Iuris ciuilis et canonici collatio, maximam afferens boni & aequi cognitionem. Explicatio L. diffamari .C. De ingen. manum. De executoribus item ultimarum uoluntatum. Per D. Ioan. Oldendorpium. Eiusdem Disputatio forensis, de iure et aequitate

61쪽

ό. I V R I s c I VI L. ET detur mentio cotradictionis er destnsionis, quae ad redimconuentum pertinet. certe multis hoc imposuit. Itas restondeo: Ad id restexisse Imperatores,quod principalis ter agitur. Crescens enim dissumatus,tametsi recte absolutus siti prior tamen Cr principaliter ad iudicium,exigente tuendi nominu uec tale udicauit: ideoq; merito quate1visi in relicias persiecutionem actor censetur. Caius in I. in tribus.f. de iudici.sed magis inquit placuit, euem uideri actorem, qui ad iudicium prouocasset. Habet enim dissumatus,vel olficium iudicis, quod inuocare potest,uel condictionem ex hac lege. Proinde,ut ueram quos praxim intelligas, iudex duo diri lasesamae querela, uocabit ad se di famatorem,pum, Titium:ut crescenti,propter difamationem iudicivim di Elatura,restondeat:audiendis quos si ius ullum intenudere uoluerit aduersus crescetem,quo assertionem siuam conlidat destndere. Tu dino ueniat Titius, nes legitiamvs causis excusetur . iterum citabit eis magistratusnominatim praescripto tempore: intra quod nisi aduersus dissa

matu iure experiatur,nunquam de eaetero sit audiendus. E t haec est uera praxis,quam Cr Doctores sentire conmaniter uidentur,teste I asione,in I. q. c. de edend.

Tu adde praxim longe utiIiorem: ut formula quadam interdicti sicut nune utimur su minatim expositi diis matione, iudex prohibeat talem omnibus modis improbandum suggillandi nominis iniuriam addita clausula uula ri iustificatoria: Quod si confidat sibi competere aduerasus diffamatu aliquid iuris,ut tali die ueniat, expositurus in iudicio persecutionem sibi competentem:Alioqui,ad uidendum postulatorem eo nomine prorsus absolui. Nam,

si propter cloacam ut sic dixeritim aut aedisciolin aliquod

62쪽

PONTIF. c OLLATIO. 6squod nemo dubitet interdictum competere: cur non de grauisima nominis cosa, quae pericula adfert longe maximum,dicamus utile luturum. II. Se dices,erit ne siecundum praedicta nimis durum, urgeri quempiam ad agendum, ni uoluerit ius suum anniteres Est enim iustifima iuris regula. C. Vt nemo inuitus agere uel accusare cogatur. Restondeo, Non cogitur ad agendum simplicitersed ut honeste uiuat, er nemine ladat,boc est,ut uel iudicio utatur, uel abstineat a dissum tione. Nemo autem inuitus compellitur id per equi, quod adse pertinet,neminemq; Ddit mo quod no petitu proα dea est, Id enim codonare proximo,praebertim egeti, laudandum charinus oscium est,quale praedim regula commat. caerem nec velite persequi iure, nee ab iniurijs draspere ex improbi censit hominis. I deo quamuis nemine cogat ad agendum, omnes tamen uel inuitos retrahit a delinquendo. Et hic est uerus dicte regula sensus. Instorius uidebis multa id genus exempla. Vnde constat. Optima enim iuris costquentia est,

magistratus semes atq; iterum uocauit ad si dilbanis rem, exbibens idi incitu dimini brandae Iustitis,quod itile contempsit:ergo debuit absolui is, qui passus est dis

mationem.Ratio consequentiae, quia talis contumax amist causam. continacia inquit Hermogenianus eorum, qui ius dicenti non obtemperant, litis damno coercetur. f. de re iudicat. Sic propter repetitam aduersus simos a

cusationem, domini priuantur uo iure t j in s. c. de adosertio. tollend.

In eadem obstinatione. Nihil pestilentim est obopinato ad malum ingenio, quippe quod sola obstinatio producit haeresim,er quicquid est malom. Et stre omnin

63쪽

ώ5 IVRI sc IV I L. ET aei latorum una est sordes,ut cum semel insanire caepeaerint,no resipiscat, ni i Deus aut magiitratus eos perdat Ab iniuria temperari praecipict. Quid aut , si praecepto Prae ld.s non obtemperas certe legitimis condit pellendus en remedijs,de quibu3 alibi diximiis. E Ist ergo summa huiu4 lega sententia baee. Diuino Crbumano iure nos αλ boimem sine cognitione di sumat .ri. Sed Titius dis amauit crescentem absque iudicio. Igiatur Titius recte a dilfamatione coercetur, ut aut agat, aut taceat. E cce, tali epilogo potest amplifima ivitia ni teria in angi tam contrahi. Quo genere docendi cum sepe exercetur iuuentus, tum incipit guttire ciuilis disciis plinae uim Cr potewtem, quae paulatim ad uerum fori sint,m Reipublicae utilitatem potest perduci. Videamus nunc exempla, quae tractat hic Accursius. Potest enim magi tratus ex legitima causa praescribere alicui tempus,intra quod,nilii agat, io sit deinde audietiodus: quia licet nonnunquam iurisdictionem inuocanti deo

negare.

