장음표시 사용
31쪽
R. Est tristitia ex bono alterius , quod illo careamus, non quod illi contingerit: aemulatio igitur est in laudo ponenda , et ad perdiscendas honas artes plurimum Valet. Ioo. Q. aemulatio disserino ab invidia n. Maxime ; nam aemulatio est hona, laudabilis , et honesta, et nos excitat, ut ipsi quoque bona consequamur. Contra vero invidia vitiosa est, lurpisque , quia id agit , ne alter bonis poliatur , ut ait : Horatius: vi 3 allerius rebua maere3cit opimis. Io I. Q. Quomodo excitatur minutalio R. Excitatur : I. proponendo majorum exemplar et II. exponendo aliorum persectiones.
Ioa. Q. Quid est laetitia' R. Est gaudium ex mali cessatione. χο3. Q. Quid est acquiescentia' B. Est gaudium ex rebus bene gestis. xο4. Q. Quid est gloria. R. Est gaudium ex bono aliorum de nobis iudicio. xo5. u. Quid est desiderium 'B. Est tristitia ex retardalione honi sperati. xο6. Q. Quid est poenitentia 'R. Est tristitia ex malo patrato. 1ο7. u. Quid est pudor 'R. Est tristitia a sinistra aliorum de nobis iudicio.
Hactenus do assectibus excitandis. Finis Invonlionis. Laus Deo.
32쪽
r. l. Quid ost Dispositio 'B. Dispositio est secunda pars Rhetorices, quae do-eci quomodo inventa disponantur. Unde a Tulliorseolo desinitur: rerum inventarum in ordinem dia/ίributio. 2 Q. Eslno utilis Dispositio 'R. Ea est dispositionis utililas, ut singula quaequa suum locum teneant in oratione et orationis vero partes nisi lacrint dispositae, fiol confusio in dicendo. 3. Q. Quot , et quaenam sunt orationis partes ΤR. Orationis partos sunt seplom: et sunt: I. EXor dium : 2. Propositior 3. Divisio : i. Narratio et S. Confirmatio: 6. Consulatio: 7. Peroratio , quae in dicantur hoc vorsiculo ' oratiS , narra , Reco , Irmo, ν MIO, peram.
. Q. Quid ost Exordium ΤR. Exordium est prima pars orationis , quae auditorum animos ad reliquam orationem comparate
sic a Tullio recte definitur; et ab eodem Exordium appollatur difficillima pars orationis. 5. u. Undenam nomun traxit Exordium R. Exordii vox sumpta est a textoribus , qui proprie telam ordiri dicuntur , cum certa quadam legesta collocant , et ordino illa componunt. I. I. Do nariis Mordiorum sener uae. 6. Q. Quoluplex ost Exordium R. Duplex ; aliud temperatum , aliud ex abrupto I
33쪽
primum est illud, quo auditorum animi artificiosa quadam Verborum conciItalione praeparantur: alterum est , quo orator , quasi quodam abreptus impetu , auditores repentino , et inopinato motu per- collit. Ila Cleoro in Catilinam: Quousquo tandem abutere , Catilina , patientia NOStra. EI .
s. II. De Emordii Dotibus. 7. Q. Quoi , et quaenam sunt Exordii dolos Τ
8. Q. In quo posita est proprietas Exordii 'R. I. In eo posita est, ut Exordium sit cum reliqua oratione conjunctum, tamquam caput cum corpore. 2. Ut sit ex re quasi natum, et ex ipsis cau-sae visceribus ita depromptum, ut ex illius natura quodammodo videatur essiorescere.
