장음표시 사용
281쪽
4 ARDucciI iv RCA Vinc Inicismum periculum vitaeque discrimen jure timendum si quod ad libitum mulieris, etsi nihil gravius sit commeritus, incurrere fossit. Et h.ec de Turcico exercitu diecta susciant Nos TRuM EXERCIT uri quod attinet, jure dici mus continuo belli usu longe meliorem eum existere. Nanuque Germanorum civiles discordiar authoritate atque prudentia Imperatoris Rodolphi sublatae, & bellorum occasiones extinctae suerunt. . Ille quidem diu praemeditans, atque secumani mo bellum volvens, ad id pacis tempore sese instruxit: interim Germanorum animos pacavit, remotis dissensionibus,quibus irretiti non considerabant periculum, quod ab instante hoste potentiis mo imminebat.Hinc factum, ut maJOra auxilla quam unquam antea Germani contra Turcam miserint. Iidem edocti, quanta facilitate suis,uiribus Turcjcam potentiam infringe iupossint, relicto pristino belligerandi modo, non solum qua ad - huc possident defendunt , sed hoili quoque ostensivum inferre bellum, atque ejus propugnacula & urbes tentare obsidere&expugnare audent. .l Imperator noster Ancum Romano tum regem imitatus, non minus ad bellum quam ad pacem aptum sese declarans, subito bellum acceptavit, cum Turcatum persi dia, occupata Bicci a Croatiae propugnaculo,& violatis legati .Pax rupta suit.
Q0λntum valeat Hungarorum Virtus eontra Turcas, eΣ no. patet, quod ipsi soli perducentos fere annos fortissime laosti restiterunt. Vt nunquam vel minimam partem hujus rcgni sub jugum mittere potuisset , nisi civiles discordiae aditum praebuis sent, & fere januam in id aperuissent. Notae sunt clades , quasa nostris accepit; tum etiam victoriae, ob quas plurimi sane du- es, qui in Hungaria contra Tureas militarunt, triumphos a - suc hodie agunt. Idem probant tot iactiones quae adhuc Vhgent. Cum enim plurimi durissimum ejus Iugum amplius pei
282쪽
is serre nequeant, animo confirmato secessiouem secerunt. Qui nunc dissicillima quaeque tentant & maxima cum laude ad fi- nem perducunt 3 nprimis vero cum e sua natione nacti sint Principem Christianum & bello menuum, qui memoriam St phani cla Mutitiae regis renovat. 2 Quae sint se uisi militis laudes bellica virtute partae, non Upus eii ex historiarum serie longius repetere. Natura vide. lGermanos complexione & corporis dispositione armorum ci belli oneri perferendo aptos procreasse; nec aliud ipsis deest Praeter exercitium,quo ob diuturnam pacem caruerunt, Coque destituti timidiores in proximis expeditionibus exstiterunt. Sis quadem nemo ea fortitudine natura dotatus est, ut primo homstium impetu nisi ira sit commotus, animum non dimittat; VOrtim ubi aliquoties ad anus cum eo fuit deventum depugnam di modum didicit , abjecto omni timore ipse prompte in aciem descendit. Ejus rei exemplum in Italisvidimus qui ad Hydrum μυ. m. licet bello a sueti ne aspectum quidem hostium ferre po p tuerunt; perciti novi hostis fama dc timore. Tum quod novam Pugnandi formam prius non fuerant experti, adeo suerunt per' territi, ut non dubitarint ex Ungaria copias quasdam extrahere evocare, qui Turcis resistere scirent. Sane usus atque ne, cessitas plurimum ad instruendos milites in bellica disciplina conducunt. Vidimus in his ipsis regios ibus veteres Germani, rum legiones fortissime sese in bello gerere, & exiguo militum . numero non modo hostem non iugere,vel detrectare praesium, sed ipsunt quoque ad pugnam quaerere provocare atque inse' 'ctari: MAOhemorum equitatus male apud quosdam audit, quorum rationes ego non in ectigo. Namque in Asia Cairi deliatiae Maeris temperies homines molles Mestaminatos produ redolat. Exstiterunt, tamen plurimi ejus regionis incolae, qui a mulachorum exercitui sese iunxerunt, R diuturno
283쪽
α ι TARDuc II, RcA VrNcIBiLis belli exercitio tam strenuievaserunt, ut cum ipsis Ianiraris con gredi, & manus conserere ausi tuerint. Rex Matthias in Mo. rotissiἰν laviam quondam delegaverat equitum quasdam turmas. ut by me atque aestate ibidem militarent, quae propter faciei nigredinem atrae legiones fuerunt vocatae. Harum virtus adeo cla ruit, ut si quando una earum in exercitu numeroso militabat omnibus formidabilis existerer, & reliquis copiis authoritatem conferretasQuid obstat, quin hoc idem nostro tempore eodem eventu temetur ,&m essectu ponatur e ii B- cinctarimis ergo . militiam nostram diuturnitate belli meliorem factam esse: apud Turcas vero contrarium evenisse, squidem tam subito copias in occisorum locumPropter pro vinciarum desectiones restaurare nequeant , tum quod in pro
lijs plerumque sortissimi qujque cadunt, quorum in hoc bello
ad minimum centum millia occubuerunt. jlli in primis qui in hisce regionibusnaagis erant versati dc cogniti. Quod ad re
liquam saecem exercitus, collectam ex vilissimis quibusvis, at triet , occisorum numerus commemorari non potest.isTurca
quidem in tam vastuoso imperio facile immensam multitutanem hominum scribere potest , sed pauci in ea milites strenui reperientur . nis justis praesidiis propugnacula limitanea denudare & privare velit. GJciunt quidam ,etiam a nostris tyro nes & novilios in militum numerum referri , qui nunquam antea hostis conspectum viderunt. Fateor id quidem , sed Tut . carum diversam esse rationem dico, squidem noster exercitus' hominibus constat l1beris, qui eis cuncti in rebus bellicis non sint exercitati,ingenia tamen ad militiam applicant, & usum tractandorum armorum gladii in primis di bombardae norunt.
