장음표시 사용
11쪽
iudicationem non bonam, quae aut perniciem agat, aut in longum tempus morbum preMucat. EQ i5d uero alia sib natura horum signorum,quae iudicatoria nominantur,alia uero eoru in,quarc inionem significant, hinc di scere postis. In primo libro Epidemiarum inquit Hippocrates: lCoctiones iudicationis celeritatem, salutisque securitat cin sisnificat: l Cruda uero, & incocta, is& quae in abscessus malos conuertuntur udicationum carentias,uel cisores, ues temporis lon- is pitudinem uel mortes,ues recidiuas ostendi int. Ita quidem his in uni uasum collaudauit mom: rabi cocti merin libro aut, qui Prognostica inscribiti ir, particulatim in hunc modum simul doces is ipsius indicia: Frina autem optima est, quando sedimentum album,lenc,& squale fuerit P om isne tempus,donec morbus iudicetiariSignificat enim siluris securitatem. & morbu pauco tepo- ων re duraturum Sic rursus laudauit urinam monstrantem coctionem in uenoso genere. Rursus is Aa si flautem, cum dicit, lAlui autem excrementu optimum est, quod cst molle, cosistes,& hora excretu,qua soler,cu sanitas adest. Hic indicia coctionum uentris simul collaudat ac docet.Sie & ea, is uae fit in membris respirationi seruientibus, coctione simul collaudans ac docens, in hunc moum scribit: Sputu oportet in omnibus doloribus,qui pulmone,& costas insestant,ccleriter, ac , , facile expui, sta uitiemq; ualde sputo comista apparere. Coctionis isti s gna semper bona sunt, is iudicationis uero signa no semii rSic ergo, inquit, iSigna iudicatoria, no iudicatia, aliqua mor Flem aliqua dissicilem iudicationem portendunt. Saneq; & cum ait,quae ad mclius iudicant, no ,, confestim appareant: per liqc uerba candem indicat sententiam.Nam coctionis sisna,quociiq; Hiempore apparcnt, bona sunt. scin per enim corum uniuersum genus optimum existit.No ergo
repugnat illud, quod nunc dictum est, in morbo laterali sputum si statim appareat, illi alteri, 9 . dicitur, signa iudicantia ad melius, non statim appareant.Nam signa iudicatoria no nia nil mala
fiui: signum uero coctionis nullum unquam prauiam suit,sed ola optima semper: & tato citius aegrum sanitatem recuperatii tu ostendunt,quato citius apparuo int .Haec dixisse susticiat s modum copendij, quantum ad praeflantem attinet locum. tam uero de istis antiqui magistri sententiam in libro dec risibus exposuimus. Vt aute sicrmo,quem nuper diuid edo propinui, persectus habeatur quomodo a dictis differant,& quae passionis significativa, & quae assidentia dictitur signa hinc volo iras cre, una in mediu adducens Mexcplo passione hanc ipsam uidelicet, quam Hippocrates no inina iiit. In morbo igitur laterali, acuta quide febris una eis spirandi dis ficultate, & tussi,& dolore lateris piingenti,signa passionis significativa nominantur. Quod aut dolor aut ad hypochondri uia ut ad clauim perueniat, assidentia dicunt:sicuti es, facilius in latus patiens quam in alterum,decubat aeger,ad idem gemis assidentium. attinet.Sci ipsit aut e & Pra c. ω agoras Nicandri filius duo uolumina de assidentibus signis: de ijs aute, quae superueni ut, unuesium,ac si de mox apparentibus inscriberetur. Hsc igitur.mox apparentia inquit Hippocrates di bonam morbi iudicationem,& malam: morbumq; uci longit,uel breuem futurum ostudere: Meminit autem non istum sputorum, sed de urinarum,& excrementorii alui,& sudoriit ea scilicet,qitae sunt in libro prognostico scripta, nobis exemplo subiiciens: quae ad hunc locum ti as- ferre sit peruacuum foret. nam de his in libris de Crisibus diximus,& in cometatariis in Prognostica, i ii quibus adhuc magis antiqui magistri sententiam explanavimus.
13 Senes jacillime ieiuniumferun ecundo loco,qui aetatem conssilientem habem, misias adolesci tes O tum minimepueri, praesertim pui inter 'fissans uiuidiores.
Differentia etiam statum confert aliquid ad constituenda uietiis rationem: senes siquide sa-cile serunt inediam, 'ueri uero dissiculter. Est autem facilitas &in non appetendo, & nihil inde
mali sustinendo.Dissicultas aute in contrarijs orituri etenim pueri magis appetiit, & plus offenduntur in longis inedijs: mediae uero aetates inter senes,& pueros, anto alteri ipsoru Pximiores eκistunt tanto gut minus,aut magis molestantur,atq; offendunt ex longis inediis. Hii ius au Hrem aphorismi causam ipse in sequenti docet,qui ita incipit .l Qui crescunt plurimuin caloris innati habent. Ita ut Nilis uelit ipsu in priori adiungere, & cum,enim,coniunctione Psene, tunc sermo unus fieret,& manifestus, in hunc modum se habens, Senes facillime ieiunium fout secundo loco qui aetatem consistentem habent: minus adolescentes: minime uero omni u pueri: Qui enim ci escunt, plurimum caloris innati habent. Aepellat autem aetatem habentes coli sten . tein,tos,qui inediam aetatem habent inter iuuenes, ac senes,ita ut ab aetate quidem uigete recedant, nondum tamen sensum habeant senectae manifestum. Sic autem &Thucidi des quosda in in aetate dixit cise consistente. Vcrum inter hanc aetatem,& adolescentium, altera quaedam cst, quae sicuti aetatum, ita facilitatis,& dissicultatis medium ordinem obtinet: ita ut neque t a facile inedia ferre possit,sicuti qui in aetate sunt consistente, atque senili: neq; difficulter, sicilii ad testentes,& pueri.Eius tamen non meminit Hippocrates, cu possit ea unusquisque ex illis,quas dixit, intelligere. cu uer alia quit. Praesertim qui uini inter ipsos uiuidiores, naturarii disserptias
inanifestat rex pueris enim qui calorem innatum ualidiore ad modii habent, ij proptiores sunt ad cibos assumendos,& ipses magis possunt concoquere:&, si non assumpserint, plus offendu-tur. Talis quidem est strino Hippocratis: indiget tamen adhuc parua quada additione ad pe sectionem
12쪽
A sectionem: de ijs.n. qui sunt in principio senilis aetatis, recte dictum est Senes facillime ieiuniu
serunt: de ijs uero qui ad exticina peruenerunt,ns rcite: quia hi no possit ni tolerare togas inedias. Vel ieitur addere oportet aphorismo exiguum quiddam, & hoc modo ipsum pronutiare, Senes facillime ieiunium seriint, praeter eos qui ad extremam lene fiam pervencrimi: siccudo loco, qui aetatein consistentein habent. Vci uerbum,ieiunium, in ciborum paucitat E est comutandum,atq; ita dicendum Senes ciborum paucitato secillime tolerant: secuiso loco,qui aetate c6- sistente risit.Na,& oui ad extrema senectam attingunt, inuenientur, etsi non sit sit longa inediam tolerare,paucis tamen cibis indigere.Tale enim quiddam patiuntur,quale lucernis, i e ringuntur, accidit, quae & cotinua exigunt olei suffectione,& multa, ac subita simul nequeunt sustinere.qfiquidem & his exhibere Oportet liniuersam multitudini3 paucam :&hanc ipLun cibi paucitatem in multas partiri portiones: neq; una illis longa inedia est iniungenda.
i cressu telurimum hiabent calidi in re stires igitur egent alimento: alioqui corpus aia imitur evisos uero para calidi innati ine paucis proptere mitibus egent, quia a multis extingusitur. Hanc etiam ob caus ebrassinibus nonsimiliter acutae suntorigidum enim eorum corpM.
