Artis rhetorices rudimenta breviori methodo ... elaborata a D. Francisco Xaverio Mirone

51쪽

R. Anti thesis , Sustentalio , Communicatio, ei COrrectio. Anti thesis est figura, in qua verba Verbis , seri mnliae sententiis opponicii tur: per An lith im ιlη-

52쪽

l ua vales Gabriel Flamma egregie effert divisis gratiae virtutem :

B Sole ac ieea , o la morte inla. Ra di soper ii modo incismo is senis, Prechis non pus mortal terreno Iume Deli' repro tuo antroseris ι' Arte in milia. 18 Q. Quid est Sustentatio ΤR. Sustentatio est eum orator ad excitandos , erigendosque auditorum animos illos tenet aliquau- diu suspensos , incertosque quid dicturus sit. Ita Citoro in Verrem : Etiam nunc mihi e scis nidemini, judices , quia seiuri 1 motum sit. A '. e solato facinuδ . um utilliis improbum , τιn

R. communicatio aest cum Orator causae Sum C fidens doliberal cum iis Apud quos, vel contra quos loquitur , ullus usumlens', quid sit acturuS.

53쪽

Quare Salvinus pene Cieeronem ad verbum secutus ita judices consulit: A voi δωδai, O aviantia θλίsiudici, chiado con80lio, coga alimate , che sodebba fare , e MD certo D mi darete , quat sis quei che se aleago intendo di Moer prendere

Correctio denique, ait Cicero est ea , quae tollit id, quod dictum est, et pro eo id, quod magis idoneum Videtur , reponit. Hinc Virgilius :Ferte citi summas , date vela , impellite remos Quid loquor 8 aut tibi εum p qum mentem inδania mulas pIo. Q. Gradum fac ad figuras verborum ΤR. Figurarum , quae sunt in Verbis, duo sunt ge-nstra. Aliae enim sunt Tropi, seu Verba translata ;aliae vero non sunt Tropi, sed fiunt verbis propriis. Quod attinet ad primas , Tropus definitur a seu intiliano, ut sit verbi, vel germonia a propria δὐgnificatione in aliam oum virtutes mutatio. Si dicas verbi gratia. Paristea ipsi illustri audisorum frequentios gratias vero stertiunt; verbum hoe sestiunt, quod proprium est animantium , ad parietes qnadam dignitate transfertur. ΗΕ e porro translatio fit quatuor potissimum modis, ex quibus existunt quatuor tropi omnium nobilissimi , quales sunt: Metaphora , Metonymia , Si necdoche , atque

ai. Q. Quid cst Metaphora

R. Metaphora , seu translatio , inquit Tullius , est cum verbum in quandam rem transfertur ex alia, quod propter similitudinem recte videtur posse transferri. Metaphorarum sontes pene innumeri sunt, eum ab universa rerum natura possint hauriri Metaphorae: quatuor lamon praeeipui a Quintiliano recensentur. Primus esi cum a re quapiam animala ad rem aliam animatam verbum transfertur, ut Sidicas cum Livio: Scipionem εolitum sui33o alla- Irari. Alter est cum inanima pro aliis inanimis ponuntur , ut cecinit Petrarca.

54쪽

Tertius cnm inanima transseruntur ad animata, quomodo est apud Catullum :s qui soaeulus ea juventulorum. . Quartus denique est cum rebus inanimis, sensu. que curentibus quemdam Sensnm , et quasi vitam tribuimus , in quo quidem inest magna venustas rhine Ρetrarcu : . Maeon or per D pionis erbeus, e fori. Quaedam vero sunt vilia in metaphora vilanda ;et sunt: si a rebus sordidis, aut abjectis sumantur metaphorae; si sint duriores, aut longius accerlitae, aut nimis amplae , si minus poetiae, si nimis coacervatae, si denique ab initio usque ad finem sibi

