Huberti Giphanii a Giffen ... Tractatus de diversis regulis juris antiqui utilissimus. : Cum indice rerum ac verborum copiosissimo

31쪽

- IN TIT. D. DE RE G. I ux. fectu: hoc est quod in his regulis saepe tot suns casus excepti,quot proprii,sive, ut vulgo loquimur, tot limitationes, quot ampliationes. quo vitio artem nostram Auchores sere infinitam ex arte ouae finita esse debet. a.D.de juru es D-' G qvorantia. Non artem, sed inertiam efficerunt, U G. Hujus regulae, Exceptiones merit

c Ue resurientes non poseononi ante litem cone salam: Philip Franci asseri s limitationes ad ι.I. n. 23 st seqq. de litis contestatione tibi. . Sic

ejus regulae: In quolibet actu citationem requiri, ampliationes. Hs. limitationes.uo. Assere Pose

batum ante omisitaressituendum. Gabrielius affert limitationes ro. Sed haec horum infinitas, non modo in his regulis, sed etiam in aliis , jus civile set e obruit: ut Maranta affert Ao. causas recusandi j udicem: Afflict. 72.causas a mittendi Felidi: Francus Herculanus 6 . probandae negativae: Menoch. 98 quaestiones de possessione. Halicius affert 4i8. quibus bona confiscantur: Socinus assert 8or. fallentias, quibus non est necessaria litis contestatio: & hoc pulcherrimum,Simoncellus in tractatu de decretu assertaecreti significationes viginti quinque. His duobus vitiis accedat Tertium, imprudentiae. Est enim temerarium,ex una hypothesi stati thesin facere: hoc est, ex particulari conςludere generale: ex una iacti specie sive causi elicere regulam generalem,id est,quae non ad unam spe tem sed ad infinitas trahatur. Cuius viiij uuo tantum exemplo erimus cotenti. AitJCtus

32쪽

P R o L E G o M E N A. in I. u. naturalitersi nihil. D. de adquisii passuroprietate nihil habere commune cum pObsessione. Quisi. continet specialem proprietatis de possessionis doebinam: ex ea tamen haec generalia illi eliciunti Ex diversis & 1e-

Paratis non fit illatio: Item, separatorum separata est determinatio: Item;secretorum secreta debet esse ratio. Separatarum potestatum separati sunt effectus. Item,inducta ad unum finem non operantur contrariu. Breviter,ex una lilius

s. specie, i8. 3 regulas conficit Gribaldib.iae. δε adjicit hanc clausulam sermultasti iusi elicere poterunt, Plane negari non Potest, quin aliquot Interpretum sene utilia,tam ad rationes legum,quam ad decisiones causarum: Sed prius assuefaciendi sunt studiosi,& inducendi animi, regulis in jure comprehensis,quam aliunde importatis,aut in ventis: Ut erudite admonet Nicolaus Vigelius iri

v. ista libri de Imrepublico. CAPUT VI. De vitii, hQm tituli: Saliis quibusam. J Osr REMO Sc hic observandum qua

dam Sc hujus nostri tit. vitia videri. Rrimum iterationis. Sunt enim quedam reingui bis positae: ut,l.c,ycum Isty dc l. IIV f.I. cum l.IN. Alterum vitium est omissionis. Sunt enim

aliquot insignes omissae Regulae: ut est regula in I. ati apud C. de furtis: & Regin I. seris Gentium s. Idem responsium. D.depactis: Alia in cn re-gκla. b. de juris σμου gnorantia : Alia in I.i. n

33쪽

4. IN TIT. D. DE RE G. IIII de auctorii. tutorum: Alia in I. χo vitiari. D. do tutor. ct curat . dat. Alia I. ra. si mrbs Dde Ieg.1. Alia L 13 ιι scriptumsi. regula. D.de liberum psh. Alia in I. s. Se a conditionisi uti. Q her .dib. instituendis: Alia in I. I. g. veteres. D. de ari uir. possess. Alia in L M. verius D.de probationibus. Alia in Lyi. eruum. g. se ustur. D. de verborum oblig. Alia in Li. depriva delictis.Itemque insidciendum V. de Scio osc.Sed hoc e cusari potest: quod Triboniano non fuerit propositu omnes juris regulas hic cungerere. Cum sint pene innumerabiles,&alaesin titulos prio. res iam relatae: Sedeas duntaxat , quae superioribus titulis sere sunt praetermisset. Est & Tertia virium: quo quaedam pro regulis hic asseruntur , quq sunt definitiones potius Diale'icae, quam regulς juris r ut est definitio hereditatis,