' B Dic tim est a nobis plenius etiam in c5mentarijs De te peraturis,quomodo iussium est no nula a Naturali. lis medicis,cos, qui in iuuentae uietore consistunt: nsi nullis uero, pueros esse calidiores. Habent enim hi quidem calore acriorem hi uero abundantiorem. Nunc uero etiam neccssaria in dic
re, luatum ad praesentem locum conducit,sermones longos, liload fieri psit,in pauca coniici tes. Hoc ipsum igitur uerbum calidum,ali in tras ferimus ad qualitatem, cuius propriti nomen est caliditas: aliqfi denominatiue tolli coi'us dicim' calidii, a caliditate estq; hic modus loquudi plurimus in omni uita,& sitit apud antiquos, ueluti Tlieophrastus ost Edit in eo libro,q de calido& fi id , inscribitur. N. 1,cum corporum substantia cotrarias has qualitates,caliditatiF, siri siditatem, humiditatem siccitatem uicissim recipiat: secundum substantiam quidem recipi cic, ea. imuli. cum calidum nominamus, corpus dicimus: militiiq; uel paucii dicimus incc alidum, ad quantius 3 h tatem substantiae reserentes. Et hoc dupliciter facimiis lino quid E modo in substa iij simpeiani- - μ' η' st autem in mistis. In impermistis quidem, ueluti si duo haberent aquam squaliter calida in duobus inaequalibi is labris contentam: altera diceremus plus habere calidi,u maius labrum possideret: alterii minus. In mistis uero, ueluti si essent squalia labra, sed inmitali mensui a cx uino & aqua tei erata: alterum ipsbrii in plus uini retinere,alterii plus aqii. ae diceremus. Cui mo
iis se ibi C do etiam ille esset persimilis, si duo labra inaequalia supponeremus aequa proportione toperata. t ιν d Nonnunquam uero non ad substantiae multitudinem sermonem reserentes, sed ad qualitat E sola huic quide alicui dicimus plus calidi inesse, huic uero minus εἶ sicuti si ex duobus labris pare prorsus magnitudinem habentibus,alterum,qa calidius esset plus habere calidi diceremus: alterum,quod frigidi iis, minus: lion tam e proprie uel bo, plus, it cremur in hoc loco. melius enim est magis,& minus, uehementius, ac debilius, omniaq; eiuscemodi uocabula qualitatibus accomodata: paucum uero,& inultum in sista substantiae quantitate seruare. Verum non in hoc tantum hi liusmodi fiunt nominum abutiones, sed in quapluribus alijs, quae per uita sermone usurpamus, idq; non minime fit in arte medicinali Omnes siquide morbos, magnos,aut paruos nominant,quanis substantiae non sint: febrem mUnam,sebrem paruam: apoplex iam ma a, apoplex iam paritam: sic, de pleurit idem,&phrcnii idem,& peris neumoniam, di omnes itide alios moibos. Aduertere igitur oportet aequi uocationcs,& considerare,quid sibi uelit semper unaq-que dictio dicetis. Si enim in altero significato nomε protulerit, nos uero in alio accipiet .scrmonem redarguimus mon illum,qui protulit si veru lateri uelimus sed nostra potius existimationem redarguimus: quod no nulli proculdubio faciunt hoc in loco, qui Hippocrati studet co D tradicere. Na ad qualitate nome calidi trasserctes,conant ostddere, h. ac esse uehementiorε iis, qui in aetati s uigore cosistunt. Verum Hippocrates non ad qualitate, sed ad substatia in psenusermone refert id nomE.Nam suba innati caloris aerea est,& aquea, sicuti ex semine licet coiectari quod paucam omnino terrena substat iam participat,plurimu aut acris calidi humidiq; in seipso c5tinet,quemadmodum in comm tarijs nostris de semine ostendimus. Ia uero & alterii nostrae generationis principiti sangitis menstruus, humidii natura est. Cu igitur magis terrestre enicit animalis corpus itale aut si quotidie esticit, tu auget tuc licet ital de uehemeter calidum existat,& igneum: si ibstantia in innati caloris paucissi in1 habet alioqui febricitates dicerem uxplurimu habere calorem innatum,qui nedum plus sed nec priori aequalem lint.Bene ςnim temperata est caloris innati substatia: tenea aut a ductitii.Sed & cslux', e e toto corpore fui, caloris quide aduetit ij sunt sumet,suliginosi, aridi,& acres: contra uero,uaporos, suaves & bia teperati, caloris natiui. Haecq; ipse potes tacitu discernere. Na sanorsi calor uaporosus est,at sua uis,& tactu coueniens, nihil triste, nihil asperii, nihil mordax prs se seres: corum uero qui febricitant,&praecipue liceticis febribus, aut iis, quae cx putredine humorii ortu lint,acris est,&insuauis,ac mordax, et nostra corrodes tactu. Salubris uero eius qualitas in pueris exquisita habetur. sicuti plures eorum,qui in aetatis uigore consistunt, inuenire contingit calore habentes
13쪽
mordacem Ze non amplius humidum,& uaporosiam,neq; aereum. Neque mis si libe uideri de- Ebet Oportet enim defluxum similem esse subiectae substantiae: ut quado litimida tq; acrea substantia existit tunc quod ab ea desiuit, uaporosum est,atq; silaue: cu uero terrcstris, atq; arida: ilic & quod emuit, si meum uliginosumo; est,&acre,qiiod& in exterioribus euenit. Na,quae ex aqua dulci,& calida evaporat,optima sunt & uaporpsa'. o uero ex aliquo corpore solido exusto, mea sunt,& acria. Cum igitur duae substantiae sitiit, & haec quidem suavem habeat calidi
talem,haec uero tristem: alteram quidem plurimam habent pueri,altera uero ij qui in aetatis uigore consist ut, ut ad totius uidelicet corporis proportionem. Vt aute haec physice magis adhuc pertractem, rem totam ad elementia traduca Cum quatitor sint clementa, ex quibus omnia cor a sunt temperata: puerile quidem corpus, multu in seipsa cotinet acteae,atq; aquosae substatis, nimum terrestris: corra uero ,eorum, qui in aetatis uigore cos stiriat a terrestii siccitate uitieitur,deiicit aute aquosa, atq; aerea substantia: adeo ut, si quartum in utrisq; elementu, igne scilicet. pari portione posuerimus atq; aequaliter calida corpora esse uoluerimus: no in simile substantiam calidam in ipsis esse dixerimus: cum puerorum ouidem substatia humida sit, eoru uero, qui in aetatis uigore conssistunt sicca. Humida. n. secundum innatum calore maxime, ia exhimido nostra est generatio: sicca uero secundum aduenticium. Sic quide infantes rece ternati Fsubstantiam calidam,& aquosam plurimam participantes, plurimum dicerentur habere caloi cinnatum Qui uero aetate uigciat,& iam declinant: quantu istae defici ut, terrcstris uero superabsidat tantum abere minorem substantia natiui caloris putarent. Quod uero ex aquosa,& acrea
