장음표시 사용
41쪽
patri filius adquirere potest,repudiare non pintest. quia legatum semper continet lucrum thereditas non semper, ut modo aedium. 3isheressitatem. ε Agand. Eodem pertinet. t. s fiscinditionib. tir Demonstratiomb. Ubi filius potest ini plere coditionem sine jussu patris, Quia patrita non nocet, alioqui non posset. Exceptio hujus regulae de filio & servo qui non posii ni patris aut domini conditionem facere deisteriorem ; est in Delicto fili aut servi reo namque, ut furando, aut vim faciendo, meliorem non po ssu ne patris aut δomini sacere sonditi nem V. G. possessionem ei adquirere per vim. i. 2 . ruodsim M=de adquirenda posses podem pertinet l. I. si ιs. quod igitur infine is devictis armara; Ubi servus si quem vi postes sione deiecit dominus tamen damnum sentit, &eum cogitur noxae dedere,vel damnum praestare. In hoc enim potest servus domini facere condiationem deteriorem. Tertio,potest servus se ipse occidere vel etiam vulnerare &hoc modo causam ἡomini sacere deteriorem. t. q. s si psi.f.da peculio. Atque haec de secunda exceptione: Iutemque de dicta Reg.mehor. Tertia regulae principalis de Dumno exceptio, est ex Culpa: quae Iacit, ut quis damnum sentiat, non tamen lu-hrum: ut videre l1cet in 1 M. qui ρωρ .si procurator.f. de Procuminas. nam ctr Institui. deIeulate. t. 23. si quis negotiast. de ne uis gesti duod autem inodo dictum, patrem per nitum obligari non posset id verum est ex regula Ju
42쪽
II BER. I. Miure Praetorio obligari potest pater Sc dominus ex contractu fili j aut servi non tamen in solidu, sed de peculio. Nimirum quia ratio dc naturali, aequitas postulat, quam spe stat Praetor, ut qui sentit commodii,sentiat Sc incommodum: Sed in contractib. tantum; propter libertatem Commerciorum. Na in delictis non datur actio de peculiorut neq; ex caussis poenalibus. Iss. exporreabb hi. Qua in re differt actio de Peculio Nc xali quod hic ex delicto tantum illa ex contractu tantum detur contra dominum II. ρ7sssim m. cum g βq1f. de his quι essederint. l. ult.s i. de Aleatorib I- Τ.de obligo Ratio dis- ferentiae hujus,ideli, cur actio de Peculio non detur ex delicto ; Nox alis detur, est haec: Quia poena caput sequitur, ac delicii auctorem. At iniquum est, si sid seruus deliquit, ex eo domis
num conveniri. Cur ergo, inquies, convenitur actione noxali,ex noxa,& maleficio servi Θ Respondeo, convenitur ut vel, damnum praestet, vel servum noxae dedat: Ulterius non te laetur.
Id eli, pote i t damni praeitatione vitare deditione eju, corporis. I 1. deno lib. actionibaex poen ilibus igitur caussis non solet in patre de pecu- n--.
dacio fili rL. non tenetur pater. l. b.1f. quod cum eoqm in aliena potest. Nec ex aleae l. Q. ult C. de alea l . Excipitur primo casus s. Dit. o Exe t. t.
bbrat quae quasi ex debcto , l. 3. 6.ult F de peculio.
