장음표시 사용
1쪽
intellectivam, non quaeritur boc loco, de aliqua parii lari anima secundum propria ratione qua diIlinguitur ab alia edde anima secundum commem anima rorem, absolute. Sciendum secundo, -ba, ἡ,s, tu et siletia nommer balatum coriurat de eon- Λorus per drino strationem acqui sim, tam,do A, in mentio J V m d. imur haberescien:M . Fiecto iis' conclasioni dea etiam ubiecti aliter t. men, G aciter. Dicimur enim habere metiam de coclusione sicut de eo, qs scitur, de subiecto autem sicut de eo de quo aliaqoid piris dicatu scitur. Vnde unus, et idehabitus per demonNIrationem causatus, ent scientia conclusionis demonstrata,et Ictentia subiectι conclusionis. Sicut se per demo ratione causetur tu intellectu meo habitus assuis conclusionis, homo e t risi
sibilis,ille habitus est scientia illius conclusionis sicut eius, scitur est Rietia hominis, qdeii sibi ectu coclusionis, scut eius de quo scitur risibilitas.Quarere ergo de aliquo incomplexo, Vtrum dei o possit haberi scietia est quFere utrispo sit Gesubiectum concissionis demonstratae me scitae, aes hunc sensium qi ritur, Urum de anima siletia esse possit. Da imi Quantum ad secunύῶ rsodetur haec citatur com linone. De aia pol baberi scientia. Probatur, de eo qs het prin. Uia,partes, ct passiones, potent baberi scientia, sed ala habet principia ,scilicet ex quia
bus sit, stilicet qδ quid est eius, quod ess
. principia demonstrationis, habet etiam partes subiectivas scilicet animam Nege . . rativam, sensitivam, ct inteste Luam habet etiam multas pasiones, τι patet per tuum libra de anima, ergo de anima potest haberi scientia, cotisequentia nota cu-. -i. minori,maior Nero est Philo*hi. 1 .Poser. xolentis ictas esse subiecti scibilis coditiones. Dicetur forte, Pbilos in i . quia ut i a Postri per partes non inredigit sota par
tes, ut vult ibidem. S. T. dicens, ' licet m. M. διυ dicitpossit intectui de partibus subiectivis, et etiam de partibus ex quibus
componitur res, magis tamen uidetur im
telligendum de fecundo gruere partium, licet ergo anima habeat partes Iubiectia diruas, quia tamen non habet partes insegrantes C cu sit forma simpleo no poterit essest bie Itamscientia. Responde- pi, tatur, st duplices sunt paries integrantes. suae a uada enim unt quae copon vi rem se candum esse reale, sicut materia, fomma componunt res materiales. Quaedam Nero sumi quae componunt rationem, scilicet genus, disserentia. Animal enim, ct rationale disiinitionem hominis inis . Srunt, coiit tuui licet ergoIubiectu debeat babere partes inlex rates fecudo m3 non in primo md nece rio. Deus enim,
O subtilantis separatae, O res no babens . partes primo modo, O in de ipsis habetur scientia , sic etia anima balet partes integravies diffinitione eius, licet partes
eam realiter integrates no habeat. Pondetur secundo H dicit S. Tho. in eo- AM .
de loco, 7 licet ea de quibus habemr scietiat priora simpliciter, simi coposita se .cundum se ex aliquibus prioribus, ista tamen de quibus habeturicientia perposteriora simpliciter, et per essectus,no oportet ese composita insci Ased solu qmεd nos: quia videlicetformamus de iras conceptus ex his quae sunt priora quo ad nos, et sic apprebedimus ea liqua cop sita ex his que primo cognoscimus in essembus,du de eis formamus conceptu co-
ροβu, scis cu dicimus Deus est substantia immaterialis aeterna infinita oec, Lia vitano. cet Deus sit in se smplex, de ipso ta- p. p.q. I.IN me ex coceptibus creaturaru formamus
conceptum compositu, O sic partes dif-- ira finitionis Dei sat paries Dei iis quod in usu
cognitisne noIIra cadit. Cu ergo anima
2쪽
et operationes non oportet ut compon
tur in essentia sua ex aliis prioribus simpliciter sed lecydum p in cognitione nostra accipitur, componitur ex aliqαι bus prioribus quo ad nos, nequantκm formamus de ipsia coceptum compositu. Sed
contra istas responsiones instari pol. NE ex ipsissequitur, g, pro eodem acciperet Pbilosophus principia, partes, cir secalterum eorum Uetsuperstuem tu Patet consequetiarquia per principia tutelligit Philosophus principia ex fus
venimus in cognitionem rerum secudum
essentia simplicium, dr fecunda istas responsiones idem intelligit per partes scilicet partes secundum ratione. Resso detur, O dicitur primo, ' νtiq; Philos pro eos accipit prima principia, partes. Vnde S. Th. ibidem dicit,osubiectualicuius scientia duplices partes habere potest . . partes ex quibus componitur,
cui ex primis ut ictsi est .i. ipsa principiasubiecti, O subiungit de istis partiabus esse intelligenda,id qs Philos dicit.