substatia plus defluere sit necessarium,il ex terrestri, etiam si ambae sint aequaliter calidae secliduqualitatem : neminem arbitror dubitare. Hoc tibi etia in exterioribus liquido licet intueri. Nata eorporibus,quae ad similem perueniunt caliditatem,nsi aestia portio uidetur desuere,sed exsiccis quidem minimum, ex humidis uero plurimum. Statim igitur aqua, & oleo mediocriter calefactis plurimum desiuit,atq; dis loluitiir: iuro uero,&aere, atquc lapidibus inimii: adeo ut, si tibi libuerit exponere ad solem calidissima aquam si ita coligerit & ferrum aequo podere, deinde transacto die ambo perpendere: aquam quidem inuenies multo scipsa minore effecta, serrum uero aequale.Sic,& si uelis oleum fri,& ferro,&lapidi comparare: illud quidem absumptu invenies, haec uero aequalem substantiae molem retinentia. Huic uero ad ceram, picem, bitumen, resinam transcendens,& quaecunq; alia plurimam substantiam humidam obtinet, uidebi & haec sub sole calente multo masis absumi,atq; dinuere,elapidem, aes,& terru, & alia ad hune modum sicca. Qirare,si necessarium cst alimentum,ut, quod ei fluxit ex corpore, suppleat: Gex humidioribus uero,& plus aeris participantibus, plus viduit: fit, ut limoi corpora plui imo egeant aliment Pueroru uero corpus tale existit, Plus hi in idae,de acres substantiae obtines, nosicuti iuuenum,& declinantium,ac senum iccae atq; terrestris. Hippocrates igitur,cu hoc in libro proposuisset c5pendiosam, atq; amoristicam doctrinam saccre: no ita semione ampliauit, quemadmodum ego nunc, sed loco istorum uerborum.Qui crescunt, etsi aequale habent substatiam calidam, atque igneam cum ijs, qui in aetatis uigore consistunt, aquose in at alie acre ς substantiae plus habent. Qui crescunt, dixit plurimum habet innatum calore: Simul memoriae si ibij ciens ipsorum substantiam,simul propositum suum demonstas. Quia.n. humidam & calida habent substantia, qui crescunt,idcirco illurimum ab ipsiis din acre Q ccssaria est, ct plurinio cset alimeto alioqui corpus, inquit,absumitur.& recte.Vbi enim ii quod dc fluit,plurinuim est, suero influit, paucum: hic necesse est subiectam corrumpi substatiam. Senibus uero paucii inest calidum, his sane iuxta utrunque appellationis significatum paucu inest calidii, siue quis ad qualitatem sermonem reserat, siue ad Imbstantia. Na & qualitas debilis, & substantia minima est: si quidem eoru meminimus,quae supra diximus. haec igitur, inquit, paucis somitibus indiget.
Nam fomites, graece hypocaumata,alimenta nominauit,suli sequens dogma,& omni u sere no- Hbilissimoru philosophorum, qui eorum, quae animalia costitu ut, clementoru, ignem maxime uite ede causam existimarunt. nam, ut lucernarum flamae, quis oleum pro alimento habeant, tu,
siquis id totum G ut superinfundat,extinguunt potius,u nutriantur, eode modo & in senibus calidum ui sementum qui de habet alimenta: sed si repente eoru multitudine, & cumulo suffocetur, periculum cst,ne extinguatur: no aliter, ac si paruae scintilis ignis lisnorum multitudinEsuperacerues .Quod autem subinfertur. Et propterea febres senibus non similiter acuti sunt, signum re uera est & hoc,' corpora senum trigida sunt,& st ob innatit caloris maxime couersionem ad igneam natinam accenditur staris.Verum tanta euenire senibus conuersione, ut aequa
sit et,quae iuntaribus accidit, uix fieri potest. Multum. n. calidum prompte in immensum attollitur, paucum uero no facile,sed maxima exigit causam,quae cogat ad hoc. Ob hac igit causam, neq; senes magna ex parte febricitant acuta febre, sicuti iuniores:&,si qn, quamuis raro, talis hiς accidat febris, qualis iuuenibLoino hac ad interitu qgrotatis terminat. Indicio.n. est immesam quanda esse magnitudine causae sebre facientis. Haec sufficere piat ijs, qui secundum naturi
se habet ad intellectioii & fide eoru ,st scripsit Hippocrates. Ad eos uero, qui r calumnia Hippocrate reprehenderiit,e quorum numero unus fuit Lycus, nos unum integru uolui ne scripsimus
14쪽
A mus aduersias ea,quae contra ' horismum perperam Gijciuntur.Huic aut titulia secimus, Atauersus Lycuri, nihil erratum sit in aphorismo,cui principium est, ut crestunt plurimu habent innatum calorem. Datus autem est mihi Lyci liber post scriptos a me hosce commutarios, unde ego postmodum his haec verba subiunxi, quae no sunt in ijs,qus prius edideram.Scorsum autem in alio volumine defendi Hippocratem in ijs,in quibus fuerat a Lyco reprehensus.
Non parum et tempora anni coducunt ad victus rationem inueniendam.Nam hybemo itatare plus appetunt holes,& cibum facilius concoquunt: contra in aestate: cuius rei causam ipse Hippocrates reddidit unquiens, ventrcs hyeme,& vere natura calidissimos est e. Quid aut sit, quod naturaωρ in q, non frustra id verbum adiecerit in hoc aphorismo, ipse paulo post cxpla nauit laquiens, Et enim tunc calor innatus ultus: plurimo igitur indiget alimeto.Vetro,itaq;, hyemein vere calidissimi sunt,non simpliciter, sed calido naturali: cuius substantia antea osic e: B di Causam vero, ob quam hic idem calor hieme augeatur, et Aristotcles explicuit. Resia sit n. ε xci, i is e. propter circunstantu extrinsecus frigiditate, sicuti rursus aestate ad sibi astine protenditur. At . - ε, ita contingit dii tui quide ac dissipari eius stibstantiam tresstiuo: contineri aute, ac cohiberi, & in profundu secedere hyemali.Ob hoc igitur& coctioneso sanguificationes,& nutritiones hisce teporibus sunt meliores. Addidit aut,de aliud ipsis contingens, nempe v semita longissimi fiunt, ob noctiu videlicet longitudine: quod nem ipsium parii conseri ad naturales operationeS. Quod vero in fine adi jcitur/lndicio suiu aetates,& athletae/pro argumento ponitur, ' plurima alimentis, sit ne uisu, ubi calidii super abundat .l 'aeri siquide, quia calidum plurimum lint,issi circon pluribus indigento plura concoquunt.Athletae etiam quia exercit ijs augent calorem natiuu ob id multis stui possunt alimentis .Quae igitur in aphorismo dicuntur, sussicienta expo se suimus.Si quis vero ipsi,rimi veritatem diligentius examinet non ad ola animalia sermone craten dat,sed ea excipiat,quae indatebris derunt. Haec. n. cum se recondunt, non egent pluri ali natai to: in auide, de sine cibo piat perdurare, lassi supposuerimus ea tanto uti cibo, quanto, antequareconcierentur,inale ipsum e coquerent. Quale. n.hoibus contingit aqua Digida lotis, tale ut aialibus accidit hyeme Contingit aut hominibus qui aqua Egida perluuntur i debile corpus C habuerint desti rari atq; ostendi: si vero robustu, primum quidem innatu calorem ad interimi a refuge e ibiq; seipsum colligere: postea vero ad exteriora remeante,multo,il prii crat ierisertior . Sic, de aiali ii in qu cunq; sunt natura Esidiora,ijs calor innatus a frigore hyberno supcratur,adeo ut sere extinguatur. quare plurima ipsorum,similia mortuis consipiciuntur, cum sine sensuac motu in latebris iacet: ida vero prorsus in hoc ipsis affectu moriunt. Ud aut plurimo sangiis abundant,atq; calore,tale quidda hyeme patiunt, quale accidit corporibus fortibus aquas igida lotis. Na calor eoru ad interiora