Hieronymi Cardani Mediolanensis medici Liber de libris propriis

181쪽

ctore,nullam te temporis vel laboru iactu ram facturum, non mediocrem autem facultatum prouentum, maximum honoris

famae atque existimationis fructu inde consequuturum. Quare tibi persuadeas velim me l5o plura velle,& posse praestare quam polliceri. Quod haud dubies nostra causa tantum laboris i nsumpseris, reipsa atq; experientia deprehendes. Vale Doctissime Cardane laresque nostros,non Vsque adeo, fortasse ut putas Scythicos inesse.Edeburgi iiij. Februarij;Md .lij. De caeteris autem his literis non commemoratis Gulielmo Casanato qui eas tibi reddet, fidem dato. . Haec ille persuasit non solu epistola, sed medici sui preces.ladem accessi Lutetiam. ibi regij medici conuocati de morbo disseruerui, me audiente quidem, non tame loquente,quod ipsi, cum regi; essent medici, Iocum dicendi ultimum postularent: ego

eum post illos essem vocatus, nec eum curassem unquam, ut illi,debeti mihi intel ligebam.tandem ubi simul pransi essemus, actum est de negocio.Postulabat auxem dc votum meum, lid interponere,quanquam honestissimo tunc loco nolui. Dicessi, tui in Scottam, Londino transiens, & Regem i m 2

182쪽

Anglorum conuenies. Vbi veni ad Archio piscopum, quae proposita erant a medicis Regiis exequi studens, nihil profeci.atque

ita xl.dies triui absque utilitate: imo cum iactura. Erat enim corpus tabidii, senij tabe. quod ubi animaduerti admonitus a famisari meo Io. Paulo Paladino,qui tum optabat discedere, videbaturque hac causa suo voto fauere:mutaui consiliit, & causam er,

roris illi dςclarans it effeci ut intra γxx dies reliquos,quibus ibi mani morbus mi

tesceret aro restaur rςtur. Interim au tem

concurrebant multi, imo pene tota nobili, eas,adeo Vt minerim aliquando ex duabus medic moxorum descriptionibus una die ς pisse xix.coronato aureos Cumq; hyems succederet,decreui secedere,ac in patriam reuerti. neque enim tutum omnino

ibi manere existimabam,seu ob aeris intemperie, seu ob unius e meis familiaribus im probitatem:quippe quinq; mecu duxeram, sed unus satis erat maledicus, inuidus auarissimus,mi conleptor. Importune igitur missionem quaesiui, quam viX Impetraui. Nam rationes multas Archiepiscopus adduceta morbum non curatum,imo Vix leuatum, paruam moram pro tam longo itiane ,bella immum laniicbaire,ingruentem livem

183쪽

iliensium omnibus satisfacere. Atque h*c omnia ego vexa esle intelligebar sta id motorquebat, quod ille nescitet in quanto p riculo versarer,Vrgebat etiam me filiorum amor.Et certe neq; ego illius liberalitatem, neque ille inc uouerata iscessi itaque ut it dica,re infecta vix duinchoata, relinques tamen consilium satis prolixum, quod partim in itinere, partim ibi confeceram. RG diens itaque,cu animus esset per Celtas reuerti,ob latrones, tametsi principum auxialio adiutus,nuquam potui .Intvllexi autem

ab affine meo Gaspare Cardatio medico, quem illuc transinisi, quique in latrones incidit, tum ex literis Lutetiam Praesidis Ranconeti multos illustres viros adtatum meu Lutetiae operiri,sed fata non sinebant. Reversus itaque per Belgas,& Germaniam

in patriam tandem me cotuli, ccxxxv. di

bus in itinere,lxxv.apud Archiepiscopum consumptis. ita longe maior fuit impenta illi quam mihi lucru, tametsi in itinere ubi

moram duxi, non irrita ea suerit. Certum enim est: pro hoc aduentu meo Archiepi. i. scopum paulo minus quatuor aureis talen

iis impendisse.Audiui etiam principe Lutetiae fuisse,qui me operiebatur,daturum duom s