22. Q. Quid est Allegoria

R. Allegoria est Metaphorarum continuatio, seu, figura , qua aliud verbis dicitur , aliud re ipsa in- tolligitur. Talis est apud Iloralium elegantissima illa Allegoria de bello civili , lib. 1. Ode XII. ad Bempublicam :O navia , referent in mare se novis motus I s quid via γ Fortiter occupa Portum. Nonne vides ut Nudum remigio latu3, Et malua celeri gaucius Africo, Antennoeque gemant, ac aine funibuarim rare carinoe Maains s erimastis AEquor 8 Non tibi aiant integra Unisa, Non est quos iterum presδa vocet mala e uamvis Pon ira pinuδ,

Sistos sui a nobilis ,

Iaclea et genus et nomen inutile. Aia pictis timidus navita puppibuδFidit. Tu , nisi Oentia Debea ludibrium, cavs. per gollicunm quae mihi foedium , Nunc destiderium , curaquct non levis, Ierfuga nitentes Visor oequora Cycladaa.

55쪽

, 56a3. Q. Quid sunt Molonyma , et Syneedoeho 'R. Metonymia , si originum verbi consideres nihilost aliud , nisi nominis inulatio, quas fit quatuor

potissimum modis. Primo cum sumitur causa pro esseetu, seu in- Ventor, pro re inventa, ut Cicero, pro ejus scriplis , Mars , pro bello. Secundo fit cum Fice versa sumuntur essecla pro causis , ut scelera pro Scela-ralis. Tertio cum res, quae continet usurpatur prorct contenta, ut Urbs, pro sejus civibus. Quarto denique cum ponilur signum prore significala , ut toga , pro pace , lasees , pro magistratu Synecdoche, quae n Latinis vocatur intellectio, est cum res lota de parte intelligitur, ut navis, de puppi; aut de toto pars, ut ramus de Sylva, aquae poculum de flumino : aut ex materia res conlaeta intelligitur , ut gladius ex serro ; aut denique e gnoscitur genus ex specie , ut quodcumque mareox mari Larpathio, seu vicissim species ex genere, ut aquila ox alilo.

vi. Q. Quid est Ironia '

.R. Ironia est figura, qtan aliud dicimus , quam verba ipsa significare videntur, ut si dicas: O proe- clarum ovium eugio em lupumi Quod si fi it eumn marulenta quadam irrisione, tunc Iocatur Sarcasmiis r hine Turnus apud Virgilium Trojano cuidam a se interseelo acerbo insultat: En agros, et guam bello , Profane . petisti, Hesperiam metire Deons , hinc prminis , qui me Ferro augi tentars, feruni P aio moenia condunt.

Audi quoque Torquatum Tassum :Vseni in clivarie pur tu . che omisi M' Ea' Giganti eolo , a Gyli Emi eL' voetur Uella feminine ti Uda. Unde insertur indignum Christianis Beere sarcasmum. 25. P. Quid habes distendum do figuris verborum , quae non sunt Tropi Τ R. Hujusmodi figurae fiunt tribus modis , scilicet

per adjectionem, per detractionem. et per similitudinem. Per adjectionem sit repositio , cum nb eo-

56쪽

dem vocabulo saepius ineboatur oratio: itaque Daules: : Per ms si va nella elua dolenta , Per mo at Da neu' eterno dolore , Per me si va nerea per ta ctenis. Fit etiam conversio, et fit cum e contrario saelius clauditur orasio eodem vocabulo : audi Tuli lim, qui repelitionis simul ut repetitionem complectitur. Quia legem Iulii ' Rullus. Quis maj rem partem populi suffragiis privavia ' Rullus. uia comitiis proe fuit ' Rullus. Per adjectionem similiter sit gradatio, figura , qua per quosdam

quasi gradus, vel ascenditur ad summum, vel deseenditur ad insimum. Quam pulere Torquatus Tassus hac figura vulnerandi vim expressit: Non ea δε il ferro mas, che sisten nora co0a , Ne colle a ten, che pius anchs non faecia , Ne piuga fu, ehe P alma aurui non Iolsa. Per detraclionem autem fit Relicentia cum Te hum aliquod subauditur; adjunctio, cum uni verbo plura nomina substantiva respondent. Disiunctio , cum tolluntur conjunctiones , ut incitatior seratur oratio. Postremo per similitudinem fit Ρ anoma- Sia, qua voces pene similes colludentes usurpantur in sonsu diasimili: lepidissimum est Disticon Martialis :