I Dicitur fecundo, licet eade sm rem mi partes, O principia, alia tu ratione dicuntur principia, ct alia rone partes.
Dicuntur .n. principia inquamu ex eo raeognitione intella Ius deuenit in cognitionem eoru quoru sunt principia. Dicuntur aut partes, inquatum ex ipsis coponitur subiectum aut sm rem,aut sin cognitione nostra.Remanet itaq; ratio inscio robore.
Quanta ad tertium sciendum e i priamo, ' sicut in genere entium est aliquidpina potascilicet materia prima aliquid purus actus, scilicet Deus, aliquid medio modo se habensscilicet res mediae subs- flentes, quae sunt a Deo eductae, ct crea-rs: ita in genere intelligibilium, est alis in potetia tantum scilicet intellectus noster, qui nulla modo pol per seipsum imitauere aliquid in actu tans5 t. Deus, aliquid νero medio modo . sub alia δε-
pura potentia, oportet se debet intelius re, ut far in actu per aliquam forma, Hatilcm m actu per similitudinem rei intel ibilis receptam in ipso, ideo per ipsam intelligit quemadmodά ignis per calorem calefacit. Scien Mm tertio, ' ab qua intellectus nostra directe intelligit, aliqua νero inteiluit res e. Directe dicitur aliqua intelligere, qua do eius iuruitus in illa immediate fertur, aliqua aut edicistir restexe intelligere, quando ex aliquo intellecto redit ad cognoscendum id, quod fuit cognitionis principia. ' D.co igitur,' ille est modus quo anima intelle M in intri Itua in cognitione sui ν it. Primo . v. intelligit id cuius ιperie informatur, dem coanitio
de intelligisse ιtetrigere, tertio cognoscit se habere principia talis actus, quae sunt intellectus, species intelligibilis, excosideratione aute speciei intelligibilis, daeam deprehendit immaterialem esse, eo' per issam uniuersaliter intelligat, in , suae epentra cognitionem deuenit. Simili
progressu in commune animae ratione ascendit. Ex motu . n. reru νι uexim deuenit in cognitionem motionis activae in ip- Qdomo loso vivente extentis, ex cognitione motionis huispino ira cognitionem principi, ni t
eius deuenit, et ex eo in commune quae 'Idam animae ratiosem, quae in omnibus vi nil aat
fa molies. Adurri velim tamen, quod
hunc modam dupliciter imaginari possumus. Vno modo,' per talem cogniti nem referam non relinquatur in intella.
tu aliqua similitudo representas quidditatem anima, sed tin similiti ido sensibilis sitIemper principio cognoscendi uiam. c a sit.
3쪽
clio mo possumus imaginari,,sicut per demo iratione causatur in intellectu quodam habitus coclusionis, ita Grapertatem restexam anims cognitione cau*tur in intellectu quaedas litudo representans anima quidditate, sicut O phauiam causat in se similitudine montis aurei ex ilitudine montis, ex similitu e auri. Nam postqvasemel cognouit uis animae quidditatem per restexione, poteti deinceps cum voluerit de anima quiddrtate cosiderγrre, nulla rem pro lucsensibile quid litatiue cogκoscendo: oportet ergo in intellectu esse aliquod princi
pium per quod possis intellectus feri im
mediatem talem actum cognosendi, sic oportet in inteire Se similitudine hirati a. animae. Sed hic occurrit dubium. SNquitur enim, qd anima poterit direcitae cognosci. Quod M. per propriam cognoscι- tur militudinem, directe cogno citur. l Ilupondetur 91 an. teqsed aliqua babeatur cognitio de anima , oportet quide ea per reflexionem acqui νi, sed poliqua per talem rest a cognitionem causata est in intellectu animae similitudo,nd est inc
Meruens se thuc directe gnos i posit, δε-cut O alia quae per propria similiturine cognoscuntur saec tamen probabiliter dixeri. Inferias aut clars diei. NAd argu mentatu opposita r pondetur. Ad pria 'at dapliei- mum quide dicitur, s aliquid esse s usibivo lepotest dupliciter intestigi. Vno mo per
se: quia videlicet ipsum cadit sub sensu. Lo mo per aliud e quia sicilicet aliquid
per quod in eius cognitione deuenitur,cadit Isib sensu. Si esse sensibile primo modo accipiatur, negatur maior, immo dicitur, ' nullam primo et per D ιntocri ibiale est isto modo sensibile.Tale .n. est ununersiis, g, sub sensu non cadit . Si autem secudo modo accipiatur, negatur minor. Dico . n. pria non cadis sub sensu nisi pastussuos quis ni mouere, onzire.