9. Q. Quomodo erit vitiosum Exordium 'R. . I. Viliosum erit, Si Sit Vulgare, ne commune, nempe si causis aliis, et sertasse etiam contrariis, possit accommodari: cujusmodi Exordia Iopido comparantur ephippio, quod equiS bene multis accomomodaretur, vel gladio Delphico, qui ad hunc modum sactus suil, ut eodem et sacras mactarent victimas, et supplicio nocentes afficerent. a. Viliosum erit Exordium, si sit commulabile, scilicet, si leviter mula lum , ab ad Versario possit usurpari. Sisit procul accersitum , longiusque petitum , vel si nihil' ad rem pertineat. Quare Exordia similiter se habent ac Humano ovisi cervicem pictor equinam vero at velis. Quale ollam fuit Exordium inepti illius causidici , qui do lite inter duos vicinos acturus , Exordium petivit ab Adam , vixque ad diluvii tempora laudem pervenit. 10. Q. Iu quo posita est Mordii cura
34쪽
Ac. aia EO POSria est, ut Exordium sit plenum Gignitalis , sit accuratum et aculum, sit aptum Ver-
his et instructum sententiis , et quod perili solent Archilocli , vestibula , ndilusquo ad causam faciat illustres, inquit Τullius. Prima quippe Oratoris Commendatio proficiscitur ab Exordio : quod si negligentius tractatum fuerit, reliqua omnia fastidiet, et nauseabit auditor. Ut enim optimo monet Fabius, pessimus sano videtur gubernator ille, qui oportu solvens , statim ad scopulos navem appellit. Caveat lamen orator, ne quod saepe contingit, Exordii nimis picii , sit nimis artificiosi splendore ac concinnitate, pro fligiarum, ac Daudis suspicionem auditoribus praebeat. II. Q. In quo consistit Exordii vorocundia ΤB. In eo consistit , quod Orator dicere incipiens , prae so serat illorum ingenuum pudorem, quem in Oratore summo L. Crasso lantopero laudabat Cico. ro: Fuit enim, inquit, in L. Cra*δo pudor qui- m, qui non mosio non Obegset o 3 orationi, δed etiam probisatis common lione prs GSScti. Et ipse oliam L. Crassus de so sic confitetur lib. I. de Oratore: In principi Escendi, fota mente, atque Omnibus artubus contremis o. Sciebat enim. summus illo dicendi artifex ol doctor , offendi sintero auditorum Onimos, si orator velut exultans sibique praesidens , ad dicendum accedat.
a. u. In quo posita est brevitas Exordii
R. In eo posita est , ut Exordium reliquae orationis magnitudini sit accommodatum , set ut inani Verborum circuitione non producatur longius quam par sit. Neque enim profecto cubitali Pygmaei cor
pori caput giganteum , aut humili lugurio valvae Praegrandes ingensque vestibulum alligi debent. Quod si fiat, bellissimo sano quadrabit in enormia id genus procinia saeclum illud Diogenis dictum ad Myndios . qui suo oppidulo grandos et magnificas soros assi xorant : Viri nynaeti, portas clau-
35쪽
9. BI. De uariis Morriorum fontibus. 13. Q. Quibus ex sonlibus ducuntur Exordia ΤR. Varii sunt sontes, unde derivari solet Exordium iustum ae legitimum. Exordium ducitur I. ah ad-Junctis personae, rei, loci, ac temporis : atque hiuerat sons notus ac familiaris Tullio, qui hinc ser- me solebat exordiri. s. a simplici rei expositione ;3. a contrario: 4. ab effatu, vel exemplo : 5. aquaestione: 6. a Suspensione: 7. a Vi Sceribus causae.
f. IV. Des O se , et munere Gordis.14. Q. Quotuplex est ossicium , ac munus Exordii ΤR. Exordii munus est triplex: ut reddat auditorem intentum: benevolum autem reddet a persona OrntOriS, Rudilorum, adversariorum, et clientis, attentum reddet promissione , et petitionu ; docilem reddet promilleudo brevitalem , et perspicui talem.
De prυοδδε, Π . i5. Q. Quid ost Propositio 'R. Propositio est ea orationis pars, qua declaramus quid probare velimus.16. Q. Quot sunt propositionis dotes R. Propositionis doles sunt quatuor: ut sit r. simplex: a. clara: 3. secunda: a . vel nova, vel utilis.