Amenaeiae de Danaisione. α6. u. Quid est Transilior i . L

R. Transitio, quam alii figuram esse uriunt, alii eum Fabio negant, est orationis quidam ne us , quo fit, ut apte copulata interi se illius membra conciune cohaereant, et unum quasi coi pqs cssiciant. 27. Q. Quot sunt Transitionis Aeneia qR. Duo: Trausitio enim vel est persecta , vel im- . persecta. Tramitio perseeta est, qua monern a bre-

57쪽

viter quid dictum sit et quid dicendum restet: cujusmodi est ista pro lege Manilia: Quoniam de senem belti diri, nunc de munitudine pauca

Moam. Transilio imperfecta est ea , qua alterum tantum eorum exprimitur, ut in hoc Ciceronis pro Roscio : enunc illa videamu3, judiceδ, quoe conSecuta

De Perso . 28. u. Quid est Periodus , et quaenam ejus partes

R. Periodus est sententia brevis, et absoluta, quae certis partibus a se invicem pendentibus ei quodam quasi vinculo connexis numerose comprehenditur. Rus partes aliae sunt majores , quae vocantur membra, aliae minores, quae vocantur incisa hoc ratione, ut ex incisis membrum, ex membris autem periodus existat. En libi horum omnium exempla:

Ante quam de republica , P. C. , aescam ea, habes incisum in quoe dicenda hoc te ore arbitror , duo incisa sunt, quae essiciunt membrum , quod tamen sensum minime absolvit. Adde allorum hoc membrum, constans ex duobus inci8is , et periodum habebis. absolutam , atque persectam.) Fonam vobis bronister congi tim ei profectionis,

et revstratonia mem.

29 Q. Quot sunt Periodi genera

R. Periodorum genera tria sunt : unum duorum , alterum trium, tertium quatuor membrorum. Assero Blatim sua cujusque exempla. Audi periodum hi membrem ex Cicerone e

M ot mihi mem pristinas visos confusities nem, cui Coeaar, interclugam aperuisti, et his Omni a ad bens de omni republica veranesum guagi signum aliquod augmitare. Accipe periodum iri membrem ex eodem sonis :Nam eum ante per aetatem nondum 4ytia a-t soritatam Dei eonfingere auderemοῦ Harue remque

nihil Ave, nisi parseetum ingenio , elab Oratum

58쪽

industria asserri oportere; Omne meum Iemseu amicorum temporibtig fransmittendum putavi. Ecce denique periodum quadrimembrem ejusdem Ciceronis: Si quantum in agro, locisque de3ertia audaris pote3t, tantum in foro, a us judiciis impudontia valeret, non minu3 in cauga cedere Auluscinoma Serti Amulli impudentim, quantum inni faetenda ce33u audaci cs.co. Q. Quas regulas assers coulexendae Periodi R. I ria Observanda; unum quoad ordinem , allerum quoad numerum, tertium quoad vitia Periodi Quoad ordinem videndum est ut membra Periodi quibusdam quasi nexibus inter se quam aptissime