si: colligit, nsi per Ioue carnibus ad haec, prima sede derelicta, fugientibus, sed spiritu unacu sanguine.Tria aut erat corptua,' archi S 6, hoc est primogeniam nostra substantiam collauerunt, spiritus, sanguis in seiminalis humiditas, cx qua in primo ortu, veluti in libris de semine diximus, si ut partes salis solidiores: mox vero augmen tu & nutritio in istis perficit. Quod igitur melius hyeme cibu concoquimus,s inguitie ac si iritu ad proflandu corporis retrocedentibus, unicuiq; in mani iussu. Non modo igitur hoc ipsum dicit His p crates ita ' plura accipere confert. In nisce. n. tribus,inquit ioc est hyemees verea lures cibi dassi sunt Atqui,sipam denuit, ac dissat hybemo tre ad cxteriora, multum alimentu rio est corporibus necessariu:siquide nutritio est eius, quod euacuatur,repleuo. Oporviet igitur alimenti quantitate esse eius,quod dissiat qualitati proportionale. Verum i tur este,st quida hyeme non modo melius concoquunt cibum, sed Et ' pauca assumentes resti ratur, atq; ideo offenduntur: si vero plura assumpserint, in nullos plethoricos incidunt morbos, ipse euentus ostendirmani seste.Cauis ero linquisitio in comune proponat. Neq;.n. Hippocrate milum,sed ora alios,hinoi obiectio fatigat. Nemo itaq; cst, qui non consentiat dissiari corpora animalium ea,quae fit per sensui occulta foramina, dissiatione. Idcirco enim ad hoe deueniunt, ut eant alimento, qm euacuantur:ita vi,si nihil a corporibus nostris viveret, sed semper aequai moles substantiae seruaretur,nulla seret alimeti necessitas. Tu vero animaduertem unquid hac. in parte aliis quidem cibus ratio sit inexplicabilis, li velo Hippocrati, atq; eius sectatoribus - sic ilis.Neq; enim aliud quicqua animal ab initio efformauit, sicut neque rursus adauxit, aut Qq ad mortem enutrivit, praeterqua iste calor innatus, de quo nunc habetur sermo Hic igii tur u sit omnium operii naturalita causa, quia copiosior est hyberno tepore idcirco cibi appetentia intendit, coctiones augeto plus sanguinis accumulat, & crassius corpus csticit, & ut superfluitates exccmantur, prouidentia habet. At calor circunfiisus non modo superfluitates, sed aequaliter omnia euacuat, materia inutii ,&eae suae in corpore fila naturam continentur,
15쪽
Neq; enim aliud quice est natura animalium,praeter hoc calidum,secundum Hippocratis opi-Enionem. Ostensum autem a nobis est in commentarijs de viribus naturalibus, naturam no statum appetere,conficere,agglutinveq; singulis partibus proprium alimentu,sed de huius quoq; superfluitates dispare: ac quanto sertius extiterit calidum innatum, tam magis dissiatio effugit sensum.Et ob hanc causam Diocles inquit,sudores esse praeter naturam, lin ossius,quae ad compus attinent,rse administratis,& alimento a natura suoacto, nune senubilis humor per cute excerneretur.Quaecunq;. n. in balnei aut vehementibus exercitijs, ves Propter aestiuum calore exudant homines ex causis violetis originem habent. Bene igitur omnia tempore hybemo in
corpore animalis administrantur, quando hyems mediocritatem seruaueriti l Nam immodera a Apho.ῖ. cc. tas intdperaturas & ipse Hippocrates in sequentibus damnat . QuM aut omnia bene hyberno ubi Ni tempore in corpore animalis administrentur indicio no haruo sunt natum opera ibrtiora. Na
nis ibi in ventriculo bene cocoquuntur, in calor innatus plurimus est:& una superfluitates semiis longioribus expurgantur,quae quidem exquisite extenuata sunt, per cutem:quae vero in vapores conuersa sunt,per expirationem: quae vero suffcientem habent militudinξ,per urinas. In his. n.plus est sedimenti,il per aestatem,praeter id st etiam tota urinarsi multitudo nyeme sufficienter augetur.Iam vero magis nutriuntur,& came augent corpora hyeme,& plus boni sim ssuinis cumulant ii si malo prorsus utantur victu. Nadi cosideraueris,ut corpora nostra paucuhabentia sanguine autumni tepore,atq; extenuata ii scipiens hyems bonis implet humoribus, de crassiora efficit, percipio,puto ros gubernantis robur facultatis,quq est calor innatus Versi, nisi hic abundans habeat,quo fruatur alimentum,primus ipse a circunstante frigore su perabititur,tam ab eo,qui extrin cus ingruit,st ab illo, qui per inspirationε attrahitur: cum ipso vero, ,rum debilitat δε boni sanguinis generatio,& partium animalis enutritio,& su& coctio ciborum debilitat δε lyersultatum vacuatio.Si vero tantum abunde sabuerit alimentum,quantum potest euincere ,& ipse masis augebituris omnia,quae antea diximus,circa corpus animalis perficieti Caeteris , vi ex pluri alimento oblato, quod non selum bene in ventriculo conficiatur, sed et in venis, &omni animalis parte,unumquodq; multo seipse carnosius reddatur, & plus sensuine abundet, habent holas satis ipsa experientia compertum ion in scipsis tantum,sed in in iumentis. Nam antea statis initium,circa ultimam veris parte,& sibi & illis sanguinem detrahunt, in memoria reuocantes, suibus cfflatur morbis,qn repente calor aestiuus superuenerit. Hic.n.2deo sanguinem extendit, atq; diffunditiae quodam modo efferuere facit, ut, qui hactenus moderatus sus rati non possit amplius in venis contineri,sed vcl dirumpat ipsas,vel exedat: qn impetum ει Gcerit ad aliquam corporis partem aliis debiliorem, in ipsa vel inflammatione,vel crysipelas, vesesiquod aliud tale morbi genus operetur.Nam multo plureve grauiores morbi, qliisus plenia iugo dedit occasionem,ex humorum fiunt susione. Haec igitur olla cagitur ola cum alijs astipulantur,quae cuns; in praesenti aphorismo Hippocrates docuit: tum hoc probant, non solum posse calorem per id tepus multos coquere cibos, sed Pt multis indigere. Seper cnim oportet alimenta esse innati caloris multitudini proportionalia, nisi forte, ut dixi Matura ex aeris ambientis ealiditate imbecillis facta,cogat subtrahere.Quam ob rem, m&de vere Hippocrates sermone indistinetius habuerit, ipse distinguam: Ac primum quidem veris initium nyemi simile magis esse, sta lati :finem contra. Deinde in no nunquam talem ver habet fit ditatem, qualem tempus hy-bernum:aliquando talem,ques em temhus aestiuum,caliditatem. In primis igitur partibus cius, siquando fit idum fuerit,hyberiis similem rationem victus adhibebimus: in posterioribus a tem,siquando fiterit calidius stivae similem. Quod si mediam seruauerit temperaturam,uicta illi proportionalem instituemus. Atque haec omnia de victus ratione, quam sanis oportet adhibere,dicta sunt:deinceps autem de illa, quae aegrotis conuenit sermonem faciet. 36 Victus hum ouebris rutilus omni biu confert, max e vciapueru, ct Hs, ouitati victa uti H