S cavillationis,Gr i soriten vocant. His accedit Quartum: quo verborum potius quam regularum juris interpretatio assertur. Sunt autem vetb sub b.t ista: Accepisse cris. g.I. Adversus Edictum IIoa. Alienare. ι. II'. Caperelas. & n.Capi, si vς Non capit. Ii6. g. I. Cavillatio l. 61. clam factum. lasga. Daxum l. Iv. Defendere. IJa. Dejicit .l. s. r. Dolo facete, L Iast.

Facere quod quis no debet,& Non facere quod quis debet L 1ai Frausit. 8. Ss'. Fraudari

ructus Ia. Habere. II. Hereditas εχ. Idoneus expromis r. Ho. as. i. Improbus qq. Locuples.1 Locupletior iactus Liab.AM Menses duo, 61. dies Ioti Pervenire i . Predo Ι26. Pati. IIV. A. 4. Reiu uere I l. i. Sine liberis decedere iv.

34쪽

o LEGOMEN A.' usolvendo vi factum D. 9 2. Vim non sacere Us. F. I. Has tamen leges, licet de verbis, suo ' , quasq; in loco nos interpretabimur. Quod auo tem 1upra dictum, dissicile esse aliquid in jure

definire propter varietate negotiorum ac tem-

porum: id& JCti Φpe admonent et I 2. mora. D. usuris L i . pr. D. de Mers temporalibus prasiripi. eoque dictum est pertinere regulamaca. qua omnis definitio in jure civili pericu- L. 262. Iosa esse dicitur: rarum enim esse ut non subverti possit. Sic & Quintilianus loquitur tibia. ρ institutionum oratoriarum: Propter quae, inquit, mihisemper moris fuit, quam minime alligare me . . adprecepta,q cathobca vocant, i est, ut dicamus quomodo possumus universalsa Vperpetualia: ro enim reperatur hoc genus,ut non labefactari pa te aliqua Fubruingit. Sic & JCti admonentri Regulas non esse perpetuas L I o. plurib.L2. do verbo, Es,inquit,placeat, Uc.non tamen hoc tu omnibus verum est.& o. qui exceptionem D. δε condictione indelati.Ubi Martiari lib. I. Reg. de hac regula: Qui exceptionem perperuam h bet,solutum per errorem repetere potest: ita iis ' pse ait, sed hoc non est perpetuum. Et hic est sententia dc omnis definitio. Ubi definitio idem -- let,quod regula: ut & in L assed et ..dem fu- .lianus. D.de usustum. Et regulariter, inquit, δε-

ete igitur Phili p. Decius, Menerius, aliis Glos segraphi, multa hic fabulantur ex Dialecticis Q de rationibus definiendi. Latine enim lis Re gulae dicuntur & definitiones ,-constitutio.

'ad e

35쪽

nes juris,&pr cepta, & determinationes. t. q. i ii ne D. de testastento militis. In hunc autem titulum Pandectarum pri- ter vett. Glossog. extant recentiolia varij com- mensari j: ut Decii, Maenerij, Cagnoli, Ioannis Ferraial Hier. Franci. Ioannis R imi, Henrici Rei sollicit Petri Fabri: Iacobi Ravardi,Hippo- , lyti a collibus. Sed inter eos familiam ducere - mihi videtur Petrus Faber. . Superest iam,ut& breviter ordinem 3c pa

titionem hujus operis & instituti nostri indice-inus. Tota igitur hic tractatio duobus libris consubit:& Primus quidem erit bimembris: partim de jure & AEquitate . partim de materia iurisdive de actionibus&factis humanis in ge- irere. Alter vero sive secundus liber, de jurisaria teria in specie: lsq; tripertitus erit. Nam pria. ' ina pars de jure personarum: Altera de rebus: Tertia de Actionibus,tractabit. ,

LlBER PRIMUS.

pso&AEquitate et explicandum;

id eis, de Regulis hujus tituli eo pertinentib. Meminute igitur o-

36쪽

LIBER. I. t portet, virtutes esse mediocritatesalve medietates inter duo vitiar ut est Liberalitas inter Avaritiam 3c Profusionem: Sie & Iustitia inter haec duo,Damnum & Lucrum, est media, teste Aristot. lib. fBhicomm. Hinc est quod toto

iure nostro lucri & damni, ejus quod interest, z . dc utilitatis,quae & a poeta Horatio dicitur justis.1ν ων.

