De bello contra Turcas prudenter gerendo libri varii, selecti et uno volumine editi cura Hermanni Conringii

391쪽

eum rci publicae dignitate & commodo conjunctum e statuissent ad exitum perducerent. Quorum E numero ianum silentio praeterire Lycurgum Lacedaemoniorum legislatorem non vossum. Qui cum inter reliqua instituta quibus optime constitutam & sundatam Spartanorum rempublicam relinquere in animo habebat bonoru inaequalitatem in eam civitatem intro, ducere, ea que de caussa rem possessionesque omnium ex aequo partiri vellet, ut quantum divitibus detraheretur tantum accoderet tenuioribus, nullumque,nisi quod virtus sacerct, late cives discrimen esset: in eo multos habuit adversarios, praesertim

illos qui facultatibus pecunia &diviiijs praestabant. Etenim an digne serebant rem a majoribus tradi tam, aut sv o labore quaesitam sibi eripi &ad alienos possessores transierri. Cumque ea res&injusta& absurda haberetur, fiebat ut ejus legis persere n. i dae magna dissicultas Lycurgo obiiceretur. Sed illo nihilomi trus in sententia perseverante ,& quod rectum & reipublicae esse

salutare in animii induxisset perficere contendente, variae quotidie rixae periculosae ii concertationes miscebantur; in quibus . denique Lycurgo alter oculus effoditur. Poterat ea res bonum Virum satis admonere,quantam rem quamque arduam suscepisset; ac proinde deterrere,ne persisteret in incepto, sed potius rei infeliciter tentatae tanto accepto malo consilium deponeret. Quod sane longe secus accidit: tantum enim abfuit ut ille heros ob eam calamitatem desistet et . ut ei potius animum addidisse Videretur, multoque ardentius in caussam incumberet. Itaque non conquievit ante, quam legem quam rogarat de bonorum aeqvalitate omnium consensu perserret. Quo veluti sundamento reliquorum praeclarissimorum ejus institutorum, talem rempublicam constituit, ut Graecia nullam habuerit parem, nomenque:

ctiamnum hodie summa cum admiratione virtutis celebr

392쪽

Da Bri Lo Tu Re Ico. tur. Fecit hoc ille nullo imminente Turca, nullo dastitatem

inieri tutisque rerum omnium intentante: & nos hoc rerum, statu gravius aliquid aut disicilius, quam ut subire velimus, v deri nobis patimur, in quo salutis nostrae summa posita sit e Pellenda est nobis exanimo ista segnities, prorsus nobis, nOmine nostro prorsus indigna; & reliquis cogitationibus vanis& fallacibus omissis sub unius secundum Deum rei militaris praesidium confugiendum. Romani cum gravior casus inciderat, unde mali aliquid timeretur, ibant ad saga, scetvabant justitium, Consulibus de- nunciabat Senatus, viderent ne quid respublica detrimenti coperet. Nobis multo magis magis idem faciendum quibus non tantum a communi rei publicae detrimento, verum ab unis versa ejus ruina periculum impendet. Eundum est, inquam, nobis ad saga; arma capienda , tractanda,in editanda: disciplina militaris depravatissima corrigenda 3 revocanda vetus & intcgranda. Hoc unum justitio veluti indicto, hoc est clausis pene tabernis & reliquis rebus posthabitis, ardentissimo studio nobis agendum perficiendumque: si modo rem publicam , si nos, s liberos, si conjuges, si denique aras atque focos salvos di incolumes velimus. Quid enim, si Turcarum arma praevaluerint, nobis reliqui futurum esto Certe non pudor, non hone stas,non dignitas, non libertas, non religio, nulla unquam gens non vilius periclitata est. Extremum, crede milii, malorum

est, vinci a Turca. Nihil erit quod illo victore squod utinam . ne tam si in propinquos rapi,agi, serri, dissipari, incendi omculcari, & profanari non videamus. Quod ut ne videamus serre cogam ur; ad saga potius & ad larma eamus, & ut Pro bus inquit militemus. Qu, cum esset renunciatus Imperator, multa que damna, quae ijs temporibus Romana Respublica a cepera rei disciplinaeque mjlitaris corruptelae referret accepta,

