De bello contra Turcas prudenter gerendo libri varii, selecti et uno volumine editi cura Hermanni Conringii

71쪽

untur. Babyloniae provinciae, quaelis die φθ B ndat, eam partem incolunt, quae Cuictimn seu Chaldaea Arabibus vero Κelden dicitur. Hos maximo damno aliquando Turcico imperio futuros 1 nonnulli arbitrantur. Quod periculum eidum g Drusiis qui milites sunt Libani montis ac olae Ar bqm extorrihus imminere existimant. Sed meo quidem iudicio imperium hoc potentissimum parum sibi ab illis timere d*bet. Nam primi regiuncplam perexiguam pol ent, secundi 'umero a paucillimi su ita tertii latropes sunt ianito QIditae in militiam

sputo; qua videsicet ratione Imperator Turcicus commeatu. - armis dc munitionibus exercitui terresti & classi prospicere possit. Cum nemo sit, cui non constet , irritoscona sintq--ros eius, qui instructus maximis copiis, rebus quibus & h

mines & pecudes sustentet & ad bellum instruat, destituatur, stra parari classetii sine materiis militibus quiasi imponantvmi Ostendendum quoque est, qua ratione illum vel spoliare, vel dissicilem apparatum ac copiam rerum vardinhosti reddere possimus Vnde palam fiet, quantum hostis

contra nos praestare valeat i

TIV. Commearus se cibaria, qua Tvr in Asio es Europa para

' Error et rerum de inacedonia se Servia regio nil tu.wuomodo commeatus per Ponium Euxinum in Ungariam

72쪽

OMMEATUS cura prima&d ligentissima debet esse,. Ac omniam belli ducum, sine cuius subsidio exercitus diu sustentari atque haberi non potest. Turcis autem frumenti opia non deest. ὐέ Huius maximam copiam passim in Asia colligere, & variis

itineribus in Ungariam comportare possunt. Per Euxinum Pontum ad Danubii ostia tuto.id fieri non potest, metu πω lachorum, quia Transylvani imperio dependent. Constan lino uoltusq): in Ungariam ut deferatur, via nimis longa &ae mota est. l Liberrima vero & facillima per mare patet, quoahessalonicam usque quae Suismeeli hodie dicitur) transe porramp. Inde per Scopi alii urbem Belgradum desertur. andeque planissima patet regio, qua com mode quaevis de loco aulac um transferri possit ni. Quod minori etiam cum dissicul- tate fieret nisi carrorum & vehiculorum copia destituerentur, c Europa parum commeatus Turcae conferre potest. Mold via & alachia hordei & frumenti seracissimae provinciae, belli cladibus tam infoecundae sunt redditae, ut non modo pa rum colantur & arentur , sed & exiguum illud quod terra producit militibus in praedam cedit, vel ab equis conculc 'auri malachiae&Moldaviae Principes tanquam vasalli bo- . mado tenebantur, quantum possent rerum omnium ad bei tam necessariarum Turcico exercitui subministrare & procu rare, sed neu i r suo nunc fungitur munere. Ille enim iugum Turcicum plane excussit: hic ver' vix se suosque alere potest, Q Pexb cedoniam d Serviam, provincias fertilissimas, com me ius tuto R facile in. Vugariam deferri potest; q*od eae regiones planae u di montes propter saxa dirupς

73쪽

Patet & alia via non minus eommoda. Si vides IcetThessalo-tac per Ciabri, seu Moravae Macedoniae fluvii,campos in Se viam non procul isertilissima Cossoviae planitie transvehatur;

quam merularum campos, ab avium istarum copia, quae ante pugnam, in qua Amuiathes primus occisus est, comparuit. scriptores nostri vocare solent. Hinc errorem veterum quorundam videre licet, quibus persuasum erat, Macedoniae&Serviat montes vehiculis non patere. Sed non erat plane difficile itinera divi asillacemunire; iis tamen exceptis momtibus , qui ex Epiro in Macedoniam tendunt, per quos veli,cula duci non possunt.

rant, quominus commeatum in ea loca ubi belli sedes est transportate queant, maximas dissicultates de incommoda illis obstitura puto , si maritima aeque ac terrestria itinera spectes. Pars enim commeatuum , quae ex Asia atque ade0 ex Fgypto transmittitur, Alexandriae Damiatae atque in aliis portubus in naves imponitur , quibuscum instructissima classe occurrendum eatque pugnando superandar& capiendae essent. Tum etiam quod A gaeum mare, quod maxime imfestum reddere conveniret plurimos canales habet, in quos tutus navibus receptus datur. Itinera terrestria si spectes, uniciis eos limpediendi modus superest nisi forte Turca regi.