T Adsereunta negatur miuor. Ad ρυ-bationem dscitur primo, g, illa diuisio est
diuisio rens resciet ens rationis, Ni perens in anima, intestigatur id, quod nuta habet esse, nisi esse cognitu per ens uero extra animam intelligatur id, g, aliud esse habet quam esse cognitum. Diciatur secundo, se anima eid ens extra anumam dest eus reale, ea tuc 1 o Palet ista conseque uia, nihil est extras .ergo an iama no es eas extra alam.idest eas reale. is Ad terti A dicitur primo. maior propositio fallit in potentia habete obiecta, quod est Miuersale,ri γuli S. Tho. qua QS 'i n. . lis es intellectus qui hei pro obiecto ens. , alii. Dicitur fecudo. illa maior proposi- 'it' tio si admitti uniuersa ter debeat, est in /e nominitelligenda respectu obiecti proportiona- dii. Sed tunc dicitur obiectum proporti disputiit manatum intellectus nostra, se no est ens co- λ munesta quidditas rei materialis, ode mare . . anhna intellectiva debet esse denudata a L .c eurru Irnsibili, non ast ab Oi quidditate. n atrum aq arium dicitur primo ad muris piμ rem, pro oportet cogesIa omne per pro ' M 3, de
priam similitudinem cognosci, nisi Oeo' δ' Inito primo ct directe intelligatur, sed fulsecit, , per alterius similitudinῶ intellectus deueniat in eius cognitione. M Dicitur fecundo, , similitudo qua primo cognoscitur Eia, causata est remote a mantasmare, non quide auinis,sed rei sensibilis,cuius es propria similitia proxime
autem causata est ab ipse anima. Ad quinta negatur c equetia. ad ebatione dicitur primo, qs anima no est id, g, i mediate Delligit,sed intellectus,νnde nooportet P anima patratur a se. Sed sin tellectus ab anima per alia ammae pol tia patiatur. I Dicitur ecundo, g, inrellectus simul ei m spe tutelligibili catintellectione Eliae, vel etia animae similitudinem, recipiens asit in solus intellectus, 38εα - est de noeside tuta iter moues,et mmλ μ
4쪽
Primi Libri de Anima Quaestio prima. I
Num scientia de anima sit nobilior quacunque alia scientia meter diuinam.
Magis autem alteram altera, aut certitudine, aut ex eo
meliorum quidem & mirabiliorum, &c. Tex. I.
V AE OTVR fecudo,Vtrum scientia de arasit nobilior quacuque alia Icientia praeter diuinam . Et ridetur, quod non . 'Primo,'non quantή ad certitudinem. Scietia mathematicae mut certisma. ssit in primo gradu cerauudiais, ribet Commen. ergo ct . Secundo, non quantuta subiectum. Primus motor est nobilior
anima,sed ipse est subiectu libri s. Phas
sultem quanta ad aliquas conclusiones rei goscientia 8. libra P sico. est nobi lior scientia de anima. Tertio, formae lectis corporis est nobilior anima: er
go silentia de illa forma es nobilior scie
tia de anima . Antecedens probatur.Tato forma en nobilior quanto perfectius actuat suum subiectu, sed forma corρ ris caelestis perfectius actuat sua Abisctum quam anima, quia non relinquit illud in potentia ad alia formam sicut antma: ergo c. ' Quarto,corpus anima tam in nobilius anima: ergo scientia de corpore animato est nobilior scientia de
anima. Antecedens probatur. Ens completum inspecie est nobilius eo, qδ no est completum specie, sed corpus animata est complesu in specie, non ari anima: ergo Oc. φj In op U Iu cli Tbit. dicens.
Propter νtraq; baec animae hisoriam ronabiliter tu primis poeticinas. 'l Rudeo. Cu dignitas scient ια attendatio ex duo.