43쪽
14 COMMENT. DE RE G. III R. quo casu pater de peculio tenetur ex quas deli isto filii qui male judicando litem suam secerit: propter auctoritatem rei judicatae,& publicum fili j officili, cujus nomine pater magis ' tenetur. t. a. quotiens ad municipalem. Secun-ε- ν. v. si ς sipitur p/ter ex delicto filii factus locu GDL pletior I 3. 9 exfurtiva causa. f. de peculio. Atq; haec prima illa regula lucri dc damni. Altera in I. 74. Non debet alteri per alterum iniqua conditio inferri. Cui pene gemina est illa,
Eata, de reg.juriri in b. Ratio harum regularum est plane naturalis,&, ut ait JCtus,ex jure naturq:
quod jus suadet ac docet, posse quidem sibi
quemq; prodesIe: ita tamen ut fiat sine alterius injuria: quod diligenter Cic. bb. 3. ossiciorum explicat, ubi ait: Detrahere aliquid alteri, dc hominem hominis incommodo suum augere commodum, magis est contra Na tura,quam mors,&c. Adeo, ut ne pupillo quidem, aut Principi,aut Reipublicae,id facere concedatur; ut locupletetur cum aliena jactura:vel ut Princeps beneficium uni det, cum alterius jactura oc maleficio. Non enim est beneficium: uni e-xipere,quod alteri des. Cc.tibi. de offici. Nihil det Princeps,nihil quoq; auferat: inquit Ptin.ad Traianum, tu Panu rico. Quod autem ad Reg. . attinet. pjus Ratio nititur pricepto genera j i: Alterum non laedere. Et hinc est, quod alterius
44쪽
LIBERI. 2scondicionem,licet inviti dc ignorantis, meliorem sacere possumus; deteriorem non possumus, nisi volentis 3c scientis. l. . sisendo. D. de negotiis geIlis. Idema; vult quodammodo altera regula l. 111. Ut scis factum unius ipsi, non alij noceat: Usus earum regularum toto jure est diffusus: ut primo, in Judiciis. l. s.sipetitor D. deIudiciis.&. Arbitriis. l. v. D. de receptis,qui arbitr. recepi. Secundo in Pactis Sc Transactio
nib. t. t .s tibi. g. si quis paciscaturi es aliquot useqq. D. depactis. Tertio, in Contractibus. l. 8.
astione.A. diximus. upro socio. Quarto, in Tutelis. I4.etiam. D.de admιmst. tutorum. I. 16. intem m. f. qui tutelam n defurtis. into, in Proin Curatoribus. I. 27. in cause. s l. 71. D. deprocvratmb.L Io. C eod. Sexto, in Testamentis l. 2. Lyratris. D.si quis aliquem testari prohibuerit. l. pen. rasi quis omissa causa testamenti.Septimb,in Aetionib.& Interdictis.I. I. A. ult. 2Ly.in prisc.D. utipossctiosdefuncto. insine. D. de vi eir viarmata. Octavis,in Exceptionib. I. 4. apud Ce sum .primis de doli mali re me exceptione. N no,in Sententiis & Rebus judicatis. ι.ει spes.
de rejudicata,ct t. c. res snter alios actas vel Iud cata/ aliis non nocere. Decimo, in Dotibus. l. . eum infundo. f. quodsi mutieris deIurarit. sunt Exeo i tame harum resularum exceptiones quidam. πιι.ut,propter puMicam utilitate, res privatorum
interdum capi possunt a Principe, sed precio
restituto.Secundo,inter duos reos,aut argentarios socios, unius factum alteri nocet. l. 18.f. da duobus reis.ut ob favorem libertatis. I. Code com-
45쪽
muni servo manumisso. ctsi ult. insit. de donationib. Ut autem fictum. ita & non factum, id est, negligentia unius, ipsi, non tamen alteri nocere debet: V. G. de mora, qua eli negligentia in prp
s ando aut sol Ve o h c est Regula: unicuti siua
mora nocet, Iirn condemnatione si unt uig. h. t.
Quae regula extat Jc in l. Π morasfri verbrub Usnc. 2F.morari Ress. Iur. 6. Ratio est, quia jura vigilanti b. stant scripta, nec debent stulti. ut ait JE. vel segne s melioris esse conditionis, quam prudentes Ac industrii. Et h e. quod vulho dicitur .Neminem alieno odio praegravari debere. Arrum.ἱ36simaraim fissolui.matram. siqui uos. i. C. de itis misso testam. Eo pertinet. c. a2 f. de ru iuris ins quod copiosissime explicatur a Petro Peckio. Quod autem di ctum est, neminem curri alterius j ictura locupletari debeter ejus usus cum in alii uris partib.tum in condicti ne indebiti maxime versatur: ut videre est ial. I .naIuraliter g. i. cti seq. F. de coaectione inde- . Et in dolo ei se dicitur, g lucrum quaerit ex alien jactura. l. 17. si q36sq. pen I de instit. ach Itemq; bono Sc equo non convenire, dc iniqua esse.l s luresiuccursum.inofdejure dotιῶ.LIO. sit praetor , pen. 1. quae in redem credit. Quare nec pupillo id licet. d naturaliter in .l pen in