393쪽

Qui emendandae inprimis studendum duceret, in huius res argimentum hanc primam tessieram militibus suis dedit secuero l. minus ille re praestitit quam verbo ostenderat. Siquidem ex uo tempore adeo profecitaemque militarem pene tota prolapsam ita restituit, ut nomen Romanum, quod plerisq;gentibus con- temptui esse coeperat,amplitudini & majestati suo enuo reddeletur. Cujus exemplo militemus es nos; armaque,quae Vetu state & vitio temporum obtusa&aerugine corrupta habemus, multo studio ad pristinum nitorem bonitatemque revocemus. A quo ut dixi cum labor & dissicultas nos avesetere nis debent: tum vero minime omnium sumptus reique familiaris diminutio. Vbi enim sumptum ponemus recti iis, quam ubi vitam ipsam impendere grave nobis videri non debetPAut qua in rebohqrum nostrorum partem medius consumemus qua es ut caput & summa collocentur in tuto Boni certe patresfamilias nulli sumptui neque impensae parcunt 3 nullum claudendi sepiendi muniendive finem faciunt, dum res de possessiones suas in tutoconstituant quas se instabiles dec ducas habere arbitramur, quandiu eas fortuitis casibus iacur.

quoque saeviente tempestate potius quam navem frangant&de ita in dubium veniant, quamvis pretiosatum mercium jactu ram facere malunt. Sed nec medici aliquot humani corporis

partium iactura reliquorum membrorum & totius c'rporis incolumitatem redimere dubitant. Enimvero quid est quod

quisquam tali hoste vicino ullam cuiusquam rei possessionem stabilem aut diuturnam promittere sibi possit' Cum singulis momentis exspectanda ut dies, qua vicini improbitas cuncta

eripiat contraque omnium edicta Pratorum ad se transserat. Quid serist quid metis quid colligis ac recondis Θ cum non nit-

nus tua omnia hostis sua numeret . quam quae Asiaticis quae . . Graecis

394쪽

DE BELLO Rcrco. 1 Graecis quae a lita cibus,quae Bulgaris quae Illyricis quae Hunga ris ut alios populos taceam . jam diu erepta possidet Neque enim opes facultatesque nostrae, sine justo militum quos dico)praesidio illius avaritiae minus patent quam pateat Auribus nurulo custode nullia clavibusin publico projςcta vis auri aut Prz

ciosa supellex.

Quod si inopiam dementiae praetexere & paupertatem ementiri juvat. videamus, ne nostro interitu nostrisque sp bis dives factus hostis, magna cum nostra infamia mendacij

nos redarguat. .Sed tamen eos sumptus non requiro, quos

magnopere pertimescamus. Quos quidem extra belli tempus minimos esse velim , belli vero tempore mediocres, certe Iomo tolerabiliores, quam quibus vulgaris & tumultuarius miles conducitur. Qua ex re duo etiam consequuntur commoda: unum, ne pecunia extra ditionis nostrae fines eliminetur , alterum , ne tribunorum & praefectorum nefario quaestui locus sit. quibus hodie per stedissimum peculatum cum summo rei publicae damno locupletati praeclarum stratagema habetur. Sed haec alterius sunt loci ς neque enim in praesens particulatim dc singulis, sed sim malim tantum quid luc de re universa senti rem,significandum mihi esie statur Ergo imitemur in reipublicar communi uesasute in nienda, Populi Romani prudentiam; qui semper praesidio mi'

litum ex suis hominibus delectorum, imperium suum remque publicam de privatam tutatus est. Neque enim ille aut irrum Pentium Gallorum ferocitati par, aut bella subinde renovantium Italicorum pertinacia superior, esse potuisset, aut ram sor ι ia iter adversiis vim Annibalis integrum imperium conserva siet, aut de Philippo deque Antiocho triumphaser, nisi una M. Proprium militem habuisset, eamque quam dico in eo instituendo rationem secutus sui siet. Qua de re rota tempus est,

395쪽

. ut copiosus exponam : quo magis perspicuum si, nihil me novi introducere;utque nobis exemplum propositum sit quod sequamur. In quo quidem omnes, qui de rebus Romanis scripserunt consentiunt: passiimque apud eos videre est, quantum curae Romani posuerint in tytone deligendo instituendo &lexe ceudo. Sed ego, ne sim prolixus multis auctoritatibus colli gendi S .utar compendio , uniusque antiqui moris & disciplina militaris gravissi mi auctoris Vegeth testimonio ero contentus; qui ea quae sequuntur diversis in locis, in libris De militiae Ro- c. r. manae si stitutis ad Caesarem Valentinianum scripta reliquit.

