Hieronymi Cardani Mediolanensis medici Liber de libris propriis

151쪽

quam antea solerent, obiere. In uniuersum aute ex articulari morbo quantumuis dissi cillimo neminem curaui, qui non perfectis sanatus fuerit.Vt si deploratos ex hoc mo bo velim enumerare, plusqua centum sint. Ex phthoe autem eoru qui curati sunt, nemo praeter Catium ultra sex annos superis uixit.Itaque si ad Delicitatem medendi respicio haud piget fortunae meae. quandoquidem videam Galenum tam paucorum m minis Ie quos ex deploratis morbis sanau rit.Ιn libro enim de praedictione ad Posthumum meminit Eudemi senis in hyeme atribus quartanis curati , & uxoris Boethi, cuius morbum reliqui medici ignorare videbantur,Tum Demadis Rhetoris & familiaris Charilampi cubicularij,sed horti duorum casus haud insignes fuisse reor.Memianit&iuuenis eius, decimo artis curatiuar;

quem Tessalici medici inedia pene perdiderant,& ferme tota haec summa in tres redigatur.Verum Galenus non tantum curandi arte, quantum scientia dissectionis depraedicedi inclaruit. Admirabilem enim in hoc genere fuisse scripta eius de pulsibus taegregia testatur. In curando vero si maiora exempla edidisset vir gloriae cupidissimus;

152쪽

qui toties de praedictione gloriatur, quique

etiam minima scriptis suis inseruit, existimant aliqui non praetermisturum fuisse. Verum coscripsisse multa talia credo, atq; ecia maiora in libris de cura uniuscuiusque mor

bi propria sed hi libri magna humani gene

ris iactura, ut reor, periere. Verumtamen neque ipse eum tam illustri sapientia de eruditione egregiisque factis arte ipsam ab iniuria tot nebulonum & sycophantaru vindicare potuit. Iacebat enim gloria artis ut

etiam nunc. Propterea conqueritur tertio

Methodi medendi hunc in modum: Itaque nos quamquam aptincipio recusantem,orando tamen impulistis ut omne hoc opus tractando susciperem quod Deos precor aliis quoque hominibus sit usui Certe minimam spem habeo propter cum qui nunc regnat,bonarum artium contemptum ,diur-tiarum vero ac existimationis & ciuilis potentiae admirationem. Foelicior fuit quod Caesari aliquando placuerilsolet enim dici,quod principibus placuisse viris laon ultima laus est,quamquam haec obsequi j ambitionis , astutiae, ac fortunae cuiusdam benignioris argumenta potius sin quam cX l-lantiae artis. Nihil tamen mirum est de G leno

153쪽

leno,quod as Antonio vocatusti enim socius inter omnes imperatores philosophus extitit.Qui & omnibus eruditis fauit Deinde Romam iam primum se contulerat spo-

te: Androniachoq; Antonini medico conficiendae theriacae nomine in amicitiam se insinuauerat: ut ea causa ab Imperatore D

metrio mortuo, quod & euenit,Vocaretur.

Vt forsan nobis gloriosius sit iam ter, nullis peregrinationibus sponte sisceptis; aue ossiciis talia quaerentes, a regibus e patria ob solam artis opinionem csse avocatos.Et profecto ut video,longE facilius patuit nobis ad reges aditus quam Galeno nec hoc dicimus ut nos illi conseramus: sed ut intelliogant homines, Galenum longὸ maiora diagnum fuisse fortuna, quam cum tot laboriabus,tantaq; industria sit consecutus. Sed ut ad propositum redeam, non oporibus tantum insudaui, sed etiam ut in praedicendo minime aberrarem. Memini inter reliqua,quod cum laboraret Ludovicii,Madius puer annum agens circiter Vndecimu, aduocatusque essem cum alio celebri inedico,cum videretur puer non grauiter Iab

rare,quod & febris remissa solet,& puer fiscite moxbum serret, dixi matri futurum ve