ut dicit Phil. Primo ondenda est quo se habeat ista scientia ad alias in certo tutare.' Secundo quo quanta ad obiectu. Quatum ad primum, notanda primo, si certitudo nihil aliud in qua determ
natio intellectus ad unum. Tunc .n. Hi quis dicitur ripe certus de aliql a re qua
do illi firmiter ad ret, o nullo modo haesitat, dicor. n. se certus de ista conclusone. Homo est risibilis quiasum ita determinatus ad ea, ct ita illa adhaereo, si uia o modo ad oppositum declino. Sciendum fecundo, 3, inter habitus imtellectus, tres sunt certi . . intellectus,
scientia,et fides in his includendo sapientiam es in aliud est qJ causat certitudianem in uno, aliud qJ in alio. In intellectu .n. causatur determinatio jntellectus ex lumine intestectus agentis facientis clara notitiam principioru . Inscie tia ex eo, p couclusiones scite clare ridentur in suis principijs. Iu fide Mero ex imperio νoluntatis non ex aliqua euide-tia. Vn sequitur, ' certitudo scientiae consiliit in duobus . . in euidentia conclusonis, in firmitate adhesionis. Certia iudo aut fidei comit tia infirmitate ad- sionis no in evidentia, sicut habes scietia subalternatam, habet certitudinum principioi se illius scientiae, non stilia clare videat, sed quia illis firmiter adhaeret
ex electione voluntatis imperantis intellectui ,t adhaereat. ' Sciendu tertio ut hel Linconten. tertitudo alicuius rei potesse dupliciter . Aut .s ex parte ipsius rei, ia f nata est cauore magna certia rudinem sui in intellectu disposito , c sibi proportionato. Aut ex parte intellectus : quia . . intectectus illam certi me sue euidenter, ct a que dubitatione cognoscit. Haec ast est duplex. Luadam enim
quid fit cetii ind. . Quot flue
tellectus cetti . Certita flaseientiae iaduobus eo siliat. Certi do
alienius ieiduolteiret Liae Inie n. ι rvii. a. 17.
5쪽
enim ea certitudo simpliciter q habetur ex principi si qMe sunt concilimni bus priora simpliciter, siue sint etia priora qMo adtes sicut accidit in mathem licis, siue non . ci da vero es certitudo quo ad nos, qua inquam babetur ex his N ae sunt conclusionibus priora, er ratiora quo ad nos tantum. I iis suppositissumita .u Uis quae ionem potest primo dici, non est in.: e menti, quὸdscientia de
ali is iei - enim sit nobilior omni alia excepta di- uina, er certitudine, ct dignitate obie
dii diuisive, quasi videlicet sit qualibet
dignior certitudine, O qualibet dignior obteiro sed isn collective τι velit dicere. Scientia de .ua tu sua certitudine quam
habet, O dignitate subiecti simul san-ptis est nobilior quacunq; alia scientia equia si alia scientia est dignior ipsa certitudine ipsa sua certitudine, O maiori digmtate obiecti excedit alterius dignitarem, quae es propter maiorem certitudinem cum ignobiliori obietio, similiter sesset aliqua alia dignior dignitate obtecti, ista cum sua murori certitudine, licet minori dignitate obiecti,eam excederet.
intentum: pro maiori tamen intelligems.imila de riapraetemissis multis opinionibus pono a iura e cet istas conclusitanes. Prima est . Scie tia de anima Hi certior quacunque alia, - 4 in prater diuinum, certitudine qume tenet
ex parte rei de qua considerat. II lac clusio probatur. Et primo,blit certior mathematica. Subsatia e prior a T. crdenIi cognitione, ut dicitur. 7. Metaphis O en prior non tantum prioritate temporis, sed etiam prioritate perseditonis, perfectoori enim modo cognoscitiir,
sed subiectum libri de anima,es 'bstan
tia scilicet anima , subiectam aurem motbematicae est accidens. si licet quat me ergo c. Secundo, 'st certior ab ss extvs naturalibus probatur. Quanto
iba est purior, O natura subtilio tpes facere maiorem certiis inem misitellectu sibi proportionato, qvia quanto aliquid es magis in a Ju, magis arustractu, tota es magis intes ibi e taedanima est sba purior, ct abstractior quocunque alios iecto alteriusIcientia noturalis: quia aliae res naturales sunt composita ex materia, ct forma: ergo Oriar Issam conclusione ponit Lincomensis udicens, qua priora sumi epinquio Iunt . luci spirituali, cuius superessi oe res iutelligibiles ab aspectu metis hunt actu ri: stiles , O magis sunt receptiuitia illius lucis, ct magis penetrabilia ab aspectu
