Interpretatio rubricae. 100. vt publicae laetitiae vel consulum nunciatores, lib. 12. Vnà cum descriptione festiuitatum et solemnium ludorum Gentilium, quae laetitiae tempore celebrabantur, Iosepho Moniardo ... auctore

101쪽

Interpretatio Rubri C. re vera sentiunt , Deam istam, hoc est ingens in

Ida saxum,quam incola Deum matrem vocabant,

Romam legati aduexerui, pridie Idus Aprilis, eoque die feriae eius celebrantur, O ludi, qua Megalesia dixerunt. Liuius libro vigesimo nono sic dei matre Deum inquit , Insdem V ictoria, quae es tu palatio pertulere Deam pridie Idus aprilis, isque dies fessus fuit, populus 'equens dona Dea in palatium tulit lectisterniumque, ludi fuere Negalesia appellat arct libro trigesimo sexto, Per idem

fere tempus aedes matris magna Ideae dedicata est,quam Deam Pub. Cornelius aduectam exsia P. Cornelio Scipione , cui postea Aphricano fuit cognomen. P. Licinio Coss in palatium a mari detulerat uocauerant aedem iaciendam M. Licianius. P.Claudius Censores. M. Cornelio. Tito Sempronio Consulibus , tertiodecimo anno postquam erat locata, dedicauit Μ.Iunius Brutus, ludiq; ob

eam dedicationem facti, quos primos sicenicos fulsese, Antias Valeris auctor Megalesia appellatos, haec Liuius,cum quo Varro consentit lib. de lingi alatina. 3. In feso Cybeles, multi aedebantur Aonitus compositi ct ad numerum ut 0bjs ct tympams. Virg. 9. geneid. Timpana uos buxusq; uocat Berecynthia Matris Ideae, sinite ama uiris s cedite ferro . Ouid.tib. . sto. Protinus inflexo Berecynthia ubia cornu.Flabit, Ideae fessa parentis erunt; Itantsumimares, inania tympana tundent,

102쪽

Acraq; tinnitus aere repulsa dabunt, Opia Tibia dat Phrigios oe dedit ante modos, Et pridie Idus aprilis Deum mater magna pompa a Gallis ad Almonem fluuium producebatur , qui mu procul ab urbe Tiberi miscetur, ibique ad confluentem duorum amnium abluebatur , neteri instituto: nam quo primum die ex Asia illuc aduecta fuit, 2 sacerdote tota est , isque mos postea singulis annis est seruatus. Lucanus is primo. Et lotam paruo reuocant Almone Cybelem, pertius Ouid.iu q.

Est locus in Tiberim, quo lubricus influit Al

Et nomen magno perdit in amne minor, Illuc purpurea cauus cam ueste Iacerdos, Almonis dominam sacra ; lauit aquis Frudentius in martyrio umani, Wiιdari plantas ante carpentum sero, . Lapis nigellas euehendus essedo Quem ad lauacrum praeeundo ducitis , Almonis uss; praeuenitis rivulum, Proceres togatos matris Ideae facris ' Nuliebris oris clausus argento siedet, Trimi annis singulis ludi scenici erant Megalesia,in quibus histriones ad nouum opus egredientes mira lascivia , spurcgfima O turpissima quae que in matrem Deum et tym dictitabant uin et

Tedes remotis attereules calceis

103쪽

Interpretatio Rub.C. alui per id tempus bonestissimo Romanorum cultu dissimulato , ut nosici non possent, licentiosissime

per urbem vagabantur, nullis uerbis factisquendis parcentes, vi autor est Herodianus in Commodo. Vnde Augustinus de Ciuit.Dei cap q.li. 2. Veniebamus nos etiam aliquando adolestentes ad

spectacula, ludi icaque sacrilegiorum spectabamus

arreptilios , audiebamus Symphoniacos ludis turpismis, qui Diu Deabusque exercebantur, oblectabamur coelesti uirgini O Berecynthia matri Deorum omnium, aute cuius lecticam die solenni lauationis eius talia per publicum cantitabantur ὀ nequissimissienicis, qualia non dico matrem Deo rumi, sta matrem quatiuncunque Senatorum vel quorumlibet bonestorum Virorum, immo vero nec qualia matrem ipsorum si enicorum deceret audire. Licebat etiam Gallis matris Deorum sacerdotibus