An f ι reb eorum quissub tutela. Et hinc est & illa juris regula. Polle quide unu quemq; sibi pdesse,
dam tamen alteri non noceat, l. I. g. I sde aiunt
orodeste cogitur, ct i. g. m. sun autem.U La. , iter rus.d.t. O re in me, aut luCrum ex alterius damno
46쪽
L IR E R. t damno captare, incivile est. l. r2. resiriptum . t. 1frid basi ptinorum. Quin etiam cogaur quiS, si pol cum minore alterius damno facere: quod facit t. q. si cui s. deservitutib. Sic,quod mihi no
m tangi seu eontentione damni O lucri. SOL 8 et interdum esse contentio & constiis eius lucri di damni r quod insigne est argumentum : de quo & ipse videamus. Ad
eum autem locum sub hoc tit. sunt hae regulae. Prima. In re obscura metim est favere repetιt oni, quam adventum iacro: sive: Potior est, qui de gi. damno vitando, quam qui de hacro adquirendo;sive,qui de suo repetendo, quam alieno Vel acquirendo vel retinendo laborat Ac contendit: Damni, inquam, potior habet0r ratio, qu in lucri. I. I. siis eni. g. r. f.defurtis. Ratio Muri hujus regulae perspicua, quia & alias major est favor liberationis, quam obligationis: Mmiseri, quam beati: Rei quam Actoris. l. I. Arrianus. f. de obligationibus ει actionibu/ lege. - oe titulo. usus autem min,
47쪽
M COMMENT DE RE G. Ju R. hujus regulae late patet. Exemplum licet sum re extis.de condictione indebiti. Ccult.L3. si silib., isde eoniuci. causa data. In qua est usus hujus regulae itemque in aliis r in condictione sive cau-1a. &c. Praeterea,&in his. t.' qui duos si si marituris. de re .dubiis. I.uli.ScimuLAIO.bcentsa. C.de iure delib. Quarto,in petitione hereditatis. l. o. illud A. Praedo.f. de petit.heria. Sexto in I. usim. fieri. f. ad Scium Vest. Septimo, I 3. 3π causessi ult. S sisqq.1. de minor ib. est. .f. de manumisionib. Octavo,in cassiduu. in . C. qui totiis pio. Non in Lege. Papia, de SCto Tertulliano. In illa enim partus monstrosus prodest: in hoc non item. l. I . non seunt f. de l. bom. I ip aeret. D. de V. S. Cujac. ad Paul. sentent. lib. .rit. s. ad SC. Tertuli. Decimo,in L I . orsiquis.si.
sedessiret Iegata. f. de relig. umpi. Obstare videtur. Lis. quod de pariter. K de rebul dubiis. Respondeo: Ubi non tam fuisse rem dubiam: Iam enim obtinuit, si mater cum filia pariter
moriatur censeri matrem priorem esse mortuam: ex quadam humani te , ut ait l. aa. d. t.
Secundo videtur obstare, i. 31. Cum hic status. s. s. si maritus ea, is de donationibus. inter vir. Respondeo, Et ibi ex humanitate quadam d nationem colervari inter conjuges. Non enim' ut inter inimicos,regulariter illa est prohibita, Sed ut inter summo affectu conjunctos. I. M.si
Altera de lucri dc damni contentione si veLex ν . conflictu Reg.est haec: Quotiens utrius, causa si strae L Iucri ratio vertitur, is praeferendus est, cuju. in lu
48쪽
LIBER. I. es o caus tempore praecedit. I. ρδ. quotiens utriusque. h. t Quamvis haec regula, ut& proxima sive tertia,non tam de lucri 6c damni, quam de duorum de lucro agentium conflictu agat. Sententia regulae est, Inter duos ex pari caus, de lucro certantes tempore priorem esse jure potiorem. Usus hujus regulae cernitur in L3. IF .ut inpossessieg. Itemque in L I33.splurib. infims de legat.1. Sed obstare videtur l. s. is cuivom quam.Τ ut in posses.legat. π fideicommisi. Ubi legatarius,tempore licet prior missus in posses sionem,creditoribus non habetur potior. Sed facilis est responsio: Regula namq; est de duob. de lucro certantibus: Objectio est de duobus, quorum alter de lucro,ut est legatarius ; alij dedanino,ut creditores agunt: & proinde hie illis non est potior; sedisti: ex prima regula de confiteba. Tertia regula huius loci esstitu in est. & I. I26. I in
nemo praedo A. a. cum de lucro duorum quaeritur, Lex ia C.