IN OMNI PROELIO NON TAM MULTITUDO ET VIRTUS INDOCI A. QVAM ARS ET Ex EROTIVM

. 'SOLENT PRAESTARE VICTORIAM . Nam enim alia re videmus Populum Rumanum mi orbem subiecisse terrarum, Hre armo i tum exercitio , disciplina castrorum, usuque militiae. Quid enim adversus Galgorum multitudinem paucitis Romana valui set i quid a versus Germauerum proceritatem brevitas potui set audere ρ,m nos qκidem non rorum ηamera ,sed etiam viritus corporum, nostrum litige manifestum es. Afrorum dolis atque divitia semper in 'L parra suimu4. Graecorum artibus prudentiaque nos vinci, nemo se quam dubitavit. Sed adversis omnia pro fuit , yronem solertem eli gere: ius ut it dixerim armorum docere: disci tuam quotidiami exercitio roborare: quaecunque evenire in acie atque in proeliu Iolent. omnia in campestri meditatioue pernoscere: Ie vere is destris urari

eare. SCIENTIA ENIM REI BELLICH: DIMICANDINVTRlT A UDAClAM NEMO FACERE METVIT QUOD SE BENE DIDiCISSE CONFIDIT. ET ENIM IN CERTAMINE BELLORUM EXERClTATA PA CITAS AD VICTORIAM PROMTIOR EST , RUDI

396쪽

I ut divinito is nutu, di pontione Imperatoris invii, reparen in Vromitu legiones, isto omnitus petat. autem temporas spatium, juristes diligenter electi sis exercitati, quotidie noui: iam mane sea etiam pos meridiem, omni armorum Hsciplina via arte I standi, veteres isios milites,qui ortem terrarum integram si egerunt, acile coaequa unt. Am moveataer, Caesar, tra Majestas, quia oom conjuetudo eu mutata quae viguit. Sed hujus provisiovis ac se citata est perenuitas tua, ut pro salute reipulticae 2 nova excogitet , antiqua restituat. opus d ciis videtur antequam tentes. Caererum sexenitati S prudentes viri delectui praeponantur : celeriter manus beris apta poterit aggregari, sis diligenter institui. quid ι 3. u vi, vicit solertia: neque loetitudo anatis aut armorum numerus artea, Dicam tradit, sed conti a exercitationis me9itatio. POST

QV ANTAiVOLVERIS STIPENDIA IN EXERCIT

TVS MILES SEMPER EST TYRO. Nunquam credo po- l. t. λι. Oisse dabitari aptiorem armis rusticam plebem, quae sus dio ου calore

nutritur, suis patiens. umbrae negligeus, balnearum nucia,deliciarum ignara, animi, paroo contenta, duratis ad omnem laborum i Araritam membris . c. gestare ferrum fossam Aucere onus ferre con-

-tudo de rure est. ET NESCIO ETIAM QUO Mono MINUS OMET MORTEM. QUI MINvs DELICIA

RV M NOVIT IN VITA Huc qua aetate milites legi come ι rat .ex oremus. Equidem si antigua costietudo fervanda est: in cipis item pubertatem ad delectum cogendam ratas loreat. NON

Deisde militaris alacritaris saltus ζύ cusus ante teκtandus est, quam corpus atate pigrescat. Vel citi erim est. γα percepto exercitis pie Am e cit betatorem. A se centes legenZi suntlcut ait Sun-ptim Nam trit m Iuvent ι, fimul ac Mi patieus erat is casiu

397쪽

' ri

p. latoris usum militiam discelat. Melius enim est, ut exercit tus juvenu causetur, Qtatem nondum advenisse pugnandi, quam δε- leat praeterii P. Haleat etiam stactum sviversa discendi. NEQUE

ENIM PARVA AUT LEVlS ARS VIDETUR ARMO.