'pem a populo postere lege a Metello lata , ut Idem August. ostendit de Civit. Dei lib. vij. cap. 26. Et Ouidius exigendi causam hisce versibus prodit. Dic inquam parua cur stype quaerat opes Contulit aes populus, de quo delubra Metellus Fecit ait, dandae mos stypis inde manet. Et Cicero in seuerissimis illis suis et sancti is temporibus leges sic iubet, praeter Idea matris deum famulos eosque iustis diebus, ne quis stypem cogito rationem addens inquit,supem sustulimus nisi eam quam ad paucos dies proponam , Idea matris ex/cepimus.

104쪽

Pub. Laetit. vel Consili. trepimus, implet.n versitione animos Oexbau-3 rit domos, Funebres ludos quavis ad publica utiliam no attineat, in ludorum tame mentione lasera , quos teperadi causa fortasse dolores apud veteres institutos fuisse compertu est , in alicuius primari, uiri honorem. de Virgit Aeneid. 3 . Ancho tumulum Vsidem decorat . In funebribus ludis multa

adebantur spectacula,ut turba retineretur: emi tebantur aliqua quandoque gladiatorum paria , qui mos Romae primo fuit institutus a M.L. et Decio Brutis, qui defuncto patri eum honorem eis buere, ut Titus Liuius O Valari Mammemorant. Aediles qui curam funebrium ludorum habebat decem tantum obicines iusserant funerum pompa interesse,qui, dum iusta persoluerentur, canerent, unde Ovid. FU LCantabat maestis tibia funeribus , Adde quod aedilis pompa qui funeris irent Artisces solos iusserat esse decem. Statius in

Tebaide. cum signum luctus,cornugraue mugit adunca Tibia,cui teneros suetum producere manes , Hos Flamini audire putabatur illicitum. Iubebat autem religio, ut maioribus mortuis tuba,minoribus tibia caneretur m Siticines etiam appellabatur , ut scripsit Atteius Capito, quod apud sitos, idest, uita sunctos emnere consueuissent,uli come niebat modus,qui in musicis Phrigius a pellatur, inuentas a Pelope Phrnio ut Lactantius grama

105쪽

Ιnterpretatio Rub. C. Mus tradit, O aptus ad euocationem animarum.

Hinc apparet, quomodo facti species in Modestui responso Mipo sit eruditius, quam aliqui soleant

recitare, in. L legatum .de usu seu degat. Legatu Ciuitati relictum es inquit modestinus9 ut ex reditibus quotannis in ea ciuitate memoriae defuncticostruandae gratia spectaculum celebretur quod illum celebrari non licet, pro qua eti re adeas taetb ciat.Parergonib. I . cap. 2 a. Plebei luda teste Ascanio institutifuerunt exactis Regibus pro libertate,aut reconciliatione plebis, Dionysius uero Alicarnistus lib. 2.circa me, hos ludos fieri senatum

decreuisse dicit, cum nuncupata essent uota ab Aulo Posthumio Dictatore pugnaturo cum descistentibus Latinorum urbibus,conantibusque Tarquinium in regnum restituere, decreuisse quotannis tu sacrificia atque certamina quingentas argenti minas, O usique ad bellum Punicum hoc impendisse in eam solennitatemeipsos deinde ludos quales esse sent oe quomodo fierent,longa oratione desic ibit, quod quia longum nimis esset referre .graetermit-5 tam. Dppolrinares uero ludi in Appostinis bonorem dedicati erant, quorum praecipue haec traditur origo: Bello enim Punico secundo hi ludi ex libris Sibilinis primum sunt insituri,suadente Cornelio I fo Decemuiro; fertur aute in carminibus marti, Vatis inuentum esse ita scriptam, Hostem βο- mani si ex agro pellere uultis, uomicamque quagentium uenit longe pestini censeo uolundos lu

