장음표시 사용
161쪽
est: quoeum erat episeopus liastensis eius frater cum . maiori parte regii partamenti Mediolani ac multis magni si eis Mediolanensibus; cui totus clerus dioecesis, religiosi elaustrales processionaliter cum bal-dachino, omnesque cives obviam iverunt usque ad divi Bartholemei. Ibi transmissis prius equi S cum armigeris Gallorum, qui Comi in statione erant sub gubernatore Gruerio, ante episeopum se loea Verunt; tum episeopus, transmisS0 elero eum ea pa et galero nigro, se sub baldachino p0Suit. PoSt quem Sequebantur praelati ac regii senat0res, Rieli ardetus gallus locum tenens Gruerit, tunc in monasterio Sanetae Crueis in infirmitate retenti, qui sedebat in equo hispano uti decet magistro militum cum Veste seriea auro divisata erat. Equus autem erat tantae sero- eitatis ut vix morari p0Sset Super S0l0, ac nemo erat qui apud se loeari posset: apud quem quum appropinqua Sset unuS ex regiis senatoribus, Ugo dictus, ipse statim Senatoris vestem dentibus recipiens nee minis, nec bacul0 pereuSSUS u Squam Se- . natorem relinquere Voluit, donec et senator et equus ipse in terram prostratuS e SSet, quae reS quidem non parvi suit timoris; tamen, lavente Deo, senator ille ineolumis surrexit. Scara mutia autem appr0pinquans ad portam Turrim magno frag0re tormentorum bellicorum honoris cauSa exoneratorum exceptus est; qui C0mum ingrediens per portam novam via enim erat co0perta Variis pannis, armis et soliis vaporem redolentibus ad ecclesiam inuiorem pervenit; ibi lieet Galli voluissent mulam episeopi, uti mos et in Su0S USUS, divertere; attamen praesidentes fabricae ipsius ecclesiae mulam rehabuerunt, sic iubente niehardeto; nam ex longa consuetudine equus episcopi fabricae ecclesiae mai0ris debetur. Sed episeopus uti liberalis
162쪽
devotus ac religiosus et pudicus dono tradidit sa-brieae duas pateras si puri argenti, eum seu tis XII
et mulam redemit. Τum in maiori oeelesia, habita oratione, episcopuS ad episc0pale palatium se eon tulit, quod erat adeo celonis et aliis ornamentis coopertus ut nihil posset addi. Mane autem laeto episeopus in ecclesia mai0ri, coram universo populo tribuens plenam indulgentiam omnibus contritis et eonfessis praesentibus, suam primam celebravit missam, oratione luculentissima habita per Hieronymum Casti ilioneum iuris utriusque doct0rem, cui saero adeo frequens populus intersuit ex agris mediolanensi et comensi ut eeelesia et platea eiusdem ecclesiae Vix capere poSSet. V. At Romanorum rex obsidionem sere quadraginta millia armatorum ex civitate Paduae solvens in Germaniam se recepit, quippe Venetorum patrietiae duces eam et militibus et tormentis et commeatibus inexpugnabilem reddiderant; qui et civitatem Vicentiae sine proelio ad suam pristinam sidem redigerunt, salvis R0manorum regis armigeris ae civibus. Interim Philippus nubeus, Sacramorus Vieeeomes, Blasius Crihellus, Franciscus Rusea comensis, a Venetis capti Venetias sub firma custodia dueti sunt. Hiemis autem tempore Veneti eastra sua cum bello navali transmiserunt ad flumen Padi in agro ser- rariensi ad eam urbem depopulandam, quod intelligens Ferrariae dux multas gentes eoadunaVit, et multis Venetorum . navibus captis ae aliis igne consumptis, multos hostes interseeit, ipsosque ssumen Padum derelinquere essedit, quo in conssietu Ludo-vieus Dominus Mirandulae Iacobi Trivultii generin media existens acie sine capite remansit.
si Sie ex conlec. MS. habet verhum serine abrasum cuius ultima pars patet, seli. teras r ego sie eoncinnavi: novellius Com. his. nullam affert lueem in hae re, sed tantum ait de raptu et reeuperatione mulae.
