D. Aurelii Augustini Hippon. episcopi Libri 13 confessionum. Ad 3. M.S.S. exemp. emendati. Opera et studio R.P. H. Sommalii e Societate Iesu

421쪽

ig CovPE Ssro Nu Μisti ab illis pascuntur. Quia nec illi ha et 'st ncta dc recta voluntate operantur e nec isti eorum datis. ubi fructum nondum vident, laetantur. Inde quippe animus pascitur, unde laetatur. Et ideo pisces &ceti non vescuntur esci , quas non germinat , nisi iam terra ab amaritudine a marinorum' fluctuum idistincta atque di i r; . Giqua' ut CAPur XXV III.

Valde bona, quarepostremo additum.

ecce bona sunt valde;quia & nos vidimus ea , & ecce omnia bona valde. In singulis generibus operum tuorum, cum

dixisses, ut fierent, &.facta essent: illud atque illud vidisti,quia bonum est. Septies numeravi scriptum esse , te vidisse quia honum est suod fecisti: Zc hoc octavum est, quia vidisti omnia qua secisti: & ecce

non soli in bona , sed etiam valde bona , tanqbam simul omnia. Nam singula tantum bona erant, simul autem omnia &bona & valde. Hoc modo dicuntur eriquaeque pulchra corporaequia longeto pulchrius est corpus quod ex memili omnibus constat,quam ipsa membra sin gula , quorum ordinatissimo conveniuncompletur universum': quamvis & illi

etiam singulatim pulchra sint.

422쪽

Dei vera bona perpetuo. I attendi, ut invenirem , utrum s

pties vel octies videris , quia bona sunt opera tua, cum tibi pia euerunt: & in tua visione non ili veni tempora, per quae intelligerem,quod toties videris, quae se-eisti: & dixi s O Domine, nonne ista scriptura tua vera est , quoniam tu verax &vetitas edisti ea rei i Cur ergo tu mihi ei cis, non esse in tua visione tempori: de ecce scriptura tua mihi dicit,per singulos dies ea quae fecisti te vidisse quia bona

sunt: Et cuin ea numerarem, inveni quoties. Ad haec tu dicis mihi quoniam tu es Deus meus: & dicis voce sorti in aure interime servo tuo , perrumpens meam suidit Hem,& esainans: O homo, nempe, quod scripturami ea dicit,ego dico: Et tamen illa tempor litqr dicit, verbo autem meo tempus non accidit,quia aequali m

cum aeternitate consistit. Sic ea, quae v OS

per spiritum meum Miletis ego, deo sic

ut ea, quae vos per spirituin me uindicia IH sgo dico. Atque ita,cum vos tempC- ea videtis, ncin ego temporaliter ideo, queri UdmoduA, cum vos tempo-

tali r ea dualis, non ego temporaliter lico. C A P u et XXX. - Ineas, quibuι'epera Dei displisent,r N T audivi Domine Deus meus, Z Nlinai stillam dulcedinis erutua veri

423쪽

ro CONFEs Io NuM . 'tate , & intellexi, quoniam sunt quidam 'quibus dispi icent opera tua bona:& multa eorum dicunt te fecisse, necessitate compulsum , sicut fabricas caelorum , dcxompositiones sydetum, & hoc non de

tuo,sed jam fuisse alibi creata ac aliunde,

quae tu contraheres,&compaginares, alaque contexeres, cum de hostibus victis, mundana moenia molireris, ut ea conis structione devicti, adversus te iterum rem bellare non possent. Alia vero nec fecisse Ie, nec omnino compegisse, sicut omnes carnes, & minutissima quaeque animai, tia , & quicquid radicibus terram tenet: sed hostilem mentem naturamque aliam, nee abs te conditam,tibique contrariam,

in inferioribus mundi locis ista gignere

atque formare. Insani dicunt haec , qu ni in non per spiritum tuum vident opera tua, nec te cognoscunt in eis. CAPuT XXXI.