I. Si primus creditor uenditurus irem sibi obligarim, impetret a iudice programma, hoc e β, solenncm proscriptione,q alcm distinit Vlpianus in I. sed et pupillus. s. Proscribere f. de instit. abis. haees ecies probatur. C. de rem lio pigno. si eo tempore inquiunt Discletianus CrMaximianus quo praelim di rubebatur, progrimate admoniti creditores, cu prae retes essent, ius sua executi non fiunt, possunt uideri pignoras obligitionem amictitie.

II. Si tutor tis curator, cuius rationem adminis, andorirum bonorum adultus vel maior annis audire noluerit,uocato eo in ius, deponat pecunia reliquam apud iudicem,

ne obligetrer ad usurus. l. f. c. de inuri pupillla. Pupillus aiunt

64쪽

PONTIR COLLATIO. ιν aiunt ijdem I inperatores agere uobiscum actione tutolae compelli non potest . veram aduersus suturam caluamnia, ut si quid ei debetis, eius cursus inhibeatur inuratarum, nunciationibus sequenter interposita, ad iudiciueum prouocate, ac si rem disimulatione prostrat, actu apud Praesidi in prouinciae adlis, uesunntia ue rae ratiorinem decla ate. Quo fleto cim uobis ipsis i securimissiora uestroru cosulans. Quod et in curatoribus lacu habet. III. Si curator detur, etiam non creditor,inuitus. I. ij s. 3aeritur. f de curato. bonind. Voluntarius itaque itiis quit Vlpianus quaeredus est, nisi Cr magna nec inae,et Imperatoris arbitrio hocPcedat, ut et inuitus crearetur IIII. Si quis iudici non obtemperauerit in caussa alteririus is potest insua quoque non audiri. Vlpianus in I sed Cr si per Praetore.f. Ex quib.cau maior. Sed er si ait dum decreto Praetoris non obtemperat, iurisdiectionem ei denegaui no esse eum relliturum,Labeo scribit. Idemqs ex alia iusta caussa non 'erit ab eo auditus. V. Mancipiorum electio legata est, ne uenditio, quo do que non eligente Iegatario, interpelletur. Decernere debet Fraetor, nisi intra tempus ab ipsio praefinitam elogilbet,actionem legatorum ei non competere, ait Pomponius. f. optio.Iegat. Paulus ibid. si tibi uit electio seran Cr mihi reliqui legati tit, decernenda est a Praetois re,nisi intra certum tempus optaueris, petitionem tibi nodatrum iri. Idem paulo infrius. Pomponiuη scribit, emptore haereditatu posulante, ut is, cui serui optio legatasit, optet, videndum esse, an Praetor, ut id faciat, cogere deabeat legatarium, quemadmodum si haeres institutus id popularet: quia positi per haeredem id empto con equi. Et quare non post non video. e α Excu

65쪽

VI. Excusanti morum,ob publicas iunctiones,non inpirutae accusatio vis de adulterio, Imperatores Diocletianus er Maximianus sic rescripserunt, Post depositam soliciis tudinem, qua detinens, integram accusandi potestitem habebA. Ad quam,cum uacauerim, propπος debebis, ne effraenatam licentium ad terrendum aduersuriam futurae ereditoribu/ ita decerni,ut si ante certum tempus is harestio ex til erit,perinde omnia obsieruentur, ac si is haeres ita institutus esset, autore Paulo in I. iiij. f.de reb.iudicia to positin.

