장음표시 사용
11쪽
Am Graeci quam Romani veteres, qui nostrum seculum antecesserunt,Platonem Aristotele multo praestantiorem fecerunt: nostri veris temporis homines irςcipue maior pars corum,qui ad occidente habitant, reliquis sapietatiores existimati, Aristotelem magis quam Platone admirantur,persuali ab Auerro equodam Arabe, qui maximam AriΙtoteli laudem tribuit, audetq; istumare,il-him suis libris sapientiam naturae persebissime com plexum csse. Et merus ane Aristoteles,vir magnus cin- comparabilis, quod ad alia attinet, de quo tamen ipso non tam facile terre cnientiam ausim,at quod ad opitrionem ipsius de animo, tam peruersi fuit ingenii, ut ipsum mortalem corruptibilemq; facere no vereatur. At qui huiusmod ignorantie atq insanie patronus fuer ,illumne alicuius egregii operis aut negoti Liudicem arbitramur fore idoneum Et non eodem modo insanire eum,quo Aristoteles, qui hanc sententiam tuetur Non possum enim non veritatem fateri, non repre hendere eum, qui antiquiores, antece resq; suos reprehenderit. Verum enim uero ne mihi quidem decorum videretur mutuis cOuic ijs calumniatore asticere, sed quoniam nostro etiam seculo, repeta untur multi,
qui Platoni palmam tradunt nos quidem illis hoc insti
ton C stro gratissicari,ci. alios nisi amore cUtcirilonis labor
12쪽
Iaborauerint,corrigere conabimur,paucis explicando differentiam doctrinae utriusq;. Platonicaratim tria in VAristotelicae, ostendendo, alteram ab alicra non parum dii ferre, in qua explicatione, non prolixisin contentiosiis, sedit decet, brevissimis utem ut demonstia tionibus.
APUT LAC primum quidem, Deum, summum illum omisitum principem Plato omnis intelligibilis, separataeqi naturae, ter ipsam hanc naturam uniuersi coeli, conditorem constituit Aristoteles autem ipsum nutilius omnino rei conditorem facit, sed solius huius coeli, quod contemplamur, motorem. Quamuis autem
quispiam putauerit sensisse ipsum,quod Deus sit conditor,cum tamen nulli bi hoc aperte fateatur malitiose profecto suam contexuit philosophiam, maximu Dei opus dissimulans, id uero quod longe minus est, dunt Zxat celebrans.Sed fortasse dicet aliquis, quod Deum finem inalem causam faciat: verum ne hoc quidem videtur omnino syncere dixisse,neq; ita, ut Deo digna fuisser,quandoquidem ipsum non naturς singulorum, sed motionis solius finem constituit.Iam vero si Deum neq; putauit conditore esse huius uniuersitatis,ideoq; nec dixerit vllibi, hac sane ratione rursus adhuc deterior fuerit, ut qui nec dixerit, nec crediderit optimam philosophiae sententiam, nec tantum philosophiae, sed etiam omnium sapientior hominum Caeterum nos demo strabimus,ipsum etiamo credidisse. Primum quidem,quod credibile non est eum, qui huius sententiae fuerit,iam arduum pulchrumq; dogma dissimulaturufuisse, in omnibus omnino libris, quos scripsit, in qui
hus adeo prolixein curiosse de foetibus4 ostreis, ali jsq;
13쪽
rerum naturalium causis disputat. Deinde,quod numerum ctiam causae generationis describit, nec tempus vllum nominat sed causam tantum: imis eos repreli idit, qui ab eo dissentiunt, absurdum inquit, est ac potius eorum unum, qua fieri nullo modo possunt, rerum sempiternarum ortum aliquem facere. Quo loco
se manifeste prodit Aristoteles, sicut etiam fortasse atri, quod senserit posita causa generationis, necessario eotiam sequi tempus eiusdem. Id quod Plato non fecit, qui mihCedro quidem animam ponit ingenita, quod
ad tempus videlicet attinet, in Timaeo autem genitam,quod ad causam. Hinc itaq; apparet,quod non lenia rit, necessario statim sequi, ut si generationis canta adiit mox eadem incipiat. Verum enim uero quis dubitat Aristotclem nullam posuisse huius uniuerti generationem, quandoquidem sensit ipsum esse limpiternu Quod si autem generationem negauit proculdubio etiam opificem siue conditorem exciti lit.