RVM. Site equitem , de peditem sagittarium velo in luere , et, scretatum armaturae numeros omnesque gestas docere ne locum deserat, ne ordines turbet, ut mi is S delimato ictu magnis virdas Iac .at, ut Iogam ducere, sudes scienter 'gere norit, tractare scutum, Nolli;uis italus venientia tela de ectere .plagam prurinter dilare dacter inferre. Haio taliter instituto 'rout pugnare adversum quos ιi p hiat hostes iis acie formido non erit se voluptas. Sed qui de ea macturudeli, vehementer intendat; ut ex vulta ex oc lis ex omni conformatione membrorum eos eligat , qui implere valeant oscium ter toris. Namque non tantum in hominibus , sed etiam in ejuis Scaxo bus virtus multis deciaratur inZiciis. Sit ergo adolescens Martio mperi deputantas, vigilaridias oculis, erecta cervice, lato pectore, humeris musculos, valentibus Agitis, longioritus tractus, ventre m . dictis, exilior cruritus, sutis S pedibus non superflua carne distentis, - sed nervorum duritia ciaectis. Cum haec signa in tyrone deprelio deris, proceritatem nos magnopere de deres. Vtilius es enim Io ι/- 7. res milites esse quain grandes. Sequitur arcu in artis brones vel e .. geni vel penitus reipuendi Di , indagemus. Piscatores,aacu AZ clarios, linteoves, omnesque qui aliqudd tractasse videntur ad Guar apertinens, longe a Uitror peltan os a castris : fabros serrari res carpet torusi maces rios, X cervorum aprorum7ue venatores, convenit as mere Iu societatem militiae. Et hoc est in quo totius reipublicae salis vertitum, ut rones non tantum corporito sed etiam animo praestantis- mi deligaulur. Vires reges Romani nominis sun amentum in prima delectorum examinati e conuunt. Nec leve putetur hoc estiunt, aut pa bim quilias aurue mandanJam , quo apud veteres inter tuns varia genera virtutum in Seitorio prac sic cosa esse laudatum. Iu-

398쪽

Hentus erini cui δεθ toprovinciarum , cui committeressa lectorum om η , ω geu te si cepia suppetat S moritus delet excessere. Nove star euim j oneam militem reddit. Verecundia dum prohibet fugere, facit ese victorem. cuid enim prodest, si exerceatur ignavus' sipluribus si pendra moretur in castris λ vruam exercitin profecit tempori ' lecti, cuivi in probandis 'roussus claudicarat esector. Et quantum usu experimentuque cognovimus : hiae tot ubique ab hostibia Agatae Date ades, dam si a pax militem negligentius incuriosivique legit dum

honestiores qui ue civilia sectuntur incia Mum posse forilis addi γ

fyrones per et aliam aut disimulationem probantur, talesqueforiantur armis quales domini hali re fastidiant. A magnis ergo viris magna i iii μουtia idoneos erigi couvenit juniores 'Se h in rei in m diui o. i. Mudiatio Angaesecuritatis ololevit. lem invenias, qui docerepsit, quod ine nou didicit Z Primi Lacedae monidi experimenta priVarum de Prolail. 3. Lerent m cia gentes rem militarem, quae virtate solavclcerte felici tale ore Ptur crutineri, ad disciplinae peritia*ue studia revocarin μω armσrum juventutem suam usum varietatemque pug π ipraeceperunt edocere. o virossemma admiratione laudandosi qui eam pro me artem Viscere volueruηt .me qua aliae artes esse ηοη possunt. Horunt sequentes instituta Romani, Marti, operi praecepta ου usu reti erant literis proriderant. simu se in praelise Lacedaemoniorum Ibiae inspona profuerit ut omiseram caeteros anthippi declaratur exemplo: qui Attilium Regulum Romanumque exercitum saepe Walorem. Ca thaginiensi iis nνου virtute sed artis fere selo auxilioprostralis ex- Ercitiara, cepit ac domuit: tivoque covgressu triumphans sectum omiae'. confecit. Νec minus Hannibal petiturus Italiam Lacedaemonium Edorem quaesivit armorum, cujus monitu tot Consules tantasiue legi ones inferior numero ac viritus interemit. ERGO QUI DE SI