Melior es cause possidentis, d. g a. sive, durior est
causa petitoris . l. eo. Ratio harum regula- Ratiri
rum: quia & alias possessori ac magis favetur:& in pari causa nulla est aequior ratio rei explicandae,quam ut possesseris melior sit conditio. iUt videre licet in LIosidebitor fripignerib. Usta duobus una re semel obligata,si inter ipsos quPstio moveatur, melior est causa possidentis. Et hinc est, quod multa possessoris commoda esse dicuntur. L. Retinendae. IV. de interdi 2. Usus quoq; hujus regulae estini. 36.mιtitia. g. Veteran. Arsam.miι. Tertio,in l. a. l. mercalem. C. de
49쪽
condictione ob turpem causam. ιχ ctyenuit. f. d t. Lult. in Franciριο de condebonesine causa. V. G. cum utriusq;& dantis δc accipientis versatur turpitudo, cessat condictio: δcindetusto pari.
Lb.. Usus quom est hujus regulae in L κω. C de reliandicat. Nam si res neq; sit petitoris, neq; posiselloris,sed terti j, semper potior est possessorrnec cogitur, licet nullam tenendi causam justam habeat,eam alteri restituere, nisi suam intentionem implenti,dcult. Idemq; & de usu- fluctu ilicitur. Eum qui in q. possessione est ususfructiis,in judicio consessorio esse potiore. etiamsi usim fructiim non probet, s aetor ius suum,non probarit. IJ.utormos iusim ruct. per tor.Etsi autem hic regula, qua melior est conditio possidentis, de Lucro agit: idem tame jus est,cum inter duos de Damno agitur: ut inte duos creditores. αἰ.Io depig. ut,inter duos minores laesos si ve captos. H.verum sit f.de m norab. sic in L si .si servum. 3.si uituros da verb. obligat. ubi de damno duorum agitur. Cur a tem, inquitJCtus eo casu, cum par utriusq; sit eausa, non potior sit qui tenet, quam qui persequitur i Recte inquit, inpari causa: In meliori enim causa recte potior est petitor, quam pos sessore ut, si Minor credat filiosam. qm pecuniam acceptam perdidit: sed Majori as annis: Heri habet beneficium SCti Macedoniam.
est potior ca usa possidentU. Quo pertinet I Is cum par, insta. b. t. Cum par, inquit, de is tum es
duorum,semper oneraturpetitor,s melior habetur possessoris causa.Sed de ea regula, ιάβ. ubs dedeb-
50쪽
tior eli. d 3 ult. Quia aetati, major est favor: ScSC. illud ex odio est introdu fhim. l. 4o. qin emceptionem fri condidi. indeb. I i .lf de S Macedoniano. Sic& in damno mulier pra sertur aliis creditoribus in Dote: Itemq; fiscus: quia certis
de caussis privilegia habent jure publico. Admonendum quoq; hic est posse & eam regula, iqua Rei Actorab avorabιltores dicuntur inlc ac- Lex. Commodari. Eaq; est generalis, uiloaciaelorcs
Ac reos ; ut scilicet in omnibus pene caussis lo- . cum habeat. Quia tame ad Actiones pertinet, de ea latius insta. Possent huc & alia axiomata accommodari 6c congeri ae damno Sc lucro: Ut, Nemini ossicium damnosum esse debere.
restamenta quemad aperiantur. De quo Sebant. Mia c. latius reg. δ. Ut, Duas lucrativas causas non concurrere L iris de obligat sact. ut, Lucrum cum damno esse compentandum. l. D si negotia.) ne fri ne egestu.ut,Neminem ex defraude sua Iucrari debere. lo aispraetor.
sistenst que infravd credit. Breviter, hic locus de damno Sc lucro,de utilitate, de eo quod interest;de utili,ut Philosophi loquuntur; toto iure est diffusus uis Traium. Sed nostri instituties unus tantum tituli regulas ad suu quamque locum digestas explicare. Ad hunc aute locum Lex. Πιs. treferri quoq; potestes. I. l. Us. h.t. Non curtur, in- qint Ialp. qui tu palicumsiequitur. CAPAenim in jure interdum est damnum sentire aut laedi: . ML cum auinor dicitur caris aut fraudatus; q& plerum