mentis, γnde certio sunt, Icum tia quae de his eIi, Hi scientia certior . Sm hunc modii scientia dejubstantlys imicorporeis separatis, certior ' Hiscientia desubstant3s incorporeis ligatis, ct haec iterum certior est quam scientia desubstantijs corporeis,6 dicit is r. quia mentia de anima est certior alijsscientsjs naturalιbus quaeJunt de corporibus naturalibus mobilibus. Secunda conclusio. Scientia de anima es certior quacunque
Elia etiam mathematica, O diuina,cem titudine ex parte inteuectus se tenente , quo ad nos. Probatur. Scientia qus procedit ex bis quae νnusiquiD: experitur in seipso, est certissima quo ad nos, nihil .m magis e t notii homini qua id sin seipso
experitur. Sed Icientia de anima est hu-iWhroi,procedit enim ex operationibus anime, quas Nilusiqvisq; in seipso experitur,ficit enim se habere anima quisque, se ridere, audire cyc. ergo Oc. Sed contra illam conclusionem quase Adri. tum ad mathematica arguitur a quibusdam, probant enim, quod scientia de aniam non est certior mathematica: quia ex his qua nobis certis a sunt procedit. Primo certitudo quo ad nos demo a ιιonis, non auenitur penes certisudiis
6쪽
quo ad nos rerum ex quibus proceditur, sed penes certiorem applicationem eius
a quo procedit ad id, sprocedit, sicut
medi ad conclusionem. Sed non experiamur in nobis certitudinem talium comex. metaph. Bonum esse: ergo c. Secundo,quia
ες ο - vita esi dicit Auere. p matbematicae sunt in primo gradu certitudinis, ct naturales se intur eas, oportet boc intestigere et de certitudine quo ad nos, aliter matb maricae non essent in primo gradu detur, O dicitur ad primum p certitudo demonstationis quo ad nos, attenditur ex certitudine apud nos principioris ex qui- bus aliquid dem restratur: quia videlicet illa sunt nobis nota, ct man sta, licet etiam concurrat applicatio principiorsi ad conclusionem: quia videlicet videtur
concluso in plumistis contineri, o diciatur,' sicut oe aiam nobis inesse cognostimus manifeste, operationes,ita et manifeste cognoscimus conclusiones qua existis deducuntur, in ipsis cotineri. sm dicitur,2, matbematicae dicuntur esse in primo gradu certitudinis: quia procedunt ex his, qua sunt, oe simpliciter, et
quo ad nos notiora conclusionibus. Trincipia n. sunt conclusionibus viroque modo notiora, naturales aut procedunt ex his quae conclusionibus sunt notiora quoad nos tantum: quia maiori ex parie exsectibus qui sunt nobis causis notiores procedunt. Cum hoc insat, s certitudine quo ad nos tantum, demonstrationes, quae in libro de anima stant,sint certiores demonstrationibus matbematicis: quia principia ex quibus demonstrationes de aia fiunt, furit nobis notiora, certiora principi s ex quibus demonstrationes mathematice ε cedunt. IIa concluso rixa in Ofi- detur esse de mente S. Th. hi litera. atio. ine banc mirem tangit. Ea hoc Vcam a. t. pareto exceptio qua jacit Commen.M.
quiens Onc scuncia oca alias cedere,
ct certitudine demonstrationis, o nobialitate subiecti piuter diuinam, non inteia ligitur quantum ad Hrun diuisue, quas . . mentia de anima non excedat diuianam,neiue certitudine dem strationis, neq; nobilitate subiectι. ConIiat . u. , pia excedit certitudine demonstrationis,
de qua Philas intendit, scilicet de certiatura quo ad nos. Sed sensus es, qd c
omnes alias quantum ad utrumque Excodat, divinam non excedit quantum ad mirumque,sed tantum quantum ad certia tudinem demonstrationis . . quo ad nos,
quatum vero ad nobilitatem hubiecti ea non excedit, sed magis exceditur ab ea. Tertia concluso. Scientia de anima non es certior mathematica arte i tellentus certitudine simpliciter.Trob tur. Demonstrationes mathematice poe
t ex causis formalibus, q e sunt priores simpliciter: quia abstrahivita materia, ct motu, ergo c. VIIanc qΠΟ- QMrire. que conclusonem Linconten. tangit diacenso in mathematicis es rarior error,
eo P res matbematics sunt bene vi iales ab intellectu: quia dicimus, ' res divine fuat magis visibiles ab aspectu mentis fano non obntibilato Danta matibus,
sed ab aspectu metis iam, qualis est aspectus noster o tu gravamur mole corporis ex assectu rery ιorporalism,M:t res
inuolute phalii hiatibus magis ut biles. Intellectui igitur humano qualis est a huc in nobis sunt res matbematice certi f a. ad quas coprehendendas nos iuvat phantasmata sed intellectu palis qualis debet esse sm statu sivi optimii sunt res divina certissime Lyciendum is, Phil.
reparat scientiam de anima tax.tu scietjs naturalibus, non alitem mathematice aut metap me, ideo absol&tς, absque exceptione dicit ipsam propter
utraque alias antecedere. Et S. Thom.