154쪽

aliquando hic puer repente ex hoc morbo in grauissimum affectum incideret, a quo vix cu aderet. cum illa causam sciscitaretur, respondi me ex venarum pulsu id intelligere. nunclauit hoc illustris foemina alteri medico,qui cum eadem hora , qua ego soleba,

scilicet sub noctem puerum non inuiseret, dixit,quod S verum crat,hanc tantam mutationem se non percipere. nam aliis horis

non tanta erat inaequalitas quae vel ab ipso vel a me si tunc solum tetigissem , percipi potuisset. Cumq; ego hanc diuersitatem augeri in dies viderem, affirmaui semper hoc futurum. Quod & contigit. nanq; repente post dies ferme xx.cum grauissima spirandi difficultas inuasisset, miserunt ad me, &venienti occurrit mater flens ac dicens,heu quam verus Vates magno meo malo fuistit Itaque obiit puer altera die. ob id vero tum etiam alia experimeta cum toties abierim,

nunqua me deseruerunt cum vero reuersus

essem in patriam ςgrotabat Io.Iacobus Resta, duoque aderant egregi, medici. aduo- convividi, laborare abscesIu cerebri dixi. rudior contradicebat,alter no negabat, sed posse adhuc sanari sperabat. quenti diecuadhuc conuenissemus,qui pridie negauerat

155쪽

laborare abscessu, credo immemor eorum quae dixerat, abscessu cerebri ia quatriduo laborare fassiis est: ob idque mittendum sanguinem. quod & alter medicus censebat.

tum ego nihil obiiciens de pristinc diei cotentione, respondi non laturam virtutem, cum vero ipsi concordes contradicerent ut viderant me dicentem statim casuras vires, etiam dum sanguis mitteretu idmirabantur. neq; enim causam adiicieba ullam, cur id ego expectare : quamobrem surrexerunt diligentius pulsum exploraturi. Cunq; Vna ad aegrum iremus, tentatis venis iam pro sus cecidisse vires cognouerunt : de admirantes abiere. At ille post paulo mortuus est.Tum qui doctior erat, quendam submi-st,qui me interrogaret qua ego arte id deprehendissem cum respondissem ex pulsu. at de nos, inquit ille, pulsum percipimus. quasi idem sit pulsum sentire , & omnes illius disterentias exacte assequi. Nuper vero cum ad quendam ingrederer, neque lotio

neque ulla alia re Visa,nec aegro interrogato pronuntiaui ex solo aegri aspectu illum magna spirandi dissiςultate laborare, non possc dormire , & pedes tumidos habere. ille admiratus praedictionem, inquit, non

156쪽

solu pedes,sed & crura tumida habeo,iamiaque sex diebus noctibusque vigilo, & spiradi difficultate maxima laboro. Tum ego suis moriturum breui dixi. Mortuus est sexta die postquam illum inuiseram. Quomodo autem id assequutus si quatuor verbis explicabo.Cum accessissem, sedebat in lecto egre spirans, omoplatasque trahens, quod maxime dissicultatis spirandi argumentum est, & faciem tumidam habebat. Vnde clarum erat qui sic afficiuntur , somnum capere non posse. debilitatis inde viribus aqua in tercute a pedibus Veluti remotioribus a corde corripi,quod & tumor faciei apertius ostendcbac. Denique ne singula prosequar, in praedicendo adeo laesix fui ut neminem mihi vel aemuli ipsi praeserant. cum quidam Vel plus mihi tribuant quam res ipsa exposcatiniijfacilecesserint,modo

laudis in arte aliquid remittere velim.Non enim existimant praedicendr partem medicae arti propriam esse, ac medico, ut reliquas, conuenire. Verum non tam est praedictio haec nostraad ostentationem c ut plerunq; esse solet sed potius ad aegrorum salutem. Non pigebit autem subiicere quod Augustino e nario Genuensi nobili viro

conti

157쪽

contigit. Is nanque Indica Iue aliquando cum laborasset, correptus est febre lenta, qualis solet affectos illo morbo comitari. atq; ita sensim in hydropis genus illud incidit,quod vocat Tympani te. Aderat & alius

medicus: cunque maxima diligentia ab utroque curaretur, nihil tamen proficicbat. Mulieres assistentes dc amici collaudau runt quendam alium medicum turgidum& gloriosum:& ut sit cum res ad vota non succedunt, facile obtinuerunt ut supcruocaretur.Is ut conspexit hominem diuitem,& liberalem,simulque quod inuideret mihi tametsi inueni,existimauit ore sua esse veme abacto praeda solus potiretur. itaque statuit ut coram omnibus Genuensibus nobilibus contra more & decreta Collegij verba faccremus.Inuitauit autem,Vt credo, illos,nam alioquin non tam communi consensu praesentes adesse potuissent ad audiendum quod instituerat.Aduemut itaque, Aprior ille, cum dixissem demonstrassemq; morbi genus, rogat autoritati suae cons lens,licet iunior esset,ut ultimo loco ei dicere liceret .assensus est senior. quid plura Ut tum solebant ambo in unum consenserunt, scilicet in aegri perniciem, Ut me explodci