V I i I. si cui controuersia fiet, an inter liberas sit, cr

impubes sit: causa cognita perinde possiesio datur, an si i

i ulla de ea re controuersia esset, ex iudicii in tempus pubertatis, caussa cognita,derrtW: alio, uistium exer- ceunt,compellendi sunt tutores,autore Vlpiano in I.serint ij. si de carbonia edict. Quae autem inquit sunt causae eognitiones s Vna dandae carbonianae posse ionis, sequae habet commodum illud, ut perinde, atque si nil ameontrouersiam pateretur impubes,posse ionem accipiat. Alia est eause eognitio illa,utrum debeat dilyrei in rem, pus pubertatιs cognitio, an repraesentari. Hoc enim diliis gentisime Praetori examinandum est,an expediat pupil dio repraesentari cognitionem, an potius disrei in tempus

pubertatis rer maxime inquirere hoc a cognatis, matre,

tutoribu s pupilli debet. Finge esse restre quosdi, qui diis

lata controuersia, aut mutabunt consilium, aut decedent,

aut propter temporis interuarum non eundem Idem bais

66쪽

PONTI FcoLLAτIO. sebunt. vel, finge esse anu chfletricem,uel ancillis, quae veritatem pro partu possunt insinuare, uel instrinenta sitiue idonea ad uictoriam, vel quaedam alia arginenta, ut maius damn patiatur pupillius, quod disrtur cognistis,quam compendium, quod non repraesentatur. Finge

pupilium satisdare non posse, ex admissisi in possiesione, qui de haereditate controucri' siciunt,multa poste Iub.

trahere,nouarsimoliri. Aut stulti, aut iniqui Praetoris tari rem in tempus pubertatis diffine,cum sum mo eius inis commodo, cui confiultum uelιt. Di 3 enim Hadrianus

ita rescripsit. Quod in tempus puberniis res di bri μαiet, pupillorum causa fit, ne demtu periclitentur ante, quam se tueri posint. Caeterum,si idoneos habeat,a quia

bus defindantur, Cr zm expeditam causam, ut ipsor interfit de eo mature iudicari, Cr tutores eorum iudicio experiri uolunt, non debet adversm pupillos obstruari, quod pro ipsis excogitatum est, et penderestitus eoru, quin iam posit indubitatus esse. Haee ille. cuius verba nopotuimm non recensere, quoniam insigne habent excina plum exigendae ad aequitatem cause per circumstantia E t cur non scriberemus tam breuem grauis I uriston . sententiam, quandoquidem alij levifimas referunt commen, morum altercationes sine exitus Plane interest studioso rin, ut in omnibus libris obuias habeant Ictum senis

tentias.

IX. Generaliter omnibus magistratibus, secundin uapotestitis suae, eoncessum en iurisdictionem suam bonis largiri,malis negatre, er cum opus H, defindere poenali iudicisa. i. f. si quis itu dicent. non obic ste 3 De

67쪽

RIBUS ULTIMARUM VOLUNnt , quid Leges,quid item Pontificii canones fientiunt. X E c V T O RVM uctus in ultimis volu latibuη hodie nusqua no frequentis mus est, olim haud dubie rarior sub ea strina clua nunc utimur. I nde videmus ἀi tum, quod de tali executione nusus existet titulo in Pandectbs,aut etia in I ure pontifcio: sed aispud Iuriscori fultos primum, deinde apud Romanos pontifices uno aut altero loco est Adla mentio. Quare post rioris seculi commentatores, occasionem nacti plane liberum , coeperunt uarijs modis de executoribus distume,

er ut solent) extra frι diuersa scribere.

Inq; in hac collatione certa quaedam, Cr moribus noαyrus deseruietia Iuris utriusq; praecepta, de hac frequenutifima functione scribamsed meo more, simpliciter iuris

Cr aequinus ratione secutus, uerintem prora omnibus commentatoru no loquor de gruulfimis nostri seculi scriptoribus ineptifimis opinionibus. Onis leget haec pluto aliquis alter leget. Nam olim cu Antimachus clarisimus poeta, scriptum quoddam suum aduersius criticorum errores,conuocatri auditoribus sub legeret, omnes s legente eum praeter Platonem reliquissent, Legum inquit nishilominus. Plato enim unus nubi iiij, est omnium. Eadem ratione quid ad me, qui legat, modo scribam ego id, quod ueri est, quodq; incumbit meae pro βοαnis Malo certe rectis unius boni uiri iudiciu, quam laudem mulie aliorum, qui nes oculos habent uitindi, nescares

68쪽

DE' EXE CUT TESTAM. 7 aures audiendi. I-x erit quandoque C H R i s T v s ipsie, 'qui omnes nos ad iustifim et tribunal.

X E QNI, alias significat declarare,exaes primere. Cicero Varroni, Occultiora haeu-bco,quae uix uerbis excqui posum. Altas ut cisci inst. De bis qui fiunt fiui uel aliae. iuri in p. Q od si me constitutioni inquit Imperator) fruuα

dem dicerit, sciat me admi tim seuerius executuru . Alsus accipitur pro agere iudicati ornu stia in festini, uel olf cio iudicis. I. Intra. I. β. f. de re iudicat. Unde Zasus executionem recte accipit pro actione iudicati, quam tertius posit impedire pro uo interesse, idq; mirabile re putat . Alius denique exequi denotat perficere, ad fiscni perducere. Hinc dicti fiunt execure res publici iudicum ministri, quorum οβ cium est, ut mandata er sentem tu ad effectum perduc rit. t E xecutorcm. C. de executio.' ei iura dicat. Vbi Accursis tram i quasdam huius uerbi segnis.cationes,admodum Digidi .