ci mitiqui In erectam bus aphorismis de victus quatitate doctrina nobis tradidi tmue vero de qualita habet bacri' tetrasisit,multari in arte coducut breuis limo sermone doces:ac primo qualis sit adhibedus victionem pi febricitatibus: deinde-victuu si norii indicationes in ijs quide,si pter natura sunt, C h. ijs aut,quq sunt fila natura,similes facere oporteat Febri enim, illi calida & sicca pas--zj. sio est, est enim conuersio natiuae caliditatis ad igneam victum humidum consulit. Humicuori
nem Hippocratis studciat per cauillum reprehendere, quoniam hic morbus non humidum exigit vidium,sed siccum,norati j artis curatius caput in primis necessarium , quod nos uberius in illa tractatione ininse imus: id aut est simplicem quenq; affectum propria egere curatione: plures vero inuicem copulatos tantum habere communem curationis indicationem , quatum copulabuntur,nobismet,quod magis umet, obuiantibus, non tamen alterius cura omnino
16쪽
-habita,vel omnibus pari studio succurrentibus. Quod autem de aqua inter cutἴ, & simul
sebre laborantibus meminere, non est absimilena orbo laterali, in quo sanguis expuitur. Na &in his contrarias exigunt asseruis curationes, eductio sanguinis,& passio lateratis: quae ubi cuipiam simul c6tigere,ad id, quod magis urget, Obviare oportet non omnino postha uita cita alaterius curatione.Sic itaq; ,siquis simul sebricitet,& ea laboret dispositione,quae aqua inter cute nominaturi ad ambos affectus respicientes, qui contrariam cxigunt curatione, viri'; coru probe res stimus,quemadmodsi & alijs omnibustari modo copulatis.Neq; igitur ipsi tale quicquadixerimus, neq; alterum talia dicetem admiscrimus: veru, siquid per verba sua Hippocrates inaphori sino non dixit, quod in idem habeat iudicium cum ijs, aliae ab ipso dicuntur, hoc quoq;
suisse dictu potentia, debemus existimarcinam & aetatis meminit,& consuetudinis: tu vero,&naturalis temperaturae,& temporis anni,& regionis non absq; ratione memineris, quae & ipse Hippocrates ad ij cit aliquando: nnnunqlia vero unius,aut duoru mentione facta, reliqua, quae sunt eiusdem naturae,atq; ordinis,praetermittit .Fiunt autem,& ab his indicationes, quodni dum supra & ab aetate,& a morbo fieri diximus, seruantibus nobis, quaecunq; inculpata sunt, per victum similem temperaturae: quaecu'; uero culpata sunt, ner contraria corrigentibus. Di a ximus autem plenius de Oinnibus indicationibus in libris,quibus ars curativa docetur. I Et quili mei, aut bis, o quibin ura, vespauciora,ςpartis tim oporteat inerre, confid
Quoniam de quantitate, & qualitate eorum, quae offeruntur,sermonem habuit: mox docere proponit modu eorundem. Neque enim suilicit hoc solu cognoscere,quod huic plus, uel minus sit offeredu, vel ' victu exiccante,uel liuineetante utendia sit: sed, nuquid semel, an saepius qualibet die, vel nocte cibum offerre op'rteat,maxime neccslai tum est considerare: & ad hae eipsa ab anni t Epore,ab aetate,a cosuetudine sumere indicationem: sicuti in qualitate,& quantitate sumebatur.Nam ad iis c primae erant intentiones,& morbi ipsi,& vires qgrotantis, & pr terea aetas,& anni te piis,& cosuetudo,& quaecuq; his fiunt,pportionalia:&propterea ipse Hippocrates illud adluxit,COdonandu est aute aliquid tepori i regioni l aetati,& consuetudini, liquido ostendens per uerbum, condonandu,st neq; totum, neque maximum a talibus accipit. Nam, si saepius, aut raro, siue omnino nutrire oporteat: ab aegritudine,& viribus primum, &maxime accipitum post hoc aute & ab anni tempore,& ab aetate,& talibus. Si enim vires labo C tantis debiles si ierint,& ea,quae in corpore est dispositio, sit ex corruptione humorsi, vel des ctui narum alimeti saepius talibus afferemus: paria quide,quia viri u imbecillitas non pol tota simul multitudinem alimenti sustinere: saepius aute, quonia multis indiget dispositio. Deseditis
siquidem exigit adiectione,corruptio uero contemperataientum. Si uero cum uirium debilita te neque desectus aliquis affuerit, neq; corruptio,humores aute secundu naturam moderate se habuerint, vel etiam superabundauerint: his raro, & pauca afferemus: & multo magis istud agemus, si cum viri u robore humores superabundauerint Si uero cu humorsi desectu, uel eo ruptione uires ualidae fuerint: tunc multos cibos, atque multoties ijs,qui ita labolauerint, dabimus: utpote multos exigente dispositione,& natura robustan te te illos superare. Si uero a cessiones non permiserint, neq; multas alimenti offerendi occasiones praestitointi raro plura exhibebimus. At, si uires ualidae fuerint cu picthorica dispositionc,raro pauca afferemus. Na, etsi eum, qui cibum debet conficere, robustu habeamus: quia tamen dith ositio multis non indiget rationabile est,ut pauca afferamus. Sic quidem oporici & a morbo,& a uiribus sporantis ad ea quae proposuimus,sumere indicationes. A tempore aut cin,aetate, & consuetudine, &- alijs,quae liis sunt proportionalia, hoc modo: Aestiuo quidem tempore, quantu ad teporis ra M tionem attinet, saeptu pauca danda sunt: quoniam,& pluri aegent adiectione, ut qui dissoluantatur,& uires habeant imbecilles: hybemo uero tempore multa quidem propter robur uirium, sed raro quia non valde multa indigent adiectione laborates, ut quibus no multa fiat evacuatio. Nam sanos quidem antea ostenaimus susticienter hyeme euacuari, quonia plus habeat in- . nati caloris: Vere 'aut medio,atq; adhuc magis aestati proximo, paucis, ct cx longo interuallo nutriemus.Nam tepu&id periclitatur,ne proxime accedat ad plethorica disposition E , propter humorum, qui iuberni temporis trigore concreuere usionem. QAemadmodum ago in pi thoricis dista, sitionibus, si uires ualidae fuerint,paucum cibum,& ex longo temporis interuallo damus: sic & in uere faciendum cst, praesertim in febr icitantibus, de quibus nunc sermo h betur ab Hippocrate. Sanorum enim uictum antea docuit.Autumnus uero morbis,qui ex corruptione fiunt, assimilatur.Quapropter,qui co sic icitant tempore, continua boni indigent adiectione:&, si vires validae sucrint, saepe,& multa dabimus: sin imbecilles, pauca, & saepius afferemus Simili modo quispiam & ab aetatibus,& a consuetudine, & a regionibus sumeret in 1
cationes,ad distas primas redigens intention tangula enim,qus diximus,aut sortes, aut debiles uires efficiunt, & corpus reddunt, aut supcrabundaris bonis humoribus, aut sussicientibus carens, aut uitio humorvili deprauatum. Extraord. Bb A MIe
17쪽