ones suas omni praesidio& militibus nudare velit) ut videlicet Transylvanus a Valachis adiutus traiectoDanubio,intra Bulgariam 5 Serviam , quae quondam Misiae diae sunt, castra metetur. Sed ad eam rem instructissimo,& ad pugnam paratissimo ipsi opus foret exercitu , cum citra periculum impedimentum inferre nequiret. . Omnes praeterea Spalii aliquam cibariorum partem pro lasuisque alendis in militiam secum ferre coguntur. Sangiachisarinae hordci de aliaruta rerum. , quantum maxiας ο quam

74쪽

Dpissime possunt, ad exercitum mittere tenentur. Riisticii a pagis, quanta ipsis imperatur, frumenti copiam suppedist re militibus adiguntur. Albaeregali maxima copia panis bis cocti ex frumento & hordeo ordinarie c*nsti solet, qui

Hoc insuper certissimum est, Turcam priu uam herba crescat de messis facta sit . in bellum proficisci Ungari-

cum non posse. Tum quod flumentum de alia, quae spati exercitui praestare coguntur, ante illud tempus nullibi parari queant ; tum etiam quod neque milites, si his destituantur rebus, diu castra sequi possitit; maxime ubi exercitus copiosus sit; quales plerunque Turcarum sunt, qui hominum equo-

rum de cameloriam maximo numero constant. . Inde quoque usuvenit, quod eiusmodi exercitus diu in aliq*o loco subsistere vel coniunctus manere non possit.

e TVI. 'De Copia aliquantulum ornaes cibus Turcis familiaris sup ditati. In Alexandria quoque eitas copia haud vulgario

Tota regio omni genere carnis abundat, maxime ver ubi exercitus subsistit vel sedes belli est. Vervecum. 5c boum in primis, ut itadicam, copia innumerabilis reperi tur in iis campis atque pascuis. E Moldavia pecudes mel de tyrum maxima quantitate in eastra Turcica deferuntur Principe id permittente, propter tributa, quae ipsi hoc nomine pendulatur. t etveces tamen ea copia minc, qua solebant olim , trancisci non possinti quod multo plures hodie, quam. quondamin Poloniam abigantur.Quae res Turcas pessime ha bet. cum cacarne priRndludentur ubulais vers tanti .

75쪽

non faciant. Circumserunt quoque secum cartaesti quandam sale conditam, quae in pulverem redacta, nutrimentum illisi optimum praebet: in primis ubi eam cum pulmento, quod is, Livocant , miscent Scondiunt T A De aqua, viso virber, quo ea porta genus apud l

AD potum quod attinet, nemo est qui dubitet, quin ubi

vis locorum , ubi bellum hodie peritur, aquarum sint fontes perennes&fluvii. Nec Turcis nic potus vcl rarus vel inusitatus est, quod ex lege Mahumetana eam bibere teneantur. Carthaginenses quoq; eo potu olim utebantur. Vt etiamnunc illo uti , religionis causa feruntur incolae Tarsi regni; quod est in Asia ad Cathaiae confinia sita, cuius etiam literae sacrae propter magos, qui inde ad adorandum Christum siethlehemiam profecti sunt, mentionem faciunt.'Quantum istea quae potus Turcis conducat, illi aestimare possunt, qui aliquamdiu Germanos frequentarunt i licet olim & hi aqua contenti vixere. ' n Et si quod res est fateri lubet, Mahumetes ille Turcarum Legislator assectis suis, ut a vini potu abstinerent, non aliam ob caussam tam ser io edixi t,quam quod armis su arum I egum observationem sancire cupiens, sobrietatem illis praecepit. quo ad belli munia obeunda semper parati promptique ei sent, ducibus parerent, & ad Martis aleam subeundam intrepidi impavidique adgrederentur. Legem quoque tulit, u crebriori lotione utantur; ut videlicet mundi i , munde iniexercitu omnia tractentur, ne morbis, quos immundicies xspurcicies generare solent, milites corripiantur. sed potius,

ad perferendas oninis aeris&coeli tempestater&incommoditate. apti di idonei reddantur. Potum