158쪽

rent.Ita sunt mores hominum. Tunc senio laetus pronuntiat salutem futuram die sequenti, multaq; alia addit amentium more. itur deinde ad aegrum. ibi multa gloriatus pollicitusque dicit communi consensu st

tutum,ut medicamentum sumeret, rogatq; me an verum sit. ego qui mentiri non didici,respondi placuisse hoc maiori parti. Intellexerunt astantes, intellexit oc aeger, rogat igitur aeger me an medicamentum sumere debeat 3 fidebat enim plurimum mihi. Respondi vocatos esse tres medicos: hanc sententiam esse maioris partis: medicamentum esse natura innoxium .erat enim cassia nigra iterae species,& rhabarbarum: illorumaiorem esse autoritatem. Non audebam

ulterius progredi. Erat enim is collegi, procurator. Haec nanque officia plerique quaerunt ut vi retineant'metu, quod bonis peribus,aut cruditione comparare non posi unt,simul & ut apud imperitos autorii Iem assequantur. Tum ille acrius instat, v get, sanitatem pollicetur:tadem medici amicique recedunt. Tum astantes mulieres rogant,ut si existimem obfuturu medicamen tum,ne exhibea.At ego,qui non solum rerunaturae satis peritus eram, sed etiam diui-

159쪽

rs 7 ni iuris, in haec verba respondi: si h re fuissset ut non propinaremus, non esset aduocatus hic tertius medicus.nam iam diu nos ab hoc auxilio volentes abstinuimus , verum

postquam vos aduocari illum iussistis itases autem Collegij iubent, ut qui ultimo

aduocatur, sententiam serat non decuit me plusquam par esset contra obniti.omnes enim sciunt,me quantum licuit, obstitisse. multo minus vero iam constituta re mihi soli licet a constitutis discedere. hoc enim improbi & fallacis hominis esset, aliud per tinacis: nec hoc etiam, si vellem, facile esset facere sine magno meo periculo & iactura famae .si vos ita volui stis recteque consului stis,no est cur ego obsistam: si errastis haud

par est me pro alieno errore poenas luere. Acquieverunt in uitae ν ut quae intelligerent non placere determinationem. Datur itaq; medicamentu vesperi haec enim mane acta erant diluculo in ius quoddam. Tantii vero abfuit ut conserret,Vt noctem inquieta duxerit , mane obstreperet regmone. aduenit medicus senior.audit strepitum, videt plorantes mulieres. interrogat an is esset egerirespondent eum esse.adiiciunt verba more mulierum.Ille pertinacia adeo amens erat,

160쪽

ut non crederet eum esse aegru , sed dubitabat,credo,ne ego illi ludos facerem. Caput introducitaerat enim apertum ostiu de more t morientibus fieri solet. Videt ςgrum esse. statim abiit dicens mortuus est,mo tuus est. Venit & alter medicus videt ςgrii. solatur Veni ego hora prandij. Tum aeger ad me, ce vides hominem in te confidentem , age si potes ut me reuoces a periculo praesentemon ego illum , sed conciues mei ad me adduxerunt. Itaque hortatus hominem ut bono animo esset aliquid dedi .iuxta vesperam redij:nec discessi prius quam illum persecth ab omni medicamenti noxa liberassem. Tum Genuenses omnes usi sunt opera mea deinceps,praeter duos qui addicti erant nomini illius. superuixit autem mgermensibus septem & cum videretur liber, surgeretque, repente diaria obiit. vix enim superuiuere poterat vel cum optimo regimine, quanto minus surculis lapathij crudis assidue utens. Atque haec in patria contigerimi.Quamobrem ne mireris si talibus atque his similibus crabrones,ut dici solet,irritaverim,unde tot cospirationes, toto Iouis, maledictiones ortae sunt. i

Veritatis est, Qui

. bris