163쪽
MDX. I Petrus Boldonus artem sericam Comi instituit. II Comitis Piptiliani, cardinalis rothomasteusis, Aloysii Mugius a comensis et fr. Martini Obitus III. Visentia a Germanis occupatur. IVTempe3tates ini agro eo melis i. V Galli Montem Silicis cupiunt ae diruulit. VI Marchio Mantuaeliberatur: agrum mediolanensem Helvetii depopulantur. VII. Post multas direptiones Helvetii in Germaniam revertuntur. VIII Trinultius in uncium revocatur et belli ferrariensis eontinuatio. IX Quinque eardinales a pontifice defieiunt. I. Anno MDX Petrus Boldonus, ex oppido Bellam: Larii laeus natus, diu familiaritatem quum contraxisset cum vicentiniS mercatoribus, artem Seri- eam Comi primus instituit; m0lendinum ad elaborandam seri eam erigi iussit; multos exteros in ea arte peritos Suis Sumptibus conduxit ad Comenses in hac quoque arte instruendos; quoniam Sola ars lanificii ex antiquo tempore in ea constituta suerat, et magnum incrementum Susceperat, Sicut unquam visum fuit in aliqua parte mundi. Quae ars quoque in Vico Turni Larii laeus exercebatur, et hoc propter eommercium Germanorum, qui Comid rapos mereantur; et, ni Si ars ipsa exerceretur, ei
164쪽
vitas Comi, nunc ampla existens, magnum sustineret detrimentum; nam eo menSi S ager, etSi magnUS, undique tamen montuosus eSt ac sere sterilis.
II. Paduae in agro hiemantibus Venetis, Nicolaus Pigillianus generalis Venetorum capitaneus desun-etus eSt, qui a Venetis solemni pompa ibi in templo D. Antonii l) sepultus est; unicum tamen relinquens silium qui a Venetis valde honoratus est, uti filius optimi belli ducis, p0pulo veneto Semper si-delissimi. Magnus Franciae magister cum Iacobo Trivultio
nunc, quae dies eSt septima mali, consecratis vexillis , castra moverunt Veronam VerSUS, ad perdendos Venetos; edielo lato, ut omnes sub Gallo militantes sub ea pitali poena ad castra redirent. Quo tempore Georgius de Ambaxia cardinalis rutho- magensis Gallorum ultra montanorum et citra locum tenens , Sub quo omnia regni statuta e latere suo dependebant, Sine euius iussu in regno nihil siebat, quia a latere regis galli nunquam discedebat, Lugduni defunctus est; eui Scaram uti a comensis epi- Scopus, apud regem inter primarios consiliarios exi Stens, S0lemnes exequias in ecclesia maiori Comicelebrari a clero iussit. Quo et tempore Comi mortuus est Aloysius Mugiasea maximus draporum lanae mercator, qui sere valorem septuaginta millia ducatorum reliquerat in bonis, computata mereatura. Qui sortunatissimus dieiam draporum mereaturam exercuit Romae et in Germania, maxime in civitate de Franehes ori, et in Germania inferiori; sed adeo parcus, ut vix cibum sumere vellet. Tune temporis Comi tu suburbio defunctus est et frater Hieronymus
si) Non in templo D. Antonii, Patavit; sed in illo D. Ioannis et Pauli, Venetiis comes Piglilianus svultus est. Mors comitis Pi liliani,
165쪽
Martiani. Vieentia a Germanis occupatur. Tempestates in agro co- mensi.
Martianus Viei in monasterio praepositus ordinis humiliatorum, statura maximus, ae adeo liberalis ut omnia tribueret, fautor si bellinae laetionis. III. Quo tempore castra Germanorum, sub duce comite de Κante ), in unum convenere cum castris Gallorum in agro Vicentino; cuius urbis moenia comes ipse iussit solo aequari ut omnibus pateret ingressus. Vicentini vero, anno praeterito, a Romanorum rege defecerant ut Venetis se darent; quos et magnam quantitatem auri dare comes ipSe coegit. Gruerius autem Comi gubernator ab ipsis castris discedens Comum devenit: rumor enim erat qu0d Helvetiei, iter Como facientes, contendere volebant ad pontificis castra, intendentis auferre duei Ferrariae urbem ipsam, uti laudum Romanae Ecclesiae
IV. Quo et tempore, circa finem tulit magnae e coelo aeeiderunt tempestates in agro comensi, ac arboreS multae a Venetorum 2) militibus extirpatae sunt praesertim in Classio; ut Comenses, qui paulo ante magna laetabantur abundantia , paulo post coacti fuerint propter tempestates lacrimas effundere. Flavit
et vehemens Ventus arbores sternen S, domos eVertens, naVes demergens; ac inter omnes arbores in nemoribus Canta lupi Pedeserris Ruschae stravit amplissimam arborem ceruum nuneupatam, in qua reperta Sunt omnia necessaria ad aedificandum toreular. Quae omnia mala sequuta est repentina
infirmitas praeeipue in agro Mediolani, tussis quidem eum maxima labri, qua infirmitate una die deeem hominum millia extineta reperta Sunt.
i Sie his. Sed error patens, nam non eomes de Mnιe sed princeps de Annali dux erat Germanorum.