Contra Turcarum exercitus. praeter Timariatos&milites qui
privilegijs Pudenti constat hominibus abiectissimis & vilissi mis mancipijs, quae nulla specie libertatis fluuntur, reliquorum mili-
284쪽
qui inter Christianos vivunt,vere comparare lubet. Huc accedit, quod in regionibus septentrionalibus homines nascuntur sanguine compleri: unde etiam cordatiores existunt, pericula spernunt, nec vulneribus terrentur, ut Physici dicunt, facilius
quoque aeris intemperiem perferunt. ., Hac δε militibus, nutac de amita
rma quod attinet, duo primum in coiisderationem veni uni: Quantitas scilicet de Qualitas. Ea autem in omni exercitu armorum quantitas habenda est, ut non semel inde milites armari possint, sed cum ob varios casus illi pereant, vel usu consumantur vel abjiciantur in laga, alia semper asservanda fiant quae militibus in perditorum locum tradantur. Nec ea dem ad cunctos belli usus conducunt ital ius ubi stratagemate hostis vincendus est, expedit paribus vel smilibus armis milistem induere, ut hostem decipiamus.' alitas armorum in usu praerogativa consistit. Alia enim ostensiva sunt, alia defensi. va. illis aggeres diruimus , quibus tormenta bellica & omne genus machinarum comprehendimus, di hostem cominus &eminus petimus. Cominus ut est hasta, lancea, gladii & sim,
lia. Eminus vero ut arcus, bombardae, dc omne genus missile. Desentiva arma sunt, clypeus , seu tum, sei rei thoraces,loricae,
di quicquid denique tutum corpus ab ictu hostili conservat, quibus dubio procul nostri Turcas longe superant. Armorum pratrogativa non omnibus nota est, siquidem e subtili hominis ingenio prosiciscitur : eum nimirum diligenter perpendimus, quae alma hoc loco, hoc tempore, & in hisce actionibus utit ter adhibenda fiat. Quod qui non obser arit diligentius, eo
trarium sorte suo conatu eventum experietur.
285쪽
I ter reliquas dissicultates, quibus nonnulli moti, domi host/stem expectandum statuerunt, praecipua suit commeatus & rerum ad victum pertinentium defectus atque penuria, Si bquidem enim ostensivum bellum sit gerendum, longiqs in hosticum , per desertas scilicet provincias , proslaiscendum,&. commeatus qui tanto exercitui suificiet maximo eum labore& sumptu portandus solet ; cum milites nostri, qui bonis cib & vina potui assileti, ejusmodi nutrimento sani& incolumes conservandi sit ni ; Germani inprimis maxima copia indigenta tum pedites proprer tot metetrices lixas & calones, inutile γε nus hominum, qui ipsorum sequuntur castra, tum equites,qui Propter ar morum gravitatem & ne equos perdant saepius qui escere solent. Minori apparatu Hungari utuntur. Minimo veriro Tuscae atque Tartari. Equos ut plurimum solostramine desceno alunt. Milites desti tuti pane carne & vino saepius pulmen es to vel oryZa contenti vivunt ; lautela vixisse putant si frustum panis bis cocti nanciscuntur: vel carne salsa, obdurata, in pulmverem redacta, dc aqua calida macerata, vescuntur. Irari put Tam austerum vitae genus quondam apud Turcas in usu fuisse potaVs credo, quam ut hodie eo utantur. Qui in hae mi njone suot, sententiam suam Vla distat exemplo confirmansiqn defectu commeatus potissimum , cum ad Hemum usque processit. copias reduxiste credatur. Eandem victus penuri riam capsiam extitisse, quod ad V rnam pugna cum maxima incommoditate fuerit commissa. I una etiam quod in Croatian laude dignum efici queat 3 ob caritatem annonae potiussuri, quam pr/pter militum paucitatem & desectum.