184쪽

pene talenta dest,aureos corollatos mille, si curando illi assistere voluissem. Sed hoc

non tam certum est, ut affirmare ausim de

pecuniarii multitudine. ubi vero in patria sum reuersus,pene biennium intercinit ex quo nullas literas ab Archiepiscopo accepi.Itaq; illum vel mortuum vel bellis implicitum, vel pertaesum aduentus mei rebar. Tandem post biennium vix uno mese cxacto, quod tempus ipse sibi ad scribendum

prςscripserat, aduenit unus ex suis intimis cum his literis: Binas tuas literas accepi superioribus me sibus mihi etiam gratissimas per quendam Angliae mercatorem, alteras vero per dominu Episcopum Dun Rordeia se, una cubalsamo Indico.Postremas tuas literas accepi a Scoto cum elegantissimis tuis comentariis in difficillimu opus Ptolomaei. Quibus omnibus ample dc abunde

ter quater responsum est. Permultas enim ad te dedi literas: incertum mihi tamen an tuas in manus deuenerint. Nunc autem fantulo tibi noto Romam proficiscenti mandaui,ut excelletiam tuam inuiseret,& meo

nomine salutaret gratia'; ageret taedia de tui, munusculis variis & gratissimis, sed etiam de sanitate magna ex parte restituta, morbo propemodum depulso, viribus auctis

185쪽

ctis, vita denique quod amodo eruperata:

Ista naque omnia atque corpuscula ipsum tibi acceptum fero .Quandoquidem a te

pore tuorum medicamentorum tanta arte

M dexteritate praescriptorum &compos, toru, morbus ille mihi peculiati,& rarius& leuius multo me in insit:quadoque enim accessiones solitae vix in mense semel, aliquado vero bimestri spatio me opprimui. Nec tum quidem urgent, neque premunt more solito, sed solummodo persentisco leuissime. Ingratitudinis vitio me insimulari liceret quemadmodum ingenue fateor si ista tot & tanta beneficia non recognosco rem, & gratias referrem.Sed iam epistolam ad te mitto viva nempe hunc Michaelem idcirco oro,ex animoque precor excellentiam tuam,ut si usui tibi esse possim ope, o pera, aut opibus, isti renunciaueris: qui me quamcelerrime certiorem faciet.id ubi ego rescivero, in promptu rem factam esse existimato. Preterea Dominus Gulielmus Casanatus medicus anno superiore lares inuisit paternos, neque adhuc reuersus est. Uic sane multis nominibus ic honore dignus, cuiusque necessitudo & cohabitatio iucunda fuisset. Multu tuam tamen excellentiam

praemonere volo atq; Obsecro, ne a munerem q

186쪽

vero curaui Ut adiicerentur, qvonim scio multos & tu merito de exitu rei dubitas se.Post has eti m lias suscepi lueras tanto principe r/Mρος Trhumano dignas, quapa me ser utur,Vrinxelligant limines ceeum nobis grauem, nec illi inutilem filisso amicitiam vostr Sed si velim illustres viros quos ab insanahilibus propen odum morbis sanaui, tum M nas scribere, forsan non id Gcte fa xurus tu, sti enim sunt quibu4 i u t M iucundum est ut intelligatur eos a grauisiimis morbii cile plene liberatos, quδm gr ue taxi liquando his

morbis laburassic.Nuper cuina illustre viriliam quinqumnio aegrotantem in duobus mesibus perfecte sanaui,cu iam in medicis supra duos ursan taleia consumpsisset: At que haec historia cum plerisque nota sit abca tame enarranda tu aliis viroru illustriuqui no pauciores sui qua dece,ob ea causa qua diximus,abstinere decreui. At vero

187쪽

haec ex arte,illud autem nescio unde: quod amicorii nullus praeter unu Prosperii Mari nonu in manibus meis obierit. Sed dum aegrotaret absens semper fui, aliquado vellauissimo morbo quod tame rarissime a cidit detinebar,atque ita Vt neq, adesse possem dc viderer laguere ob id solu ut amicus absq; culpa mea periret. Adiicia aute quod nuper coligit in M. Antonio seu Antonio Maria comite,viro ob eruditione omnibus noto.Is qua mihi esset amicus,in endecasyllabis alitiq; carminibus nostris libris adio

diis declarauit. Seruauera aute eum tζr aut quatςr a maximis vitae periculis. Verucunuc aegrinarex primis quatuor ῆut quinquet diebus illucuraui cu altero medico, visus' est plane leuari, adeo ut socius illii extra periculum esse omnino diceret. Ego tam e re tuc dc ab initio ipso praedixera certo moriturii aut vix spe esse salutis,si modo phlese mone no adesset. Verum ille alter cu ia cum extra periculii esse arbitraretur, Sc illi magis Maioragius fidere videretur,ita seges. sit ut ego aegrotantem dcseruerim. Cu Vero xviij die puruleta multa de 'tida expuisset, medicus ille ut audiui, morbo liberii arbitrabatur,affinibus vero qui rem videriit , equibus Primus &ipse eruditus admodum