R. Divisio est ea orationis pars, qua propositiones in suas partes dividimus.
36쪽
18. Q. Quot leges divisionis assignantur R. Divisionis leges sunt tres: I. ut sit plena: 2. ut unum membrum sit extra aliud: 3. ut ad summum tres paries habeat.
R. Narratio est ea orationis parS , qua rem ex PO-nimus , quae in controversiam adducitur. 2 o. Q. Quot sunt Nurrationis doles R. Narrationis doles sunt quatuor: r. perspicuitas: 2. probabilitas: 3. brevitas: 4. et suavita S.
Do Confirmations. St. Q. Quid est Confirmatio R. Confirmatio est ea Orationis pars, in qua argu
22. d. Quomodo sit Confirmatio 'R. Confirmatio fit per argumenta , et argumenta
23. Q. Quid est argumentum ΤR. Est probabile inventum ad fidem faciendam. 24 Q. Quid est argumentalio ΤR. Est argumenti sustor , ut artificiosa dilatatio 25. Q. Disserine argumen in m ab argumentatione 'R. Maxime : nam argumentalio est modus , Seu ratio , qua argumentum tractatur ; argumentum Vero est ipsa argumentationis materia: unde argumenta ex se jejuna sunt, et imbecilla, nisi accedat artificiosa illorum explicatio. 26. Q. Unde sumuntur argumenta ad confirmandum idonea 'R. Argumenta sumuntur ex locis tum intrinsecis,lum extrin8eeis.
37쪽
27. Q. Quot sunt argum onlationum species n. Argumentalionis specios praecipuo sunt Syllogi mus, Enthymema, Epichorema, Inductio, Exemplum , Soriles , Dilemma , Crocodilus. g. I. De Sylloyiam .
28 Q. Quid ost Syllogismus Philosophicus '
B. Syllogismus Philosophicus, a quo pendet oratorius est argumentatio constans tribus propositionibus ita inter so dispositis ut duabus primis conces- Sis , concedenda sit tertia. Harum propositionum prima appellatur major, altera minor, eXtrema, consequentia: exem: gr: omnis ars honesta est amplectenda , atqui Rholorica est ars honesta , ergo Rhelorica ost amplectenda. Caelerm argumen lationes omnes quodammodo ad Syllogismum reducentur. 29. Q. Quid est Syllogismus Oratorius 8. R. Syllogismus Oratorius est ratiocinalio constans. quinque partibus , certo inter Se ordine connexis ;unde etiam vocatur Syllogismus persectissimus.
3ο Q. Quaenam sunt partes Syllogismi oratorii 'R. Quinque numerantur: I. est propOSilio; 2. Propositionis probabio; 3. assumptio: 4. assumptionis probatio; 5. conclusio; en insigno Syllogismi oratorii exemplum iu Tullio, qui optime demonstrat, Divina providentia mundum gubernari: lib. I. de Inventione., Mosius accurantur gum conδUD soruntur , Fuam gum gino conδilio admini atrantur. Et limeeri propositio. Domuδ ea, quin ratione Nyseur, Omnibus instruosior e3I robus, et amaratior, guamea gum temere, et nullo consilio administratur. erottu3 is, cui propogilus est 3apien8, et Cal- .lt 3 Imperator, omnibus partibus commoriuct Pitur, quam is, qui gluttitia, et temeritalc al crauus administratur. Eadem navigii ratio c3t. Nam navis Optime curgum consciis ea, gusu
38쪽
8orentisaimo Fubernatore utitur. Ei haec est propositionis probatio. Nihia autem omnium rerum meliua quam mundu3 administratur. Et haec estnSsumptio. Nam et aisnorum ortua et Obitua δε- nilum quemdam ordinem gervant, et annum commutati oraeδ non modo quodam eae nece33LIale gemper eodem modo sunt, verum ad titi I sale8 quoque rerum omnium Runt accommodaloe, et diurnin nocturnooquo vicis3iturinos nulla in re unquam mutatin quidquam nocuerunt. Et hoste ost assumptionis prubalio. Θω gigna gunt omnia non mediocri quo iam con3ilio naturam mundi administrari. Quae est complexio, sive conclusio. g. H. De Enthymemat .