objectionem iob ψndea n, equidem satis imi
286쪽
irretitos, consuluisse tam imignem errorem, ut hostem scilicet
domi expectemus, in regione florentissima & fertilissima, ubi commodissime sese possit sustine re, ne cogatur longius adferre commeatum. Non igitur flςrilitas sed difficultas commeatum, deducendi, & quae inde secutae sunt confusiones nostros perre . erunt, quod nullum huic malo remedium adhibere sciverint. Quod ii recte fertilitatem regionis, & commoditatem tot nuri 'nimum n jgabilium, tantam copiam armentorum & vehic llatum perpendis snt, certe ulterius penetrassent.Quod in hunc iusque diem nostra in primis culpa & incolarum discordiis inte . venientibus nondum tentare ausi sumus. Viadis latim quod attinet, nunquam ille sbi persuasit laxe ut Turca pugnam fugiat , vel quod transitu ipsum impedire posset. Non vero credidit fore . Asia tam cito Amurathes contra instructissimum Christianorum exercitum revertatur in Europam, ut ipsum praeverteret antequam in Thraciam provinciam ferti- Hsimam perveniret: quod si tale infortunium suspicatus suis feri acilinae rebus suis alj ter consulere quivisseti Croatiae de sectibus quo minus consulatur N prospiciatur nastra potius, confusione, tum quodUrdines Regni a bello abhorreant, quam ex ignorantia vel impossibilitate quadam evenit. Cum Videa-- mus, hostes Constantinopoli usque jumentorum dorsis suos sita erre commeatus ,& ob eam caussam immensum impedi' omς. mentorum numerum & acervum secum in bellum extrahere..sib I. Primum sciendum Christianum exeicitum ad trium pro vinciarum limites emittendum. Viginti mille in Croatiam: . - triginta mille ad Transylvaniae& Walachiae confoea: quinqua- nta nulla ad Danubii ripas subsistent. Necessitate tamen ur gente hina castra coniungi possunt. Suppono alteram quoque, necelliaria in belli ratjoneta , quod nunquam locus hostilis Pro
287쪽
dior TARnveen: Rea Viveramis fieistenti exercitui a tergo relinquendus est:inprimis vero pro re flumina, ne qui commeatum adportant impediamur ; qui non modo ab hostium insidiis defendendi sunt verum etiam ab incolarum latrociniis. Et semper turma quaedam equitum emittenda, ad loea suspecta perlustranda& deterendas insidia
as, ne metu praedonum impediatur commeatus comportatio. Opera quoque danda, ut pro ratione periculorum, de distantia locoru,unde merces asserunt mercatores, honestum hi lucrum percipiant, quo in posterum ad mercimonia diligentius exedicenda instigentur.WDeligendi sunt certi quidam ossiciarij,qui mercibus pretia justa imponant. Certus est locus designamdus, quo mercatores secure, tanquam in emporio, conveniant,& quae attulerunt venalia exponant. vel aliis mercatoribus dis endant, a quibus postea vehiculis & cartis tuto in castrae strantur. Proficiscente enim exercitu non semper ad ea loca, ubi subsistat, perveniri justo tempore potest;& mora interve- niente, merces quae durare non possunt, corrumpuntur& seu stra pereunt. Quod si ista stricte observentur , non est dibium quin rerum omnium abundantia in exercitu si sutura,
propter tot fluvios navigabiles, qui per regiones sertilissimas
Cum vero ea loca ubi plus imminet periculi mercatores adire non soleant . necessarium foret in Croatia imprimis ut ejus provinciae Ordines, qui militibus stipendia solvunt, grana ria quaedam publica in locis securis constituant, unde avenam atque panem militibus stipendij loco numerent. Quin & pro singulis militum vexillis vehiculum vel jumentum quoduam solo pane bis cocto vel frumento onustum circumvehi potest. Nec tamen eo sine permissu belli ducis utendum, sed ad subibias expeditiones conservandum ; ne quae mora inqciatur. vel occasio amittatur, donec de victu sibi milites prospiciant. Vbi
288쪽
atque vehicula tuto ad constituta illa emporia provinciae vel mercatorum mitti possunt, ut quilibet pro suo Vexillo quae necessaria iunt comparet. Quin &sentina illa hominum inutili simorum, mulierum puta atqu e colonum, ab exercitu abigatullatque depellatur: paucis exceptis , qui aegrotos curent& lintea- mina lavent. Quod peditibus Germanis inprimis usu venit qui laceratis vestibus fere nudi revertuntur e bello, vel pereunt vestibus du mPostquam Transylvania atque Valachia quae vera Turca rum fuerunt granaria: ab ipsis defecerunt, maximisinde neces. sitatibus urgeri coeperunt, siquidem commeatum ex Asia navibus Constantinopolim quidem,indejumentis in Ungariam transportare coguntur. In Europa patu frumenti ex provincijs,quas