ait, 2 scientiatde oma eae robiliorum:
7쪽
8 Primi Libri de Anima maestio secunda.
quia anima est nobilior inter inferiores creaturas. Quantsi adam principale. Sciendum primo, quod Iubiectum alic ius scientia pot considerari dupliciter . Uno modo quant m ad id,quod est. Alio modo quantum ad ronem formalem, qua consideratur in tuli sciantia. Scientia ergo accipit dignitatem a IMbiecto Ho quantum ad id, quod es: Ied quantum ad r nem sub qua consideratur in tali siclesia. Nyn inconvenit vitam scientia considerare subiectu aliqδ quod am suam e ι itatem es nobilius subiecto alterius scieris,sin in rationem formalem, qua consideratur in tali scicntia, in ignobilius. Sia is aliqua scientia consideraret de homine inqtiantum habet magnitudine, alia cor sedet aret de equo inquantus fantia. Scientia constirans de equo esset tu bilior scientia considerante de b mire: quia sub nobiliori ratione ista consederat de equo, quam illa de homine. Notandam secundo 2, de anima praeste duplex cons ratio. Una sm p consideratar quada abstracta considerati nessecunda se, et quantum ad passiones quae Iunisolius amme, sicut intelligere,
o veste, O etiam quanta ad pugiones
coniuncti in ordine in ad ipsam amnetam,
νιβα pas nes ipsius. Alia consider tio potest esse ipsius animae quantum ad palmites eius em qstandam cocretionem ad corpus fecundum quod sint actiu corta, Prima conside; alio pertinet ad lide anima. Secunda ad alios libros Ottirales de corpore animato.-Pono
igitur istam conclusionem. Scientia de anima es nobilior ex parte subiecti quacunque alia scientia praeter diuinam. Mart anima.νι cosideratur in libro Homnobilior quacunq; re inanimata saris c larum est,cumconsidereturfecundum propriamisarasionem. secundum quam es vimentium principium , Ofta CO tineatur anima intellectiva que iat nilia
hor quacunqxe re in imata sed quis
sit nobilior corpore animato probatur.
Duanto ratio formalis alicuius obiecti est abs tractiore, tanto est nobilior, sed rario formalis anime fecundum quod consideratur de ipsa in libro de anima est at fractior ratione formali corporis animati, o etiam ipsius animi secundum quod
consideratur in paruis naturalibus: ergo est nobilior. consequentia nota cum m tori: quia omnis scientia est per abstractionem a materia. minor probatur,nam in i Io libro consideratur de anima, quorum ad passiones eius, in ordine m ad ipsam anima. In aliis aut e libris naturali, bus consideratur de rebus animatis vi illis pag nes coniuncti attribuuntu) tamquam per corpus exerciis, sed illa ratio
ra in oppositum indetur. Ad primum dicitur, si Cmentator loqvitur de certitudine simpliciter ex parte intellectus, mquo Iensu concessiam est mentiam de anima no esse certiore mathematica. ad
secundum dicitur, ' licet primus motorsi nobilior anima sm suam sibstantiam, consideratur is tu 3. P sic. ignobiliori
modo quam anima in libro de anima. Cos ratur enim ibi deprimo motore in ratione principi, motus, sed inquantum causi motus locatis est, O quantum ad conditiones quae ex motu de ipso cocludi possum, qua est minus nobilis consideratio, quam sit cons ratio de anima inqua tum es priιcipium formale vivendi, sentiendi, intelligendi. aut instetur,st nobilior est caseolitas essectiva quae con it primo motori, causalitate formalique conuenit anima. Rndetur, qu)d licet reJectu eiusde essectus nobilior sit causalitas essectiva, praesertim primi fueficientis , si in ad diuersos effectus comparentur tot econtrario esse. Sic Hi ia
8쪽
primi Libri de Anima Qua si io tertia s
proposito. e enim principium formati fecundum istam ratione non cosiderat intriti ecum intelligendi, ast etialienum deforma in illi cientiis, sed conceditiis
di, nobilius est quam esse principium essectivum motus localis inoantum hmodi.
Ad tertia restodetur, quod uet formam esse nobiliorem altera pote inirens dupliciter. Vno modo secunda substantiamsua. Alio modo in ratione formetai primo mo accipiatur nobilita negat au-ιecedens , adprobatione negatur maior. M secundo mo neratur conseqμcii quia antecedens, quia forma corporis ulistis implet totam capacitate micris, non autem anima. id quartum dicitur,quod licet corpus animarumsu nobilius Hausecundum se, tamen fecunda formales rotiones quibus de illis consideratur inscieria naturali, es econuerso, τι dictum ori quasione.
An scientia de anima sit dissicillina .
Omnino autem,&penitus dissicillimo u &c. Tex. IIII.
iis, Utrum scietia de anima sit dissicillima.