76쪽

potum insuper Turcae, quem Turiet vocant, ex uvis pas ss & aqua conficiunt, admixto citru succo dc musco , quae o-ninia saporem suavissimum efficiunt, tentare etiam caput so let uti vinum. Quod si vinum bibere Turcae aliqui interdum cupiant, Ianietari in primis qui eo mirifice delectantur,magna eis copia est in Hungaria, praecipueque in superiori, ubi vinum Q Toec um nobilissimum habetur. 'AXX IX. Materia fue ligo. . . De Farca S Srema provisciis.. T Ignis Turcae non possunt destitui: quorum usus in exerci-i tu, ut Cyrus rex Persarum dicere solebat, aeque atque alia- rum rerum necessarius est. Etsi vero in quibusdam Serviae io, cis, ea quae toti exercitui sufficiat ligni copia non reperiatur. hunc tamen defectum supplent reliqu/ Ioca, per quae iter e ciunt Constantinopoli Belgradum, atque inde cis Danubium vesprinum usque. In primis vero ligno abundant Baaca de Srema provinciae. In hac urbs Sirmium, quae propter Concilium quod ibi celebratum fuit celebris est. Ambae Danu. hio Dravo & Savo fluviis cinctae, ovibus suror belli quod exercitus Turcicus semel tantum sub Sinano Bassa illac transiit cum pepercisset, omnibus rebus nocessarijs plus quam alia Ungariae provinciae abundanti POsTQvAM ea quae ad hominum & animaIium susten

lationem pertinent discussimus : nunc considerandum est. quo armorum genere Turcae utantur, dc quomodo lecticas mobtibnes tam ad defensionem quam offensionem nancisci possint.

H. Arma Ufens a S defenfiva Turcarum. De Pusdeto machaera S aliis armis. Spalii Europaei ut eminus hostem laedant, lancea pura dc p ino serreo utunt*r. V cominus laxiapi,ctgyum ferreum,

77쪽

quem Pusdogan vocant, & machaeram gestant. Hoc armorum genus Persis quondam in usu fuisse Xenophon scribit. Turcae illud Cedare, Arabes Sem, Germani Sales, a voce Vngarica &Sclavonica Sabia, pominant. Alij etiam secures& sicas ierunt. Alij peltas& scuta. Reliqua corporis membra armis non operiunt. Tormentorum usum non habent , multi sagittas ct tela tantum in hostem tendunt. Qui in Croatiae de Ungariae sinibus militabam,plarique thoracibus ferreis & lorica induti fuerant. Sed hi sere omnes in militia periere. Qui his succe ferunt, nondum huic armorum generi assuefacti sunt. Iauiaetari omnes dc nonnulli Asappi tormenta tractant, sed non cadexteritate qua nostri solent. Acanaij , Spaliogiani,Chia ursij qui Turcarum legati sunt alijque equites aulae Turcicae, a cu dc sagittis, alij lanceis Asiaticis pugnant. Pedites sere omnes galeas non gestant, sed machaeri dc gladijs Graecorum' more accinguntur. Equites Asiatici sarissis quoque utuntur: alij sagittarios agunt: ephippia exigua habent de quibus faciu 'le deturbari possunt.

centur.

TN exercitu Turcico diversi sunt ministri & ossiciarii, qui varia

obeunt naunia.Gule sunt, qui arma componunt ac tergunta Topi vocantur machinarum & tormentorum magistri. Equibus nonnullis stipendia solvuntur, alij sine stipendijs aliunde multa corradunt. - armem sol res & munitores ut plurimum sunt, & apud Turcas ea praestanti quae caminorum purgatorib. apud nos committuntur, unde per Iudibrium Bocgi vocan- tur. Exercitum quoque sequuntur multi iniici,quod lingua Sclavonica bellicosum significat,quod in bello quinadam . arcnu-

78쪽

strenaram operam navarint. Hi rustici sunt in servia &Bubgaria habitantes, &Graeco more viventes quosvis laboressu, eunt. Sunt & alij pariter qui sponte sua in exercitu vivunt. quos Sarcior nominant ; fossores agunt,&vilissima atque ariectistima quaeque perficiunt. I ORDo requireret, ut integrum nunc de mictiara E sciplina rearum tractatum subjcerem, sed de eo multi alij doctissime scripserunt, ad quos lectores remitto. Pauca tamen quaedam hic inseram nota nota omnibus, ne lectorem hinc jejunum diis mittam , cui in aliis me satisfecisse spero.

XIID Turcarum dis plina militans. Ioc quaevam in milite Christiano requirantur.