mater & aequi, plurima fiat mentio.Eoque pertinet quod apud Ciceron. liba e Repub. disputatur de origine juris; tam esse utilitate. Quam

tamen opinionem 3b1,ut O toto lib. i. de .resebiit Cicero: ac demonstrat, naturam sive ratio. nem naturalem esse juris ac legum causa. JCti tamen in omnibus fere juris articulis utilitatis tam publicae sive communis,quam privatae rationem habent. V. G. Servitus nulla constitui potest,quq non afferat aliquam utilitatem,sive iam statim sivepostea I9.ωundo. D. deservia

tutib. ut possessori, qui impensas facie in D

dum alienum mala tide, conceditur detractiosve abrasio impensarum, si modo ea detrahenti sit utilis. Non enim,inquitJCtus, malistus indulgendum, I. u. infundo υ. de rei vindi. Sic,cur dies legat,ususfructus,aut libertatis cedat, post aditam hereditatem non ante aditam hereditatem . ratio assertur ista; quia illorum, ut antecederet dies nulla esset utilitas 3 ut est. I. 3. ct 8. D. quando Hes legat cedat. Sic, cur cum est actio vel temedium civile,non detur praetorium utilitas est in causa. Est enim utilius habere civilem actionem quam prς toriam: Nec

praetor se interponit. Ubi civilia remedia suo-

37쪽

petunt, L I4. interdum D. deprecario. c. I g 9. D

ui precario. D. de furtis. Hinc quoq; est, quod ubi aliqua suppetit Actio, non inducatur alia. I. i 3 sicut vis dep teratis D. deus Aiu. L3. g. I.

tura , ita & in jure nihil fiat frustra: nimirum, quod jus omne ad utilitatem specter,publicari oc singulorum. Possent de lucro & damno, atque de utilitate, plurima asserri: Sed haec attigisse sufficiat: propter regulas hujus tit. de lucro Zc damno. Quarum haec est pruna: S-ndum naturam es commoda cubus1 rra eum ter α

turam. I. U. is qui si uis. D. de legat.praefandis. l. ' ' unicI. s. ne autem insine, C. de caducis tollendis, uo Re- l. ult. si Asia cum C. de furtis. Ratio regulae est

ruis, perspicua,& omnibus nota: Quia scit, aequitas naturalis postulat,ut si quaedam damni & lucri quasi permutatio: &ut ne lucrum sine labore ρο- & opera quis consequatur. Usus autem Regulae, primo est in I. u. I h. t. Ut qui hereditatem, id est con modum pupilli sperat,idem qu ique

tutelam ejus non recuset, id est, onus hoc sustineat: ut sunt agnati, ad quos Ac hereditas& tutela devolvitur ex hac regula. Excipitur tamen foemina d.l. 73. inia tutela est officiunt lvirile proinde ab ea removetur mulier e exincepta matre & avia, ex novis constitutionibus, tit. Cod. Quando mulier tutelae ossicio fungatur. Et hinc est,quodTribunianus articulum furumsinterieri

38쪽

LIBER. I. Uinterierit,in I Ib. tutela v. de Tutelis. secundo, in Usu fruetii. Ad fructuarium pertinet omnis rei utilitas sive fruinis./7. uifructu. D.de ι -- fruct: Quare ex hac regula Onera quoq; ad eum pertinent; ut tributum, & vectigal publicum.

I. I.quoniam T .d.t.idemque ob eandem causam cogitur in locum,arborum demortuarum substituere novellas. l. 1Lagra. D. cod. Tertio, in

pote . cujus utilitaci dc fructus omnis ad maritum pertinet: Quia es onera matrimonij sustinet, I 7.dotis infr. D. de sereritJ. 2O.pro onera C eod Quarto,in Emptione: qua persecta, ut omne commodum, ita , incomModum ademptorem pertinet s. cum AEutcm In . de Empt. vendit. sic si quid alluclone accesserit rei, ut

agro empto, pertinet ad emptorem. l. 7. D. de periculo eir commodo rei venint . Contra igitur

si quid decesserit . ut inundatione, vel circum luvione ; ad ejus quoq; incommodum, & peri

inquit, commodum Vm esse Lbet,cuj- es periculum inverta scit. hac regula. Quinto,in Hereditatibus Zc Bonorum possessionibus. Herest enim & commoda & onera hereditaria capere debet. l. Is . ult. m. de legat. 8 stand. l. i . nam quod sinon omnis.j ad SC tum Trebest. Sexto, O,n Societate,ut lum 3c damni fiat quaedam conis municatio,haec regula locum habet. Initio tu R. de societate. Ad hanc autem regulam perin