Non bis, ut sorte quispiam existimauerit de ei Llem diu uit Hippocrates. csi luperius illum sum, Aph. is, scripserit aphori similia,cuius principium est, i Ventres hyeme,& vere calidissimi sunt natura: M i nucaute rursus,' Aestate,& aut lino cibos dissicilli ne strut hyone facillime, & ver secudii habet locum: Veris,quoniam & ad qualitat cin victus, de ad inodum. usus cibor i tam in sanis, qua in aryis, lirandam accipit a temporibus indicatione: non absq; ratione cor si in utrisque com ni init: illic quide ostendens cibos plures sanis dari hyeme oportere, quonia plus incst in nati caloris,que nutriri oportet: nuc aute v si semel etiam inultum illis citru ,ru attuleris, haudqua qua nocebis.Facile. n.omnes serunt ciboru multitudine hyeme, drili culicr vero aestate. Qim- propter hyeme cui de raro,& multos cibos afferri concede tu est: aestate ueno, quia cibos serut 1 diis culter siqui ciem is,cui eos coquendi inc conficiendi ossicot natura tribuit calor innatus scilicet,exiguus est caucdu Oino cst, ne totu simul cibu exhibeam': sed studere oportet ut frequetius pauca afferamus. a corporis dispositio similis ijs, qui ex humorii desectu morbi cosilui,
existes, exigit adiectione. Hyems ude, atq; stas tale natura habet: reliqua vero duo tra, autu- nus aestald subsicquitur. ver alite hyeme. Et causa aperta est.Na refrigerari, & cogi in unu , F atq; desari corpora alit uno: laxari vcro,& rara ficii verno te porc incipi ut .Ob hac igit ratii me, an si ide bis de teporib' enuciauit:& ob illa etia,qain altero aphori sino de sanis sermo habcbat. II 9 Iis, qui per circuit in accessiones halem, nihil dare oponet, neque cogere , Ῥιtrahere adiectio-m ame iudicationes. Cum igitur tria sint capita quibus victus ratio comprehenditur qitalitas ciboru qualitas,&viendi modiis: ad duo quide priora capita ex accessitonibus nullam habemus utilitatem, ad teritu vero ex accessionibus aliquid sumerepsissum iis .Qirarcnsilentino Hippocrates earu in tertio capite meminit.Nam tepora comoda ciboru particularis,pcipue di, cet accession , in morbis in in quibus oldinatim obiiciat ut, hoc est per circuitus: atq: ideo ipse quoq; Hippocrates inquit,Iis,qui per circuitus acccssiones habent, nihil dare oportet ut qui no ignoraret alios esse, quibus fieret in morbis accessiones, rasi in per circuitus, hoc est iasi ordinatim.In hisce isit ratio exquisita iniicni edi temporis, quo cibus offeratur,liabcri neqi: it. In quibus uero accessionu Ordo seruatur: principia earu oportet ol, seruare,huc est, ne cis iani factis, vel non multo post suturis,nutriamus chod aute dicit, te iudicationes,vclante accessiones quas q; limpliciter, Guel ante thoriri vigoies,vel ante illas, j proprie iudicationes nominani est intellisendu .m hic triplex intellectus,vcrus cst. Primus aut magis uides ad propositu petet incre si uti sellcct ante accessiones in selligamus. a de morbi vigore,rctro dictu cit: &,ii dc hoc intelligat , elici de iudicatione intelligetur: qui maxima ex parie morbo in suo vigore costilente fiunt iudicationes.
Iam persecto de uictus ratione sermone ad alterum caput transcedit: in quo docet qii sit to tu ipsi naturae permittendit, quod ad regimen pertinet Vrotantis, nihil aliud nobis agent bus, nisi uictum conuenientem instituentibus: qn etiam no sit totu nati v ae permiticia dii, sed&aliquid nos oporteat operari. Vbi igitur inquit vel integra iudicatio facta est, vel adhuc fit, totum naturae permittere,& nihil noS nouare oportet: ubi vero in scficie ter iudicatur id, qa de- ν' . . ficit, supplere nos couenit.Hoc auid &ipse dicebat in libro de humoribus, per life tierba. Mu
in suum: ibit persecte iudicant,non ouere: neq; medicamelis, neq; aliter irrit ido nouare quic alia. Na,quod in aphorismis αρτοῦ-,i .integrc dixit,hoc in illo libro homutas απαρτι, i. pciscete notauit. Est au id huius nominis ἀπαρτὶ,apud alios antiquos significat uincumulate, plene, atq; indeficie teri quae omnia clia hoc loco per aeriae. i. integre, debemus accipere.Neq;. n.pet id utibii, dies pares oportet intclligere: flet enim in Ppatulo filsum,si quis in diebus parit, iis, vel iudicatus est, uel iudicat inihil in his noua dii est e. Neq; ctia lisc dictio Qxu.t,hoc in loco significat nuper: id maxime ostendiit verba sequetia.Neq;.n. simpliciter dixit stoine hoc est milier, iudicata, sed qiudicantur,& iudicata sui it: pioru alteri quide,iudicata,aduci biu αρτι , i. nuper, posses couc-nire: alteri uero iudicantur,nullo modo.Sed & hoc ipsa rosi euid ita demostrat. Neq;. n. si id paulo antea sit iudicatum, hoc novari non debet: sed si perfecte, si in d ficieto,si plene, tuc u ruin est,quod dici tui Siquid uero deficiat: id quod deficit,oportet adii ingere. Nam, quae post iudicationem relinquuntur, faciunt recidiuas. Q nam igitur est perfidia, & indeficiens iudicatio nempe in qua cunctρ bene procedui,& cui nullus numerus dcficit iudicatorius.Primu . n. .HM m,x non melior est iudicatio,quae sit per euacuati ine inseriole, qua aper abscessum: deinde per quain humor noxius,& redis dans,qua per qua alter euacuat: tritio loco,quae κατ ιν, i. siccundu pro-' cessiim fit, quam quae secudu processum non fit. vocat autem ipse secundu processim id, quod recto tramite procedit:& quarto post lias,quae facile toleratur: quae cum coctione sit,& in do ctorio
18쪽
de venae se Laduersus Eras c. 6 e
A eretorio die. Haec omnia adesse conuenit persectae iudicationi: cui siquid desit, vel plura, neq; exquisita, neque integra fuerit iudicatio.
r I l maxime natura et 'P per loca conferentia, eo ducere conuenit in Iab de Num.
Quae nam sunt illa,ciuae ducere oporteat 3 nepe quae neq; iudicantur , neq; integre sunt iudi- paulo ante dimi aec igitur per qua paricin sint evacuada, socer, duplice nobis dans intentionem,& ipsam
partis naturam.& humoris inclinatione. Ad quem enim locum ex colerentibus vergit, codii cere conuenit.Sunt aut e cvacuationibus c6serentia loca, intestina, venter, vesica,uterus, cutis
uniuersa: ad haec, palatu,& nares,'si vel cerebrii expurgamus, vel p profluuiu sanguinis fit cxcretio: praecipuoq; si vitre ιμ, lioc cit per directu ad locum patiente. Nam, que contra fiunt pro si uuia singuinis, mala sint. Inclinationes vero humoris noxij ad loca no coiersitia fiunt,quado vel aliquε habuerint se apte natura principatu, & maius ex ipsis damnum cst subsecuturii, qua
morbi,qui iudicatur, lignitas expostulet: vel nullam habeant effluxioni . Excpli gratia,ubi fpar hum Orcs ini cstant,quos oporteat euacuari,duae sint ipserum accommodae inclinationes: prior per uentrem: cuius illa melior est,quae per inseriora, qua quae per uomitu: secunda per i B no, atq; vesica.Non tame,quae ad pulmone, thoracem,& cor est inclinatio, bona est. Oportet itaq; medic si naturae inclinatione animaduertere:&, siquidem idonea fuerit, subministrare adiuuare uin autem contrarie simul ac noxie fiat, prohibere,irasferre, atq; diuertere oportet. r a l Concocta medicari,atque mouer o cruda eque in principis odo non turgeant: t plurim In eodem.