106쪽

Pub retit. vel Consul. Aados'; qui quotannis communiter . pollini δε- aut . His ludis faciendis praesit is prator , qui ius populo , plebique dabit summum : Dec uiri Greco ritu hosti,s sacra faciant. Hoc si re EZὰ facietis , gaudebitis semper , fietque Ref-

publica melior nam is diuus extinguet per duelles uestros , qui uestros campos pascunt placide . Itaque Decemuiris praeceptum est , ut Graeco ritu sacra Apollini fierent , O in eam duodecim millia aeris Praetori , ct duas hostias maiores dari, Apollani, boue aurato , O capris duabus albis auratis, Latonae , boue semina aurata ludos in circo populus coronatus spectare ius fus . Hec ex rassacrob. Satvmal. primo cap. IT. qui non tantum uictoriae , sed etiam ualetudinis gratia institutos prodit. Horatius in Hymno ad oppostinem , O Dianam libro pri

mo a

Dianam tenere dicite Virgines . V k ὲ Intensium pueri dicite Cynthium . Latonamq; supremo

Dilectam penitus Iovi, Opaulo post, Hie bellum lachomosum , hic miseram fa

mem a

Pestemq; ὀ populo, O principe Casare

In Persas atque Britannos Vestra motus aget prece,

7 Hic etiam obliuioni non fore dandos siculares Ludos existimo,qui centsi quibusq annis,uel ut Ho-

107쪽

Interpretatio Rub.C. ratius inseculari carmine scribit , anno centesimo decimo Aebant. Instituit autem primi rudi Seculares a Publio Valerio Publicola, qui primus Consul fuit,existimantur: etenim taborantibus pestiletia Ciuibus,apud aram Ditis o Proserpina Tarenti positam, publicὰ nuncupatis uotis, atrum bouem rati pro maribus, concolorem pro forminis iuuenca mactauit,ludosq; lectisternia trinoctiosecit, ct aram terra, sicut ante fuerat, aggerata ,

occuluit iugeriptam titulo isto P.Valerius Publicola frumentarium campum Diti Proserpina consecraui, ludos Diti ct proserpinae I 'manorum salutis ergo feci. Instantibus ludis tota Italia praecones missitabantur,conuocatum ad ludos,

qui nec Jectati,necipectandi iterum forent. Tum assatis tempore paucis antequam Jectacula aedebantur diebus , Quindecim uirisiacris faciundis in Capitolio et Palatino templo pro suggesto constitates piamina diuidebant populo,quae erant ulfur et bitumene nec tame ad easeruis, quoq; accipienda ius ultu. Coibat autem populus,cu in ea qua supra

relatasunt loea,tum praeterea in Diana templaG, quod erat in Aventino, ct cuique triticum , hom

um ,faba dari mos tum in Gereris initioruperuiglia fiebant. Vbi uero iam aduenit festus dies triduum trinoctiumq; sacris intenti in ripa ipsa maxime Tiberis agitabat, sacrificia uero Ioui,Iunoni, Apollini, Latonae, Diana, praetereas Parcis,lucereri Diti etProserpina Auscipiebatur. Igitur

108쪽

Publ. Laeti ita vel Cons fetuta primae noctis hora princeps ipse tribus aris

ad ripam fluminis extructis totide agnos , et unda uindecim uiri immolabant, orsanguine imbutis

aris caesa uictimar- corpora concremabant. Constructa autemscena , in theatri morem imina Oenes accendι o hymni cociniad hunc um tu maxime cdposithetirespectaculasdi solemtosolita,