Eadem ratione ex ecptores ultimarum uoluntatam dicuntur,quoniam iussa festi toris ad amusim exequuntur. Quemadmodum enim magistratim non decet,ac ne quiridem posse constit adire priuatim subditos, Cr curare, ut satisfiat suis decreto: ita molto minus pote' de tinti ire testator huc redire, admonituru3 quidquid phanaticisDomnient ut conferuetur ac procedat uoluntua sua. Uters igitur su-mopere indiget executoribus, quibus rem committat perficiend im bona fide. Interim executores hitimarum uolanditum saepe apue 4 pellantur

69쪽

fi DE EX E cvτORI Buspellantur fideicommissurij apud Bariolum, treu enderi Item, distributores, distensatores, apud Speculatorem.

Quae omnia tendunt eodem. Modo tamen meminern Iorigam esse diserentiam inter fideicommissarios, de quibus tram ire in tit fCr. c. de fideiconinus ac rios, quorum

munus nunc sequentatur in nostra Germania. Vsus autem introduxit,ut compendio quodam loquendi dicamus istos executores ultimarum voluntatrem uno sierbo Te timentarios. Quae phrasis perperam recepta est. Quamuis enim Cr leges X ii. tabularum dicebantur olim Duodecim, ut quae omnibus notifimae essent: cicero de Orato. lib. it. Discebamm enim inquit pueri duo iseim,ut carmen necessarium, quos iam nemo discit. er in nouo quoque CHRisTi te timento, duodecim dicuntur apostoli,qui tot erant: longe tamen alia lilius appellatioistus est ratio. Testimentari, autem uox quia ambigua est, cum adiuncto poni debet,ut appareat, utrum subjlantiae

intelligenda sit pro eo, qui Alsa conficit testimenta: anadiective,pro persona vel re ad testimentum pertinente, ut testamentarius,hoc est farius. E t testimenturm scriba, testimentariae tabellae,re timentaria lex,hoe est, coranelia, quae punit testimentariam, sicut eleganter adni nuit D n. Spie gelim in suo Lexico, autoritate ciceronis Offc. lib. ii i .er I Diuus. s.si quis duobus I. Impuberem.

si testimentarius. f. Ad len cornridos . adde L i in princi. f. Si quis aliq.testim. prohibue. DE LEGITIMIs EX E c VTORIB usustimarum voluntatum.

Di stinguut Doctores multas executora lectes, subotiliter magis quam cum utilitate stri. Dicunt enim alios

70쪽

TEs TAMENTORUM. 73 alios esse legitimos, alios dativos. Russus constituunt diffrentiam inter dativos er intimentarios,rixantes de nomnibus,Gr negligentes rem ipsim. Breuiter, summa executorum ultimae uoluntatis diuia

so,in duo genera deducitur. Quidum enim fiunt legitimi, quidam uero testimentarii. Legitimi fiunt, quibus a lege

tribuitur potestsi ultimae uoluntatis defendendae,quo naranus interuertatuar, aut procrastinetur. Hos recte dixeris publicos conseruatores ultimaram uoluntatum. Quales

sunt omnes boni magistratus, praesertim in causis piis eo piscopi.

Recte autem nuncupantur legitimi executores Cr publici quia non hominis , sed iuris imperio suscipiunt deis fensioncm testimentarium,non priuatim, sed publico iure in dejectum aliorum. Porro, quicquid ex Iege certam haubet formam, dicitur legitimum, adinstir tutelae. Instit. delegiti agna. tutel. Cr delegiti.patrono. tutet in princi. Multum autem intereti Reipublicae, adeos omnium gentium,conseruari ultimas uoluntates. Ideo Legislat res non fuerunt cotenti admonuisse magistratus gener liter, ut omnibus hominum erroribus corrigentis intenuderent sed Cr instecie uoluerunt idis nec istem impoαnere,ut uItimus uolutates honestas cocteruent ae defendat. Et princto nihil magis hominibus debetur, quam ut supremae uoluntatu, postquam iam aliud iliae non possunt,liber sit intus,er licitum, quod iterum no redis,arabitrium,ut rescripsit constintinus imperator ad popu lumini.j. c. sacro ecclesi. Item Iustinianus NoueZ de nupti. Atque hoc inquit)primum huic praefuim sit tegi. Secundum uero istu ut omnia, quae ab hodierno die

restitor di bonat sue uir existit, siue mulier eu firmi