poli dent etsi sertilissimis nancisci possunt; quod exigui super sint pagi ,& ipsi quidem incolis vacui. Tum etiam quod per
transitus militum . qui toties iterantur, oin rata sere commeatus absumatur, dc regio depopulationibus quasi deserta reddatur. Si quis itaque commeatus comportandi rationem qua Turca utitur, deinde qui sumptus requirantur ad alenda tot mancipia qui eos conducunt, tum quantum frumenti absumat exercitus. antequam sedem belli attingat, recte perpendet, sane reperietti fieri non posse, ut per tres vel quatuor septimanas in uno loco
Turca immoretur. Quod pabulationes quibus equitatus vix sustentari potest, multo minus jumentis quae vehicula trahunt .e alendis sufficient; quorum numerum majorem esie Laonicus di Ii quam hominum qui militiae inserviunt. Ad Agriam proxi- . me nonnulli opinati sunt, praelium differendum esse quod hostis pabulationum 5e commeatus defectu brevi inde discessu- iarus sit; cujus penuria plus damni in his legionibus percipit,
289쪽
Quae hactenus a nobis dicta suerunt , ad intelligenda reliqua
medium inprimis suerunt allata,squidem principalis ii jus materiae scopus in iis veriatur. Vt igitur probe intelligam tur omnia, praecipua capita observanda sunt: Bellum scilicet os fensivum in posterum gerendum;tum quo ordine hostilis regiosi aggrediunda; postea qua ratione acie cum hostesit decertandum quod bellum pluribus annis protrahendum, Shye me quoque gerendum, de qMe quomodo bello capta imi comservanda. Quod si in tam brevi compendio haec omnia pro rei dignitate discuti , de examinari nequeunt,ijsaltem, quorum plia rimum interest ea diligentissime considerare,& ad calculum ita gula revocare debeata V .
Quae commoda quaeve ineommoda bella offensiva vel delam
silva sequantur, primum generaliter, tum particulariter eonsderemus. Ad prius quod attinet pluribus sane exemplis comprobarum est, Sestam commo bus, Guicci ardino teste, hosti inseni, S in Micum aerivari suam δρmi ldad excipere. Eius rei exempla, Lia rnu ta 3pud Romanos scriptores legimus, qui carum partes . ferumque potiores exstitisse praedicant, qui primi arma arinsuerunt Ut habet Livius in consultatione de bello Samnitis Lari movendo, vel ua Macedoniam transferendo: in oratione Scipi-.onis de Africa debellanda. inconsito Hannibalis Antiocho da-
290쪽
sos SetconA. - a P. stis sunt reserta. Inter quas haesere sunt praecipuae : praecaveri destructionem propriae ditionis: hostem impediri, quo minus pro libitu suorum ope atque praesidio uti possit, subditorum s cultatibus hostilis exercitus devastatione evetsis: hostem timi diorem reddi, cum qui aggrediuntur semper sint serociores: mb. lites cordatiores ad pugnam reddi, quod procul a ditione pro- , serria & patria absint: occasionem suppeditari multorum animos explorandi, qui erga Principem male poterhiat esse assectj: v tia lucrata regionem hostilem poste occupari, priusquam
hostis exercitum restauret. His rationibus aliae opponuntur contrariae, quas idem Livius recenset, describens incommoda, siue
quae Alexander M. habiturus fuisset si in Italiam descendisset: ut Fabius in Senatu contra Scipionem probat, & Paulus contra Hannibalem Qui idem hoc tandem fatetur : quod domi quisque majores copias colligere, quam extra ditionem ducere pos-st clade accepta patere, quo se in tutum recipia i milite nece superstites: exercitum restaurari s cilius posset situs loco.
rum & viarum cognitos esse,quos in nostruim usum converters
possumus: res necessarias domi suppeditari, quibui in peregri'
In hac materia Secretarius in hunc modum distinguit. si inquit, potentia ejus qui oppugnatur inferior sit hostili , dc sensi.
vum bellum gerere debet, cum auxilijs externis destituatur, secus saciendum, si vires ejus tantae sint, ut acie cum hoste comcurrere . nec de victoria desperare ausit. Duo insuperluc consideranda . Num regio uatura situs, vel arte sit munita, num puteat undique; Deinde utrum exercitus nostere proprijs subdi- 'tis conster . quos convocare possumus pro libitu, an vero com iductitios milites habeamus . iique consensu plurium constri, bantur. Quod si regio munita sit, & militia ex subditis constet, hostis propter di las caussas domi exi euari debet: Sin vera