166쪽
V. In agro paduano Gallorum eastris eommoranti. hus, eius Mons Silicis ad duos dies obsessus, aebombardis parte altera demolitus a regiis castris erudeliter ea pitur, lieet in eius oppido adessent
DCCC pedites ad custodiam a Venetis positi, qui
omnes a Gallis ipsis interseeli sunt; eo quod gens Venetorum, ad custodiam civitatis posita, intereeperat quemdam Songinum nobilem cremen Sem, militem strenuum, quem crudeliter circa moenia Paduae eruci affixerunt, asserentes oppidum Cremae in Gallorum potestatem, eius opera, devenisse. Unde
magnus magister et Iacobus Trivullius ob saetam a Venetis in Bengonum erudelitatem quia post ea pluram etiam in bello licito quis non est oecidendus)iusserunt ut serro oeciderentur Silicis Montis inhabitantes omnes, omniaque p0nerentur in praedam. Rursus nova Comi orta est tempestas, quae fructum omnium residuum sustulit, tegulas ieetorum eon Dingens, existentes grandines magnae magnitudinis, nam nonnullae erant p0nderis unciarum quadraginta,
et hoc suit septima die augusti. V l. Iulius II Pontifex Venetos interdicto absolvens Mantuae marchionem liberavit a Venetis detentum, quem in suum belli ducem deligens, ac castris Suis praeficens, contra Alphonsum Ferrariae ducemiransmittere cogitavit. Sed marchio sceptrum belli
ducis aecipere noluit, nec ad ea Stra se unquam eonferre Voluit, sed placatus Mantuae resedit. Ponlisex vero uelveticos sive Suigeros suo stipendio
conducens, transilum illis per Mediolani ducatum a gallo rege concedi petit; sed ille denegans, castra sua sub magno magistro duce in ducatu Sabaudiae, qua Helvetiei sibi iter quaerebant, collocavit. uel-
ill Hie est Sonzinus Benetonus ut clarius paulo intra. Galli Montem sitieis capiunt
ae diruunt. Marchis Mantuae liberatur; agrum mediolaisnensem Helvetii depopulantur.
167쪽
Post multas diroptiones Helvetii in Germaniam revertuntur.
Vetici vero ex oppido suo Belingonae iter sibi aperientes, die secunda septembris Varisii oppidum Mediolani dioecesis iter facientes, per fluminis Τrixiae pontem ingredi tentant; sed Iacopus Τrivulitus inibi eum Gallorum castris degens, nam magnus magister labri retentuS erat, seeollocaverat in terra Galla rate; et Galleatius Vi cecomes Comum a Gallis dimissus, eam urbem cum Richurdeto gallo custodiebat, Gruerio gubernatore ad Helvetiorum ligas pro oratore regis dimisso. Ingressum prohibens bellum instituit, in quo Helvetici victores evadentes oppidum Varisii ingrediuntur, armenta et greges devorant, uVas in musto confieiunt. Castra regis in terra Castilioni et circum circa resident, et ibi quotidie regis et Helvetiorum castra augentur, Helvetii existentes numero XIV mili. 1i omnes oppidani medi0lanensi Set comenSis . agri coniugiunt partim Comum partim Mediolanum:
omnes enim Viae carris et equis onustis plenae existunt.
VII Interim multi uispani sub rege gallo pedestres militantes mittuntur ad Mareonatum castri LuganicuStodem, ae vallis eiusdem dissipatorem, ut illud custodiant et Helvetieis iter intercedant, ne quandoque liberi lares proprios repetoni et pontem Trixiae diripiant. Helvetici autem Varisio recedentes, in agro Solbia te ad manus contra castra regis de- Venerunt; quibus Superatis, post Solbiate, Beregatium et Castelletum se tandem collocarunt in terra Appiani, ubi multa armenta occidentes eius incolas Comum versus iter capere coegerunt. OctaVuautem decembris, die dominieo. Helvetici in unum laeti ex oppido Appiani Saronum Versus iter suum dirigunt; sed magnus magister cum castris regiis et eolubrinis VIII Germanos, impetu lact0, aggre-
168쪽
diens, eos terga dare coegit; qui, eonstigentes Geronicum et CaVala Seam Versus, descenderunt in vallem
Classii, quos Galli sequuti sunt usque ad loeum Montani. Ex Classio autem partim transierunt per viam Cardani, et ibi reperierunt Richardetum, cum militibus Gruerit leviter armatis, et insequuti sunt ipsos Gallos usque ad suburbium Vici, quorum quinque halistarii super equis devenerunt usque ud portam Salam; ex quibus unuS sortis ae audax tantae fuit temeritatis ut pontem a Scenderit, civitatem solus ingredi volens, sed a Gallis et portae eustodibus cognitus, illi eo crudeliter fuit oecisus. Sed Helvetiei in
suburbio Viei usque ad horam noetis Sextam e0mmoranteS, tandem, audita tuba, qua Comi exei labantur xigiliae et custodes, omnes repetierunt Classium, neminem ossendentes. Sequente autem die Helvetiei magna praeda onusti armenti S, gregibus, equis, cum ducentis sere bobus a terra Pidrinath, colit rerii ac Mendrisit ablatis, iter patriam versus incipienteS, tandem, absque ullo discrimine, in Germaniam eum
Vili. Quo tempore Iacobus Trivultius a Ludovico rege Trivullius in Vocatus Mediolano in Galliam properavit, Grueriusque I id φ ''V Comi gubernator, legatione apud Helveticos perfuncta, per Clavennam Comum reversus est. Veneti autem intelligentes Gallorum castra esse contra uel Veii eos, ex urbe Paduae exercitus suos deducentes Secus menta Veronae, eius castrum, quamvis Germanis plenum, demoliri tentabant. Interea Helvetiis , Verona egredi dubitantibus, Maximilianus rex auxilium multorum militum sub quodam duce transmisit; sed Veneti, sentientes adventum Germanorum, Verona ea Stra Sua amoverunt, in quo receSSU, multi SVenetis interlaetis, in agro paduano se eollocarunt.