Hi l Lictoria Christianorum contra rodeles. T. z: .:ι Defectus quilus laborant exercitus Tarcies.

e qua ratione tormenta pilas N pulverem uoci Hur. - Vrcarum milites 1 nostris, qui quidem exercitati sint, superari certissimurn est. Νostros autem voco , non Italos modo. sed dc Hispanos, Gallos, Hungaros, Germanos, atque aliarum nationum homines, qui sub nostris signis militant. z-Exercitatos vero intelligo non tam eos, qui artem tractandorum armorum probe & longa experientia didicerunt, quam qui sub Christi militia merere probe assuefacti sunt, ut videli-icet eorum fortitudinem animi sinceritas & vitae inculpatae probitas comitecur, quo eo securius belli periculis sese obhcere,&victoria sub nostrorum Principum auspicijs potiri valeant, dicet militum numero hosti longe cedant. Nota sunt&clara inlimium victoriarum exempla, quas -Christianisi .Marco Aurelio, Constantino, duobus Theo

79쪽

LA EA'o SORANetia odosis, Honori o Aelio Scalijs de infidelibus reportatum n priamis vero de Saracenis sub Pelagio primo Cassiliae rege . qui

eum mille suorum roooo hostium delevit. Carolus Martebius unico praelis 3 7 socio hostium devicit. Vt eas omittam,quibbus subAlsonso Casto Ranimirus; ut de Ferdinandus, di Walt rusTeutonicorum Equitum magister,potiti sunt. Quorum hic

IOOOOO Tartarorum una vice delevit, unico solo ex suis mi. litibus desideraro. Corvinus post quam maximarum pugna rum victor evasisset, octava vice cum 8 Co Turcarum m nus conserere non dubitavit, licet eius exercitus ultra iso

militum non constaret. De qua re diligentissime scripsit Thomas Bogius in libro suo contra Machia vellum edito. Constat porto omnibus,qui aliquando contra Turcas bes, tum gesserunt, eorum militandi ratio.Castra latissimc metantur. In expeditione nullo ordine dc consu se incedunt , ut a tergo facile infestari possint. Quod animadvertens Georgi. us ille Castrio tus celeberrimus omnium qui unquam cum

Turcis bella gesserunt, a quibus Istinae Iegb, id est, dominus

Alexander vocatus, eo nomine ipsi in circumcisio ne ab Amu-rathe, apud quem obsidem agebat, indito et tunc enim Turcae nomina mutare in usu habent,quemadmodum Christianis sent in baptismate multarum horribilium dc maximarum pugnarum victor, de hostibus sitas triumphos egit. Insuper Turcae spem vinoriae in numero dc multitudine pugnantium pintius , & in fato strepituque instrumentorum bellicorum, atque horribili sonitu barbararum vocum dc clamore collocant, . quam ut ordini decenti dc verae militiae studeam. Econtra res plurimas habent de observant quae illis in maxinium emolumentum cedunt.Qualis est autoritas summa dca i soluta ejus, qui supremum caput est exercitus de dux gener

id. Obedientia militum; quae t en hodie aliquantulum im-

80쪽

in ara est. Auxilia promptissima, ubi necessitas ea requirit. Neque enim opus habent,ut hinc inde mendicando quasi colligant exercitum more nostrorum Principum. Qui tapissime aliorum viribus plus quam proprijs considunt ut exere, tum justum conscribant omnes exhaurire thesauros suos coaguntur , praecipuumque temporis spacium S rebus agendis tilissimum inutiliter plerumque & nihil agendo transigunti Turcae contrὶ thesauros suos ad res maxime serias, & donee necessitas requirat afferuanta vel militibus inde dona liberalis ter conserunt , quibus acutissimi calcaris instar ad pugnas Msericula subeunda promptissimi paratissimique redduntur. Bello finem nunquam aut raro imponunt, nisi hostem aliqua ratione debellarim. Vires suas in res parvi momenti nunquam

collocant. Quae in bello sibi expediunda sumunt, justo o dine α imis apparatibus antea factis suscipiunt. praelio raro . de summa rei decertant, nisi commodissima illis affulgeat oc

e rutant nonnulli, Turcis tormentorum dc machinarum magistros,& quos ingegnieros Itali vocant, praestantes deessesiadparet tamen nihil esse tam validum nihilque tam pro munitum,quod ipsorum viribus non cedat. byropugnacula, quae inexpugnabilia habita sunt psi citra molestiam occupante

honoribus & vi pecuniae promissi atque stipulata duces di pro

sidiarios, qui ea tuentur, corrumpunt. Nunc aeneis machinis horrenda in muros sulmina noctes atque dies jaculando, locum expugnationi aperium fossas materia replent, cuniculis suta terraneis in urbes obsessas penetrare tentant ι obsessis a labori bus requiem nunquam concedunt: a proposito suo nunquam

recedunt. νMunitiones bellis stipas undique suppetunt. pilas ubi opus sibi fore putanti maxima copia conficiunt. Maebaiarum