traq; omnem rationem docuir. Cum coirii orbes
caeteros a mentibus quibusdam Mellentus separatis gubernari moueriel censui issici lingulo distribu cndo imgulis, unum quoq; Iumino illi rerum principi Deo Orbena adlignat, quem ab illo moueri existimat,tradens ipsi la ac rationc partem quandam laboris quem aliae quoq; mentes post ipsum lustineant. Hoc vero quam sit absurdum , inde aliquis animaduertat . Oporici ea quae distribuuntur cum is quibus sunt distributa, quandam habere proportionem, si nimirum distributio illa iusta debeat iudicari, quemadmodum ipsetiam Aristotcles in libro suo eiu i ta admonet. At
14쪽
PHILOSOPHIAM DIFFERENTIA qui apud ipsum omnes coeli orbes eandem inuicem
obtinent substantiam. Omnes enim sunt corpora quaeisdam nulli subiecta corruptioni,ex sententia Aristotelis: id do inq; sempiterni tam ipsi quam motus ipsorum. Hinc itaq; necessario sequetur , eciam mentes illas separatas inter quas orbes illi sunt distributi, eandem o- innes inter sese obtinere subitantiam, nullam qi ex illis sibi inuicem non esse aequalem esseda into duntaxat ex celtantiorem illam . quae est senior, quanto assignatus ipsi orb s,reliquos orbes superat Haec autem quod nos praestantia Deo summo rerum conditore digna, ne mini no est nocum, si quidem in uicennas,licet Arabs dira vera religione alienus absurditatem tamen huius opinionis animaduertit, ailrorum quidem atq, Orbium coelestium motum atq; gubernatione etiam ipse secutiri quodammodo Aristotelem separatis quibus
dam mentibus attribuit, Deo alitem supremo rerum
praelidi neq; astra aliquod eorsam neq; orbem ullum
aisignauit sed unum enumero omnium eximens, supremam illi cunctarum rerum attribuit excellentiam.
Sed de tus ista suilicienter dicta sunt. p. III. TRanseo autem ad illam entis aequi uocationem, quam Aristoteles ut magnu quiddam existimaturio lenisse,&quae ante ipsum nulli philolbphorum in
mentem venerit. Atqui sit propterea quod haec quidem magis, illa vero minus de ente participant,idcirco entia inter se aequivoca else existimat, non utique recte rata ocl Iratur. meque enim si albedo in lana sit mi-
, albedine, quae est in nive, idcirco albedo in lana ei iae est in niue erit aequivoca meque si propterea, quod entium alia sunt priora, alia vero posteriora,
15쪽
& hec quidem secum trahunt altera, illa vero non trahunt.Accipiamus enim exempli gratia, numeros,inter quos etsi alij quidem sunt priore alid autem posteriores,non tamen sunt aequi uoci inuicem sed secundum eandem rationem omnes sunt numeri ita elementa quoq;,quae sunt corpora antiquissima,ex quibus nimirum alia omnia constant corpora,priora suis sunt compositis,attamen tum ipsia,tum ea us ex ipsit constant, pari ratione sunt dicuntur substantiae, non sane aequivoca praedicatione Nemo enim ad hoc usq; tempus aliter sensit.Neq; sane propterea,si aliud quippiam
de ente pr dicatur, sicut unum,en S genus esse omnium negabitur, aut aequivocum quiddam dicendum eriti De homine nam praedicatur quod sit risibile,neque a men propterea homo univcrsi rationem amittit, neq; singularium silue indiuiduorum, si non genu S, atta
men species, eaque nullo modo aequivoca, non dicetur. Quod si in specie hoc contingit, id ipsum certe etiam in genere continget. Eandem enim utrunque habet rationem,utq; species ad ea quae sub ipsa continentur, refertur, sic etiam genus: praeterquam quod species illae quae sunt infimae, de finitis praedicantur, suntq; multo plures generavero de finitis & diuisionem suscipientibus Age vero etiam in genere aliquo si quis dubitet,idem dispiciamus,4 nunc verbi gratia accipiamus id quod animal dicitur. Si quis igitur animal non per sensibile deficii uerit, sed per capax imaginum,distinguens ipsum a genere illorum quae tertiam quandam, non animalium neque fruticum, habere naturam dicuntur: ac deinde ipsi attribuat quod omni propriu cst animali,ut videlicet gressibile appellet faciet enim non male. Hoc nanq; pacto animal degressibili&gressibile de animali praedicabiturin nihilominus animal generis rationem habebit,illisque praeficietur,quae sub ipso