data celebratibus hac mercede, tritico ,faba , hordeo,qura ressupra inter uniuersum populum diuidi ostedimus. Mane uero Capitolium ascendere,sacra ibi de more agitare,tum in theatrlim conMenire ad ludos iu honorem pollinis et Diane faciundos consueuerunt. Sequenti die nobiles matronae, qua hora praecipitur ab oraculo conuenire in Capitolium, upplicare Deo , frequentare lectisternia, canere hymnos ex ritu mos habebat. Tertio denique die in templo Appollinis Palatini ter nouem pueri praetextati, totidem ue uirgines atrimi omnes, matrimiq; graca I 'manaq; uoce carmina Opoeanas concinebant,quibus Imperium suum Olincolumitatem populi Diu immortalibus commendabant. Ludorum omne genus febat omnibus theatris aeditis spectaculis noctu pariter atq; interdiu . In b s illud in Augusto memorabile fuit, s luris His iuuenies utriusq; sexus prohibuit ullam n octinnuspectacul requelare,nisi cu aliquo maiore naru propinquoru . Praeterea qua diximus, eoru origine causamq; nominis, O item quot annorum in

seriem spatio quotiel, facti, piost O abundan

109쪽

Interpretatio Rub C. I8 ter Politianus agit insuis Miscelianeis. cap. I 8.Seculariu ludorum exemplo motum credimus fuisse Bonifacium octavum Pontificem Maximum ad instituendum annum que Iubileum appellant,centesimo quoq; anno reuoluendum, ut habetur in extra uagantι antiquorum,de poenit.et remisi.quem Clemes sextus ad quinquagesimum reduxit, Hebraeorum exemplo,ut legitur Leuiti.cap. 2S . Et quem postea Sixtus Quartus ad xxv. annum retraxit, extraliuante quemadm0dum, eod. titu. De quo

Iubilei annod serit Albericus in dictionario ius uerbo, Iubileus. 2 tunc ad Circenses ludos perga mus: fiebant in Circo, ubi loca erant subselliaque equitibus patribusq; designata, primus Circud arquinius designauit Pristus pectacul faciebant

equi,pAgilesq; ex Hetruria acciti. Horum ritum

Tranquillus in Caesare sic describit, Circensibus inquit spatio Circi ab utraq; parte producto in gyruEurippo addito,bigas, quadrigas,et equos dinultorios agitauerunt nobilissimi iuuenes, Troiam lusiit turma duplex maiorum et minorum pueroru . Troia autem erat equesre simulacrum, seu umbratica equitum pugna,in qua equi in orbem se inuicem petebant ut supra dixi. Circen es primus Roma fe icit mulus quarto mensie ab urbe condita, ut scribit Fabius Pictor, qua die Sabinas rapuit. circenses autumat Seruius grammaticus dici quod ensibus circundarentur, nam cum rudis uetystas loca

huiusemodi lud s non apta ad casset,inter enses et

110쪽

Pub.hetit.vel cons. 6 flumina eos agebat, ut ignauis utrinq; praesens ef- set periculum .Postea Tarquinio Prisco Rege locus est designatus Circo,qui posemodum Maximus fuit dictus. Sacri fuerunt hi ludi Consio Deo, quod. consiliarius esset tae ri eptuno equestri, cui ara erat in Circo maximo posita, qV reliquis lepus latet, in equestribus uero certaminibus aperitur eunde Cosiualia fessa dicta,quibus diebus ab operibus cessabant equi et muli, sertisq; redimebantur. Autores sunt Liuius, Valerius, Dionisius o Plutar

1 Gladiatorum spectacula quae & qualia serent, et Retiarii secutores Mirmillones qui fuerint, Hoplomachique & Thraces & qui Lanistae fuerint. et Gladiatores ordinarii, postulatitii & consummati qui dicti fuerint, & quid Samii & Andabatae.

3 iniis ordinaria & quae extraordinaria dicantur. 4 Consumatus homo quisdicatur. s Gladiatorum horrenda spectacula cur fuerint instituta & quomodo abolita. 6 Diri machius lapidibus obrutus.7 Venationum spectacula quae & qualia suerint &de damnatis ad bestias,& uenatione nobilium.

Ladiatorum quoq; minime sunt homrenda lyectacula pryter evnda , qui gladi s dimicantes mutuo sese confodiebant. Horu genera erat 'etiarii, Secutores, Mirmillones, Hoplomachi, Thraces,