Consueuit Hippociates dicere,medicari graece φαρμακεὐ- pro uti medicamsito purgante. Vribu aut ξ ὀργαν, hoc est turgere, translatu la ab animalibus t concubitu appete libus: ad humores.Na, sicuti illa stare loco no possunt,quada titillatione impulsa,eoii; affectu c6citata: sic de humores plerunq; in motu vclicinentiore,atq; tras fluxu a partibus ad partes, in morbi principio holem in sellant, moudies,titillantes,& quiescere non permittentes,cu di ipsi pariter moueantur,& traffluat,& ritillatione aegru molestet. les igitur humores evacuare c5 uenit: hoc est,qui simi in motu,& latione,&suxu : Eos vero,qui ia sunt in aliqua corroris parte firmati: neq; alio ullo auxilio mouere opqriet, neq; medicari ante coctioiad.Tuc cnim natura quoq; ipsam habemus euacuationi adminiculate: cospicitur siquide,& ipsa post coctiones,& humores C discernere,& sia pernuitates expellere . quo in tepore fisit & iudicationes. Scd,cum perfecte ipsa mouet,nullo medicamdio opus est: cu mediocrius,atq; imbecillius agit, id,qδ deficit, opor tet sepplere: ut ab utroq; noxij humoris fiat evacuatio, natura quide expellente,medicamelo vero attrahente. Ostensum enim est a nobis in c6mentarijs de potent ijs naturalibus, naturam uniuscuiusq; particillae,quatuor uti potent ijs,attractiva proprij alimenti, & eiusdem retetiua , praeterea quoq; concoctiva,& quarta alienoria expulsi ita Singula uero medicam et a propriu silai attrahunt humore. Bene aute sermoni addidit, Plurima uero non turgent. discereq; oportet hoc ab experientia, raro contingere, ut humores ab una p. arte ad aliam transiluant, scd frequetius accidere,ut in una aliqua parte quiescant atque consistant: in qua etiam concoquuntur toto morbi tempore usq; ad cius Blutionem. Scire autem oportet, aiiod in qilibiis clam exemplaribus hic aphorismus scriptus non est: in libro autem de humoribus passim scriptus inuenit tu . a 3 l Deiectiones nonni illitudinesnt aestimat sed stassari,cmutur, qualiac;ueniunt, o in a- In eodem me tolerant. Ais, ubi et que ad animi risectionem ei pedit ducer facieniumsteter possit tolerare. Sive a natura, siue a nobis euacuatio fiat, oportet omnino costituere quandam ipsius musii- Diam.Sicuti. n. qualitatem pro humoris molestantis ratione vacuari: ita viuclicet qii amitate multitudini molestantis humoris ref ndere oportet. Sed qualitatis quidem indicia superius diximus, ubi illum aphori sinu exposuimus, cuius principiti est, i In perturbationibus uetris.Qu n- ωp.aph. . I., titatis uero nullum tale habemus indictu . Ob lianc igitur causam nobis dedit Hippocrates de cadem quantitate iudicandi uiam ex sacilitate tolerantiae. Nam, si humor Nerexcedens ma-cuctu tunc ipsum se ipsis aegrotu fieri leuiorem,& melius tolerare est necessariu: quod sali ad etiam ex ijs,quae sunt siccudu naturam, excernatur: dissolui,ac debilitari aepi uires,& tolerantiae difficultate sentiri Quare non prompta eoru ,qus euacuantur, qualitatis phantasiam opor- . t et attendere, sed duas,quae dicta sunt,notas,s qualia oportet euac uantur,& si facile tolerant.
ad aute postea ab ipis subiungitur, Atq; ubi usq; ad animi desectione expedit ducem tecteq'de ab ipso dictu est,sed adijcere oportet usus notas: quas quia ipse praetermisit, nos ex quibus ipsa experientia, & ratione videmur inuenisse dispositiones, in quibus expedit usq; ad animidcfectionem euacuare, dicemus. Et primum, usq; ad qualem animi defectionem diliu ab ipsis fuerit,distin/Pcrc oportet. Neq; enim taloe dicit animi desectus, qui & expauescentibus aliquaegris uenae sectione, vel tale auxiliu aliquod, solent accidcrer neque cum in ore uentriculi hu- ,
morta mordaces aliquando suerint,vel prius in ipso coaceruati, vel qui in ipso remedij usu ad Extra orae B b i ipsum
19쪽
ium in tralati ne ueteri, nec in oti basio, qu l . . collectionum medie. adiuua
Supra, Aph. I. ' Cod. antiqv habent, ut Leo
ipsum conssuxerint, qui causam dederint animae desectionis. Solent enim de hoc tempore pati ranimi desectionem mon tamen huiusnodi animi defeetio est sufficipias mensura evacuationis, 'ix nonnunquam, antequam conueniat,contingit: sicuti sebricitates pleriq vel inter sui genum, vel rcsidendum animo deseccrunt: ob quam causana accumbentibus ipsis secanus Vcna. Ea igitur, quae fit animi defectio ratione ei lacuarionis, nunc ab Hippocrate dicta cit cine n cui-ra euacuationis & in maximis in fiammationibus de in ardentissi inis febribus,& uelae mentim-mis doloribus. Oportet autem sicuti & ipse in quin viribus integri atq; valentibus, tanta mOliricua citation P: denos si pius huiuscem di euacuationes proclesse plurimum,expcricti adidi cimus.Nam& in ardentillimis lebribus si usq; ad animi dcfectione i inguis mittatur statim i lius corporis habitus res igeratur,& febris extitisti iti implurimis etiam altius citatur,&sudor manant, ac quidam corum ex his sanitati prorsus sunt restituti tali j valde adii iti iacti ementia aegritudinis absciderunt. In maximis etiam insam attoniblis,& vehementissimis doloribus nullum maius noui remedium, quam usque ad animi desectionem euacuare, adhibita distinctione, an mittere sanguinem, an purgare oporicat i usque ad animi desectioncm , t quemadmodum in libro de venae sectione molistrauimus. -
zψ lis acuturaro, Hr inprincipidis medici purganti Au uti,oboc cum praemeditatione faciendum. Paulo antea dictum erat, i Cococta medicari, & mouere,nsi cruda, neq; in principiis, si non turgeat; plurima uero no iiii gent. Ni inc aut, ' circa principia acutarii agi itudinia tici contingit aliquando purgare utiliter, nos docet Hippocrates. Nam in longis morbis sempcroportet cxpectare coctionem, in acutis uero cum turgent,ab initio possumus uti medicamentis purgatibus, dc hoc ipsum cum multa cautione,& consideriitione facere. Vnde mihi uidetur Hippocrates recte adiecisse, Et hoc cli praemeditatione siccre. Siue.n.per hoc verbii diligente intelli sat examinationem inius factam, siue aegrotu ante prs paratum, si uerceti iudicij cxpectatione ,siue horum aliquid siue omnia unius uocabuli significatione coprchendantur, quantu huiuscem di uercatur purgationes, manifestat. Neq;. n.paruum periculii eli in morbo acuto male uti pli gante medicamento, cum omnia id genus medicamenta potestate sint calida, sebris uer', quatenus febris est,&sui ratione non calefacientibus,atq; exicca tibiis, scd in axime coti arijs , hoc est humectantibus, de refrigeratibus recat. Non igitur ob ignCam febris caliditat zm, purgati a , . inem adhibemitu hanc' enim scimus sui ratione nocer j sed propter humorcs illam ei sic ici te G, ies i. . Quare maiore oportet ex noxiorum humorum euacuationcscri utilitate, quam id, quod n inario consequitur ex purgantibus medicanaentis, scirimentu: cst aute utilitas maior, si absq; molestia omnis humor noxius & infestas sit euacuatus.Vt uem hoc fiat, primo oportet coliderare, nunquid aeger idonee se habeat ad huiusnodi purgationem. Nam,qui multa cruditate laborant,quiq; tonaces,aut crastos cibos assumpserunt, qui biis itidem extenta,atq; inflata hyp
chodria sunt, aut supra modia calida,atq; ignea ' exist ut, I hoc ipso in loco aliqua est uiscersi in staminatio: omnes ij inepti sunt ad purgationes Haec itaq; abeste oportet,hima ores aut c,qua maxime fieri potest. esse fluxui paratos hoc est tenues,& nullum lentore participantes, & aperta esse foramilia,pei quae debet purgatio fieri, ct nulla habere obstructione. Na & nos ista antea paramus,cum quempiam sumus purgaturi. Et hoc est,quod ab ips, Hippocrate dicitur in il lis aphorismo, i Corpora ubi quis purgare uelit, oportet fiuida faccrc. 'erum in acutis morbis, circa principia statim, vel circa primum diem,vel non vltra secuitu, si sumus usuri pursantibus medicamentis,quando turgent,non datur facultas ista praeparadi,nisi quis sorte arripiat occa- itsionem propina di inclicratu, in quo decoctum sit aliquid hyssbpi, uel origani, uel tragorigani, vel thymi, uel pulegij, siue quid huiuslinodi, vim habes humores extenua di .Quare ii si sine r&Hne dixit raro circa principia morborum acutorum nobis uenire in usum purgationes, qu'niano saepius turgeat molestantes humores in principijs: neq; ii hoc adsit, gro satis ad purgatione parato,neq; a te morbo nobis teporis occasione, quo possimus ex imparato paratum facere.