16쪽
PHILOSOPHIAE DIFFERENTIA.continentur, nulla interim concessa aequivoca nomionis communione At si quis .inquit Aristoteles hoc conuertat,dc rationale non dicat animalis esse differen tiam sed rationalitatem,ut ex hoc appareat vim diis 'rentiarum talem esse oporrere,ium de rationalitate a 'nimal, neq; aliud ullum genus de ulla huiusmodi disse 'rentia, praedicari non poterit. Quando igitum dem enti
non cotingit neqi enim inuenire licet aliquid de quo ens non praedicetur 2 idipsum quoq; nunquam fuerit genus. Primum igitur non est necesse ut si quid in gene ribus subalternis contingat idem in suprein quoq; contingat.Nihil enim prohibet incise aliquid illi supremo peculiare,quod caetcris non insit sycneribus. Deinde mendacio non caret,quod dicit. Nam si ple rationalitatem lingit,vidit Terentia animalis non sit rationale, sed rationalitas, nos vicissim aduersus ipsum animalitatem ingemus, deinde iubebimus animalitatis nobis reddi differentiam. Et quam reddet Neq; enim rationale animalitatis, rationalitatem autem animalis different tam faciet. Tum quis tandem non indignetur aduersus ipsum, qui leges sermonis tam foede peruertat Nempe lubium nemini esse debet,quin rationale constituat differentiam animalis rati alitas autem ii modo it ditiarentia non alterius erit dii ferentia quam animalitatis. Atq; ita predicabitur omne genus de sua differentia quemadmodum etiam lexin ratio loquendid Occi . Quam igitur inibecilles , nulliusq; momenti sint Aristotelis rationes,quibus ςqui uocationem entis conatur introducere, hactenus demonstrauimus. Iam vero ostendemus etiam lieri non posse,ut ens sit aequi-uocum Si namq; ab uno eoq; summein omnia exi
stunt licet sint plurimari innumerabilia fieri certe no potest, quin unum quippiamin comune inuicem possideant omnia. Illud vero quid aliud tandem fuerit nisi
17쪽
DE . PLATON. ET ARISTOTens,&hoc ipsum non aequivocum quippe si aequua cum erit, non amplius unum uerit Astirmat autam quodam in loco etiam ipse Aristoteles, Entia in Gala repub.nolle versari,& non esse bonum ut multi regant, sed unum principem rcget que esse oportere valde quidem tile pie sapienter hoc verbis praediuas, at re ipsana alam in entia rempub. pic maxime introducens, utpote qui en in plura dispertiat, idq; unum non esse patiatur.Talem autem ex his quae diximus, formabimus diuisionem Ens
Substantia Accidens Corpore Incorporea
Animal Planta Rationale Irrationale
CAR GILINcurrit autem eandem ignorantiae accusationem Aristotcles etiam hanc ob causam, quod simpliciter uniuersum minus facit particulari, dum singula refriindiuiduas essentias,primas principales appellat,species autem genera ipsaru secundas substantias, easq; primis inseriores ac minores. Atqui si substantia, ut
18쪽
pΠILOSOPHIAE DIFFERENTIAE ipse quoq; Aristoteles fatetur, maxime en appellari
meretur,eo quod pars uniuers,sit minoraeandem quoque in substantie ratione minorem inferioremq; oportet statuere. Quamuis si de eo loqueretur uniuerso. prout uniuersum saepenumero solet accipi, tum ratione illud quod dicit non esset alienum Potest enim,
idqi non raro,uniuersum, rationem uniuersi amittere, cum non omnem sed aliquem hominem neq, omne