ἱnet quoq; regula I '. illa: Ex qua pers a qui lucrum cap t, et faeium praesare debet. Est eni in f hujus resulae eadem ratio & aequitas: 1ea haec 'γ

39쪽

- COMMENT. DE RE G. IUR. tamen regula ad locum de testamentis sive de hereditatibus pertinet: ubi ea diligenter expliacabitur. Hujus autem nostrς regulae de com- αι Ruω- municatione damni & lucri usum videre licet,ia. l. 2O. s. I. es alf eadquirenia hereditate i. a.Lria lud quaesitii. d. ct sisleuti ρ. f. de heredit. velamone venduta. LM.escontra. .ri vulg.est pupill u sit. l. 6. Uve autemss. communi iuviaeundo. l.un. s. pro secundo. C. de caduc. tollendis. l. Ia2. civita-rabs. Lucimg. de legat. II. a. in insulam.fusuras g olui. matrimonio II1. Is qui psi extraneo.f.de σ3 -- legat.praest. Exceptiones autem hujus regulae ora Minis Prima,ex vitio aut impedimento per ''' L sonae: ut si sit tamina, minor,iuriosus, &c. Hi enim commodum sentiunt,ut hereditates onus non item, ut tutelam. Quia propter sexum, talem, surorem, tutores esse non possimi: eum tamen heredes esse possint. Eodem pertia

nex,quod pupillus alios sibi potest sese aliis non

potest obligare, sine tutoris auctoritate. Placuit, inquit Imperator, eum posse conditio-II. nem suam facere meliorem, deteriorem non Lex. i s. posse. Altera exceptio,est in L melior. 133 h. e. qua dominus per servum potest sentire commodum, damnum non item. Verba ejus regulae sunt haec raselior conditio nostra perservo eri

poteri,deterior fieri non poten. quae 5c antiqua dicitur regula in L ult. C. de adquirenda possessione. Est autem de domino & servo: Sed ad patrem quoq;& filiumfam. porrigi potest. l. u. contra si ii M. cst a. u. seqq. l. sq. per quos. f. de Pactis. I. 11. Mi a. A. desolutiomb. oeca sitim C. δε

40쪽

LIAL R. I. aeritas. Ratio hujus regula est haec. Quia libe- Raria

ros&servos idcirco habemus ut prosint, non ut noceant.Et cum haec regula de filiis Zc servis nitatur civili quadam ratione, contra regulam

priorem, Secundum naturam,ffc. Praetor induxit actiones quasdam ex contractib. filiorum dc servorum; de peculio,quod jussu,&c. Usus V in Rag. autem hujus regulae toto jure est diffusus V. G. 3 in paelis: Filiorum enim aut servorum pacta patri Sc domino prosint,non contra,d. g. l. si tim.cruseqq. f.depactis. d. l. M. C. eod. d. l. Ν-- famosdesolui. Secundo, in contractib. dc obis

ligationibus quas patri filius adquirere potest, sed patrem obligare non potest. I. 38fateri fricondict. indebiti. I 3o.st. de V. o. initio tis. In- sit. per qum persenas nobis obligatio adquiritur. Tertio,in Rerum adquisitionibus. Potest enim

patri filius quodlibet adquirere; dc proprieta tem,& Usumfructum, Jc possessione: Sed alienare nihil ex rebus paternis potest. initio tit.per qua persuas culti acquiratur. L 3I. etiam ct l. 1 . ea quae civiliter L. de adquirendo rerum dominio. Quarto,in Solutionibus,3c Liberationibus. Fialius enim patri competentem obligationem

selvere,dc patre invito debitorem liberare non potest. Adquirere enim obligationem patri,diminuere non potest: inquit JCtus Ulp. l. m. Abu fam. f. desolutiomb. Quinto, in Hereditatibus. Sed hanc non niti jubente patre adquirere potest: quia interdum plus oneris quam commodi afferant. I.6. qui in alienaff. de adquirenda hereditate. Eoque pertinet,quod leo tum