23 l Si, qua tu oportet purgari, purgentur: confert, ct facile ferunt : si contra, di culter. Non est dubium hunc aphorismum in illo cotineri,in quo dicebatur: In perturbationibus
ventris,& uomitibus si Fontinis si,qualia oportet purgari, purgentur: confert,& facile tolerant: ιν. Is o. id si uero non ,contra. Vcrum, quia in hac libri parte de purgationibus a medico tactis loquebatur,&omnes sere necessarias distinctiones commemorauit, non piguit ipsum hunc quoque adiungere aphorismum, in quo nihil masis nouum edocetur, sed ad memoriam reuocantur ea, lus prius in alia libri pa te enuncia uerat de spontinis euacuationibus, ut hoc etiam in loco totus sermo de purgationibus esset a solutus.
20쪽
Od quidem labor graece rime apud ipsum nunc laesionem significet,
clarum est ex eo,quod opponitur. Inquit enim: Si uero Emnus iuuat, nsi mortale. Cum uero duplex sit ea,quae ex Emno fit, laesio, altera communis,quando in principiis accessionum, quas ἰπa uter iste, hoc est annotationes uocant, aegroti dormierint: altera propria, in quibusdam morbis,
quando in aliquo alio tempore: de hac iplum dicere est existimanda r illa
enim n q; mortem, neq; aliquod aliud graue fignificat, cum naturam teporis consequatur. In principijs siquidem accessonii calor inaturalis i totus,& humores in profundum corporis ue sunt, quemadmodum ipse docuit de magis in quibus horror, uel rigor, uel sortis parti si exte-n riorum refrigeratio e6tingit. Et propterea si in principijs dormierint,eatus illis protenduntur.&uix febres ad consistentiam eniunt. Ac, siqua instam matio sit circa uiscera, rationabile sit ipsam augeri: suiue humores aliqui ad uentrem confluant: no,ut in alijs somnis, c6coquuntur, sed multo plures fiunt, incocti sermanetes.Ob hanc itaq; causam, Frotis uigilias tuc prς-cipimus, illam,quae a uigilijs fit, spiritus,san uinis,& caloris, qui in eis est , ad exteriora lationε oppenentes, tanqua maximum auxilium, uersus illam,qus fit in accestionum principijs,san sumis, iritus.& caloris Inaturalisl ad interiora lationem. are non sine ratione dixerit quis piam huiuscemodi laesiones hoc tepore accidere quid Eex natura accessionis, sed uigilia prohi- Deri .Cum uero hac quoq; priuati fuerint ae tanto,tunc danu sentire manifestius, non quia altera laesio accedat ex Qmno,sed quia deon illa, quae ex uigilia habetur utilitas.Hic itaque sermo nullam ostendit fieri in accessionum principiis ex somno laesion F, sed hoc ipsum tantumodo, carentiam utilitatis. Alter aute sermo,qui concedit ex somnis fieri hoc tempore laesonem, asserit nunc Hippocratem docere de ijs,qui in alijs temPoribus dormiui,in quibus maxima ex parte manifesta utilitas ex somno proiicnit, praesertim ubi morbo declinante adhibeatur. Nam aliquando etiam consistente morbo semnus manifestam affert utilitatem: quandoq; etiam in C eκ tremis partibus augmenti, quae ad consistentiam copulantur: manifestissima tamen omnia utilitas est, quae in declinationi ous fit.Saneq;, cum somni nocEt, minus quide exitiales sunt iaconsistente, atq; increscente accessione: pr cipue uero sunt in deiunationibus pera iciosi. Nam, quo tempore aliquid est utilissimum, si praeter id, quod nihil prodest,etia nocet, morte non sine ratione significat. Ex somno autem laenones sunt,quae sunt utilitatibus contiariae: idcirco quia febres,us ab eo non dissoluuntur, uel etiam exacerbantur,& quia dolores intenduntur, & fiu-xiones multiplicantur,& crescunt inflammationes. Quidam uero & inter dormiendum delira loquuntur:&, ubi expergefacti fuerint,multo tempore in delirio perseuerant. Qiubusdam etiainitium comatis in Iomno fit: dc uix,cu punguntur, incitantur. Haec autem omnia contingunt propter humorum malignitatem: quos,ubi calor innatus fortior extiterit, nor somnos conciquit: ubi uero debilior, illis succumbit, ab eis te uiscera aggravantur, & citas affectibus homo corripitur. Ipse etenim Hippocrates uult, hominem uigilantem extrinsecus esse calidior dormientem uero contrario modo se habere: id nos edocens quod etiam quibusda alijs re i Rrum naturalium studiosis uisum est semnum atq; uigilias fieri secudu in nati caloris motiones. Non absq; ratione igitur euenit, ut, cum in uisceribus iste collectus causas moi bificas nequeat D euincere,perniciem significet.Si tamen evicerit, nondum certae salutis est signum, nisi quispiadicat, quantum ad talem asscctum attinet, aegrotum non periclitaturum, ex alio tamen assectu
interire posse. Nam, siqua inflammatio selu tu disti cilis aliquam ex partibus principalibus praeoccupauerit,contingit aegruin,qui ita se habeat, interire. mare securius pronuncia dii est, ubi quidem ex somno laesio siqua aduenit, lethalem este nota: ubi uero prodest, non lethale. odii ero ex sinnnis aliquae accidant laesiones, ipse in libris,quos Epidemios inscripsit, ostendit his lierbis: l Inter hos multi erant comatosi,& delirantes: nonnulli uero ex somno tales fiebant. a Vbi simnis deliriumsidat, bonum . Si ambos dixerimus aphorismos,& hunc scilicet,& antecedentem,inuicε iugi, totus sermo talis utique fiet: In quo morbo somnus labore ficit, mortale: si uero semnus iuuat, nsi mortale ubi situr somnus delirium sedat, bonu: ut unum aliquod ueluti exemplum particulare subiurat sermoni antecedenti uniuersaliter dicto: tanquam si ita dixisset: Vbi igitur dolorem sem-nus sedat, bonum. Vbi igitur febrem semnus sedat,bonum. Vbi igitur inflammationem sedae
somnus,honum.Sed satis suit tantum periculosiorem morbum nominare.Nam ueritas scrin
num uniuersalium, ex huiuscemodi exemplia magis dilucet. . Extra ord. Bb 3 --