animal sed quoddam intelligimus. Nunc autem non de illo uniuerso, quod rationem uniuersi amisit, vid tur sermone facere, sed demimpliciter accepto uniue in , de simpliciter intellecta ratione generum spe. cierum tali fortastis argumento adductus ad hanc sententiam Esse enim hominem interdum quodam animali &quodam homine Socratem praestantiorem. At vero de uniuerso rationem uniuersi retinente,non potest tale quippiam dici. Nam si nulla horum duorum est dit ferentia, omnis homo: omnes homines: Omnes porro homines a singulis, i j Sq; cunctis,hominibus nulla alia re differunt, quam eo quod illi stimul, hi vero seorsim accipi solent: quam tandem habebit rationem, ut indiuidui homines sint substantiae omni homine principaliores, magisq; sint ac verius, quam omnis homo,nili sane omnia quil eortim capiuntur sint principalio raris, quae limul: coniunctim 3 Atq; hoc quidem ex ipsius Aristotelis sententia non fuerit non probabile, propterea quod ille cum eo quod est unum,libenter litiget, multum autem gaudeat diuisione cntis atq; multiplicatione Verum enim uero nobis hoc placere non potest, dum cogitamus etiam a Deo non alicuius hominis grat: a uniuersam hominum naturam, sed uniuersae hominum natura gratia singulos creatos conditosque homines: ipsamque hominum naturam uniuersae ratione praeditae naturae gratia extitisse,
19쪽
&omnino partem propter totum, non autem totum propter partem factum . Praeterea scimus scientia partu scientiam uniuersi multo esse praestantiore, quemadmodum ipse etiam Aristoteles in libris de demon. stratione,velut a seipso deficiens deflectensq;,affirmat. Id quod probari di fendiq; non posset nili totum siue uniuersum de cnte magis partiei paret quam pars, ideoq; ipsum esset praestantius. Sed non constat sibii. psi Aristoteles diuersiam nimirum hoc loco inal asiecutus opinionem. Nos quidem haud unquam eo ad. ducemur,ut singula ibus uniuersalia minora dicamus, donec non rotu sua parte maius, sed partem suo toto maiorem videamus. CAP.
Hic autem illud non est dissimile,quod idem Ari-totcles ait, uniuer: tim materiae, particulare aurum forma habere rationem Contrarium enim Omnino verum fuerit si quidem uniuersum totum quippiam est, id autem quod in parte consideratur pars: species vero ipsa omnino in toto magis,quam in partibus existi Et uniuersum quoque magis est verius ipso actu, quam id quod in parte spectatur . niuersum nanq; si uniuersali ratione de ipsis rebus accipiatur&ipsum actu est,in ea omnia, quae in parte spectantur, actu continet, coercetq;: uniuersum vero ipsum in seipso non ut uniuersum cotinetsed quoad ex illo solumis modo aliquid sibi competit. Atq; uniuersum quidem, perfectum quiddam est id vero quod in rarte conssideratur,imperfectum. γ
20쪽
NEq; illud ab eodem recte dicitur, quod sens hile sensu ipso possit esse prius' antiquius: qua opinione id tollitur, quod omnino recte se habet, nullamq; parit dubitationem, ea nimirum quae ad aliquid dicuntur & mutuam habent inhaerentiam simul esse necessario Si nanq; hoc dicit, tanquam nullo unquam futuro sensu, tum qu nam quaeso ratione poterit lentihile aliquid eius esse diciq;, quod ad eum sensum referatur qui neq; nunc sit, neq; in posterum futurus unis quam uidicetur Sin autem tanquam aliquando futuor sensu, tum patet quod futurus expectetur is, qui possit esse. Itaq; tum sensibile ipsum, potentia erit sensiliabile, ad sensum referetur, qui etiam non sit actu sed potentia tum sensus quoq; , qui est potentia referetur ad sensibile non actu sed potentia existens Actu autem alterum altero prius non est ante .uam ambo acti existant. Atq; hoc modo nullaedari potest sensibile,quod sensu prius si in antiquius. CAP. VILAlia quoq; ab eodem tollitur notio quam alioqui
omnes & recte quidem amplectu tur, disic habet: quod contradictio nunquam possit simul vera reperiri. ille vero e diuerso contendit indefinitam contradi ctionem veram simul posse deprehendi, quod tamen manifeste aratione abhorret.Neq; enim indefinita negatio, unquam determinatam ad partem, sed semper ad uniuersum relatam denotare potest negationem quum contrari assertio semper de parte intelligatur. Atq; communis quidem apud omnes loquendi rario idem etiam deis