188쪽

vir, te mihi ut acciderat narratibus,dixlaxitium imminere.Itaq; mortuus est xxiiij. die a discessu meo:xxx. vero ab initio grauioris morbi septe enim diebus antea latuexat. Atq; haec toti urbi iam nota esse ferme reor ob hominis excelletia.Quae quomodo ac cidere potuerint nisi fato meo magno non viden,chim ferme supra fide sint. Nec talia fortuito contingere crediderim Oia,neq;, ut dixi alias,nusifera aut homo coram me vulnus accepit. Quod quasi casu accidista fateamur imilis tame effectus ordine natur ,sed diuinior ab eisde causis aecedit, unde quς dicta sunt mededo,scribedo,agello, tolerado mirabilia orititur. Scio aut quid obiecturi sint qui paradoxa haec leget: na oes

ad me cocursuros si ita esset, taqua ad sacra anchoram dicethocurrui sane plurimi, notii oes,ob duas causas:altera quod iam medici ex erroribus decreta fecerunt,dum nitimis potetibus bladiri atq; obsequi nitutur, atq; is usus adeo inualuit ut si quis decretis suis aduersetur,aut insanus, aut imperitus, aut paru salte exercitatus habeatur. Sic olim Thessalus &.Themison in arte medica, M ut quis'; imperitior ita audacior. EGgo si quis cotra consuetudine agat,iu imporito,verso reru ordine, habebitur. Sin auteconsue

189쪽

aliud cruci affixus, Socrates ad cicuta d natus,st quod cosuetudines euertere voluerui. Multis n aq, cometudo per sic placet, a iijs et utilis. pleriq; veretur ne cu illa autoritas sua cocidat. Altera ca fuit:quonia contingit in medica arte quod 3c in mulierum forma: multatan .formosioribus pr serutur aut Ppter lacu aut vestiu ornatu aut mores aut ob amicitia,aut quia potiri hac no illa speramus,Vel quia no eade Oibus formosiora videtur. None Galenus inquit in libro de pr dictione ad Posthumu: Boni medicino solii calumnijs de instidi)s obnoxij sunt, sed et veneno trecitatq; de quod a medico gRomς cu duobus seruis extinctus est.Quintus vero,Vir in arte excelles tanῆ aegros interficeret Roma pulsus est.Quis maiora miracula fecit ci X pus quis vita sanctior aut doctrina melior' & tame pauci du viueret crediderut,multi caluniabantur.populusq, in nece eius consensit. An ego melior Xpo

aut potetior Quid mirari debet quisvi homines sibi malle bene esse qua alijst&quod ab uno vel duobus fieri no poti multoruco sensu efficilialia enim sponte hominu ingenia sunt. Accodit etia quod fatale nobis citciui

190쪽

ita ciuitatu collegiis odio esse, iudiciisq; oppugnari. Nam & pater meus ut ab eo accepi,

δiu in ingressu collegi j Iuriscosultorii laborauit,& ego ut alias testitus sum bis a medicoru Patauino,toties filius meus natu maior a Ticinest, uterq; a Mediolanesi reiecti sumus. Sed in illis peruicimus ii hoc indulgetia pariter uterq, sed serius expertus est: eu mitiora sint dana iudicioru qua sceleru.

Na Romae M Venetiis cu nulla sit spes pebledi per leges,ad vim se recipiunt.Itaque in malo bonu & vicissim in bono malu latet. Fateri in cogimur,plus esse odij ubiq; in operibus admira lis si in iniuria, plus piculi qua in improbitate,plusq; iacturae si in imperitia. Verum quasi nuc no intelliga quorsum tetederit haec lata oppugnatio, cu ta-

me reliqua omnia quςolim mihi putabam aduersa,videa salutis meae re egregi; cuius da boni atq; felicitatis causa contigisse:cur est ut no etia de hoc ide existimeΘSed ut vires cessura sitimatui Deo obsequi si Epria: utilitatis ratione habere. Itaq; cu tot difficultatibus quis nemine ung laeserim,ob solius veritatis studiu viximus. Verti no hocta demiror si quod cupieriq; ex his liberali sint ingenio,& non vulgari eruditione, ut modico adhibito studio ac diligentia, nul-Ia sa