Piis idem probatur,quia Deo pia it. i oui autem per spiritum tuum vi Nient ea, tu vides in eis. Ergo cum vident, quia bona sunt, tu vides, quia, a sunt: & quaecunq; propter re pla tu in eis sacer: bc quae per spiritum tui placent nobis, tibi pi sent in nobis. Qui enim scit hominum, quae sunt hominis in nisi spiritus hominis, qui in ipso est 3 R. quae Dei sens, nemo scit , nisi spiritus

Dei. Nos autem,inquit,non spiritum huius mundi accepimus:sed spiritum, qui ex

Deo cst et ut sciamus , quae a Deo donata sunt

424쪽

ςsunt nobis. Et admoneor, ut dicam: Certe

nemo scit, quae Dei sunt nisi spiritus Dei. a. momodo ergo scimus & nos, quae a Deo donata sunt nobis 3 Respondetur mihi, quoniam quae per ejus spiritum sci mus,etiam sic nemo scit,nisi spiritus Dei. Sicut enim recte dictum est: Non eniim vos estis,qui loquimini; eis qui in spiritu Dei loquerentur: sic recte dicitur: Non vos estis,qui scitis ; eis, qui in Dei spiritu sciunt. Nihilominus igitur recte dicitur: Non vos estis,qui videtis3 eis qui in spiritu Dei vident. Ita quicquid in spiritu Dei vident, quia bonum est, non ipsi, sed Deus

videt, quia bonum est. 3. Aliud ergo est, ut putet quisque malum esse, quod bonum est, quales supra dicti sunt. Aliud, ut quod bonum est, videat homo, quia bonum est. Sicut multis tua creatura placet,quia bona est: quibus tamen non tu places in ea; unde frui magis ipsa quam te volunt. Aliud autem, ut cum aliquid videt homo, quia bonum est, Deus in illo videat, quia bonum est, ut scilicet ille ametur in eo, quod fecit: quia non amaretur, nisi per spiritum se

, quem dedit Quoniam charitas Dei usa est in cordibus nostris per spiri-Itum sanctum , . qui datus est nobis: per quem videmus,quia bonum est,quicquid aliquo modo est. Ab illo enim est , qui

non aliquo modo est: sed quod est, est.

425쪽

Compendio enarrat opera Dei.

a GRatias tibi Domine. Videmus cauum

dc terram , sive corporalem partem superiorem atque inferiorem , sive spiij-iIralem corporalemque cie turam: atque in ornatu harum partium, quibus constat vel universa mundi moles, vel universa omnin0 creytura, videmus lucem factam divisanaque a tenebris. Videmus firma. mentum caesi, sive inter spirituales aquas seperiores ic corporales inferiores primarium corpus mundi: sive hos spacium auris, s quia & hoc vosatur cauum) per quod vagantur volatilia cacti, inter aquas quae vaporaliter eis superferuntur, di serenis etiam noctibus rorant, & has quae in terris gra ves fiuixant. Virimus congregatarum aquarum speciem per tam pos marisidi. aridam tςD r m vel nudat ni vel formatam , in esset

visibilia & composita; herbarum quoque

atque arborum materiem. Videmus lu

minar ia fulgere desuper , solem sufficdiei, lunam & stellas eonsolari nocte atque his omnibus notari re signifi

tempora. Videmus humidam usqueqque naturam , piscibus belluis di aliti- AD foecunda tam , quod aeris corpulen- volatu avit m portat, qu rum

ea altatione concrescit. 3. Videmus terrenis animalibus faciem terra decorari: homulemque ad imaginem

426쪽

, LIBER XIII. , 23nem & similitudinem tuam factus cunctis irrationalibus animantibus, ipsa tua imagine ac similitudine, hoc est, rationis& intelligentiae virtute,praeponi Et quem

admodum in ejus anima , aliud est quod consissendo dominatur: aliud quod subdi-

tur, ut obtemperet: sic viro factam esse etiam corporaliter foeminam, quae haberet quidem in mente rationalis intelligentiae parem naturam, se Au tamen cor

poris ita masculino sexui subjiceretur , quemadmodum subiicitur appetitus a-itionis ad concipiendam de ratione me tis recte agendi solertiam. Videmus. haec,& singula bona, di omnia bona valde. . CAPuT XXXIII.

Vt omnis euatura laudet ereatorem.

I Audent te opera tua, ut amemus te ,& amemus te, & laudent te opera tua.Quae habent initium & finem ex tem pore, ortum.& occasum , prosectum e

desectum , speciem & privationem. Habent ergo consequentia mane & vespe-Iam, partim latenter , partim evidenter. : nihilo enim a te,non de te facta sunt,n de aliqua non tua,vel quae antea fuerit,sed de concreata,id est,simul a te creata materia, quia ejus informitatem, sine

ulla temporis interpositione, formasti. Nam cum sit aliud caeli & terrae materies; aliud caeli it terrae species materiem quidem de omnino nihilo ; mundi autem speciem de informi materia.simul tamen Dd uuum-