31. Q. Quid est enthymema B. Est pars syllogismi, Seu SyllogismuS imperfectus. 32. Q. Quot partibus constat Enthymema
R. Duabus ; quarum prima vocatur a Logicis antecedens, alia consequens : ut Virtus est amanda, ergo temperantia oet amBnda. 33. u. Unde nomen suum traxit Enthymema R. Euthymema est vox graeca , quae significat, menie Concipere, cogitare, nempe quia lertia propositio, quae verbis non effertur, mente relineatur.
34- Q. Quomodo fit Εnthymema Τ
R. Fit omittendo vel propositionem , vel assum' tionem, seu, ut logici loquutur , Omillendo mri rem, vel minorem ; exempli gratia. Clodius λεί- αι ag almaert Ariona; eryo Clodius Iure just O crSuδ ς Vel. Quicumque alteri atruit insidias, Iure ab illo oooritur; eryo Clodia jure fuit Occisus ά Milone
39쪽
35. 0. Quid est Inductio 'R. Est argumentalio , qua ex multis singularibus enumeralis aliquid concluditur.
36. Q. Quid ost exemplum ΤR. Est inductio impursecta, qua ab uno simili argumentatur ad aliud. . V. De dilemmasE.
R. Est argumentum conflans duabus partibus contrariis, quae utrinque adversarium capiunt. Unde etiamsIllogismus cornulus appellatur, quod nompo illius cornua sint ita disposita, ut qui unum effugerit, in aliorum incurrcti. 38 Q. Habesno aliquod Dilommalis exemplum 'B. En exemplum: omnis dolor aut est vehemens, aut Ievis , si levis , lacile seretur , si vehemens, Certe brevis erit. 39. Q. Unda nomen suum traxit Dilemma R. Ab adverbio graeco δὶς his , et a voce λημμα , sumptio, captio, quod nimirum utrinque capiat ad
g. VI. De Crocodias. o. Q. Quid est Crocodilus ΤR. Est argumentationis specios captiosa, ei sallax, sum ineautos , quibusdam quasi vinculis irro illos , indueit in fraudem.
40쪽
4. I. u. Undo suum nomon traxit Crocodilus ΤR. Vocatur Crocodilus ob hanc causam , quam Poe-lsa snxoro: Crocodilus oranti mulierculsa ut filium, dum sorio iuxta flumen ambularet, nbreptum , sibi rodderet, respondit redditurum utique, si ad propositam quaestionem verum diceret. Haec autem fuit quaestio: Filium reddam tibi, nec ne Ad haec mulier anxia, fraudemque suspicula, respondit: Non reddes; et ob eam causam reddi do-bcre , quod nempe verum dixisset: Mentiris, inquit vasor crocodilus: si enim reddidero , verum non oris Ioeula ; reddere ergo non possum , quia salsa dixeris. g. VII. Do Soriis , et Epicheromato.
B. Est argumentatio , quo ex multis propositioni-hus gradatim, minutim, ei velut aestruatim congcsiis aliquid insertur. Unde Syllogismus acervatis a
43. Q. Habosno aliquod Oxemplum ΤΗ. Praesto osi: Meus filius stupido riobat Thomi-sloelos in imperat matri , illa mihi, ego Athoniensibus, Athenienses Graeciae: Graecia Europae: Europa loto orbi; ergo Filiolus meus imperat loto terrarum orbi. Hoc acervati , captiosoque argumentandi' genero I hemistoclos dictitabat filium suum lolo terrarum Orbi imporare. 4. l. Undenam Soritos suum nomen traxit 'R. A Voce graeea σωρει τε, cumulus, acervus, unde σωρος , Sorites, argumenium acervale.
R. Est Enthymema contractum, cuius dum propOsiliones in unam conseruntur , Ut, Sine causa dOminum sumus necuset : In hac enim una propositione continentur hae duae: Non debel servus lo- more, et Sine causa dominum incusare ; ergo ser-