Et videtur quod no. Primo, scietia de materia prima e difficilior cietis de anima: ergo scientia de anima non est dissicillima. Antecedes l-batur. 23anto aliquis en magis rem mm ab actu,tanto est di ciboris cogniationis: quia unumquodque intelligitur in quantum est in actu ed materia e se niaxime remota ab actu, cu sit ens in pura porentia: e o c. Secundo scientia de anima en certissima, certitudine quo ad nos,risupra dilictu est: ergo est etiam facillima . Antecedens e t Phil . visuperius declaratum est:consequentia patet, quia certiora quo ad nos siunt euidentio- per consequens facilliora cognitu. Tertio,' per superabundantiam dic, tur, Wisoli conuenit , edscientia mei
pissica est diem rima, ut dicitur in pro armio Metaphysios: ergo non scientia de anima. In oppositum es Philos omnino autem, et penitus difficillimoru etc. Pro ocuras lane buias quis is sciendum en primo, quod ut habet Phialoso. i. Metis. dis cultas cognosce. aliquam rem potest contingere aut ex parte ipsius rei aut ex farte isellactus. Ex parte quidelm rei quia unuquodque est intelligibile inquantum est in actu, quanto essaliquid minus in actu tanto est minus intelligibile, unde sparum bet de actu esscu di multate cognostibile: ex parte uero intellectus sε ipsa res est maxime radiu, C p conseques maxime intelligibilissed tante intellectus non est tuis virtutis, ut post eleuari ad eius cognitione. Sicut est de intellectu nostro re pectu substatu mufeparatarum. Id ai. sunt maxime vite
ligibile, fecundase, sed propter debilitatem intellectus fri non posJunt a nobis
quidditatiue cognosiι. S Sciendias vu- comitio adu quod potest epe duci x cognitio ali- Δ.cuius rei. Vna imperfecta, quascilicet co xlis imi M-gnoscitur quantum ad ali est, O quan- tum ad aliquod praedicatum comune nout en cognoscitur quidditatiue essem: arei. Sicut cum cognoscitur quod bo est,
quod est substatia alia perfecta scilicet quasu ad quia es: quia scilicet quid- .ditatiue, perfecte cognoscitur essentia A rei, sic
9쪽
rei, sicut cum rognoscitur,qνὸd homo est animal rationale. Scie si tertis,quod di cultas eat: en is aliquam rem p teli accipi dupliciter si licet intensiue,et extensitie. Intra uescilicet quando cum dispicultate potest peuaerari s ratia rei. Extensiue q2ado circa eandem rem sunt mulis dis cultates numero. IIuis notatis pono trias coclusiones. Trima concluso. Sciet a re anima est dodicillima e .l siue, aret ex quiritionibus quas enim meraι Fb sopbus Os 9entibus qua furit mulis. Secada eu. Scietia de aninia est d, sic ima ex parte in essectus no Bri, quiuum ad cognitionem perfecta quid dira is ipsius amm . Prob. itur. et anto inliquid e ' remotius a sensu,tam
tb e i iis libris cognitionis modo dicto, sed stia εst remotisma a sensu:ergo Occavsequentia nota, ct maior patet: qμia cognitis intellecti a dependet a sensu:
por a re isen illis c.'Tertia cῆ- cI. itia. Scieucia de anima ex pame ipsus animi es facillima. Probatur. Otiato est eli Oid magis tu actu, tanto est magis cognoscibile sita anima es maxime tu a tu, immo actus: rgo cte. Quarta coci fo Scientia de Aa ex parte nostri quantum ad cognitione an est, oe imperfecta est facillima. Probatur. Causa cuius ese estis fuit: non mi nobis est nobis noti fiam: sed enectus anime sunt nobis notismi, qtubilibet enim experitur se videre, audire Oc. ergo cognitione an est et imperfecta, anima e notissima quo ad nos. Videtur hoc esse de mente Sanctus Tho. Ad argumenta in oppositum re*o tur. primum dicitur quod alterius rationis eu dissictilias cognitionis materis, O asterius di cultas cognitionis anime: uti illa est ex parte materiae, illa est exra iuuae s. comessitur erco ante
cedens, ct totum arrum istum Ior ense
de dissicustate quae se tenet ex parte rei, sed de ista distultate no loquimur in proposito. Deuudum dicitur primo 'non inconu nit unam cientiam esse facilem ct discitem diuersis modis. Diacitur fecundo quὐd sici uia de Ga est certa quoad nos, ct facilis quantum ad c gnitionem imperfectam. et boc modo i cuius est Pbilosi bus superius : Hi autem discisis quo ad cognition m pers ctam, boc modo loquitur bic. Vel est facilis ex parte ipsius animς, L cilis autem ex parte intellectus secundum curitionem perfectam. Ad tertita dici rqμod superlativum duplicis' exponitur. Vno modo negative stilicet per n Iasionem comparativi. viis modo positive licet per negationem positivi compartiuesumpti. Trimo modo, tu effortissiamus inru, ponitur,tu effortis, HUsunt fortes, non aliquis istorum ess fortior te,ergo . caelo modo iba r. Tu
es fortis, O isti sunt fortes, o no allias istorum es ita fortis sicut tu, ergo O
Si ergo accipiatur superlatiuum t e portitur primo modo, Iatur maior susscit enim quod illud p agis in conuemisecundum exintentiam,a teri no conueniat
secundum magis: sic in epositostentia de anima in dissicillima et non quia non babeas partem tu discultate, sed σε
non habet superiorem. Si autem super riuum secundo modo accipiatur concediatur totum argumentu. Potest etia aliter
dici quod scietis de anima Ut dissicillima non absolute ed prooectu adsiclesias naturales. Vnde Platos no dicit simplicia ter ipsim esse Histrictimam sed de numera discillimoris tunc ad maiorem diacitur 7 utad F dicitur fecundum exisse utiam unifoli conuenit ab olute, is pluriabus poteis convenarersective.