399쪽

TE NON CASU. NEMO PROVOCARE NEMO A DET OFFENDERE QUEM INIELI lGlT SUPERlO

REM FORE SI PU GN ET. Tempore hiremo de tegulis si , isca Musis, qua si deessent certe de cannis alvari culmo. N ponicus te gebantur adequites S quadam veluti basilica ad pedites , in quibus

tempestate vel ventis aere turbato, seu tecto arma erurientur exeicistus. cateris autem hilernis Helvi, ' nives pluviaeque cessarent .exer- eeri cogebantur in campo: ne intermi a consuetudine animi militum debilitarentur sis corpora. Symam cadere . portare onera, tran me fossas, natare in mari sive flamine, gradu pleno umlulare vel currere et iram armatos cum sarcinu suis , requentissime convenit; ut quotidiani.

Iaboris Vis is pace discit,nοου videatur is ledo. SH e ergo legio su rit sive auxilia exerceantur assidue. NAM QUEMADMODUM

BENE EXERCITATUS MILES PROELIUM CUPIT. ITA FORMIDAT INDOCTUS. POSTREMO SCI EN in DUM EST. IN PUGNA VSVM AMPLIUS PRODES. 'SE QUAM VIRES. NAM SI DOCTRINA CESSET ARMORVM NiHIL PAGANVS DlSTAT A MILITE.

Omitto hic brevitatis caussa multa , quae varijs in locis ad eadem rem pertinentia ab eodem Vegetio praeclare dieuntur.α quemadmodum tyrones ad gradum militarem & cursum, & ad paIum.& usum natandi exerceri velit: praeterea ut potius pum ctim quam caesim ferire; ut missilia destinato ictu lapidemnem iacere,arcu scienter uti, pondus grave portare, decurrere, servare in acie ordinem, castra solerter munire discant. - Quae quiu velit apud eum videat: mihi hoc unum quod sequitur caput e. ,, pilogi cujusdam instar adjecisse sat erit. In desectu aryae exer- . . ' citatione 'roum fi quias diligens velit exsere, as antiquam virtutis

imitationem facile corrotirare poterit exercitum. Nerue enim des niuera ruit in semiuitu Martiin calor: nec effetae sunt terrae,quae Lace-

400쪽

DE BELLO Rcico. ritra pacis, homines partim ad delectationem Gij, parti η ad civilia. traduxit incia. Ita cura exercitis miti taris primo negligentim agi; ρο adi mulari, ad postremum olim in ollivionem perducia cognosci

iuri, Nec alii v hoc seperio e aetate acci isse miretur,cumpostprimum Puni m lesiam, viginti quatuor circulas ω quod excurrit annorum, pax ita Romanos isios ubirue victores otis ου armorum insuetudine enervaverit, uisectivis lecto Punico Hannibali pares esse non pes καTos itaque Consutilus, tot ducitus, tot exercitilus amistis, tunc Pereum ad victoriam pervenerunt , cum usum exercitiumque militare condisce-

re potueris . SEMPER ERGO LEGENDI ET EXER

CENDI SUNT IUNIORES. VILIVS ENlM co STAT TRUDIRE ARMlS SUOS, ΑΜ ALlENOS MERCEDE CONDUCERE.

ia . Ex his unius Vegetij scriptis, quibus omnium historicorum consensus accedit, satis constare arbitror: quae suerit olim apud Romanos rei militatis disciplina atque institutio. Ne que ea latum Romanis suit, sed & Persarum ante suerat, Mnonnulla etiam ex parte Macedonum, & omnium denique populorum qui claram nominis sui memoriam ad poste ros transmiserunt. Qua de re videat qui velit Xenophontem, homi nem rei bellicae peritissimum, quae scribat de Cyri majoris in militibus legendis exercendisque ratione ab ea quam modo di xi Romanorum consuetudine haud longe diversa. Quo qui dem ille ita parato exercitu brevi tempore penὸ totius Orien ris imperium sibi adjunxit. Arrianus etiam haud ignobilis scriptor concionantem in Macedones Alexandrum, eosque ut beneficiorum immemores accusantem , his verbis inducit: Philippin pater vos errantes ac vagas, rerum omnium inopes, plern- ' ique etiam pessitas amicios pastores, o quibus cum Idstricis Iribasiis Thraciliaque Mitimis continue pug satis , is tutelam ac deo suam recepit: ex montilis seria is plana S casta dia is ι profectius