427쪽

r IN sperimus etiam, propter quorum figurationem, ista vel tali ordine fieri, vel tali ordinatione scribi voluisti ; Et vidimus,quia bona sent singula,& omnia

bona valde , in verbo tuo, in unico tuo ;Caelum & terram, caput & corpus Ecclesiae, in praedestinatione ante omnia tempora . sine mane & vespera. Ubi autem coepisti praedestinata temporaliter exequi , ut occulta manifestares, & incomposita nostra componeres : quoniam sum per nos erant peccata nostra ἱ dc in profundum tenebrosum abieramus abs te ει spiritus tuus bonus superferebatur, ad subveniendum nobis in tempore opportuno ; & justificasti impios ; ic distinxisti eos ab iniquis; & solidasti autoritatem Iibii tui inter superiores qui tibi dociles essent, & inferiores qui eis subderentur ;& congregasti societatem infidelium..tunam conspirationem , ut apparere studia fidelium , & tibi opera miχricor diae paterent, distribuenies etiam pauperibus teri enas facultates ad acquirenda ε. coelestia. ea. Et inde aecendisti quaedam luminaria in firmamento , verbum vitae ha-

bentes sanctos tuos , dc spiritualibus do-

428쪽

ms praelata sublimi autoritate fulgentes:& inde ad imbuendas infideles gentes, sacramenta Ec miracula visibilia , voce taque verborum secundum firmamentum libri tui, quibus etiam fideles benedicerentur , ex materia corporali produxisti r& deinde sidelium animam vivam per affectus ordinatos , continentiae vigore formasti : atque inde tibi soli mentem subditam & nullius autoritatis humanae ad imitandum indigentem renquasti ad imaginem & similitudinem tuam et praestantique inleslectui rationabilem amonem tanquam viro foeminam subdidisti iomnibusque tuis ministeriis ad herficiendos fideles in hac vita necessariis, ab G isdem fidelibus ad usti emporales, Ductuosa in futurum operii praeberi voluisti. Haec omnia videmus, d bona sunt valde: quoniam tu ea vides in nobis,qui spiritum, quo ea videremus, di in eis te amaremus, dedisti nobis. CAPu TXXXV.

Optat pocem. .

J momine Deus, pacem da nobis,omnia enim praestitisti nobis: pacem; luietis, pacem sabbathi, pacem sine ve- pera. Omnis quippe iste ordo pulcherri- us rerum valde bonarum, modis suis peractis transiturus est et & mane quippe in eis factum est, & vespera.

429쪽

C A Pu T . XXXVI. Diem septimum vespera quare non sequatur.3DIes autem septimus, sine vespera est, nec habet occasum ; quia sanctificasti eum,ad permarionem Lempiternam: ut id, quod tu post opera tua bona valde, quamvis ea quietus feceris , requievisti septimo die. Hoc praeloquatur nobis vox libri sui, quod & nos post opera nostra, ideo bona valde , quia tu nobis ea donasti, sabbatho vitae aeternae requiescani in te etiam.

Deus in nobis quomodo quiescit. I I' Une enim sie requiesces in nobis, quemadmodum nunc operaris in nobis; & ita erit illa requies tua per nos, quemadmodum sunt ista opera tua pernos.Tu aut Domine, seni per operaris,& semper requiescis. Nec vides ad tempus,nec moveris ad tempus, nec requie

scis ad tempus:& tamen facis dc visitέπ' temporales, & ipsa tempora. dc quieli tempore. .

. Per Devi, aliter homo videt creata.

a Nos itaque ista, quae secisti , videmus, quia sunt: tu autem quia via des

430쪽

LIBER XIII. 4: des ea, sunt. Et nos soris videmus, quia, sunt: N intus, quia bona simi: rii autem ibi vidisti facta , ubi vidissi facienda. Et

nos alio tempore moti sumus ad benefaciendum, Posteaqua uti concepit de spirii tu tuo cor nostrum. Priorb autem tempore ad malefaciendum movebamur, de serentes te: tu vero Deus summe.une ho- ne,nunquam cessasti benefacere. Et sunt quaedam bona opera nostra ex munere

quidem tuo,sed non sempiterna. Post illa nos requieturos in tua grandi sanctificatione speratims Τq autem bonum nullo indigens bono , semper quietus es : quoniam tu a,qui es, tu ipse es. Et hoc intelligere, quis hominum dabit homini λ quis angelus angeloὶ quis angelus homini 3 Ate petatur, in te quaeratur , apud te pulsetur: sic, sic accipietur, sic invenietur, sic

apelietur. Amen.