10쪽
Primi Libri de Anima R uestio quarta II
Num accidentia conserant ad cognoscendum quod quid est substanti T.
Accidentia conserunt magnam parte &c. Tex. X I.
V Ar R i T v R quarto, Utrum accidentia conferant ad coxn
foedum quodquid His statiae. Et uidetur st m. ' Primo, quia
tunc accidens prius cognosceretur quam . Metaph. substantiae sed hoe en contra Philos di centem 2, subnantia est prior accidete cognitione, ex eo c. 'I Secundo, eade sat
principia essendi cogi scendi: sed accidens no Hi principium essendi substam
tiae: ergo no est principium cognoscendi. Tertio,quod quid M, eH principi cognoscendi acclis ergo accus non eIi primcipium cognoscessisubstatia alioquin ideesset notius O ignotius. In oppositiu Hiris. ic Thiloso. Respondeo. Circa modum quo accntia conferut ad jubstantiae cognitione, uarie polumus opinari. Trimo
namque p. premus diceres res sensibilis particularis causat si litudinem fui infensu exteriori, per illa cost phantasina in pbantasia, qδ quidem est reprae
sentativum accidentis concreti et est ac
cidens:phantasma aut simul cum intellectu et rete causat Jeciem lintei ibilemni intellectupossibili, p ρ cognoscitur qLeitas Iastariae, per huc modum a sis confert ad cognostendsi quod qd M.quiapbatama, G est acchs causat speciem in intellectu, per q cognosicitur qδ quid est. Sed licet dicitur sit uera, nos icit
tamen ad bot mente Philos e m sm empositionem omnium maxime S. Tho. ita
lud dicat Philos quia eum diseremis rerim Latoeultae, oportet per disseremias accidentales in cognitionem illara deum in x Pst patet 2 per cunitionem a cidentis oportet devenire in cognitionem , substantie. Possumus securo dicere γ cognitio accidetis confert ad cognitione subflatiae non quidem γ prius ab intellectu cognoscatur accidens qua ubitantia:
tellectu, oportet prius cognoscere acinspersensum Sed hoc non videtur etia esse ad mentem Thilos hoc loco, P m expositionem S.I h. illud het ueritatem: 'disseretiae rei a snt ignote, rara oportet ' utamur eis loco distierentiam Genti altu. Mo non possumus illis aliter uti. nisi cognoscanius ea uniuersaliter qδ ng ipseste ephensum rideo c. Possumus tertio dicere pabsiolate primsi cognit m absolute ab intellectu est aresis concretiue dictu, Ni vult Heme. Np accus quou. hoc modo cognitu devenimus in cognitio. a.
nem qδ quid est otiae. Sed iste modus supponit Uinu . . st accias prius ab olla . te loquendo cognos arur qfHItantia Ndeclaratur a Phil. Ideo e i alius mo- j. dus dicendi. Pro quo notandm quod de iς - '
aliqua re paeli se duplex cognitio . Vna cons fa qua scilicet cognoscitur res Cognitiod quantum ad aliquod ρVdicatum commu ane, ut ' ho es substatia, aut corpus, aut disti alis hmoi. Alia disiucta, qua inq res quatu adola Da principia essentialia cognoscitur. Dico igitur primo,' ad cognitionem confusam sbie non coliri r
gnitio intrilectiva accidentis. I Trobritis. Id qἱ ponitur indi uitiis alicuius e eo prius cognitum: f Uantia pon itur iudioinitione accidentis: quia accides diffinitur per addita Mentu, Ni habetur ex Nil. ergo prius cogno citur Dbitatis sa M tam cccidens,non ergo accidens ducit tu om