cohaereant; nexus autem hujusmodi conficiuntur perparticulas , quas vocant copulativas , quales sunt: ειδι tamen, quemadmodum, ita, non modo, sted etiam, et aliae huiusmodi; videndum praeterea es ut sensus non sit, nisi in omnium membrorum fina perseelus, et ut pleniore verborum ambitu, et circulo periodus concludatur. Quoad numerum hujus nOmine intelligitur armonia, quaedam nee exquisita, nec canora, qualis est in poematibus, et canticis , sed ita dissimulata, latensque, ut lameu Sentiatur, et aures mirifica quadam voluPlato permulceat. N merosa porro fiet Periodus, si sillabas breves, ac longas simul miscere studeamus, si magnificis , et bene sonantibus verbis cum in ipsius Poriodi quasi contextu , tum praesertim in clausulis utamur , si asperiorem vitemus litterarum, et vocabulorum concursum; si denique propriam latini, atque i tali sermonis constructionem adhibeamus. Tandem quod speelat ad vitia Periodi cave, ne, ut numero servias, in alia verba, alque inepta ornnmenta congeras , aut in numerum metricum incidas, aut orationis vim, impetumque retardes.

De Strio ratione qualitatis. 31. Q. Quid est Stylus, ut quaenam ejus genera' R. Stylus suit autiquitus instrumentum quoddam ad scribendum in tabulis carriis: hinc hodia sumi.

59쪽

tionis consormatione.

3a. u. Quoluplex est Stylus R. Stylus est triplex, sublimis, mediocris, si ins mus. 33. Q. Quinam est Stylus sublimis 'B. Sublimis ost ille, qui constat verbis spisndidis,

magnifieisque sontcntiis, quique sua nobili lato rapti extra se nudientium nni mos , et admiratio nomeliam ab invitis extorquel, qualis est illud morientis Didonis: surrare cliquiis no δίris et sygibus ultor, oui face Dares in η , ferroque Requare colono8. Illud eliam quod audacter elocutus est hostis Aluxandri apud Melastasium r. . . Nacyrti Zul Ganyes,

3i. Q. Quinam est Slylus modioeris Τ

35. 2. Quinam cst Stylus infimus '

60쪽

6r B. Sirius infamis ost ille . qui familiarom ui hanorum hominum sermonem imitatur, et in rebus tenuioribus: cujusmodi sunt Epistolae. Din logi, Praecepta, quae solent usurpari. In hoc stylo eminere debent perspicuitas , nitor , atque munditia. Egregium styli hujus habet Virgilius in Eclogis : bem , quam dicunt Romam Melthoes , pusavi,

36. Q. Quomodo adhiberi possunt haec tria si1li genera 'R. Cum tria sunt Oratoris ossiuia, quemadmodum dictum est, scilicet, docere, deleclare , et movere, generatim, et universe utimur stylo infimo ad docendum , mediocri ad delectandum , sublimi vero ad movendum. Potissimum nulom stylus infimus convenit Comediis , Bucolicis , Eclogis mediocris obnvenit Historiae, et Georgicis. Sublimis convenit tragediis, atque Epico riemali. Quamquam saepe accidit , ut haec omnia styli genera misceantur in eodem poemate , aut formone ; illud onim debet Scriptor prae animo habeto, quod docet Tullius , nempe ut m syna , yraviter , mediiseria , te erato, humilia Rubliliter esserat.

37. Q. Quae praecipue in stylo vitanda ΤΗ. Quatuor praecipue vitanda sunt : primo ne SIJ- Ius sit lumistus, et inflatus; secundo no puerilis. Refrigidus: lortio ne fluctuans, et dissolutus, quarto ne siccus, et Exanguis. Stylus tumidus vocatur ille,

qui justos sublimi talis limites ore it ; cujusmodi sunt inepti versiculi, quos modo recitabo: Torva mimalloneis implerunt cornua bombis , Et raptum vitulo caput ablatura auperbo magaris, et langem Moenaa sertim Corymbia EDion ingeminat, reparabilia adgonat Echo. Slylus frigidus, atque puerilis ille est, qui puerilia quaedam ornamenta, frigidos lepores, inopias illusiones, assectatas, ac luxuriantes deseripliones ,