Ponii sex Iulius dueem Ferrariae qu0tidie VeXans hesi sinistaenti
169쪽
ae dubitans ne Bononia proditorie ab se desceret,
magno comparato exercitu, cum multis cardinalibus Bononiam Venit, ac multos illius civitatis primarios ineolas abire compulit. Castra Gallorum sub duce magno magiStro in agro parmensi locata Sunt, ut postea se conferrent B0noniam contra pontificem. Helvetici diaetas, sive concilia, in terris sui S eelebrantes, ibi a Romanorum regis, Franciae, Ungarorum et Hispaniarum oratoribus sollieitantur ut nullum praestarent pontifici ac Venetis auxilium. Die vigesima nona octobris pontifex Iulius maximo eum exercitu et aula sua Bononiae ac Mutinae residere coepit, ut Ferrariae ducem de regno expelleret; contra quem dux ipse cum magno ma gistro et regiis militibus se opposuit, ea Stra Suueomponens, expectans interim responsum ac determinationem concilii Helveticorum in terra Lucernae, in quo Gruerins ipse eum aliis oratoribus intererat. IX. Verona epidemia ae morbo laborat et quasi derelicta remanet, similiter Vicentia a suis ei vibus et
ineolis derelieta existit propter guerras et proelia. Bononiae pontifice existente, iussit cardinalibus ut post se sequerentur, cui XIII paruerunt, sed cardinalis Pederieus Severi natus mediolanen Sis; Ber- nardinus titulo Sanetae frucis hispanus; S. Malo Gallus, qui alias omnia tempore Caroli proxime de-laneti in regno gerebat; et alius eardinalis pontisicis mandatum contempserunt et ad regem gallum coniugerunt in dueatu Mediolani, ubi Papiae hilari vultu a Gallis suere recepti, atque ut maior praestaretur hon0r, Mediolani partamentum, cum aliis primatibus, eardinalibus obviam se Deit. Sed pontifex
ab incoeptis numquam desistens, eius castra opprimebant Ferrariam, et magnus magister cum ea Stris
regiis in civitate parmae et Rhegii se ad hieman-
170쪽
dum eollocavit. Die vigesima prima noVembris, Helvetiei eoncilio persoluto, oratores suos Bononiam ad pontificem transmiserunt, ut eum ipso met de bello inito colloquium haberent, qui Como iter agentes, h0norifice a Gruerio gubernatore Comi excepti sunt, qui illis ostendere volens Comi civitatem non solum vallo et tormentis militaribus esse munitam , sed etiam viribus eorporum, iussit centum quinquaginta iuvenes ex civibus eum armis praesto esse ad cust0diam portae Salae, qua oratores ipsi transitum se-eere; qui honorifice a Gruerio hospitati, post sumptam coenam, diversis epulis galli eo more paratam, mane saeto. Mediolanum profecti sunt. Interim dux Geldrensis Germaniae provinciae, qui olim a Maximiliano Romanorum rege multa bella
viriliter sustinuerat, per regem gallum eum qua dringentis armigeris ex Gallia in agrum Veronen Sem transmissus est una cum Ruberto gallo et qu0dam alio cupitaneo ut aquisita a gallo rege ultra Abduam de sensaret. .
. MDXI. I menis rigida, avis rarissima cupitur. II Iulius pontifidae oppido Mirandulae potitur. III Obitus Blanchae variae Mortiae, et Caroli de Ambaaeia IV Terremotus in urbe Comi: Anna uaeor Ludovici regis peperit liliam. Civitas Bononiae ponti iei aufertur. I. Anno MDXI mense Ianuarii cecidit nix super terram in eivitate Comi per brachium unum eum di-