudiciu legemq; iustitiae. od hoc modo promptum est aduertere. Dignu erat ut is ipse, sicilicet si lius per quem omnia condita sunt, tomimis & rex esset omni iam, neq; per quemlibet alium regerentur, qui utiq; cum
esset creatus,n6 erat creator eoru . R. egis aut cm debitum ac legitimu est osticiti,ut subditis dada vel data pi scepta, prior ipse actibusi inpleat, nὰ dum militibus laboriosam manadat militia, ipse in deliciis sua potestate abutendo, causam praebeat eoru murmuri O,pr
culdubio dicentiu ,deliciosum esse duce, qui subditis ea prscipiat, ius facere fugiat aut nopossit,